MEER TAAL IN SPELLING
AMRO-spaarders
profiteren van de volgende
rentepercentages:
4%
4»/2%
5%
6%
Bil AMRO BANK
Commentaar
Veel
geen
bezetters
studenten
614%
Commissie: Voorstel is heel gematigd
Staat gaf veel uit
Zegen voor
de scholen
Bekkers-actie:
bijna 6 miljoen
Veroordeelden
moeilijk werk
kunnen
krijgen
Geruchten
over coup
in Athene
■Si
5!] J
DONDERDAG 29 MEI 1969
(Van onze onderwysredacteur)
DEN HAAG Het is niet erg waarschijnlijk dat er nog eens een andere Spellingscom-
missie aan het werk zal worden gezet. Minister Veringa en zijn Belgische ambtgenoot Van Meche-
len zullen met de nu gepubliceerde voorstellen verder gaan óf de spelling zal blijven zoals ze
is. Dit zei gisteren dr. E. Norlohne, woordvoerder van het ministerie van O. en W., bij de officiële
openbaarmaking van de eindvoorstellen van de commissie-Pée-Wesselings (Nederlands-Belgische
commissie voor de spelling van de bastaardwoorden).
Nederlaag
Cabaretier Seth Gaaikema
kwam in Willemstad (Curasao)
op de bon toen hij deelnam aan
het mini-verkeer in het kinder
park waar de jeugd geleerde
verkeersregels aan de praktijk
kan toetsen. Hij vond het auto
rijden daar moeilijker dan het
iri elkaar zetten van een cabaret-
programma.
LIET HEEFT niet veel gescheeld, of
een neger was burgemeester
geworden van de miljoenenstad Los
Angeles op New York en Chicago
na de grootste stad van Amerika.
Dat is een verrassend verschünsel.
als men weet dat slecht een zesde
deel van de bevolking uit negers be
staat. Talrijke blanken hebben dus
op de negerkandidaat gestemd.
Daar komt nog by, dat de militante
neger-organisaties hem als een „Oom
Tom" doodverfden, en dat is onge
veer het ergste wat negers elkaar
binnen aandoen.
Foordat de verkiezingen werden ge
houden had de kandidaat, de 51-ja-
rige Thomas Bradley, volgens opinie
peilingen een duidelijke voorsprong
op burgemeester Yorty.
Deze heeft de beslissende achterstand
ongedaan gemaakt door een campag
ne die een aanfluiting is voor wat
men onder democratische spelregels
verstaat.
Yorty heeft de slechte reputatie die
hij tijdens de rassenonlusten in de
wijk Watts vestigde nog eens onder
streept. Dit voorspelt voor de komen
de vier jaren weinig goeds.
Dat Bradley de winst niet kon bin
nenhalen. is op zichzelf geen vreemd
verschijnsel. Eer is het opvallend, dat
hjj ondanks alles zoveel blanken ach
ter zich heeft gekregen.
Een sprekend feit is ook, dat Bradley
de steun had van leidende politici
als senator Kennedy, terwijl Yorty
(die al acht jaar burgemeester is) óók
lid van de Democratische partij is.
De verliezer in Los Angeles is dan
ook niet Bradley, maar Yorty, die
met een dreigende nederlaag in zicht
zyn toevlucht nam tot verdachtma
king en vuilspuiterij.
En mèt hem leden dc blanken in
Amerika, die zich met hand en tand
verzetten tegen het wegnemen van
de muur tussen beide rassen, een
zware nederlaag.
Het eindadvies werd al ruim
een jaar geleden aan de minis
ters voorgelegd. Dat bij de pu-
blikatie toch nog geen stand
punt van de ministers bekend is
gemaakt, verklaart dr. Nord-
lohne uit het feit dat het een
materie met veel haken en ogen
is; de ministers willen ook eerst
eens kijken hoe de laatste voor
stellen worden opgenomen. Een
financieel probleem is dat met
vervanging van de schoolboeken
een bedrag van, naar schatting,
negentig miljoen gulden ge
moeid zou zijn.
In een toelichting op de voorstellen
herinnerde de Nederlandse commis
sievoorzitter dr. J. H. Wesselings aan
de moeilijkheden met de Woorden
lijst van 1954. Hoewel er keuzevrij
heid was, werd iq de woordenlijst
toch aangegeven welke spelling de
voorkeur had. Bij die voorkeurspel
lingen was men uitgegaan van het
meer of minder vaak voorkomen van
de woorden en van de gebruikssfeer.
Als gevolg van deze criteria kreeg
men naast elkaar produktie met een
k en directie met een c, akkuraat met
twee k's en accuratesse met twee c"s,
controle en kontrolenr, akkoord en
accorderen enz.
Voor haar ambtenaren schreef de
regering één bepaalde spelling voor
en aan de scholen werd verzocht die
lijn ook te volgen, zoals ook
tijdschriften en kranten deden. Hier
door werd de bedoeling van de com
missie die het „groene boekje" sa
menstelde (commissie-Van Haerin-
gen) doorkruist: bij een volgende be
werking van de Woordenlijst zou na
melijk rekening worden gehouden
met de gebleken voorkeur.
Tot op de dag van vandaag is de
toestand chaotisch. Eind 1955 kreeg
een commissie-Damsteegt-De Vos op
dracht na te gaan welke bastaard
woorden in aanmerking kwamen om
op de scholen uitsluitend in de pro
gressieve spelling te worden geschre
ven. Deze commissie wilde werken
volgens vaste regels en niet volgens
de onzekere en veranderlijke criteria
van frequentie en gebruikssfeer.
Haar beperkt progressieve voorstel
len waaraan bezwaren verbonden
waren die de commissie zelf erkende,
zijn in een departementale bureaula
blijven liggen.
De later ingestelde commis-
sie-Pée-Wesselings heeft het principe
dat de vernederlandsing van de
bastaardwoorden dient te geschieden
volgens bepaalde regels overgeno
men; bovendien heeft deze commissie
de noodzaak van gelijke spelling van
een grondwoord en de afleidingen er
kend.
De jongste voorstellen gaan uit van
een gematigd standpunt. Er zullen
wel weer grappenmakers zijn die
Grote schade in
het Maagdenhuis
AMSTERDAM In totaal
hebben 208 personen die niet bij
de Amsterdamse universiteit
zijn ingeschreven, het Maagden
huis bezet gehouden. Dat is niet
minder dan dertig procent van
het totaal aantal bezetters van
660. Bij het opmaken van de
processen-verbaal hadden slechts
128 personen opgegeven niet bij
de Universiteit te behoren.
Uit een onderzoek van de admi
nistratie van de Amsterdamse Uni
versiteit blijkt verder dat 230 bezet
ters aan de faculteit der sociale we
tenschappen studeerde en 94 aan de
faculteit der letteren. Van de 16.035
studenten in Amsterdam is 2,8 pro
cent geverbaliseerd wegens bezetting
van het Maagdenhuis.
Schade
De Universiteit van Amsterdam
schat de totale materiële schade van
de bezetting inclusief de herstel-
kosten op 185.000 gulden. Het ar-
beidsverlies van vier vijf dagen
wordt op 70.000 gulden geschat. Op
de verschillende afdelingen wordt
voor een waarde van bijna 7600 gul-
WEEKSTAAT NEDERLANDSCHE BANK
den aan Universiteitseigendommen
vermist.
Gebleken is dat tenminste negen
kasten werden opengebroken, een ka
mer- en kluisdeur werd geforceerd
en vier bureaus met geweld zijn geo
pend. Stukken uit het persoonlijk en
vertrouwelijk archief van de kanse
lier-directeur werden op verschil
lende plaatsen in het Maagdenhuis
teruggevonden.
Archieven van verschillende
bestuursfunctionarissen waren ge
licht en gecopieerd. De voorlich
tingsdienst van de Universiteit heefl
nog geen volledig beeld van vermiste
of onbruikbaar gemaakte stukken.
HILVERSUM Het voorlopige
eindresultaat van de actie bisschop
Bekkers bedraagt momenteel
5.876.500,12. De voorzitter van de
stichting, mr J. J. M Werner, maak
te dit bedrag gisteren via de televisie
bekend. Nog steeds komen giften bij
de stichting binnen.
WASHINGTON Richard Nixon
heeft het miljardste exemplaar ge
kregen van het Nieuwe Testament,
dat het in 1816 gestichte Ameri
kaanse protestantse bijbelge
nootschap heeft uitgegeven.
Een van zijn voorgangers, Dwight
D. Eisenhower, kreeg in 1957 het 500
miljoenste exemplaar. Toen ver
wachtte men dat het miljard pas in
1982 zpu worden bereikt.
zinnen weten te maken waarin het
ene woord na het andere in de gewij
zigde spelling voorkomt, maar dat is
geen principiële, serieuze kritiek, al
dus dr. Wesselings. Het gematigde
standpunt brengt ook mee dat zeer
vooruitstrevenden ontevreden zullen
blijven. Volgens dr. Wesselings staan
echter in de laatste voorstellen alle
herzieningen die op het ogenblik voor
het publiek aanvaardbaar kunnen
worden gemaakt. De omspelling van
de als s uitgesproken c in s (sent,
sitroen) loopt vooruit op een verdere
ontwikkeling.
De gedachte dat ook een zekere
spellingstraditie van belang is heeft
ertoe geleid dat de herziening van de
ei- en ou- spelling nog is afgewezen,
maar op het gebied van de spelling
van de werkwoordsvormen (s de
commissie het onderwijs zo ver mo
gelijk tegemoet gekomen. Voor het
basisonderwijs zou het een zegen zijn
als het zich m:nder met de spelling j
hoeft bezig te houden, zodat er meer
aan de taal kan worden gedaan, al
dus dr. Wess^Ungs.
Gauw gewend
Dr. B. C. Damsteegt die gisteren de
inhoud van de voorstellen toelichtte,
wees de kritiek dat de Spellingscom
missie onze taal en cultuur zou aan
tasten, van de hand. Bijna alle leden
van de commisrie hebben uit liefde
voor het Nederlands de studie ervan
gekozen en ze beschikken over een
ruime onderwijservaring. Het is een
vreemde veronderstelling dat juist
deze mensen de taal en cultuur zou
den willen aantasten.
Dr. Damsteegt legde er de nadruk
op dat een fonetische spelling niet I
hetzelfde is als een fonologische (in
de discussies worden deze begrippen
vaak door elkaar gehaald). Hij wees
er verder op dat de regels van het
spellingadvies bedoeld zijn om ver-
antwoording af te leggen van de wij
ze waarop de Woordenlijst van 1954
herzien zou moeten worden. Niemand
zal die ruim 70 regels uit het hoofd
hoeven te kennen. In sommige geval
len hadden de besprekingen in de
commissie tot uitkomst dat zich twee
standpunten aftekenden; in die ge
vallen is vaak de minst revolutionai
re visie gevolgd.
Er zijn enkele wijzigingen voor
gesteld in het rapport van 1967; dit is
gedaan om tegemoet te komen aan de
kritiek. Door schrapping van uitzon
deringen zijn sommige regels strak
ker geworden; ook zijn enkele blijk
baar moeilijk aanvaardbare verne
derlandsingen (zoals het fameuze o-
deklonje) geschrapt.
Prins Bernhard bekijkt de nieuwste opname-, versterkings- en afspeel
apparatuur, die hem wordt toegelicht door directeur F. A. Kleene
(rechts). Dat was gisteren na de opening van de nieuwe vestiging van
AEG aan de Aletta Jacobslaan in Amsterdam.
Tanja, reeds tien jaar top-
mannequin in de Nederlandse
modewereld, draagt hier een
mantel ontworpen door Max
Heymans en gemaakt van een
nieuw weefsel, ontwikkeld door
de Leidse dekenfabriek Van
Wijk. Van hetzelfde materiaal,
dat een combinatie lijkt van
brei- en weefwerk worden nu
ook zomerdekens gemaakt. Het
is veerlicht en heeft een enigs
zins geribd uiterlijk. Het procé
dé is geheim, we weten slechts
dat Van Wijk een speciale ma
chine ontwierp om het te maken.
Zekerheid
De commissie is ervan overtuigd
dat een regeling volgens haar
voorstellen de onzekerheid zal wegne
men. Men zal aan de nieuwe woord
beelden ook gauw wennen. In allerlei
oublikaties dringen nu al progressie
ve vormen door bijvoorbeeld in de
reclame en in stukken van studen
ten). Afwijzing van de voorstellen
kan het doorzetten van de verneder
landste vormen niet verhinderen, al
dus dr. Damsteegt.
De voorzitter van de Vereniging
voor wetenschappelijke Spelling, de
heer J. Berits, heeft gisteren meteen
gereageerd op de publikatie van de
eindvoorstellen. De VWS kritiseert
het dat de ei/ij-kwestie en de
au/ou-kwestie niet zyn opgelost en
dat men bij de werkwoordsspelling
halverweg in een oplossing is blijven
steken. Het advies zal de broodnodige
spellingsrust niet bevorderen aldus
de heer -Berits. Na bijna een eeuw
twist zou de VWS graag meehelpen
aan het bereiken van een langdurige i
spellingsvrede: als er een enigszins J Dlaö-
j aanvaardbare oplossing wordt gevon-
I den, is de vereniging bereid al haar
I activiteiten te staken.
UTRECHT Uit een onder
zoek van de criminoloog prof. dr.
W. Buikhuisen en zijn mede
werker F. Ph. Dijksterhuis blijkt
dat de klacht van veel delin
quenten dat zij moeilijk aan
werk kunnen komen, juist is.
Prof. Buikkuisen en zijn medewer
ker stuurden 150 sollicitatiebrieven
naar 75 grote en middelgrote Neder
landse bedrijven. Er waren drie cate
gorieën: brieven van sollicitanten
met een schoon verleden, met een
diefstalverleden en met een veroor
deling wegens rijden onder invloed.
Van de sollicitatiebrieven leverde
52 procent in de categorie geen cri
mineel verleden positieve reacties op.
In de groep diefstalverleden bedroeg
het aantal gunstige reacties 32 pro
cent en in de groep veroordeeld we
gens rijden onder invloed slechts 26
procent.
Voorlichting
Prof. Buikhuisen en de heer
Dijksterhuis achten het belangrijk
dat de veroordeelde wordt geleerd
hoe hij moet solliciteren. Hij dient te
worden voorgelicht wat hij moet
doen bij een sollicitatie, maar vooral
ook wat hij moet nalaten. De reclas
sering zou meer aandacht aan dit
punt moeten besteden, zeggen de bei
de onderzoekers in hun rapport dat
in het Nederlands tijdschrift voor
criminologie is gepubliceerd.
Ook het bedrijfsleven zou beter
moeten worden voorgelicht. Het ver
dient bijvoorbeeld aanbeveling te
vermelden hoeveel ex-delinquenten
in het bedrijfsleven werkzaam zijn,
hoeveel inmiddels „ontspoord" zijn
en hoe dit percentage zich verhoudt
tot dat van werknemers zonder straf-
Verzekering
In Amerika bestaat de mogelijk
heid dat een bedrijf zich verzekert
tegen de gevaren van het aanstellen
van delinquenten. Dit systeem kan
volgens prof. Buikhuisen en de heer
Dijksterhuis ook in Nederland wor
den toegepast. Daarbij opperen de
beide onderzoekers de gedachte dat
de staat de premie voor zijn rekening
neemt.
Officieren opgepakt
ATHENE In Athene circuleer
den gisteren geruchten dat een po
ging werd gedaan het militaire regi
me omver te werpen en koning
Constantijn wee-r aan de macht te
helpen. De arrestatie van vijftien ho
ge officieren, verdacht van ondermij
ning van het gezag, wordt met de
geruchten in verband gebracht
Premier George Papadopoulos
verscheen gisteren niet in het open
baar. Bij het gebouw van de generale
staf viel overigens geen ongewone
activiteit waar te nemen.
De gearresteerde officieren zijn al
len volgelingen van koning Constan
tijn. Een van de gearresteerden is
generaal Papadatos die het bevel
over legereenheden in Attica voerde
tot de staatsgreep van april 1967. Ook
generaal Papageorguo is opgepakt.
Hij was tot de coup bevelhebber van
de legereenheden in Athene. Direct
na de mislukte poging van koning
Constantijn om de militaire regering
ten val te brengen, werd hij afge
dankt.
AMSTERDAM In verband met
de ultimo heeft de circulatie, blijkens
de weekstaat van de Nederlandsche
Bank per 27 mei, een uitzetting ver
toond van 221 min tot 8852 min.
Men mag veronderstellen dat deze
3' week nog een flink bedrag aan de
bankbiljetten in omloop zal worden
rdf m(
vr
rom
De schatkist heeft kennelijk veel
leer uitgegeven dan zij heeft ont
vangen. Haar saldo is immers ver-
laagd tot ruim ƒ33 min tegen vorige
week ƒ49 min. Het saldo van de ban
ken is weliswaar met 17 min toege
komen, maar moet toch nog te laag
1 worden genoemd. In ieder geval is
voor 107 min aan voorschotten af
gelost, waardoor deze post tot 160
min is gereduceerd.
Per saldo staan de banken hiermee
voor 132 min debet. Een be-
ijke post voor de banken was de
repatriëring van deviezen, die een
t [stijging vertoonden van ƒ214 min.
.«Kennelijk zijn buitenlandse uitzettin-
II Sen in verband met het aflopen van
de valutacrisis teruggehaald.
Op grond van het met de Neder-
pjllandsche Bank gesloten seizoenarran
gement heeft de Staat voor een be-
fag van 150 min schatkistpapier
as bij de bank ondergebracht. In ver-
Da band met een terugbetaling in gul-
:er- dens aan het IMF ontving de Staat
ialf/108,2 min van het fonds. De Staat
heeft dit bedrag gebruikt voor aflos
sen «in? van schatkistpapier, dat in het
Jerleden ter financiering van
MF-transacties bij de Nederlandsche
Bank was ondergebracht.
Met de ultimo moet de staat circa
95 min betalen aan rente en aflos
sing. In hoeverre bankbiljetten na de
ultimo zullen terugkomen, zal in be
langrijke mate afhangen van de beta
ling der vakantiegelden. Op de geld
markt is de situatie nog uitermate
krap en ziet het er niet naar uit, dat
hierin gauw verandering komt. Het
carief van daggeld van 5% pet. is
zuiver nominaal. Goud en deviezen
samen staan nu op ƒ7319 min.
De stand schatkistpapier op 19 en
27 mei: schatkistpromessen
1.171.200.000 f 1.213.000.000; schat
kistbiljetten 4.983.900.000
f 4.983.900.000.
Vorderingen In
goud. enz. 1.279.875
Buitenl. betaalmidd. 262
Guldensvord. op
buitenland 4.514
Papier in disconto 58.569
Papier door bank
gekocht1.424.100
Voorschotten en
beleningen 159.853
Nederl. munten 31.025
Passiva:
Bankbiljetten
's Rijks schatkist
Banken in Nederl.
Andere ingezetenen
Banken in buitenl.
Andere niet-ingez.
Saldi buitenl. geld
8.851.883
33.449
28.496
51.200
40.925
2.423
6.777
Totaal goud cn
deviezen 7.319.497
waarv. convertibel 1.280.137
Dekklngsperccntrage 82.05
8.631.207
49.100
11.445
71.456
40.531
6.050
6.181
7.105.138
1.072.182
81.54
rente op een
AMRO-
rentcboekje of
spaarrekening.
rente op een
AMRO-spaarrekening
met een opzegtermijn
van 3 maanden.
rente op een
AMRO-
spaarrekening
meteen
rente op een
AMRO-
spaarrekening
met een
opzegtermijn van
12 maanden.
rente op een
AMRO-spaarrekening
met een vaste termijn van
24 maanden.
yy AMSTERDAM-ROTTERDAM BANK
