Al eeuwen bedrijft
Katwijk visserij
Haring wordt niet
zout gevangen
Zee is nog lang niet vrij
van gevaarlijke spullen
Kort bij kas?
Algemene Bank Nederland
Plaatselijke visserij wereld
is met de tijd meegegaan
Eigen sfeer
Moderne vloot
Visser die zich niet aan richtlijnen houdt
verspeelt alle aanspraken
Marine
Sanering
Sluit een persoonlijke lening bij de ABN
U bent welkom bij de
NIEUWE LEIDSE COURANT
FEEL is de laatste jaren vn Katwijk veranderd. Ook daar getuigt
torenhoge flatbouw van het ruimtegebrek in de Randstad. De
nieuwe wijken doen met hun strakke lijnen, de zakelijke opzet, in
niets onder voor soortgelijke buurten in de grote steden. Maar het
oude Katwijk heeft zijn karakter nog behouden. Het ademt nog
steeds de zilte sfeer van de visserij. Dat blijkt uit een verkenning
op een willekeurig gekozen zaterdag im. het voorjaar. Vele schepen
zijn IJmuiden binnengelopen om de bemanningen in de gelegenheid
te stellen het weekeinde aan de wal door te brengen. Dat is duidelijk
te merken. Overal kan men jonge en oude vissers tegenkomen. Zij
hebben het over de resultaten van de afgelopen revs: Zullen we
een goede besomming maken? Zijn er bij jullie nieuwe mensen aan
gemonsterd? We hebben zwaar weer gehad maar toch hebben we
lekker kunnen vangen".
Bijna alle gesprekken zijn door
drenkt van de visserij, de be
drijfstak, die Katwijk zo'n goede re
putatie heeft gegeven. De jongeren
mogen dan gehuld zijn in moderne
kledij, hun innerlijk is nog steeds op
de visserij gericht. De ouderen hou
den meer vast aan de traditie. De
mannen dragen zwarte petten boven
hun door de zee getaande gezichten.
Sommige vrouwen geven nog de
voorkeur aan de Katwijkse dracht,
hoewel die toch minder is te zien
dan voorheen. Dat zijn echter uiter
lijkheden. De oudere man in zijn
zwarte tenue mag dan voor de
vreemdeling meer beantwoorden aan
diens voorstelling van hoe een
rasechte visser moet „ogen", de jon
geman in zijn hedendaagse kleur
rijke uitmonstering heeft dezelfde
liefde en toewijding voor de visserij.
Een traditie van eeuwen is niet weg
te vagen.
Katwijk heeft van de vis
sersplaatsen aan de Noordzee de ei
gen sfeer het meest weten te behou
den. Vlaardingen is nu een in
dustriestad, Scheveningen een bad
plaats. Over IJmuiden zullen we het
maar niet hebben. Deze plaats is nog
veel te jong om over een echte
historie te kunnen beschikken. Ook
Katwijk is badplaats, een belang
rijke zelfs, maar de toeristische in
vasies hebben de visserij niet naar
de achtergrond kunnen dringen.
Overal is het ruisen van de zee te
horen, de zee die Katwijk zijn wel
vaart heeft gebracht.
Met dit zilte concert in de oren is
een wandeling door oude straatjes
een genoegen. Op de deuren van de
huizen staan door en door Katwijkse
namen: Parlevliet, Van Duin, Taat,
Varkevisser, Haasnoot, Van der
Bent, Van Duivenbode, Guyt, Rem
merswaal.
Voor een van de huisjes zit een
oude vrouw in het iele zonnetje. Zij
staart, van onder haar witte kap, in
de verte.
Katwijk kan bogen op een bewo
gen geschiedenis. Al meer dan dui
zend jaar wordt door Katwijkers de
visserij bedreven. Zij hebben dik
wijls een harde strijd om het
bestaan moeten voeren. Ruim een
eeuw geleden namen zij het niet
langer dat de Maaskanters het' privi
lege van het kaken voor zich
opeisten. Zij bedongen toen het
recht zelf haring te kaken. Ook
schaften zij de „Heerlijke Rechten"
van de „Heren van Katwijk" af. Van
elke 1214 aangevoerde schollen
eisten die twintig exemplaren voor
zich op. Ook eigenden zij zich een
twintigste penning toe van de
visverkoop. De Katwijkers hechten
nog aan traditie. Aan de mast van
schepen wordt dikwijls een denne-
tak gebonden. Dit betekent dat een
bruidegom aan boord is.
Maar Katwijk is ook rpet de tijd
meegegaan. De vloot is van een mo
dern gehalte. Enkele jaren geleden
werden de laatste drijfnetloggers
van de lijst gevoerd. Die vaartuigen
vonden een einde in de schroot-
ovens. In het smalle Prins Hendrik
kanaal zal men nu tevergeefs naar
zulke vaartuigen zoeken. Vroeger la
gen zij daar in de graaitijd om voor
het nieuwe seizoen in gereedheid te
worden gebracht. Hun afwezigheid
is een gemis in het totale Katwijkse
decor, maar al te rouwig mag men
daar niet om zijn. De loggers boden
zeer weinig comfort. Het kostte dan
ook voortdurend meer moeite de
schepen bemand te krijgen. Ook uit
dien hoofde valt hun v,ertrek niet te
betreuren.
De Katwijkse visserijwereld is
voortvarend met de tijd meegegaan.
De nieuwe vaartuigen worden be
mand door vakkundige vissers. De
uitbreidingen betreffen niet alleen
loggers en kotters. Ook een groot
aantal moderne treilers, waaronder
vele hektreilers, varen onder Kat
wijkse vlag. Veel van deze vaartui
gen zijn nimmer in de thuisplaats
geweest. Katwijk heeft immers geen
haven. Hierover bestaat ontstem
ming. De bemanningen moeten de
omslachtige reis naar IJmuiden ma
ken. Ook is het voor de rederijen
noodzakelijk daar bijkantoren te
houden. Dat vergt veel extra kosten.
Men kan de situatie ook van een
andere kant bekijken. Een eigen ha
ven trekt ook industrie aan. IJmui
den is een goed voorbeeld. Aanvan
kelijk had de visserij het daar alleen
voor het zeggen. Allengs kwamen er
grote bedrijven Hoogovens! en
dat ging ten koste van de visserij.
De eertijds zo grote IJmuidense
vloot is dan ook tot een bijzonder
klein gehalte uitgedund. De meeste
vissers zochten een bestaan bij de
nieuwe industrieën. Zo'n vaart zal
het in Katwijk wel niet lopen maar
het gevaar is zeker aanwezig. Daar
om moet deze medaille van twee
kanten worden bekeken.
Bij de aanleg van een haven zou
toch rekening moeten worden ge
houden met de genoemde risico's. In
IJmuiden wordt in sommige kringen
al gesproken over een verbanning
van de visserij ten bate van de
scheepvaart. Die zou te veel hinder
ondervinden van de in- en uitvaren
de vissersschepen.
Katwijk zal zijn karakter kunnen
behouden zonder tot museumstuk te
vervallen. Daarvoor staat de onder
nemingslust van de plaatselijke re
ders en vissers borg. Zij zullen alles
in het werk blijven stellen Katwijks
vooraanstaande positie in de Neder
landse visserijwereld te verstevigen
en uit te breiden.
DE NEDERLANDSE vissers zijn nog steeds niet voldoende doordron
gen van de gevaren die opgevist oorlogstuig met zich brengt. De zee
is nog lang niet vrij van de gevaarlijke spullen. Af en toé komen zelfs
mijnen en bommen iiit de eerste wereldoorlog aan de oppervlakte. Vele
schippers nemen het niet zo nauw met de richtlijnen. In vele gevallen
wordt de levensgevaarlijke buit zonder blikken of blozen mee naar de
thuishavens genomen. Tot dusverre zijn ongelukken uitgebleven maar
door deze nonchalance zijn schrikbarende risico's genomen.
Schippers willen in voorkomende
gevallen het net niet kappen. Het
gebeurt wel eens dat zij de oorlogs
souvenirs aan schroothandelaren
verkopen. Dat wordt dan als een
lekker „smezie" beschouwd. En dan
te bedenken dat de regeling voor
schadevergoeding wegens geleden
visverlet en schade aan materiaal
zeer gunstig is, zeker in vergelijking
met het buitenland. In Engeland bij
voorbeeld bestaan wel wettelijke
voorschriften met betrekking tot het
aanvissen van mijnen maar men
kent daar geen enkele vorm van
schadevergoeding. Daarom kunnen
de vissers zich zonder bezwaar aan
de regels houden.
Bij het opvissen van oorlogstuig
moet de visser indien mogelijk zijn
net afboeien en kappen. Het aan
boord nemen van oorlogstuig is met
het oog op de vaak nog goede wer
king levensgevaarlijk. De Konink
lijke Marine moet gewaarschuwd
worden, hetzij via Scheveningen-Ra-
dio, hetzij via een havenmeester.
Door middel van het kuststation
komt de melding op de snelste wijze
binnen. De Marine zendt onverwijld
een vaartuig naar de plaats waar de
visser de mijn of een ander gevaar
lijk voorwerp heeft achtergelaten.
Een duiker stelt een onderzoek in.
Indien nodig, wordt een springlading
aangebracht om het oorlogstuig te
doen exploderen.
Is de Marine niet in staat tot actie
over te gaan geen boei of slechte
plaatsbepaling dan wordt er ook
niet uitbetaald. De visser dient di
rect na binnenkomst contact op te
nemen met de mijnendienst van de
Kon. Marine te Den Helder. Er moet
nog gepraat worden over visverlet
en schade aan het net. De moeilijk
heden beginnen pas goed wanneer
de visser zijn net of tuig niet kan
afboeien en kappen. Het gevaarlijke
spul ligt dan aan boord. De visser
moet 't nu maar kwijt zien te raken.
Wat nu?.
Ook in dit geval moet de marine
onverwijld worden ingeschakeld.
Onder geen enkele voorwaarde mag
een haven worden binnengelopen.
De visser krijgt aanwijzingen over
wat te doen en wat te laten. In de
meeste gevallen moet worden op-
gestoomd naar een plaats waar een
marinevaartuig met een demonteer-
ploeg aan boord het oorlogstuig
overneemt en onschadelijk maakt.
De commandant van de ploeg neemt
de schade met de schipper op en
zorgt ervoor dat deze wordt doorge
geven aan het ministerie van de
fensie en aan het ministerie van
landbouw en visserij. De visser kan
zijn weg vervolgen, maar zal, om
voor schadevergoeding in aanmer-
kiug te kunnen komen, hiertoe een
verzoek dienen tc richten tot het
ministerie van defensie. Koningin
Marialaan 17 ie 's Gravenhage.
Sommige vissers halen hun schou
ders nog op wanneer ze iets aan dek
krijgen dat ze niet thuis kunnen
brengen. De visser die zich niet aan
de richtlijnen houdt, verspeelt alle
aanspraken op een schadevergoe
ding. Bij het binnenlopen van een
haven zonder toestemming wacht
hem zelfs nog een bekeuring. Er
moet dan dik geld bij.
Over oorlogstuig in het algemeen
nog het volgende: Het is zeer on
verstandig eraan te prutsen. Als
men oorlogstuig aan boord heeft,
moet het goed worden vastgezet, met
een zeil erover. Dit moet worden
natgehouden. Uitgedroogde
springstof kan all.een maar gevaar
lijker worden. Nat houden vermin
dert het gevaar. Oorlogstuig heeft
uiteenlopende vormen, wees voor
zichtig en waarschuw liever tien
maal te veel dan één keer te weinig
de Mijnendienst, Bassingracht, Den
Helder, telefoon 02230-12641.
OOK in de komende jaren
kan de Nederlandse vis
serij op steun van de regering
rekenen. Aan de sanering van
de treilervloot zal grote aan
dacht worden besteed. Het
plan strekt zich voorlopig over
drie jaar uit. Het voorziet in
de vervanging van een nog niet
vastgesteld aantal bruto regis-
tertonnen met toekenning van
bijdragen per ton voor de
bouw van vissersschepen.
Hierin zijn ook vaartuigen be
trokken, die wateren buiten de
Noordzee zullen opzoeken.
Het toekennen van bijdragen
geschiedt onder strenge voor
waarden. Aan het plan zal ge
stalte worden gegeven binnnen
het raam van de beschikbare
geldmiddelen. Er wordt niet
gestreefd naar vlootuitbreiding
maar naar sanering. Hierdoor
kan de structuur van de hele
Nederlandse vissersvloot wor
den verbeterd.
De overheid dient zich in
haar beleid te beperken tot de
gezonde bedrijven. Van be
lang is, dat bij de nieuwbouw
de nieuwe fmancieringsrege-
ling van toepassing is. Een blij
vende verbetering van de
structuur kan echter alleen be
reikt worden indien aan an
dere voorwaarden wordt vol-
laan: een reorganisatie van het
visserij-onderwijs, herziening
van het loonsysteem en con
centratie van rederijen.
CTAAT U er wel eens bij stil, dat
de zoute, zure, gerookte of ge
bakken haring op uw bord al heel
wat achter de rug heeft? Nee, eet
u maar gewoon door, het gaat hier
alleen maar over een familielid
van de Beenvissen.
Katwijk, de Prins Hendrikkade,
honderden kantjes haring, ze trek
ken toch wel de aandacht. Je kunt
het je helemaal voorstellen, de
diep zeevis, die alleen in de paai-
tijd aan de oppervlakte komt, zich
tot de kust trekt om er kuit te
schieten. Eén ei is geen ei, twee is
een half ei, drie ei is... het gaat
hier niet op: de haring legt 10.000
tot 30.000 eieren. De groeitijd is
dan 3 tot 4 jaar. Uw haring van de
Witte Zee tot de Middellandse Zee.
Vroeger ving men veel haring ten
zuiden van de Doggersbank, langs
de Engelse kust en in het Kanaal.
Dit is echter verleden tijd, omdat
deze visgronden praktisch zijn uit
geput. Vrij veel haring is er nog te
vangen om Ierland. Het bezwaar is
dan dat het 2 a 3 dagen varen is
om er te komen. Bovendien heb
ben de Ieren de territoriale wate
ren uitgebreid tot 12 mijl, waar
door de haring onder Ierse hoede
blijft.
T/LAGGETJESDAG betekent maat
jesharing. De schepen liggen op
getuigd te wachten voor de start
lijn van de race om het „groene"
goud. Deze groene haring wordt in
het voorjaar gevangen en is nog
onrijp en vet. Dit is de haring die
wegsmelt op de tong, de „nieuwe".
De haring wordt rijper en rijper,
kleine kinderen worden groot: vol
le haring. De tijd gaat door, de
haring raakt hom en kuit kwijt:
ijle haring, de twen onder de ha
ring. De schakel tussen de Prins
Hendrikkade en u is gelegd: ha
ring en bord.
DOTEN VAREN UIT, al eeuwen
lang. Stoere mannen met plunje-
zakken op de rug laten vrouw en
kinderen achter aan de wal. In de
13de eeuw al was zoute haring een
handelsartikel. Vooral de Hollan
ders bedreven de haringvangst, in
het bijzonder nadat Willem Beu-
kelsz. uit Biervliet het haringka
ken had uitgevonden, het verwij
deren van de bederfelijke inge
wanden.
Zeilschepen voeren uit, bommen of
bomschuiten. U kent ze vast wel
van oude foto's van het Noord-
wijkse of Katwijkse strand, die
grote houten bakken, die op het
strand werden getrokken om daar
uit te rusten van gedane arbeid.
De bomschuiten moesten het on
derspit delven.
^TEGENWOORDIG worden de mo-
derne en gerieflijke trawlers in
gezet. Snelheid en doelmatigheid
zijn nu van het grootste belang
geworden. De hektrawler neemt
een groter wordende plaats in. Bij
dit type wordt het net via het
achterschip binnengehaald. Van
achterschip naar voorschip wordt
de haring verwerkt, de haring
wordt gekaakt en gezouten; soms
komt de haring in de vriescel te
recht. Deze moderne schepen heb
ben een automatische piloot, radar
en nauwkeurig kan worden be
paald waar zich een school haring
bevindt. Ook voor de haring zijn|
samenscholingen dus gevaarlijk.
WIET ALLEEN de schepen veran-
deren, maar ook de manier vai
vissen. De loggers visten
drijfnetten, die 35 km lang zij\
en verticaal in het water hangen
De argeloze haring kan niet dooi
de mazen van het net glippen er
blijft met zijn kieuwen achter hel
net hangen. Zijn lot is dan beze
geld, maar daar gaat het uiteinde
lijk om. De trawlers trekken
lang trechtervormig net achte i
zich aan, waar de haring wel in
maar niet meer uit kan zwemmen
Er wordt tegenwoordig ook gevisl
met twee schepen tegelijki die sa
men een net achter zich aan sle
pen. Bovendien zijn er zelfs mo-
derne schepen die het net op
verschillende hoogten achter zich
aan kunnen slepen, waardoor de
kansen op een goede vangst wor-
den vergroot.
Bijzonder jammer is het, dat on
danks de moderne schepen ei
vismethoden de haringvangst af
neemt: de visgronden zijn niet zo
vruchtbaar meer.
Wat de haring betreft, is er niet veel
veranderd: de haring is nog steeds
de haring die gevangen, wordt, ge
kaakt en gezouten
U kunt 500,- tot 10.000,- lenen bij de ABN.
Zonder rompslomp. Zonder veel formaliteiten.
Zonder borg of andere zekerheid.
En wat extra plezierig is:
de besteding van het bedrag blijft helemaal üw zaak.
En mocht u komen te overlijden dan worden
de nog te vervallen termijnen kwijtgescholden.
Vraag gerust alle inlichtingen bij
een van de vele ABN-kantoren.
Een persoonlijke lening van de ABN:
contant geld op het juiste moment.
