;THUIS OP ALLE FRONTEPI
ZENDINGSWETENSCHAP
Antisemitisme wortelt
in Nieuwe Testament
Puzzelboek
Masselink
contra
Ridderbos
„Toeëigening des heils
wezenlijk verschilpunt
Een woord voor vandaag
Uw probleem
is het
onze....
Ger. Gem. jeugd
naar Rotterdam
Ds. van der Hoeven
op ehr. geref.
jongerendag
Hervormde jeugddag
in Hilversum
In memoriam prof. dr. H. Bergenia
Belezen
Ultimatum aan
Miedema
OVERZICHT VAN ZENDINGSWERK
Zendingsdag in Doorn
bron van inspiratie
Begrafenis vai
prof. Bergenu®
Ds. Oueré overledi
R
BEROEPINGSWER;
IN IRAK TIEJN
EXECUTIES
NIEUWE LEIDSE COURANT
VRIJDAG 16 MEI 19
Drie dingen dragen bij tot onze dagelijkse verlossing: de voor
bede van anderen, de bijstand van de Geest, en, zegt Paulus
in Philippenzen 1 20 „mijn vurig verlangen."
Nu schreef ik dinsdag dat ook onze dagelijkse verlossing ge
heel een daad is van God. Ook daar komen we er met zelf
verlossing niet aan toe. Kan Paulus dan nog wel zeggen, dat
,aijn vurig verlangen" bijdraagt aan die verlossing?
Ja en neen. Dat vurige verlangen is geen kracht, waardoor
wij verlost worden. En dus is het antwoord: Neen. Maar zon
der dat vurige verlangen om verlost te worden., zullen wij
nooit verlost worden. Dus is het ook: Ja.
Misschien kan een voorbeeld ons dit duidelijk maken: Jantje
wilde gisteren gaan zwemmen, maar zijn moeder zei: Het is
nog veel te koud. Hij zeurde dat iedereen in zijn klas mocht,
maar zijn moeder bleef onverbiddelijk.
's Middags, lang na schooltijd komt Jan thuis, zijn haren nat
en een nat badroüetje onder zijn arm. Moeder neemt hem
meteen onder handen en zegt: Waarom ben jij gaan zwem
men, terwijl ik het had verboden? Jantje zegt: Ik kon er echt
niets aan doen. Ik zat aan de kant en toen zei de duivel: Spring
er toch in. Maar ik zei: Dat mag ik niet. Nou, en toen heeft
hij mij erin geduwd. Toen antwoordde moeder. Aan dat du
wen kon jij niets doen, maar je had niet eerst je zwempak
behoeven aan te trekken!
Daar zit het probleem. We zeggen wel dat we graag van be
paalde dingen verlost willen worden, maar we trekken zo
vaak van te voren het zwempak al aan om in het water ge
duwd te worden. Het ontbreekt ons aan het vurige verlangen
om verlost te worden. Eigenlijk zijn we heel tevreden met
onze geestelijke status quo. Alleen als er werkelijk het ver
langen is om geholpen te worden, worden we ook geholpen.
We lezen vandaag: Handelingen 1 15-26.
Brieven die niet zijn voorden
van naam en adres kunnen niet In
behandeling worden genomen. Ge-
helmhouding U venekerd. Vragen
die niet onderling met elkaar In
verband staan moeten In afzonder
lijke brieven worden gesteld. Per
brief dient een gulden aan postze
gels te worden Ingesloten.
Vraag: Iemand is in 1914 geboren.
Van haar 14de tot haar 22ste jaar
zijn er, omdat zij in betrekking was,
rentezegels voor haar geplakt. Heeft
zij nu recht op terugbetaling Van
dat geld?
Antwoord: Voor een afkoopsom
invaliditeitsrente komen in aanmer
king: degenen die op 1 juli 1967
jonger waren dan 36 jaar. terwijl de
afkoopsom gelijk is aan het totaal
bedrag der geplakte zegels. Voorts
degenen, die op 1 juli 1967 ouder
waren dan 36 jaar, maar jonger dan
65 jaar voor wie de uitgestelde ou
derdomsrente op 65-jarige leeftijd in
verband met het geringe bedrag aan
geplakte zegels minder dan ƒ60 per
jaar zou hebben bedragen. Voor de
ze groep is de afkoopsom gelijk aan
het totaalbedrag aan geplakte zegels
vermeerderd met de samengestelde
interest van 3'/t procent over volle
jaren, verstreken tussen het berei
ken van de 35-jarige leeftijd en 1
juli 1967. Voor in 1914 geborenen zal
d( afkoop geschieden tussen 1 juli
1871 en 1 juli 1972. Verdere inlich-
tii gen kan men vragen bij de raad
v in arbeid.
Vraag: Als een weduwe her
trouwt, vervalt dan haar pensioen
van het Algemeen Burgerlijk pen
sioenfonds en haar AWW?
Antwoord: De uitkering van de
AWW vervalt, maar in plaats daar
van ontvangt zij een extra-uitkering
van één jaar van de AWW doch niet
meer dan zij tot haar 65ste jaar zou
hebben genoten. Haar rijkspensioen
behoudt zij, maar dit wordt opnieuw
berekend naar het aantal werkelijke
dienstjaren van haar overleden
echtgenoot, in tegenstelling tot het
aantal geschatte jaren, hetwelk
voorheen de grondslag vormde.
Voor de kinderen wordt pensioen
uitgekeerd tot de maand volgende
op de maand, waarin zij meerderja
rig worden of tot de maand volgen
de op de maand, waarin zij trouwen,
indien dit huwelijk geschiedt op een
leeftijd beneden de 21 jaar. Nadere
inlichtingen worden gratis en op
prettige wijze verstrekt door de
pensioenraad, Benoordenhoutseweg
46. Den Haag.
Vraag: Onze buurman heeft langs
de erfscheiding (die stond er al toen
we er kwamen wonen) een schuur
gebouwd. Na opmeting van de grond
bleek dat er een fiks verschil is met
het aangegeven oppervlak op de
eigendomsbewijzen. Van beide pan
den is nooit grond verkocht. We ne
men aan dat de heining niet op de
juiste plaats gezet is. Welke stappen
kunnen we nemen? Bovenden krij
gen we al het regenwater van de
schuur op ons eigendom. Wie betaalt
de kosten van het opmeten, van een
proces en de advocaat.
Antwoord: In de eerste plaats is
het zaak na te gaan of het eigen
domsrecht op de grond, die u zou
toebehoren, niet reeds verjaard is.
Zo niet, kan u trachten de buurman
te bewegen tot afstand van .de grond
(als het tenminste om een belangrijk
oppervlak gaat) of schadevergoe
ding, wat het meest praktisch is. An
ders zal u de hulp van een advocaat
moeten inroepen.
Slaagt deze niet in een minnelijke
schikking, dan is een proces nodig.
De kosten van een opmeting kan u
bij het kadaster te weten komen. Al
deze kosten zijn voor de verliezende
partij, maar desniettemin laat de
winnende partij ook een grote veer.
De buurman had niet het recht
uw wateroverlast te vergroten. U
kan bij de gemeente informeren of
hij zich aan de bouwvoorschriften
gehouden heeft. In dat geval kan hij
gedwo gen worden daaraan te vol
doen. Krijgt u langs deze weg geen
«ucces, dan kan u met goede kans op
succes procederen.
Horizontaal: 1. Grondslag, 4. mu
zieknoot, 5. pers. voornaamw., 7. is
een cirkel, 9. foefje (Ind), 11. flauw,
12. telwoord, 14. niet vast, 16.
maanstand, 18. voorzetsel, 19. munt in
China, 20. voorzetsel. 21. oude lengte
maat, 22. bijwoord, 23. voorzetsel, 25.
muzieknoot, 27. verlegen, 29. fraaie
zangvogel, 31. verouderd woord v.
ivoor, 33. teken dat in de psalmen
voorkomt, 35. hoekpijler, 37. voor
zetsel, 39. rund, 40. oogvocht.
Verticaal: 1. Bewijs van betaling, 2.
muzieknoot, 3. geit, 4. mikpunt, 6.
rustig, 7. muzieknoot, 8. lidwoord, 9.
bijwoord, 10. soort onderwijs, 11. deel
van Engeland, 13. muzieknoot, 15. te
genvaller, 17. hoenderachtige vogel,
18. boom, 23. niet gesloten, 24. rivier
in Italië, 26. onbep. voornaamw., 28.
vervoeging van een hulpwerkw., 29.
uitroep, 30. familielid, 32. lidwoord
(Fr), 34. stuk hout, 36. zuster, 38.
voorzetsel.
OPLOSSING VORIGE PUZZEL
Hor.: 1. basis, 4. keper, 8. os, 10. ka,
12. rug, 15. roede, 17. elite, 19. sen, 20.
Gen, 22. sol, 23. deren, 24. els, 26. leg,
27. Ate, 29. reine, 30. eerst, 31. ten, 33.
eg 37. de, 38. ramen, 39. baron.
Vert.: 1. Boers, 2. as, 3. in, 5. en, 6.
e.k., 7. rakel, 9. nu, 11. den, 12. rege-
let, 13. genegen, 14. mis, 16. Oerle, 18.
toets, 21. ere, 24. erker, 25. sik, 27.
ark, 28. Etten, 32. e.k., 34. ga, 35. de,
36. ha, 37. do.
ROTTERDAM Tijdens de on
langs gehouden vergadering van lei
ders en leidsters van het landelijk
verband van knapen- en jonge-
meisjesverenigingen der Gerefor
meerde gemeenten is de heer H. van
Voorst te Voorschoten gekpzen tot se
cretaris. Hij volgt de heer P. Zou
tendijk te Vlaardingen op, die zich
niet meer herkiesbaar stelde. Dinsdag
na Pinksteren (27 mei) houdt het
landelijk verband zijn bondsdag in
de kerk aan de Boezemsingel te Rot
terdam.
(Van onze kerkredactie)
ROTTERDAM Dr. E. Mas
selink, gereformeerd predikant i
te Rotterdam-Zuid, heeft zich j
tot de curatoren van de. Theo
logische Hogeschool van de Ge
reformeerde Kerken te Kampen j
gewend met een klacht over
prof. dr. H. N. Ridderbos.
De klacht van dr. Masselink betreft
het commentaar, dat prof. Ridderbos
in het Gereformeerde Weekblad van
15 september 1967 gewijd heeft aan
het besluit van gereformeerde sy
node, om schuldbelijdenis te doen te
genover de vrijgemaakten.
Curatoren hebben dr. Masselink op
zijn brief (die gedateerd was 24 fe
bruari 1969) geantwoord, dat zij na
ampele besprekingen tot de conclusie
zijn gekomen, dat er voor hen geen
termen bestaan, om handelend tegen
prof. Ridderbos op te treden.
Zij menen dat aan predikanten en
hoogleraren in hun journalistieke ar
beid een zekere marge van vrijheid
moet worden gelaten bij het reage
ren op door een generale synode ge
nomen besluiten en gedane uitspra
ken.
Dr. Masselink noemt het synodebe
sluit tot schuldbelijdenis over 1944
zeer belangrijk terzake van de katho
liciteit en eenheid der kerk. Hij ver
wijt prof. Ridderbos in zijn brief aan
curatoren, dat deze „koud, hard en
ondankbaar" over het synodebesluit
heeft geschreven.
Dit zo geestelijke besluit had onder
het kerkvolk moeten gaan functione
ren. Prof. Ridderbos hielp echter niet
om de bedoeling en de strekking van
de schulderkenning te doen overko
men naar God en naar mensen. Hij
trachtte volgens dr. Masselink die be
doeling te frustreren door er een
vraagteken achter te zetten.
Dr. Masselink noemt het in strijd
met elke orde, dat een preadviserend
lid van de synode, die de besluiten
moet helpen voorbereiden, die beslui
ten achteraf publiek gaat bestrijden.
Prof. Ridderbos' voorlichting doet
niet alleen te kort aan de grote zaak
van de katholiciteit en eenheid der
kerk, maar ook aan het gezag van de
kerkelijke vergaderingen. „Wat zul
len we klagen over de lawine van
relativisme die over ons komt en
over onze kinderen als wij een kerke
lijk hoogleraar de meest geestelijke
synodebesluiten laten wegwuiven?"
vraagt dr. Masselink in zijn brief, die
hij nu heeft gepubliceerd in Waar
heid en Eenheid.
APELDOORN Ds. J. W. van der
Hoeven uit Jeruzalem, vooral bekend
geworden door zijn radio- en tv-
optreden enkele maanden geleden, is
door de christelijk gereformeerde
jongerenbond als gastspreker uitgeno
digd op de komende bondsdag in Rot
terdam.
Zijn toespraak onder de titel „Plei
dooi voor Israël" vormt het centrale
punt van de middagvergadering en
zal ook buiten de kring der jongeren
vele belangstellenden trekken.
In het ochtendprogramma is de als
een liturgisch experiment te kwalifi
ceren viering van het Oudtestamen
tisch „feest der weken" opgenomen.
De bondsdag wordt besloten met een
appel door majoor H. Toorman, leger-
predikant te Utrecht.
De bondsdag wordt gehouden in
De Doelen te Rotterdam op Tweede I
Pinksterdag. Begin ochtendsamen-
komst elf uur, begin middagsamen
komst twee uur.
BILTHOVEN Zaterdag voor
Pinksteren, 24 mei, houden de bon
den van hervormde jonge meisjes- en
knapenvereni gingen op gereformeer
de grondslag hun jeugddag in de Ex-
pohal te Hilversum.
Op deze dag vindt de afsluiting
plaats van het Dabarproject „Tator".
Een groot aantal jongens- en
meisjesclubs werkten in de afgelopen
maanden aan dit project, dat de
jeugd van de Toradjakerk in Indo
nesië in de belangstelling plaatste.
Voor het jeugd- en vormingswerk
onder deze jeugd werd een financiële
actie gevoerd.
(door ds. J. A. C. Rullmann sr.)
BAARN Er ging een schok van ontroering door de brede kring van zendingsmensen in
Nederland en ver daarbuiten, toen bet bericht van het overlijden van prof. Bergema hen be
reikte. Een plotseling beengaan, dat in zeker opzicht een tragisch element in zich had.
Het was namelijk in de kring van de naaste medewerkers algemeen bekend, welke gro
te plannen deze emeritus-hoogleraar nog had; even groot waren ook onze verwachtingen.
Prof. Bergema had in zijn lange
loopbaan, waarin de studie ook in de
periode van zijn praktische werk zulk
een grote plaats kreeg, zo fenomenaal
veel materiaal verzameld, en tevens
zo weinig tijd gevonden voor zen-
dingswetenschappelijke publicaties,
dat die verwachting gerechtvaardigd
was.
Zijn en ons aller hoop is niet ver
vuld. Dat mag een tragisch moment
genoemd worden, overheersend is dat
zeker niet. In andere zin is hier een
levenswerk afgesloten, niet afgebro
ken. Wie terug ziet op dit leven in
zendingsdienst, kan deze afsluiting
alleen maar stellen in het teken van
grote dankbaarheid. Het: „Nu is het
genoeg", van de Heer der Zending
aanvaarden wij van harte.
Jeugdideaal
Bergema is één van die benijdbare
mensen, die in hun jeugd al de koers
uitzetten en daaraan bij alle uiteen
lopende taken en activiteiten trouw
gebleven zijn. Zijn jeugdideaal was
de Zending. Wat zijn hart vervulde,
zijn dagen bepaalde en al zijn krach
ten opeiste ook als geëmeriteerde
was nog steeds de Zending. Hij heeft
niets anders ooit gewild, o.ok niets
anders gedaan.
Dat was niet weinig en ook niet
ongecompliceerd. In Bergenia's 'visie
was Zending heel breed en diep. Wat
had niet met zending, als dienst aan
het komende Koninkrijk te maken?
Voor dat alles had Bergema interes
se: daaraan gaf hij zich met hart en
ziel. Het mocht oppervlakkig
beschouwd op een te grote spreiding
lijken, van versplintering van krach
ten en grasduinerij was toch geen
sprake. Van binnenuit had dat alles
wezenlijk te maken met de centrale
opdracht, die Bergema eens aanvaard
had.
Als student wisten alle vrienden al
van zijn zendingsbelangstelling, die
zoveel dieper ging dan een vluchtige
„hobby". Als missionair predikant in
Kebumen op Midden-Java, vond hij
tot aller verbazing veel tijd voor stu
die naast het omvangrijke praktijk-
werk. Hij studeerde in de
godsdiensten van Java, Islam, Hin-
duisme en Buddhisme maar ook in
de Javaanse cultuur en niet te verge
ten de oecumenica.
De tweede periode voerde Bergema
naar het „primitieve" Sumba, waar
hij als docent voor de theologische
opleiding alle vakken doceerde. Hij
was inmiddels gepromoveerd op een
indrukwekkende studie over „De
boom des levens in Schrift en histo
rie"; niet het minst de 1450 noten die
aan de zeer uitvoerige tekst waren
toegevoegd, gaven blijk van een wer
kelijk uitzonderlijke belezenheid. Dat
is kenmerkend gebleven voor prof.
Bergema. Hij was op alle fronten
thuis van heel de zendingswe
tenschap. Hij kon als het moest voor
iedere docent inspringen.
Tot volle ontplooiing van zijn ta
lenten kwam hij in Makassar, waar
hij na zijn Sumba-periode tot 1956
gewerkt heeft. Van hem gingen wel
de sterkste stimulansen uit tot de
oprichting van deze interkerkelijke
Theologische School, die hij als rec
tor zoveel jaren leiden zou. Wij ver
gissen ons niet, als wij de indruk
hebben dat juist het werk in Makas
sar hem de grootste voldoening heeft
gegeven en als de meest vruchtbare
periode van zijn leven werd gezien.
Typerend voor de bescheidenheid
van deze geleerde was zijn eenvoudi
ge en eerlijke verbazing toen op hem
de keus viel als zendingshoogleraar
aan de Theologische Hogeschool in
Kampen, tevens rector van het Zen
dingsseminarie in Baarn. Vanaf 1956
tot op zijn emeritering heeft hij in
deze dubbele functie gediend. Onder
zijn leiding kwam het Zendingssemi
narie organisatorisch tot ontplooiing.
Integratie
Hij ijverde zeer voor de integratie
van de zendingsopleidingen in Baarn
en Oegstgeest en dat na jarenlange
voorbereiding deze zaak nu op de
synode ligt, is niet het minst Berge
nia's werk.
Naast dit alles en in verband hier
mede stond zoveel ander werk. Als
bij Bergema van bijzondere be
langstelling gesproken kan worden,
dan ging deze de laatste jaren vooral
uit naar de problematiek rondom de
evangelieverkondiging onder Israël
en niet minder naar de oecumenische
contacten met de Missie. Toen het
nog minder algemeen was dan nu,
had Bergema zijn relaties al, hield
lezingen op Missie-Seminaries en was
docent in Soesterberg.
Ook daarmee is nog niet alles ge
zegd. Zowel in Makassar als in Baarn
gooide Bergema zich ook in de prak
tische politiek, terwijl hij inzake de
divergentie tussen politieke leiders
en zendingsmensen krachtig heeft
geijverd voor onderling begrip en op
ruiming van de misverstanden.
zelf, leek hem geen moeite te kosten.
Hij stond voor iedereen klaar en liet
alle medewerkers royaal meeprofite
ren van zijn verzameld materiaal. De
betekenis die Bergema voor heel het
werk in zijn brede omvang had,
hangt ten nauwste samen met deze
persoonlijke kwaliteiten.
Met zeer velen in Zending en Mis
sie in Nederland en aan de "fronten
op de zendingsvelden gedenken wij
in grote dankbaarheid de zegen, die
God ons gaf in dit welbestede leven,
dat zoveel vruchten droeg, vruchten
die blijven. Die nagedachtenis is een
sterke prikkel tot een honderd-pro
cent- inzet, waarvan dit leven zulk
een stralend voorbeeld was.
ROERMOND De centrale co
missie van de diocesane pastoi
raad in het bisdom Roermond h(ï
bisschop Moors met klem verzoi s
zich te verzetten tegen het ultir j
turn, dat het nieuwe kerkbestuur
het Eikske in Schaesberg lx
gesteld aan de vroegere pastoor
Miedema.
Juridische procedures en and
stappen verscherpen de conflictsit
tie onnodig, vindt de centrale cc
missie.
Het kerkbestuur eist van Miede
dat hij nog deze maand de past
ontruimt, dat hij de kerkelijke bi
houding inlevert en voor elke beg
fenis op het kerkhof van de parol
toestemming vraagt.
Ruim een jaar geleden werd B
dema door de bisschop ontsla
Voor een groot deel van de gemei
houdt hij diensten in een gehu
gebouw. Zijn opvolger, pastoor N.
leman, woont nog steeds in een
beuk van de kerk.
Chr. geref. synode tot vrijgemaakten:
Ootmoed
Al deze activiteiten werden gedra
gen door een eenvoudig, beminnelijk
mens; een trouwe vriend voor allen
met wie hij samenwerkte en bovenal
(Van onze kerkredactie)
AMERSFOORT De in ja
nuari geëindigde generale sy
node van de Christelijke Gere
formeerde Kerken ziet in het
verschil" met betrekking tot de
toeëigening des heils een reëel
beletsel voor een vereniging met
de Gereformeerde Kerken (vrij
gemaakt).
Zij heeft dit geschreven aan de
generale synode van de Gereformeer
de Kerken (vrijgemaakt). Eerst nu is
deze brief voor publikatie vrijgege
ven.
De vorige vrijgemaakte synode had
in haar brief aan de christelijke gere
formeerde synode geschreven, dat er
op dit punt slechts sprake was van
een nuance-verschil binnen het
raam van de belijdenis. Wel had deze
synode het feit, dat de Christelijke
Gereformeerde Kerken lid zijn van
de ICCC en van de GOS, een struikel
blok genoemd op de weg naar een
heid.
Hierover spreekt de christelijke ge
reformeerde synode in haar ant
woord haar bevreemding uit, omdat
vroegere, vrijgemaakte synodes hierin
nooit een struikelblok zagen. Daarbij
een ootmoedig en vroom kind van i meent de synode, „dat onze belij-
God. Hij zocht zichzelf niet; het de j denis (o.a. art. 27 - 29 NGB) het
ander uitnemender achten dan zich- 1 zoeken van contact met gereformeer-
(Van een medewerker)
DOORN Meer en meer wordt de
Wereldwijde Zendingsdag, die elk
jaar in Doorn op het terrein van het
Brandpunt wordt gehouden op He
melvaartsdag, een dag. die beant
woordt aan zijn bedoeling: een over
zicht te geven van wat er vanuit
Nederland gedaan wordt aan Zending
in onze wereld, en een bron van
inspiratie te zijn voor het zen
dingswerk en het thuisfront.
De in de zalen ingerichte ten
toonstelling bood plaats aan een
twintigtal zendingsorganisaties, die in
Afrika, Azië, Amerika of ook Europa
hun werkterrein vinden in ver
taalwerk, radio, grammofoonplaat of
lectuurzending, dan wel op de meer
traditionele werkwijze. De stands,
waaraan dit jaar bijzonder veel aan
dacht was besteed, gaven een goed
beeld van het rijk gevarieerde werk.
dat wordt gedaan.
Een groot aantal sprekers gaf in
korte toespraken berichten door over
de stand van het werk overal ter
wereld. Onder hen waren de zende
ling Van Engelenhoven van de Do-
rothea-zending. die pas enkele dagen
uit Zuid-Afrika was teruggekeerd,
om te herstellen van een ernstig on
geval. hem vorig jaar overkomen, en
ds. F. Rosingh, de bekende re
monstrantse predikant uit Ghana.
Jon. Mac Rostie, de leider van Ope
ratie Mobilisatie, die enkele dagen in
ons land is, sprak over het werk van
O.M. De secretaris van de Wycliffe Bi
ble Translators, G. Wilson Stiteler.
zette de betekenis van dit werk uit
een, en vertoonde een film daarover.
Zendeling Spronk van de Wereld
Evangelisatie Kruistocht, werkzaam
in Opper Volta, wees in een boeiend,
vurig woord op de noodzaak van een
waarachtige navolging van Christus
voor de enkeling en een werkelijke
éénheid van de gemeente, opdat de
wereld vol zal zijn van de kennis van
de heerlijkheid des Heren.
De talrijke bezoekers kunnen te
rugzien op een goed zendingsfeest.
II. VAN DER KWAAK I\ DISSERTATIE:
(Van onze kerkredactie)
LEIDEN De beschuldigin
gen aan de joden collectief
gezien dat zij Jezus hebben
gedood en de gedachte, dat de
straf daarvoor te zien is in het
lot van het volk, vinden hun
oorsprong in het Nieuwe Testa
ment.
Wanneer de christelijke kerk
definitief wil afrekenen met de
ze wortel van het antisemitis
me, welke naast andere de
oorzaak is getveest van de voort
durend oplaaiende hetze tegen
het joodse volk, zal ze kritisch
afstand moeten nemen van de
berichtgeving van de evangelis
ten ten aanzien van het proces
van Jezus.
Aldus H. van der Kwaak in hel
proefschrift, waarmee hij woensdag
is gepromoveerd tot doctor in de
godgeleerdheid aan de rijksuniversi
teit te Leiden. Promotor was prof.
dr. G. Sevcnster. Het proefschrift is
getiteld „Het proces van Jezus. Een
vergelijkend onderzoek van de
beschrijvingen der evangelisten".
In zijn studie heeft de heer Van
der Kwaak elk van de evangeliën
nauwkeurig onderzocht. Hij vond
daarbij telkens, dat de weergave
van het lijdensverhaal sterk werd
bepaald door de situatie van de
schrijver en zijn motieven. Daarom
is het niet mogelijk, om de gegevens
in het Nieuwe Testament betreffen
de het proces van Jezus en de
schuldvraag te harmoniseren tot een
samenhangende „Nieuwtestamen
tische" visie.
Een overeenkomstige trek van de
meeste gegevens in het Nieuwe
Testament is dat de schuld aan de
dood van Jezus vooral bij de joden
wordt gezocht. Daarbij constateert
de heer Van der Kwaak een toene
ming van het joodse aandeel aan de
veroordeling van Jezus.
Collectief
Legt Marcus nog alle nadruk op
de schuld van de religieuze leiders,
bij Lucas en Johannes is geen on
derscheid meer tussen volk en lei
ders. Mattheüs en Johannes
beschouwen het hele volk collectief
schuldig aan Jezus' dood.
Bij Marcus en Mattheüs blijkt
duidelijk, dat Jezus veroordeeld is
door de Romeinse stadhouder en is
gekruisigd door Romeinse soldaten.
Daarentegen suggereren Lucas en
Johannes, dat de joden niet slechts
de morele schuld dragen aan de ver
oordeling van Jezus, maar Hem ook
daadwerkelijk hebben gekruisigd.
Lucas, Mattheüs en Johannes zien
ook een verband tussen de schuld
van de joden en de verwoesting van
Jeruzalem in het jaar 70.
Parallel aan de steeds sterkere
klemtoon op de joodse schuld gaat
een steeds positievere tekening van
Pilatus tijdens het proces. Bij Mar
cus is hij nog duidelijk medeschul
dig. Bij de andere evangelisten is
hij getuige van de onschuld van Je
zus. Bij Lucas en Johannes is zelfs
niet meer van een veroordeling
sprake.
Polemiek
De heer Van der Kwaak ziet op
de achtergrond van deze accent
verschuivingen vooral een polemiek
met het jodendom (vooral bij Mat
theüs en Johannes). Hij vraagt zich
af, in hoeverre het oudste bericht
(Marcus) ook al niet door deze ten
dens bepaald is geweest.
Zelf veronderstelt de heer Van
der Kwaak, dat Pilatus Jezus als
een politieke rebel heeft veroor
deeld. Bij het spreken over het lij
den van Jezus moeten we afstand
nemen van de evangelisten.
Fataal
De beschrijving van het proces
van Jezus in de evangeliën heeft
fatale gevolgen gehad. Natuurlijk,
de evangelisten hebben de gevolgen
nief kunnen voorzien. Maar wij
kennen ze en kunnen de evangeliën
lezen zonder dit perspectief voor
ogen.
Het is daarom niet voldoende, als
men in kerkelijke kringen, bijvoor
beeld op het Tweede Vaticaanse
concilie, de collectieve beschuldiging
aan het adres van de joden scherp
afwijst. Men zal zich bewust moeten
zijn, dat deze afwijzing tevens impli
ciet kritiek op de evangelisten bete
kent.
In prediking en katechese zal de
christelijke kerk zich bij voortdu
ring het karakter van de evangeliën
bewust moeten zijn. Zij bedoelen de
schuld te leggen bij degenen, die
vanuit hun houding van onbegrip
tegenover Jezus Hem afwezen en de
dood injaagden.
Het is te eenvoudig de katecheten
op het hart te binden geen verwij
ten te richten tot het ioodse volk,
terwijl in enkele evangeliën de ge
dachte van collectieve joodse schuld
aanwezig is.
Creatief
Het zou de evangelisten meer
recht doen, indien men de door de
$ituatie bepaalde motieven onder
kende en het lijdensverhaal op
grond daarvan niet steeds reprodu
ceerde, maar creatief doorvertelde
(zoals bij voorbeeld: ieder die zich
verzet tegen Jezus in zijn prediking
van vrijheid en naastenliefde, maakt
zich schuldig aan zijn dood).
Juist de constatering, dat de evan
gelisten vanuit hun situatie en ge
dachten het lijdensverhaal hebben
gestempeld door omvorming en be
werking van het aan hen overgele
verde materiaal, leidt tot de gedach
te, dat het ons vrij staat de genoem
de kritiek uit te oefenen en kan een
stimulans zijn, om hun verhalen toe
te spitsen op een voor onze tijd ac
tuele en stimulerende beschrijving
van het lijden van Jezus.
Alsdus de tendens van het
proefschrift van de heer Van der
Kwaak. Het is uitgegeven te Assen
bij Van Gorcum.
de en andere bijbelgetrouwe ker
in binnen- en buitenland veroordeL
noch uitsluit." 1
a:
Exclusivisme h<
De christelijke gereformeerde
node verwijt de vrijgemaakten, 1C
zij te eenzijdig nadruk leggen op N
institutaire karakter van de ken
„Daarmee hangt samen een verab
luteren van de Vrijmaking en e 'e
exclusivistische houding ten opzicl
van andere kerken." cl
De synode spreekt ook van erns -
ge verontrusting over de ontwikl
ling binnen de Gereformeerde K<
ken (vrijgemaakt).
In 1962 was er tussen beide kerk
een belangrijke mate van overet
stemming bereikt. De. christelijke gi
reformeerde synode spreekt haar dif}-l
pe teleurstelling uit over de omwik
keling sindsdien. Van de brief van j
synode van Delfshaven (1965) sp»
de toon nog aan, maar de synode v
Amersfoort,-West (1968) eiste bo
dige besluiten en stelde, dat er i
ders geen sprake meer zou kunij
zijn van contact.
Ten slotte schrijft de c.hristelij
gereformeerde synode, dat zij het co
tact niet wil verbreken. Zij doet d
dringend beroep op de vrijgemaa
synode, om opnieuw deputatcn
samenspreking te benoemen.
De begrafenis van prof. dr! H. B
gema, oud-zendingsman en emerit gr<
hoogleraar te Kampen is zaterdag U
mei om drie uur op de Nieuwe Al gii
mene Begraafplaats te Baarn.
Vooraf wordt een kerkdienst gehi
den om twee uur in de Kruiske
Oude Utrechtseweg 4, te Baarn.
APELDOORN Op 84-jarige Ie
tijd is overleden de hervormde en
ritus-predikant ds. H. K. Queré. jSI
Van 1909 tot zijn emeritaat in li 1
diende hij achtereenvolgens de h( ng
vormde gemeenten van Mastenbro sfc
Ernst, Nijbroek, Domburg, I
mansdorp en Helenaveen, waarna
als hulpprediker nog tot 1954 io z
laatste gemeente werkte. In Ni jbra
waar hij het langste heeft gestaan, e'
hij gisteren begraven.
si
NED. HERV. KERK
Beroepen te Sommelsdijk: G.
Post te Giessendam; te Achlum,
L. Hylarides te Roodeschool
Bedankt voor Deil. c.a.: B. C. Jul
ma te Marknesse (N.O.P.); voor E
(vac. J. v. d. Heuvel): A. Vroegin.d
weij te Veenendaal.
GEREF. KERKEN
Beroepen te Tholen: kand. L. Eri
te Zwolle; te Lewedorp en te Old
boom: kand. J. J. G. IJ kei te Ki
wijk a. Zee; te Westerlee: kand. 1
Weerstra te Leeuwarden.
Bedankt voor Utrecht-west (v:
dr. B. v. Oeveren): W. de Vries
Bedum.
GEREF. GEMEENTEN
Beroepen te Opheusden: J. Kare
te Nieuwerkerk (Z.).
EVANG. LUTH. KERIv
Bedankt voor streekgem. Zeeian
A. Nierop, vlootpred. te Den Heldi
BAGDAD In Irak zijn gister
tien mannen ter dood gebracht,
werden -tooi Perzië en Amerika o
taald voor -pionagtwerk, zo zeggi
de Irakezen. Dit jaar zijn in Irak
mensen terechtgesteld wegens spion
ge.
Verslagen van de bondsdagen,
die op Hemelvaartsdag zijn ge
houden staan op pagina 17,
Al
'de
