Eén-40 voor
Eind 1968 kon leek 25 héle goeie sigaretten*
inflatie voorzien Meer hoeft niet*
Mantana
Commentaar
Accent moet liggen op
omscholing jonge boei
IERSE PRESIDENT
IS AFGETREDEN
Uit Ge Haagse hof geplukt
25 voor één-40
KNLC OVER
PLAN-
MANSHOLT
PRIJSSTIJGING 30 PCT SINDS 1963
REM OP KREDIET ZAL BLIJVEN
Nieuwe leider heeft betere hans
Stokploeg
NIEUWE LEIDSE COURANT
DINSDAG 29 APRIL 1969
Jaarverslag
J^E periode dat dr. Holtrop president
van De Nederlandsche Bank was
ligt al ver genoeg aehter ons om
vergelijkingen tussen zijn jaarversla
gen en die van dr. Zijlstra achter
wege te doen laten.
Toch zijn er overeenkomsten. Onmid
dellijk valt op, dat ook de heer Zijl
stra, in tegenstelling tot vorig jaar,
zich niet bepaald heeft tot een ana
lyse, maar wel degelijk duidelijke
kritiek laat horen op de gang van
zaken.
Zijn analyse van de economische ont
wikkeling is glashelder en tegelijk
boeiende lees- en leerstof. We hadden
ook niet anders verwacht.
De president laat een niet mis te
verstane waarschuwing horen, dat het
zo niet langer gaat, dat de strijdende
partijen, die alle hun deel van het
nationaal Inkomen willen hebben, nu
op moeten houden elkaar de schuld
te geven van de heilloze inflatoire
ontwikkeling, en dat er zaken gedaan
moeten worden.
Het heeft namelijk geen zin meer,
aldus dr. Zijlstra, dat we over oor
zaken en gevolgen twisten. We zitten
in een situatie die gevaarlijk is, maar
nog wel te redden. Het moment kan
komen en dat kan al gauw zijn
dat ook dat niet meer mogelijk is.
Daarom: overleg tussen overheid en
bedrijfsleven.
We bleven zitten met een vraag, die
te maken heeft met het feit dat dr.
Zijlstra eens een keer van zichzelf
gezegd heeft dat hij geen homo poli
ticus is. In zijn jaarverslag Iaat hij
namelijk wel degelijk waarschuwin
gen doorklinken en niet eens al te
bedekt die van invloed zijn op de
politieke ontwikkeling. Om slechts
twee voorbeelden te noemen: de be
lastingdruk en de inflatoire financie
ring door de overheid.
Maar op het punt waarom het nu
draait, de loon- en prijsspiraal, draagt
hij wel de gegevens aan, maar ont
houdt hij zich van een uitspraak die de
basis zou kunnen zijn van waaruit de
overheid en het bedrijfsleven hun
constructieve gesprek moeten voeren.
Verleden jaar deed hij dat wel. Toen
waren het de lonen die verkeerd
dreigden te gaan. En door allerlei on
voorziene oorzaken bleek dat mee te
vallen.
Misschien voelt dr. Zijlstra zich toch
nog te veel politicus om over zo'n
moeilijke zaak een uitspraak te doen.
Meer voor de hand ligt, dat hij de
gebeurtenissen observeert en het als
zijn taak ziet overheid, werkgevers en
werknemers als het ware een spiegel
voor te houden. Dat heeft hij dan wel
degelijk gedaan.
Het gezag dat van de econoom Zijlstra
en van zijn functie uitgaat, maakt het
dubbel moeilijk de waarschuwingen
in de wind te slaan.
(Van een onzer redacteuren)
AMSTERDAM Tegen het einde van 1968 waren de „teke
nen" van een inflatoire tendens zo overduidelijk aanwezig, dat
men niet over een zeer scherp gezichtsvermogen behoefde te be
schikken, om bedoelde tekenen te „ontwaren", zegt dr. J. Zijl
stra, de president van De Nederlandsche Bank in zijn jaarver
slag over 1968. Vandaar dat hij het monetaire instrument van
de kredietrestricties aanwendde, waar de andere beleidsinstru
menten, het budgettaire beleid en het loon- en prijsbeleid, niet
werden gebruikt of faalden.
Het jaarverslag geeft aan hoe in
1968 looninkomens, steuninkomens,
winstinkomens en de overheid ieder
en sommige gezamenlijk vochten om
een zo groot mogelijk aandeel in het
nationaal inkomen, wat zich ontlaad
de in lnflatore spanningen, meer spe
ciaal in prijsstijgingen. Opvallend
is dat de laatste drie in het verslag
jaar stijgen ten koste van het loon-
inkomen.
Die prijsstijging beliep sedert 1963
30 procent. Daarvan was een zesde
deel afkomstig van verhoging van in
directe belastingen. Verwacht wordt
dat deze in 1969 een vierde van de i
totale prijsstijging zullen vormen.
Op zichzelf behoeven indirecte be
lastingen niet tot inflatie te leiden,
dat is afhankelijk van de periode
waarin ze opgelegd worden. Maar sa-
mengaand met loonsverhogingen ne
men de kansen op prijsstijging die i
verder gaan dan overeenkomt met
de gestegen lonen, toe. Loonsverho
gingen en pogingen tot wijziging c.q.
handhaving van het winstniveau te
zamen leiden tot zogenaamde endoge
ne prijsstijgingen. Hieraan moet on
geveer drievijfde van de reeds ge
noemde 30 procent worden toege
schreven.
Dan nog huurverhogingen en ta
riefswijzigingen van overheidsbedrij
ven: ongeveer een tiende van de tota
le prijsstijging.
Gelijk?
Daarmee. aldus dr. Zijlstra. is het
moeilijke probleem van oorzaak en
gevolg aangesneden. Iedereen
beschouwt zichzelf als blank en
steekt een beschuldigende vinger
naar de ander uit. De moeilijkheid is
dat alle partijen tot op zekere hoogte
gelijk hebben.
De regering zegt: de collectieve
sector moet uitgebreid en wanneer
na gemeen overleg aldus wordt
beslist is het redelijk dat het besluit,
wellicht door verhoging van de indi
recte belastingen, wordt nagekomen.
Een loonexplosie als in 1964 zulien de
werkgevers zien als een directe oor
zaak van prijsstijging. De werkne
mers komen met looneisen als zij
merken, dat de toeneming van het
reëel beschikbare inkomen voortdu
rend daalt tot anderhalf procent in
1969.
Daarom is een onderzoek naar oor
zaak en gevolg die haasje-over spelen
vruchteloos. Er moeten maatregelen
komen, want er komt tenslotte een
moment dat het tot spaarders en be
leggers doordringt dat het geldbederf
permanent is. Bij voortdurende prijs
stijgingen komt dan bijvoorbeeld de
obligatiemarkt in de gevarenzone,
LONDEN De Noordierse
minister-president Terence
O'Neill is gistermiddag in Bel
fast als leider van de regerende
protestantse unionistenpartij af
getreden. Zodra een opvolger ge
kozen is, zal hij ook als premier
heengaan.
Door deze onverwachte stap is een
nieuw, gevaarlijk element gekomen
In de gespannen toestan*1 in Noord-
Ierland, die de laatste week al het
karakter van een burgeroorlog begon
te krijgen.
Men had gedacht, dat O'Neill, voor
hij een beslissing nam, de stemming
op 5 mei van zijn partijbestuur zou
hebben afgewacht over de hervor
ming van het gemeentekiesrecht,
waarvoor hij zich persoonlijk had in
gezet.
O'Neill zegt te willen aftreden om
dat hij ervan overtuigd is, dat hij
daarmee de hervorming dient. Een
nieuwe leider die niet door persoonlij
ke vijandschappen geremd wordt,
zegt hij, heeft een betere kans het
door mij begonnen werk voort te zet
ten.
Als opvolger wordt de gewezen mi
nister van handel Brian Faulkner ge
noemd, die kort geleden is afgetre
den uit protest tegen de naar hij
nu zegt „slepende hervormings
plannen" van O'Neill.
Op het eerste hoogtepunt van de
onlusten, vorige week woensdag,
heeft O'Neill slechts met een kleine
meerderheid de steun van zijn
fractie voor zijn hervormingsplannen
gekregen.
De ontwikkeling in Noord-Ierland
is nu weer helemaal open. Als de
sterke en tegen de kiesrechthervor
ming gekante vleugels van de protes
tanten met steun van de fanatieke
aanhangers van hun leider Paisley
de overhand krijgt, is de kans op
bloedige onlusten groot.
Pas het afgelopen weekeind was in
Koord-Ierland een betrekkelijke rust
ingetreden, nadat de leiders van de
rk-beweging voor burgerrecht een be
roep op hun aanhangers hadden ge
daan zich te matigen. Ook een geza
menlijke vredestocht van rk- en pro
testantse geestelijken in Londonderry
heeft tot het kalmeren van de gemoe
deren bijgedragen.
met alle gevolgen van dien voer de
overheidshuishouding. Een verder
aandraaien van de belastingschroef
ter compensatie zou de inflatie nog
maar verscherpen. Het is In Neder- i
land nog niet zover, maar het kan
komen als niets gedaan woedt.
Samenvattend komt de heer
Zijlstra tot de conclusie dat overleg
over de situatie zelf en niet hoe men
ertoe gekomen is. meer dan dringend
gewenst is, want 1969 kan een ont
knoping geven.
„Afwachten"
De internationale toestand schetst
de president als een van „afwach
ting". Door het aftreden van De
Gaulle wordt dat nog een beetje
versterkt.
Uitgebreid gaat de heer Zijlstra in
op het al of niet handhaven van het
bestaande monetaire systeem. Hij
komt tot de conclusie dat de prijs
voor het opgeven van de vaste wis
selkoers waarover de discussie op
dit moment fel is te hoog is. Het
risico dat de wereld zou terugvallen
in restricties, bilateralisme en daar-
mee in economische stagnatie is on
aanvaardbaar groot Enkele variaties,
of een flexibele wisselkoers, zouden
wel kunnen worden ingepast.
De" nadruk blijft liggen op natio
naal beleid, dat pas werkelijk in
evenwicht kan komen door een goede
verhouding tussen arbeidsproduktivi-
teit en loonstijging. En daarbij kan
het monetair beleid als voorwaarde
fungeren voor het al of niet slagen
van de andere beleidsinstrumenten.
Het kan ze echter nooit vervangen.
Reserve
Een kritische toon valt ook te be
luisteren bij de financiering van de i
ontwikkelingshulp, nu 0,9 procent I
van het nationaal inkomen ofwel
724 miljoen Wat Nederland betreft
komt de heer Zijlstra tot de conclusie j
dat de overdracht van reële middelen
naar de ontwikkelingslanden niet 'al
leen uit het eigen nationaal inkomen
wordt geput en dus ook wordt afge- I
wenteld op andere landen. Enige ex-
tra reserve op de betalingsbalans zou
niet misplaatst zijn.
In dit verband vraagt de heer
Zijlstra zich af of de te snelle uit
breiding van de collectieve sector (in
clusief woningbouw) niet te veel
spanningen heeft opgeroepen: de
dekking is niet volledig geweest en
de poging om de particuliere sector
voldoende terug te dringen is ten de
le mislukt. Het beoogde doel kan niet
worden bereikt wanneer de druk op
de particuliere sector weer leidt tot
een inflatoor loon- en prljsklimaat.
Het overschot op de lopende reke
ning van de betalingsbalans liep te
rug van 21/» tot 3 procent in 1963 tot
1 procent in 1968.
Tenslotte, de president venvacht
voor 1969 nog wel dat de arbeidspro-
duktiviteit in 1969 uitkomt boven de
verwachte 3,5 procent. Dat is ook no
dig gezien de reeds ovcrecngekomci
loonsverhogingen, met een kostenstij
ging van 9 a 10. En hij verwacht voor
1969 verder dat de monetaire rem ir
de vorm van kredietrestricties niet
gematigd zal worden, eerder wat ste
viger wordt aangehaald.
Want laten we wel wezen: 1.75 voor een pakje sigaretten,
da^ moet écht niet altijd. Neem Mantano.
Stopt 25 van die héle goeie sigaretten in een pakje. En rekent daar één-40
voor. Da's toch meegenomen? Eigenlijk
zou u zo'n Mantano even moeten
proberen. Want Mantano, da's
gewoon een erg goeie sigaret.
Gegarandeerd door Louis Dobbelmann.
steun voor de samenbundeling van
de afzet
Van het beïnvloeden van
overschotten door het manipuleren
met prijzen had men weinig ver
wachting, tertzij het om grote
prijscorrecties zou gaan. De export
naar derde landen dient zoveel moge
lijk in stand gehouden te worden, in
'net belang van onze gehele land
bouw.
Friesland
(Van onze soc.-eeon. redactie)
UTRECHT Het Koninklijk
Nederlands Landbouw Comité
(KNLC) heeft gisteren een con
ferentie gewijd aan het zoge
naamde „Plan-Mansholt", waar
bij alle provincies aan het woord
kwamen om haar oordeel over
het plan uit te spreken. Over het
algemeen liepen de beoordelin
gen van de verschillende afge
vaardigden uit het land niet zo
;terk uiteen. Zo waren de uit
spraken voor de provincies
Voord- en Zuid-Holland tamelijk
epresentatief voor een groot
deel van het land en vertolkte
Friesland goed de opvattingen,
die in het noorden leven.
•sjfr'j f""' -
POOR
Waarschijnlijk heeft het Haagse
Corps Diplomatique de eer de
jongste ambassadeursvrouw ter we
reld onder zijn leden te hebben.
En een bijzonder lieve jongf
vrouw is het ook.
Gisteravond stond zij naast haa
man. de ambassadeur van Tanzank
Nyakyi te recipiëren in kastee
Oud-Wassenaar ter gelegenheid var
de vijfde verjaardag van de Uni'
van Tanzania.
Het werden van de bezoekers dub
bele gelukwensen: voor het land e*
voor het jonge paar.
Eind januari ging ambassadeu,
Nyakyi naar Tanzania met verlof
om de bruiloft te vieren.
Veertien dagen geleden pas kwam
het echtpaar naar Nederland, want
na de huwelijksreis moest de ambas
sadeur eerst een conferentie in Da'
es Salaam bijwonen.
De nationale feestdag-met-re-
ceptie zo kort na die aankomst
was bracht een protocollaire moei
lijkheid. Een ^mbassadeursvrouv
maakt nadat haar man zijn geloofs
brieven aan H.M. de Koningin heef
tangeboden haar opwachting bij d«
•róotmeesteresse van de Koningin
"en pas getrouwde ambassadeurs
rouw moet natuurlijk ook haar vi
ite maken. Maar het was er no
iet van gekomen.
Gelukkig begreep de grootmeesU
es mevrouw Wickevoort Crommr
in de situatie en liet weten, dat 7
'oor ditmaal graag als receptiegas'
cennis wilde maken met mevrou
Nyakyi.
Met de heel ionge mevrouw N'
De jongste
cyi, om precies te zijn, ze is 23 ja
en ziet er misschien nog wel joner
uit. Gisteravond droeg zij het natio
nale costuum van haar land, ee;
'ang gewaad in zacht bruine tinter
met de kunstig gedraaide hoofddoel
'n tijgerpatroon. Drie jaar geleder
■ntmoette ze haar man voor he*
:erst op een feest in Dar es Salaam.
Niet dromend, dat die ontmoeting
baar nog eens zo ver van haar
:eboorteplaats Moshi, ongeveer vijf
honderd kilometer van Dar es Sa-
aam °n meer in de bergen, zou
•rengen.
Ze heette toen nog Magaret Ma-
ki als derde kind van een gezin
an tien. Tot kort voor haar hu-
velijk was ze werkzaam als steno-
;rafe. In haar vrije tijd deed ze veel
in sport en bovendien maakt ze
•aag haar eigen kleren.
Nu is zij ambassadeursvrouw mei
eel verplichtingen. Zij is de jongste
an alle vrouwen van het Corps er
•aar man (33) de jongste ambassa
deur van het Haagse Corps.
Beiden drukten de handen der ve-
gasten onder wie mevrouw Luns,
'inister De Block en minister en
evrouw Beernink.
En onder het drankje en het hap-
e zei iedereen wel een keer: „Wat
en schatje".
Waar iedereen gelijk in had.
Voor het westen verwachtte men
weinig effect op de totale procfuktie
van het uit de produktie nemen van
grond, omdat hiervoor toch de minst
produktieve gronden genomen zullen
worden. De maatregel is bovendien
duur en ieder jaar wordt toch al veel
cultuurgrond voor niet-agrarische
bestemming uit de produktie geno
men. De laatste jaren is al 7000 a 8000
ha. grond per jaar aan de landbouw
onttrokken; voor de komende jaren
wordt dit getaxeerd op 10.000 a 12.000
ha. per jaar. Hier gaat het veelal wel
om zeer produktieve grond, zodat de
produktie, los van het plan-Mansholt,
toch al afneemt met de daarin gestel
de hoeveelheid.
Bepaalde soorten werk voor de
Jongeren die willen afvloeien achten
de beide Hollanden niet nodig. Wel
moeten er mogelijkheden komen om
zich voor een beroep te bekwamen,
zodat degenen die afvloeien niet ah
ongeschoolden aan de slag moeten
Centra voor vakopleidingen zoudei
uitgebreid moeten worden en nieuwe
opgericht. Op ruime schaal moet be
kendheid gegeven worden voor welke
vakken en met welke financiële faci
litciten men zich kan laten omscho
len. De landbouworganisaties kunner
dit afvleeiingsproces begeleiden. Men
denkt hierbij vooral aan agrariërs di'
de leeftijd van 55 jaar nog niet be
-reikt hebben.
Betere regeling
Een vervroegde afvloeiing van de
ouderen zou naar het oordeel van dt
Hollancfsche maatschappij van larfd-
'oouw een belangrijke bijdrage kun
nen leveren tot verbetering van d<
structuur van de bedrijven. Een bete
re beëindigingsregeling acht men dar
dringend geboden. Het sane
ringsfonds voor de landbouw open'
hiertoe thans onvoldoende mogelijk
heden. Een betere regeling vindt mer
van groter belang dan vervangen''
werkgelegenheid.
Een aanzienlijke vergroting van d
produktie-omvang is het best te ver
werkelijken door samenwerkingsvor
I men. Voor de akkerbouw zal dit wel
lukken, maar bij de veehouderij zal
men dan naar aanpassing of nieuw
bouw van de bedrijfsgebouwen moe
ten. Zonder overheidsbijdrage zou dit
moeilijk te verwezenlijken zijn Er
zou een overheidsgarantie voor het
inkomen gedurende de eerste vijf
jaar moeten komen.
Rendement
Nog lang niet zeker bleek men te
zijn van het rendement van een be
drijf, dat aanzienlijk vergroot wordt
door het aankopen van grond. Ook de
financiering van een flinke be-
drijfsvergroting op basis van gepacht
land zou een aantal ondernemers nog
veel hoofdbrekens kosten. Overigens
is in de veehouderij al een qitbrei-
ding van de produktie te verwachten
door uitbreiding van de varkens- en
kippenhouderij.
Over de combinatie van een beroep
buiten de landbouw en een land
bouwbedrijf wilde de maatschappij
zich niet uitspreken. Concentratie
meende men al te zien bij de afzet;
het Centraal Bureau van tuinbouw
veilingen heeft hiertoe plannen en de
coöperaties voor pootgoedafzet wer
ken samen. Men vroeg krachtige
De Friezen constateerden dat van
de regionale industrialisatie enkele
kernen uitgezonderd minder te
recht is gekomen dan op g-rond van
de hoge premies uit de schatkist ver
wacht had mogen worden. Voor het
platteland vroeg de Friese
maatschappij een bevordering en uit
breiding van kleinere industriële toc-
leverings- en dienstenverlenende be
drijven. Tenzij er een drastische
werktijdverkorting komt vreesde
men in de toekomst een krachtige
stroom van migranten naar het
westen van het land. Gepoogd zou
moeten worden de door de land- en
tuinbouw voortgebrachte grondstof
fen en halffabrikaten zoveel mogelijk
in eigen streek te ver- of bewerken.
Gistermorgen heeft Herman Stok
in het Mirandapaviljoen te
Amsterdam de Nederlandse
ploeg bekendgemaakt die deel
zal nemen aan het internationale
songfestival te Scheveningen van
4 tot en met 9 juli a.s. Op de
foto van links naar rechts: Jan-
Anne Drenth van het Double
Swing Duo, Ben Cramer, Beer
Bossu Jan-Annes partner
Herman Stok en Henny Vonk.
