Nederlanders zijn niet
uitzonderlijk schoon
F 4900.- voor zuster
Trienske Beimers
Bedrijfsleven gedupeerd
door regeringsmaatregel
AAP MAAND IN DE RUIMTE
Groei van welvaart
veroorzaakt apathie
Huib Goudriaan
FINANCIEEL WEEKOVERZICHT
Zwartkijkers!
aangifte-
iorraulier
Dan kijkt u
gerust!
Treinverkeer
R'dam-Gouda
was gestremd
Betrapte inbreker
gooit stuk ijzer
Fritz Lang in
Amsterdam
Prof. dr. Van Zuthem:
ZATERDAG 12 APPIl 196»
„Auf d'r Schwabische Eise-
bahne" zongen donderdag
avond twee Duitse meisjes uit
Zwabenland (Baden-Württem-
berg). Troubadour Roberto van
Lint werd aangestoken door het
enthousiasme, waarmee dit ou
de volksliedje werd gebracht.
Gevolg: tekst en melodie
moesten onmiddellijk worden
„ingestudeerd". Roberto, die
had gevraagd of de dames op
hun beurt iets voor hem wilden
zingen, bleef het refrein her
halen „Rula, rula. rulala!" Hij
zei: „Dat ga ik in Nederland in
troduceren, een nieuwe schla-
ger!"
De meisjes, die het liedje zo
spontaan hadden gezongen in
een Rotterdams „café-chantant"
waren Hanne Klein en Ellen
Bulling uit Stuttgart. Twee
Duitse onderwijzeressen, die
deel uitmaakten van de achter
hoede van de karavaan toeris
ten, die met Pasen ons land
overspoelden. Een gesprek. Vra
gen. Hoe denken Duitsers van
een generatie, die na de Tweede
Wereldoorlog werd geboren
(„die Nachkriegsgeneration")
over Nederland?
HANNE (links) en ELLEN:
Nederlanders zijn aardig tegen ons, Duitsers
tjlanne: „Ik moet vooropstellen dat
dit een eerste indruk is, en dat we
een verblijf van twaalf dagen ei
genlijk te weinig contact met Neder
landers hebben gehad, om een me
ning te kunnen geven. Als ik toch
een antwoord moet geven, kan ik
zeggen dat de Nederlanders vriende
lijk en zeer open ons tegemoet zijn
getreden. Ik voel ook aan dat het
echt is, en niet gespeeld."
Spreken talen
Ellen: „In Amsterdam zag een da
me ons met kaarten bezig om de weg
te vinden. Ze miste bijna de tram,
doordat ze ons wilde helpen. Het valt
me op dat in restaurants aan tafel
een gesprek tot stand komt; spon
taan, zonder dat we zelf daartoe het
initiatief namen."
Nederlanders zijn volgens beide
dames aardig tegen Duitsers.
Beide meisjes zijn onder de indruk
van de vanzelfsprekendheid waarmee
de meeste Nederlanders, die zij heb
ben ontmoet, een vreemde taal spre
ken: in ieder geval Duits of Engels.
De Nederlanders schromen ook niet
eigener beweging een gesprek in het
Duits te beginnen.
Ellen: „Bij ons durft men dat niet
zomaar." Hanne: „Waarschijnlijk
komt dit ook, omdat veel Nederlan
ders tijdens hun vakantie Duitsland
op doorreis passeren."
Individualisten
Ellen legt als we praten over het
Nederlandse volkskarakter de na
druk op de vrijheid van bewegen in
de openbaarheid, het zelfbevA.xst.zijn
en het individualisme waaraan de
Nederlanders uiting geven.
„Ik geloof dat dit individualisme,
het zelfbewustzijn en het open staan
voor vreemdelingen, mogelijk is
ontstaan doordat de Nederlanders
een handeldrijvend volk zijn.
Maar er zijn negatieve facetten,
die Ellen met haaj- Volkswagen heeft
ervaren. „In het verkeer neemt ie
dereen de vrijheid, de verkeersregels
zonodig te overtreden.
Vooral in Amsterdam steken voet
gangers ook over als het licht op
rood staat. Het gaat op de ver
keerswegen rustig toe, maar voor ons
is het nogal verwarrend. In Duitsland
is men meer gedisciplineerd."
Hanne zegt over het zelfbewustzijn
dat de Nederlanders tonen: „De Ne
derlanders kennen ook niet, als natie,
het schuldgevoel dat wij Duitsers nog
steeds hebben."
Ellen voegt daaraan toe dat door
de historische ontwikkeling in
Duitsland de „onderdanenmenta-
liteit" (een wat slaafse houding van
de geregeerden ten opzichte van de
regeerders) langer heeft bestaan. „En
1 dit werkt nog steeds na."
Ongedtvongener
Hanne: „De invloed van de Prui
sische staat." Als we praten over eti
quette in de Nederlandse samenle
ving, zegt ze: „Die wordt hier met
een kleine letter geschreven."
Ellen: „Wat dit betreft wordt bij
ons niet gevraagd naar wat praktisch
is, maar wordt geredeneerd: „Dit is
zo, en dat hoort zo." Men stoot zich
niet graag aan ongeschreven wetten."
Ellen zowel als Hanne menen dal
de Nederlanders meer ongedwongen
zich bewegen, vrijer en het leven wat
gemakkelijker opnemen dan de
Duitsers. „Misschien zien we dat zo
omdat we uit het Zuiden van
Duitsland komen: mogelijk ervaart
niet elke Duitser dat zo."
Wat is het verschil tussen Neder
landers en Duitsers? Komt de Neder
landse volksaard meer de Duitse of
«neer de Engelse nabij?
Ellen: „De levensstijl is misschien
meer Engels, maar innerlijk...."
Hanne: „Ik geloof dat de Nederlan
ders meer verwantschap tonen met
de Duitsers. Ik heb het gevoel dat ze
gevoelsmatiger leven dan de En
gelsen. De Nederlanders zijn minder
gereserveerd, vriendelijk maar ook
open."
Europeërs
Ellen vindt vooral dat het Neder
landse volk bij uitstek leeft van de
Europese gedachte. „Voor hen is het
verleden, verleden. Ze aanvaarden de
buitenlanders van welke nationaliteit
ze ook zijn. Kennelijk is het ook een
vorm van realisme: weten dat het in
Europa niet meer anders kan. De
Fransen en de Duitsers moeten nog
verwerken, het zich bewust maken,
dat het nationalisme achterhaald is;
de Nederlanders zijn al een stuk ver
der."
Wat de democratie betreft, vindt ze
dat in Nederland in tegenstelling
tot West-Duitsland waar de democra
tie nog in de kinderschoenen zou
staan de democratische gedachte
als een vanzelfsprekendheid wordt
aanvaard.
Samenvattend: het Nederlandse
volk is open, onbevooroordeeld, rea
listisch en diplomatiek. „Zeker geen
boerensluwheid", zeg Hanne.
Erg vleiend dit alles. Zijn er
geen schaduwzijden? Hanne zo
wel als Ellen vinden dat overal
de nieuwbouw een uniforme,
onpersoonlijke atmosfeer ademt:
saai, kaal, onleefbaar. Ze kun
nen ook de door ons zo gelief
koosde opvatting dat we zo
schoon zijn niet beamen. „Het
is hier niet vuiler dan in andere
landen, maar schoner? Nee."
Het is Ellen opgevallen dat
in de grote steden oud papier,
afval, snel op straat wordt ge
gooid: „Wat slordig."
Nederland wordt vuiler, het
Nederlandse landschap wordt
verwoest door saaie, uniforme
hoogbouw. Twee toeristes,
twaalf dagen in Nederland (veel
vleiends) zeggen het ook. „Auf
der Schwabische Eisenbahn
rula, rula, rulala"; een lied om
niet te vergeten.
Kijkgeld betalen
moeten we allemaal.
Dat staat in de wet.
Wees verstandig
en vraag een
aan. Dat doet u zo
Schrijf uw naam
en adres achter op
een lege envelop en
stuur die - zonder
postzegel - aan
AMSTERDAM De discontoverhoging door de Ned. Bank is
volgens de beurs aan de matige kant gebleven. Intussen is de rente
voet uitzonderlijk hoog geworden en het is geen wonder, dat de
obligatiemarkt deze week flauw gestemd was. De aandelenmarkt
verkeerde onder de invloed van de verdere beperkende maatregelen,
welke zijn afgekondigd tegen de overspanning.
de cijfers over het eerste kwartaal
1969 enigszins beter waren dan v.j.
zelfde periode, nl. ƒ21.7 miljoen (te
gen ƒ17.1 milj.) De vraag naar staal
is verrassend toegenomen internatio
naal en er is nu eerder sprake van
een tekort aan produktie dan aan een
teveel. Het prijsniveau is de laatste
tijd ook wat beter geworden en op
grond daarvan meent men, dat men
optimistisch kan oordelen over het
nu begonnen tweede kwartaal.
Het is overigens opmerkelijk, dat
men in sterke mate schaalvergroting
nastreeft om de kosten per produk-
tie-eenheid te drukken. Hoogovens
moet uitgroeien tot een nog veel gro
ter bedrijf om zijn partij op de inter-
a>ü/n tl-
jbiAt HMA
Op verzoek van enkele lezers: een foto van Trienske Beimers en haar
pleegkinderen bij haar laatste bezoek aan Frieslandenige jaren geleden.
Onze lezers hebben 4880 bij
eengebracht voor zendelinge
Trienske Beimers. Het is nu een
maand geleden dat mevrouw
L. v. d. Ster-Bouwmeester uit
Voorburg in deze rubriek vroeg
zuster Beimers op haar zen-
dingspost in Tanzania aan een
aggregaat te helpen. Het geld
voor het opwekken van elektri
citeit is er; en meer dan dat.
Gisteren nok kwam er 70 bin
nen bij mevrouw v. d. Ster.
Namens haar hartelijk dank!
Bijna vijfduizend gulden. Nau
welijks te geloven. Het gironum
mer blijft 191613 ten name van
K. v. d. Ster, met aantekening
„Trienske Beiemrs" (mevrouw
v. d. Ster, Westvlietweg 14,
Voorburg).
NIEUWERKERK Het treinver
keer tussen Rotterdam en Gouda is
vrijdagavond van zeven tot half ne
gen gestremd geweest, omdat bij
Nieuwerkerk vlak bij de spoorbaan
een keet met acetyleenflessen in
brand was geraakt. Tijdens het blus
sen explodeerden twee flessen, die
als projectielen over de spoorbaan
werden geslingerd. Over de oorzaak
van de brand, die omstreeks kwart
over acht bedwongen was, is nog
niets bekend.
AMSTERDAM In een assuran
tiekantoor in de Johannes Ver
meerstraat in Amsteram is gister
avond een poging tot inbraak gedaan.
Een voorbijganger die een raam zag
openstaan, en ging kijken wat er aan
de hand was, kreeg van de op
geschrikte inbreker een stuk ijzer
naar het hoofd gegooid. De man werd
licht gewond. De inbreker heeft door
zijn overhaaste vlucht niets kunnen
meenemen.
Vragen over kosten
voor investeringen
DEN HAAG Het socialistische
Tweede Kamerlid dr. ir. A. Vonde
ling heeft de ministers van financiën,
van binnenlandse zaken, en van soci
ale zaken en volksgezondheid ge
vraagd hoeveel kapitaal via de bank
voor Nederlandsche gemeenten aan
provincies en gemeenten beschikbaar
Men zegt op de beurs, dat de
discontoverhoging een streep door de
rekening van de Bank voor Ned. Ge
meenten is geweest die van plan was
om een nieuwe lening uit te geven.
Dp koers van de 7 pet. staatslening is
beneden de 99 procent gekomen, ter
wijl 7 pet. obl. Bank voor Ned. Ge
meenten voor 97'/s proc. ter beurze te
koop zijn.
Deze week had men veel aanbod
van obligaties te verwerken, o.a. van
buitenlandse zijde. Het promes
se-disconto is thans hier te lande op
zes procent gekomen, zodat krediet
neming op 7V» a 8 pet. rente uitkomt.
Internationaal is overigens de rente
voet stijgende. Deze week verhoogde
België het disconto. Op de Eurodol-
larmarkt gold driemaands papier 8'/t
procent rente. De Amerikanen heb
ben de vorige maanden grote bedra
gen aan kapitaal op de Europese
markten opgenomen en mede daar
door is de rente opgejaagd.
Koninklijk
Op de aandelenmarkt gedroeg Kon.
Olie zich „koninklijk", want dit fonds
wist eigenlijk „tegen de draad in" te
stijgen en wel van 192 tot ruim
196, dat is 20 punten. Er was vraag
naar dit fonds van buitenlandse zijde
en men brengt een en ander ook in
vertiand met de matiging van de
Amerikaanse kapitaalexportbelasting,
welke president Nixon heeft afgekon
digd.
De intrest equalisation tax is ver
laagd van 18 pet tot 11 pet en
deze verzachting van de straffe boete
op de aankoop van buitenlandse aan
delen door Amerikanen, buiten de
Ver. Staten, is ingegeven door de toe
neming van het vertrouwen in de
dollar, blijkens de import van kapi
taal uit het buitenland in de States.
Verder heeft de beurs te lijden ge
had van zorg over de toekomst van
wege de regeringsmaatregelen ter be
teugeling der overspanning in de eco
nomie. De onmiddellijke schorsing
van de investeringsaftrek, de prijs-
stop, de accijnsverhoging, de dure
rente zijn allemaal bedoeld om de
rem dieper in te drukken en vaart te
minderen.
Weinig gunstig
Intussen was de indruk van het
prijzendebat in de Tweede Kamer op
velen ter beurze weinig gunstig. Men
vreest van de afremmingsmaatre
gelen een druk op bedrijven, welke
het al moeilijk hebben om het hoofd
boven water te houden. En verder is
het de vraag, of de getroffen maatre
gelen voldoende zijn om de duidelijk
aanwezige stroomversnelling der in
flatie te temmen.
Ter beurze vraagt men zich af,
waarom het bedrijfsleven, dat zo ge
nuanceerd is, ruwweg tot slachtoffer
wordt gemaakt. Wat doet de regering
zelf om de uitgaven te beperken?
Zijn er weer nieuwe looneisen langs
een achterdeurtje op komst, zo
vraagt men zich ter beurze bezorgd
af.
Onder deze omstandigheden kon
zelfs een mooi verslag van Philips
niet tot zijn recht komen. Wel liep de
koers tijdelijk op van 183.50 tot
190, maar gisteren kwam men op
ƒ185 terecht. De omzet steeg in het
afgelopen jaar met twaalf procent tot
9.7 miljard, de nettowinst bedroeg
439 miljoen (ƒ355 milj.).
De nettowinst-marge vertoonde een
stijging van 4.1 pet tot 4.5 pet. Be
langrijker is nog de verwachting, dat
in 1969 de zaken zidh gunstig zullen
blijven ontwikkelen. Wij voorzien
een verdere groei in alle activi-
teitsgebieden, waarop wij werkzaam
zijn, aldus schrijft het bestuur. Men
begrijpt wel. dat het hier een onder
neming betreft, die over de hele we
reld werkzaam en daardoor minder
kwetsbaar voor in één land getroffen
maatregelen is. De mogelijkheden
voor een rationalisatie in de produk
tie zijn voor een dergelijk concern
veel groter dan voor een onderne
ming, die haar werkterrein in één
land heeft.
Van de overige internationals was
alleen K.L.M. ƒ9 hoge, maar de rest
moest zijn tol betalen aan de onbeha
gelijke stemming der laatste dagen.
Zo kwam AKU van ƒ123 op ƒ118.90
terecht, Ovens van 115.70 op
ƒ113.80, terwijl Unilever van ƒ123.70
eerst steeg tot 126, om gisteren te
dalen tot 122.50.
Hoog*
ovens
'Het jaarverslag van Kon. Hoogo
vens bracht weinig nieuwe ge
zichtspunten. Belangrijker was. dat
moet komen om een redelijk peil van
investeringen te kunnen financieren.
Hij informeert tevens hoeveel kapi
taal het eerste kwartaal is verschaft,
en hoeveel daarvan in de drie noor
delijke provincies terecht is geko
men.
WASHINGTON Op 21 mei zal vanaf Kaap Kennedy een ruimteschip
in een baan om de aarde worden gebracht met een aap als „bemanning".
Dertig dagen zal het dier om de aarde cirkelen.
De bedoelling van het experiment is, de reacties van het dier na te gaan
tijdens een ruimtereis van lange duur. Men hoopt hieruit gegevens te ver
krijgen, die van nut kunnen zijn voor de bemande vluchten in 1970 van 30
a 50 dagen, die op het Amerikaanse ruimtevaartprogramma staan.
Twaalf uur vóór het begin van de lancering zal een keus worden gedaan
uit tien jonge apen, die reeds een jaar lang voor een eventuele ruimtevlucht
zijn „opgeleid". De uitverkoren aap wordt ook in een ruimtepak gestoken,
waaraan instrumenten zijn bevestigd, die o.m. gegevens naar de aarde zenden
over de lichamelijke toestand van de dierlijke ruimtevaarder,
De in Amerika wonende filmregis
seur Fritz Lang (79) is gisteren in
ons land aangekomen. Hij sal in
Amsterdam de vertoning van een
aantal van zijn films bijwonen. Op
de foto is hij in gesprek met Simon
van Collem.
nationale markt goed te kunnen spe
len. Een produktiecapaciteit van 4
miljoen ton per jaar is bijna bereikt,
de volgende fase is 5 miljoen ton
en dan is men er nog niet. Met deze
uitbreidingen is veel kapitaal ge
moeid, dat grotendeels uit ingehou
den winsten moet worden verkregen.
Geen impuls
Ned. Kabelfabriek verhoogde de
winstuitkering van 16 op 18 pet (de
koers liep intussen terug), Van Ber-
kel kwam van 10 op 12 pet dividend
(de koers moest omlaag tot 189 pet).
Ver. Machine Fabrieken hield het op
een onveranderd dividend van 12
procent (koers daalde met ruim 5
punten).
Zowel Stoomvaart Mij „Nederland"
als Kon. Java China Paketvaart Mij
kwamen met hun verslagen, maar er
ging geen impuls op de koersvorming
van uit. Het bestuur van de Japlijn
waagt zich niet aan een voorspelling
van de vooruitzichten in 1969, terwijl
dat van de „Nederland" zegt, dat de
ontwikkelingen in de grote vaart zo
snel gaan, dat men zich niet aan een
prognose voor 1969 durft te wagen.
Veel groei zit er niet in de scheep
vaart, die naast een verder gaande
kostenstijging ook te maken heeft (in
toenemende mate) met discriminatie
inzake het vrachtvervoer.
Slavenfburg's Bank kwam met een
nieuwe emissie van aandelen uit. De
prijs van de claim stelde zich giste
ren op ƒ4.85 per ƒ100, zodat een
nieuw aandeel op ruim 198 pet. uit
komt.
(Van een onzer verslaggevers)
AMSTERDAM De belang
rijkste vraag die we ons moeten
stellen is hoe we veranderingen
in de machtsverhoudingen tot
stand kunnen brengen die wor
den gedragen door de werk
nemers zelf. Het gaat de werk
nemer vooral om het handhaven
van verworven posities. Langere
vakanties, hogere lonen en een
kortere werkweek staan op zijn
verlanglijstje hoger genoteerd
dan medezeggenschap ten aan
zien van de produktie en de be
noeming van directeuren en
commissarissen.
Dit vormde de kern van de lezing
die prof. dr. H. J. van Zuthem, hoog
leraar in de sociologie aan de Vrije
Universiteit van Amsterdam, hield op
de derde en laatste dag van het con
gres over de macht, machthebbers en
machtelozen.
Het huidige systeem van onderne
mingsgewijze produktie wordt door
de meeste werknemers aanvaard. Zo
lang de welvaart groeit zal er weinig
verandering komen in hun apa
thische houding. Er bestaat meer be
hoefte mee te Draten over bedriifsza-
ken dan om mee te beslissen. Uit een
onderzoek dat in 1967 door de Vrije
Universiteit te Amsterdam werd ge
daan bleek dat veel werknemers
meer medezeggenschap wensen voor
de vakbond en de ondernemingsraad.
De macht van commissarissen
en aandeelhouders zou geringer moe
ten worden. De positie van de direc
tie lijkt onaantastbaar. Van de on
dervraagde werknemers bleek 61
procent te vinden dat de uiteinde
lijke verantwoordelijkheid voor het
bedrijf bij de directeur moet liggen
45 procent vond dat men het gezag
diende te gehoorzamen.
Medezeggensrhap
Prof. Van Zuthem gaf verschil
lende mogelijkheden aan om de
machtshiërarchie te wijzigen. De be
langrijkste hiervan zijn: de publica-
tieplicht van ondernemingen, het
enquêterecht voor de vakorganisaties,
meer inspraak van de werknemers in
hun dagelijkse werk en grotere be
voegdheden van de onderne-
mingsraad. Al deze punten komen te- j
gemoet aan de verlangens van de f
werknemers.
De kernvraag is of we een samen
leving willen waarin de mensen zelf
meebeslissen over de doelstellingen
van het bedrijfsleven. Deze doelstel
lingen moeten langs democratische
weg worden samengesteld. Dan is het
van belang dat het onderwijs zich
meer inspant om de bewustwording
van de mensen te activeren. Ook de
vakbeweging heeft hierbij een be
langrijke taak. Op het ogenblik ligt
de nadruk te veel op de inko
mensverdeling.
In de toekomst moet de vakbewe
ging meer concrete alternatieven aan
de werknemers bieden. Zij moeten
erop worden gewezen dat zij uit soci
aal-ethische overwegingen mede ver
antwoordelijk zijn voor zaken als
luchtverontreiniging en invloed van
het bedrijf op het woonklimaat
De directeur dient wel een grote
mate van zelfstandigheid te behou
den om de doelstellingen uit te voe
ren die door alle belanghebbenden
zijn vastgesteld. De mogelijkheid van
controle moet worden uitgebreid. Een
raad van commissarissen, waarin ook
werknemers zijn vertegenwoordigd,
zou een representatief controleorgaan
kunnen worden.
Kosmisch denken
In het 's middags gehouden slotfo-
rum botsten vooral de ideeën van mr.
dr. C. Berkhouwer, Tweede-Kamerlid
van de VVD en dr. P. van Gorkum,
hoofdbestuurslid van de P. P. R. Dr.
Van Gorkum vond dat de machtselite
een historisch gegeven is dat we heb
ben overgehouden uit de tijd dat de
adel Jxet voor het zeggen had. Met
name'bij de militairen en de mensen
rond het koninklijke huis heeft ze
nog invloed.
Dr. Berkhouwer meende dat be
drijven en N.V.'s zo open mogelijk
moeten worden gemaakt. Hij vond
het een verheugend verschijnsel dat
bedrijven vrijwel niet meer overgaan
van vader op zoon. Ieder moet zijn
eigen positie waarmaken.
Als mogelijkheden om het be
drijfsleven nog meer te democratise
ren noemde hij het uitbreiden van
onverenigbare functies, een geringer
gebruik van oligarchische maatrege
len en het tegengaan van vergrijzing
aan de top. Hij vond dat de mensen
meer kosmisch moesten denken en
handelen.
Het is jammer, aldus dr. Berkhou
wer. dat er nog een groot hiaat is
tussen de technologie en de politiek.
Vooral de macht van het Europese
parlement dient groter te worden.
