Minnaars van roet en
rook Hazen stoom af
Gevangenen zijn
vrijheid waard
ALLE WINST VOOR
KANKERONDERZOEK
WAAROM KEUS
OP SIEMENS?
Franse senaat
Incident in
Welvaart nog
niet merkbaar
in wooncomfort
WOENSDAG 9 APRIl 1969
1 Bouiv kerncentrale
DEN HAAG De Tweede-Kamer
leden Den Uyl en Oele (soc.) hebben
minister De Block gevraagd waarom
de opdracht voor de bouw van de
kerncentrale in Zeeland aan'de NV
Siemens is verstrekt en niet aan een
Nederlandse onderneming.
Zij willen bovendien weten hoe
kan worden gewaarborgd dat het Ne
derlandse bedrijfsleven als gelijk
waardige partner bij de bouw wordt
betrokken.
Inmiddels hebben de aandeelhou
ders van de Provinciale Zeeuwse
Electriciteitsmaatschappij machtiging
verleend geldleningen te sluiten voor
de bouw van de .kerncentrale bij
Borssele.
Vrouw hield minnaar
in woning opgesloten
CASERTO Een sinds november
als vermist opgegeven 23-jarige jon
geman blijkt door een 27-jarige
vrouw, die gescheiden van haar man
leeft en twee kinderen heeft, te zijn
opgesloten. De jongen werd in de
woning van de vrouw in Caserto (bij
Napels) door twee politieagenten ge
vonden. Hij lag half ontkleed op bed,
was gewond en uitgeteerd. I-Jij ver
telde dat de vrouw hem had verleid
en daarna had opgesloten in een
klein vertrek.
tig die er nu verblijven, is er dus
ervaring met zeventig man.
Verrader
Éénmaal is het voorgekomen dat
een van hen de benen nam. Typerend
voor de groepsmentaliteit: hem wacht
te na terugkeer een niet malse ont
vangst! Hij werd duidelijk als „ver
rader" gezien, omdat hij zich niet
aan de code had gehouden.
Het accent bij half-open inrichtin
gen als dit Nederlandse unicum in
Veenhuizen ligt niet op de eerste
plaats op het weer inspelen op het
normale maatschappelijke verband.
Het is vooral ook te doen om een
appel op 's mans verantwoordelijk
heid doordat hem een zo groot mo
gelijke zelfstandigheid wordt gelaten
en hij behoorlijk wordt betaald voor
zinrijke arbeid.
De „jongens van De Fleddervoort"
werken allen in een ultra-moderne
wasserij, die ze precies kunnen be
mannen. Het is werk dat in enkele
dagen kan worden aangeleerd. Deze
wasserij de tralies heeft men er
nog vergeten weg te halen ligt
op het uitgestrekte terrein van de
strafgestichten en verzorgt de was
van de meeste justitiële inrichtingen
van het noorden des lands
De gedetineerden daar, met wie
wtf vry konden spreken, waren una
niem geestdriftig over deze moderne
detentievorm. Voor hen was wel hei
belangrijkste dat ze straks gemiddeld
een kleine vijfhonderd gulden mee
naar huis kunnen nemen.
Bedillerig
Drs. -P. Allewijn, hoofd directie ge
vangeniswezen van het ministerie
van justitie, is een warm voorstan
der van het toepassen op groter
schaal van dit soort inrichtingen,
waardoor het bedillerige er wat af
gaat en de helpende hand beter zicht
baar wordt Met als hopelijk gevolg,
dat „justitie" zo ook wat minder als
„natuurlijke tegenstander" wordt er
varen.
Het personeel van Veenhuizen. dat
het snufje aanvankelijk met enige
zorg tegemoet zag, vindt het allang
niet griezelig meer, dat deze gedeti
neerden zich onopvallend (immers in
burgerkleding) nogal vrij over de
terreinen mogen bewegen, ook al zijn
er grenzen aan de contactmogelijk
heden.
Een vrij grote categorie van alle
gedetineerden Nederland heeft er
zo'n vierduizend zou voor de half
open inrichting in aanmerking komen,
meent drs. Allewijn. Dat blijkt alleen
al uit de wachtlijsten, terwijl maar
uit twee gevangenissen wordt gese
lecteerd: Norgerhaven en Esserheem,
die in totaal 250 man herbergen.
Landelijk
Maar de bedoeling is er een meer
landelijke aangelegenheid van te ma
ken. De moeilijkheid is de nodige
arbeidsvoorzieningen te scheppen, die
exploitabel moeten zijn bovendien.
Economischer is de half-open in
richting zeker, want deze maakt im
mers duur bewakingspersoneel en
andere voorzieningen overbodig. Als
Esserheem tot half-open inrichting is
verheven, zal De Fleddervoort, ge
vestigd in een voormalig schoolge-
bouwtje, worden opgeheven.
Bij nieuwbouw zal de half
open inrichting zeker worden
ingecalculeerd. Daarbij moet
met name worden gedacht aan
Gouda, dat dan bouwkundig als
eerste inrichting in den lande,
aan alle daaraan te stellen voor
waarden zal voldoen.
Belgische samenwerking
bij kernsplijtstofcyclus
crhQR^SEL^~ Zes Bel°ische maat
schappijen, die voor diverse aspecten
van de kernsplijtstofcyclus belangstel
ling hebben, gaan samenwerken in
een „algemene groepering voor de
Het ziin Union Mi-
niere, Metallurgie Hoboken, Kernme-
tallurgie en -mechanika, Belgonu-
cleaire, Société Generale des Mi
nerals, en Genie Metallurgique et
hoJtmuïUe Mechim- Hu" activiteiten
KSf? ?lkaar het geheei van
v»n s met uitzondering
van isotopische verrijking en heroD-
werking van bestraalde splijtstof.
(Van een onzer redacteuren)
VEENHUIZEN Grotere vrij
heid voor gedetineerden die dit aan
kunnen is een thema waar het Ne
derlandse gevangeniswezen ijverig
gestalte aan tracht te geven. Het
jongste proefproject is de halfopen
inrichting De Fleddervoort. die nu
een half jaar draait.
Zó goed zijn de resultaten bevon-
den, dat het de bedoeling is de be- Directeur „a„ De Fudder.
scheiden capaciteit van twintig man voort, de heer M. G. van Bree.
op te voeren tot zo'n 140 man. De
gevangenis Esserheem, eveneens in Veenhuizen, zal daartoe
tot half-open inrichting worden gepromoveerd.
Een half-open inrichting wil zeggen dat daar geen be
waking is. De deur staat altijd open, ook al gelden uiteraard
nog beperkingen inzake de bewegingsvrijheid. Belangrijk is
vooral dat er zinrijke arbeid kan worden verricht, die een re
delijke betaling waarborgt. De gedetineerden betalen er hun
kost en inwoning (60 procent), sparen een deel (een kleine
45 per week) dat ze straks mee naar huis krijgen, zodat ze
de eerste financiële stoot beter kunnen opvangen en krijgen
16,50 per week van als zakgeld in handen.
Morgen wordt in Arnhem de
oprichtingsvergadering gehou
den van de „Stoomwalsenclub
Nederland". De heer Gebhard
(39): „We stellen ons voor de
heer A. G. Boeree als penning
meester, de heer Van der Pol als
evenementensecretaris en mij
persoon als secretaris voor de
dragen.
We gaan onder meer praten
over hoe we de club naar buiten
kunnen presenteren en over een
algemeen onderdelenmagazijn.
Ik neem aan dat we volgend jaar
over zes of zeven stoomwalsen
of locomobielen beschikken."
De leden van de gloednieuwe
club kunnen stoom afblazen (het
zjjn enthousiaste minnaars van
de roet en rook spuwende mon
sters) in motel „Arnhem", waar
de eerste vergadering wordt ge
houden. De sfeer wordt erin ge
bracht door een werkende en
fluitende stoomwals, die op het
parkeerterrein staat opgesteld.
JEnyels
De heren Gebhard en Van der Pol
(40) zijn beiden reeds lid van een
soortgelijke Engelse club de „Nati
onal Traction Engine Club" die als
voorbeeld moet dienen.
De 1500 leden tellende Engelse ver
eniging redt al een tiental jaren
stoomwalsen, stoomtractoren, locomo
bielen en „kermismachines" van de
schroothoop. De rally's, waar de ma
chines werden getoond, trekken veel
publiek. Een parade, hindernisrijden
om tonnetjes heen („Stoelendans")
zijn onder andere de attracties.
'De Engelse club is niet-commer-
cieel; de inkomsten, die niet nodig
zijn voor het kopen van kolen wor
den afgedragen voor liefdadige doe
len.
De heer Gebhard kreeg enige jaren
geleden interesse voor deze typisch
Britse vereniging, en schreef er een
artikel over in „Televizier". Hierdoor
kwam hij in contact met de heer Van
der Pol.
„We zijn toen nagegaan of we in
Nederland iets op dezelfde schaal
zouden kunnen beginnen. Via dat ar
tikel kwamen we er ook achter dat
een landbouwer in Anna Paulowna,
de heer Landman, nog dorst met een
stoommachine. Hij gebruikt, wat je
noemt, een locomobiel: een stoomma
chine op wielen. En hij doet dat voor
z'n plezier."
Carrousel
Van der Pol bleek een hechte ver
knochtheid voor het stoom te hebben.
Als jongetje mocht hij stoomketels
stoken in de zaak van zijn vader.
Later, als HBS-er, kwam hij op een
kermis onder de- indruk van J. W.
Janvier's stoomcarrousel.
„Toen de kermis uit Laren vertrok,
ten ik er op de fiets achteraan ge
gaan, mee naar Utrecht. Ze keken
wel verbaasd, toen ze me <Lar te-
ker. In zijn laatste levensjaren werd
ook zijn dochter door deze ziekte ge
troffen.
Tijdens haar behandeling in het
Diaconessenziekenhuis raakte de heer
Huisman diep onder de indruk van
de mogelijkheden, die voor haar wer
den aangewend. Samen besloten va
der en dochter het familievermogen
onder te brengen in een stichting ten
dienste van de kankerbestrijding. Be
gin vorig jaar zijn beiden overleden.
De opticienswinkel zal worden
voortgezet met dien verstande dat de
winst van het bedrijf geheel en al zal
worden aangewend voor het kanker
onderzoek. Dit is in Nederland een
zeldzame situatie.
Russen actief in
Middellandse Zee
LONDEN Twee Russische krui
sers, vier torpedoboot jagers en een
achttal onderzeeboten zijn waargeno
men bij de zuidwestelijke punt van
Portugal. De mogelijkheid bestaat,
dat zij naar de Middellandse Zee
gaan.
Grotere vrijheid voor gedeti
neerden, dat wel. Maar van de
wasserij waar de mensen van de
half-open inrichting De Fledder
voort werkenheeft men (nog)
vergeten de hekken en tralies
iveg te halen.
Ze mogen hun eigen burger
kleding dragen in hun vrije tijd,
kunnen ongecensureerde brie
ven verzenden, mogen meer be
zoek ontvangen en kunnen in
feite naar bed gaan wanneer ze
willen, met als uiterste grens op
werkdagen 11 en op vrije dagen
12 uur. Ook kunnen ze regelma
tig, maar dan gezamenlijk, hun
uitje hebben, waarbij ze door
een personeelslid van de inrich
ting worden begeleid.
De gedetineerden die voor de half
open inrichting na selectie in aan
merking komen er is ook een flinke
categorie recidivisten onder beslis
sen £èlf of ze de laatste twee tot drie
maanden voor het einde van hun
straf aldus zullen doorbrengen.
De huidige inrichting De Fledder
voort heeft nu zo'n vijftig man zijn
poorten zien passeren. Plus de twin-
De heer Gebhard
geklungel niet
vergeten
Oude liefde roest ook niet, maar een stoommachine wel. Daarom heeft
de heer Gebhard, samen met de Huizense architect G. van der Pol van der
Veen, het initiatief genomen tot stichting van een vereniging om stoomwal-
sen en locomobielen van de ondergang te redden.
Duizenden kijkers
Laatste wil
winkelier
DE HEER VAN DER POL „op de bok.' van zijn bloedeigen stoomwals
Zijn „geklungel met een machine uit achttienhonderd-zoveel in een
Japans kamp", heeft de Voorburger R. Gebhard niet kunnen vergeten.
In de oorlogsjaren door de Japanners in het toenmalige Nederlands-Indië
geïnterneerd, kreeg hij als jongen tot taak een stommachine te bedienen. Dat wérd
liefde op het eerste gezicht: „Zo'n ding leeft voor honderd procent!"
Huib Goudriaan
PARIJS De Franse staatssecreta
ris van voorlichting, Joël le Theule,
is gisteravond woedend weggelopen
uit de Senaat, waar heftige kritiek
werd geleverd op de hervormings
plannen van president De Gaulle, die
op 27 april aan een volksstemming
zullen worden onderworpen.
„Er worden hier vergelijkingen ge
maakt en insinuaties gedaan die ik
niet over mijn kant kan laten gaan",
riep hij uit. „Het is ontoelaatbaar als
men het referendum gelijkstelt met
een poging van de regering en van
de president om in ons land een fas
cistisch bewind ofwel iets dat op
Vichy lijkt, te vestigen". Le Theule
noemde het idee dat De Gaul
le tot zoiets in staat zou kunnen zijn
„een schande".
De hervormingsplannen raken
zoals bekend de Senaat rechtstreeks.
Worden ze goedgekeurd dan verliest
dit lichaam zijn wetgevende taak en
krijgt het een louter adviserende
functie. Daartegen is in de Senaat fel
verzet gerezen.
In 1948 verkocht Janvier de
(laatste Nederlandse) stoomcarrousel
voor brandhout. De 'heer Van der Pol
begon toen een fotocollectie van car
rousels aan te leggen. Via een Nijme-
gense fotograaf, die weg was van an
tieke kermisvermaken, kwam hij in
aanraking met de Engelse club.
N'adat het contact was gelegd, werd
Van der Pol uitermate vriendelijk
ontvangen door Lord Montagu (dè
verzamelaar van antieke auto's) op
zijn landgoed bij Southampton. Hij
maakte daar een tweedaagse
..Pinksterrally" met stoommachines
mee.
De heer Gebhard: „De rally's en
andere festiviteiten, oorspronkelijk
intieme bijeenkomsten van stoomlief-
hebbers, groeiden uit tot publieke at
tracties, die tienduizenden kijkers
trekken.
Natuurlijk worden op deze rally's
door de „ingewijden" de laatste
nieuwtjes en ervaringen uitgewisseld.
En wanneer er iemand bij is met een
net in de afgelopen wintermaanden
opgeknapt stoomvoertuig, kan hij re
kenen op ieders welgemeende be
langstelling.
Er zijn vier typen stoomvoertuigen:
de tractoren, de walsen, de vrachtwa
gens en de grote kermiswagens, die
dienden voor het slepen van ker
miswagens en het aandrijven van bij
voorbeeld draaimolens.
Tien kilometer snelheid is heel wat
voor de stoomtractoren, waarvan de
oudste uit het eind van de vorige
eeuw dateren. De kermiswagens ha
len 45 km per uur en de vrachtauto's
60 km per uur.
De rally's, die altijd eindigen met
een fluitconcert van alle stoomvoer
tuigen, worden opgezet volgens een
strak schema. Er worden bij voor
beeld geen machines toegelaten, waar
geen „boiler-certificate" (ketel-goed
keuring) bij is. Men heeft ook een
formule uitgedokterd, op basis waar
van de deelnemers water en ko
len-vergoeding krijgen.
De heer Gebhard, die vertederd
praat over zijn hobby zegt naar de
Engelse club te kijken als naar een
grote broer. „Ze zullen ons ook over
al bij helpen."
Opsporen
In Engeland bestaan nog veel
stoommachines; de oorzaak is dat in
de vorige eeuw de eerste industriële
revolutie, met het stoomtijdperk, be
gon.
In Nederland zijn de stoommachi
nes schaars aan het worden. Toch is
de heer Van der Pol erin geslaagd
ongeveer vijftien stoomwalsen voor
de club te verzamelen. Bovendien be
zit hij zelf een twaalf tons stoom
wals, een „Aveling and Porter, 1924".
Het is niet de bedoeling dat de
Stoomwalsenclub in eerste instantie
machines koopt; eerder moeten leden
worden verkregen die machines be
zitten en ze kunnen onderhouden. In
UTRECHT Onder voorzit
terschap van dr. L. Baart de la Faille
is gisteren de „Aart Huisman"-stich-
ting met een vermogen van enkele
honderdduizenden guldens in, de
openbaarheid getreden. Het doel van
de stichting is het bevorderen van
kankeronderzoek en/of de bestrijding
van kanker door het Diaconessenzie
kenhuis in Utrecht.
De stichting is haar taak begonnen
met de financiering van een histo-
chemisch laboratorium ter bestude
ring van kankergezwellen in het zie
kenhuis. Dit instituut is het tweede
in Nederland. De stichting heeft de
nodige apparatuur en deskundige
hulpkrachten gefinancierd.
In de afgelopen maanden is ge
zorgd voor een uitbreiding van de
ziekenhuisbibliotheek met boeken
over kankerprocessen. Voortaan kun
nen kankerspecialisten van het Dia
conessenziekenhuis door bemiddeling
van de „Aart Huisman'-stichting
buitenlandse instituten en congressen
over kankerbestrijding bezoeken.
WILSBESCHIKKING
voorschijn zagen komen, maar ik
mocht helpen met opbouwen." Na
veel aandringen kon de jonge Van
Aler Pol voor ƒ35 met kost en inwo
ning (in zijn vakantie) bij Janvier
werken.
De oudste stoomwals van Nederland (1901) in ruste
De stichting is tot stand gekomen
door de laatste wilsbeschikking van
de heer Aart Huisman en zijn doch
ter Hubertine. Vanaf 1920 heeft hij in
de Utrechtse binnenstad een bekende
opticienswinkel gehad. De heer
Huisman verloor zijn zoon aan kan-
de ontwerp-statuten staat dat het
doel van de vereniging is het behou
den, onderhouden en tonen
van stoommateriaal als walsen, loco
mobielen en tractoren.
Stoomvoertuigen op rails of stoom-
vaartuigen vallen buiten het werk
terrein van de club. (Er is al een
„Tramwegstichting", die zich met
stoomtrams bezighoudt.)
gen geven. Mogelijk ligt hier een taak
voor de handel om duidelijker de
kwaliteit van haar produkten naar
voren te brengén om de vraag te sti
muleren." Aldus de heer J. A. Hooy-
kaas, voorzitter van de vereniging
tentoonstellingsgroep bouwmaterialen
en bouwstoffen, dinsdag sprekend
over de bouw- en verwarmingsbeurs
die vanaf 10 april in Utrecht wordt
gehouden.
Volgens hem wordt in de bouw
wereld nog te weinig gedaan aan
onderzoek naar arbeidsbesparende
produktie- en bouwmethoden. Indus
trieel bouwen in zijn optimale vorm
is pas mogelijk, als landelijk unifor
me bouwvoorschriften worden vast
gesteld, en als er tenminste op mid
dellange termijn kan worden gepland.
De beurs in Utrecht krijgt een op
pervlakte van 70.000 vierkante meter,
waarvan 34.000 voor bouwmaterieel,
14.000 voor de verwarmingssector en
22.000 voor bouwmaterialen en -sys
temen. Er nemen 702 exposanten uil
ruim dertig landen deel, die 1942 be
drijven vertegenwoordigen.
Na oprichting is een van de eerste
doelen van de club het opsporen van
stoommachines. Het oog is gericht op
de Koninklijke Maatschappij voor
Wegenbouw te Utrecht, waar een
groot aantal walsen staat opgeslagen.
„Wat wij willen", zegt de heer Geb
hard, „is met die machines gaan rij
den, er een bestemming aan geven,
maar de Nederlandse Dienst voor het
Stoomwezen heeft een grote vinger
in de pap."
De adjunct-directeur van de Ko
ninklijke Maatschappij voor de We
genbouw, de heer A. G. Boeree, is
overigens een steunpilaar van de
club; hij zal morgen worden voorge
dragen als penningmeester.
Lezers, die ergens in een
schuur nog een locomobiel of
oude stoomtractor hebben staan,
kunnen zich opgeven bij de heer
Gebhard, Spinozalaan 183, Voor
burg.
De heer Gebhard spant zich
zo in uit liefde voor de stoom
machine; maar ook vindt hij dat
het nageslacht nog iets van „het
stoom" móet kunnen zien. „Ik
geloof dat de ontwikkeling op
technisch gebied zo vreselijk snel
gaat, dat bijna wordt vergeten
wat er allemaal aan vooraf is
gegaan."
Daarom hebben de initiatief
nemers van „Stoomwalsenclub
Nederland" wegenbouwmaat
schappijen en particuleren opge
trommeld
en met
succes
om de ro
kende mon
sters uit
vergeten
hoeken te
halen.
UTRECHT „De vergrote wel
vaart is nog niet merkbaar in een
stijging van de verkoop van artike
len als bijvoorbeeld geluidisolerende
materialen, die een grotere comfort en
een betere leefbaarheid in de wonin-
