NEGERPROTEST BEWEEGT
ZICH NAAR REVOLUTIE
Bier
trok
spoor
door
historie
Amerika kent al eeuwen verzet van zwarte mens
Mysterie
van leven
is soms
moeilijk
WATER
OP
MARS
Tekst op een grafzerk: „Hier ligt een zwarte man, gedood
in de strijd tegen een gele man ter bescherming van een
blanke man." Met deze en soortgelijke uitingen geeft de Ame
rikaanse neger uitdrukking aan zijn diepe scepsis ten aanzien
van het Amerikaanse streven „de wereld veilig te maken voor
de demokratie." Het verrassende van deze uitspraak is, dat hij
niet zoals men zou verwachten dateert uit deze dagen
van toenemende maatschappelijke en politieke bewustwording
van de neger-Amerikaan, maar uit het begin van de tweede
wereldoorlog.
Deze stemming van onlust en
bitterheid over schoon schij
nende gemeenplaatsen, die
blanken zo vaardig kunnen
hanteren, is er al zo lang de
neger in Amerika is. En zolang
hij daar is, zijn deze onlustge
voelens omgezet in actie.
Dat is het vooral waarop de
neger-'auteur Lerone Bennet jr.
wijst in zijn boek: Amerikanen
van het eerste uur. Zijn werk is
om meer dan een reden interes
sant. Literatuur over de strijd,
die de neger voert om erken
ning als volwaardige burger,
verschijnt in overvloedige mate.
„Amerikanen van het eerste
uur" evenwel is voor alles een
historisch document, dat de po-
„We hebben nu het over
tuigend bewijs dat er water
op Mars is. Daardoor is er
een kans dat er een vorm
van leven op deze planeet
is". Dr. Ronald Schorn van
het Jet Propulsion Laborato
ry van Pasadena in Cali
fornia vertelde dat dit is
ontdekt na een studie van
vijf jaar in het Mc Donald
observatorium in Fort Da-
vis in Texas.
„Er ïs water op Mars. Je
ziet gele en witte wolken
boven de planeet. Deze wit
te wolken zijn naar onze
mening precies dezelfde cir
ruswolken als wij op aarde
kennen. Indien er water is,
zal de planeet nog geen
prettige plaats zijn om te
leven, maar er is een kans
dat er leven is."
Voor de studie, gefinan
cierd door de NASA, was
een 215 cm telescoop ge
bruikt om het licht te foto
graferen dat door de at
mosfeer naar Mars dringt
Gebroken door de verschil
lende golflengten, toont dit
licht de aanwezigheid van
water aan. „Het is hetzelfde
als het fotograferen van een
regenboog, maar in dit ge
val is daarvoor een infraro
de camera gebruikt".
Volgens dr. Schorn is er
op Mars voldoende water
om een meer te vullen, dat
een oppervlakte heeft van
1600 bij 1600 meter en dat
een diepte heeft van even
eens 1600 meter. Uit
gespreid over Mars, zou de
waterlaag slechts 0,0025
meter diep zijn. De hoeveel
heid water wijst op een
vochtigheidsgraad voor
Mars die is te vergelijken
met de vochtigheidsgraad
op de top van de Mount
Everest.
pulaire mythe ontzenuwt, dat
het negerras een van nature
volgzaam ras is en pas de
laatste tijd georganiseerd verzet
biedt.
Bennets boek is een inventa
risatie van een lange reeks on
afgebroken opstanden, samen
zweringen en oproeren van sla
ven tegen hun koloniale
meesters, die al beginnen in het
jaar 1663.
In totaal zijn er 250 opstan
den van negers in Amerika ge
registreerd. Vooral de vloedgolf
veroorzaakt door de Franse re
volutie en de Amerikaanse
Vrijheidsoorlog, deinde heftig
na in de harten van de slaven,
met als hoogtepunt de revolutie
op Haïti. Hier werden op 22 au
gustus 1791 twaalfhonderd kof
fieplantages en tweehonderd
suikerplantages platgebrand. De
bezitters werden achtervolgd en
omgebracht.
Meer dan honderdduizend
slaven waren in opstand. Drie
weken lang was de horizon een
muur van vuur, waaruit onop
houdelijk zwarte rookwolken
opstegen.
„Op deze wijze begon er een
revolutie, die de wereld schokte
en die lang nawerkte in Ameri
ka, waar planters er nadien
een gewoonte van maakten om
te gaan slapen met het pistool
onder hun hoofdkussen Een
diepe aanstekelijke en besmet
telijke angst wrong zich lang
zaam in het onderbewustzijn
van de planters, waar zij ook
woonden."
Er waren al eerder opstanden
geweest, tientallen in het Cari-
bisoh gebied, in Zuid-Amerika,
in Noord-Amerika; maar die
waren snel bedwongen en de
details ervan werden uit de her
innering gebannen. De opstand
in Haïti verergerde de vrees.
Hij had een grote invloed op de
afschaffing van de slavenhan
del. Gedreven door vrees voor
de onhandelbare slaven en ge
leid door humanitaire overwe
gingen, die ontsproten aan de
Franse revolutie en de Ameri
kaanse Vrijheidsoorlog schaften
politici in de negentiende eeuw
de slavenhandel af.
•Bennet besteedt grote aan
dacht aan deze opstanden. Ze
zijn, zo zegt hij, een van de
sleutels tot begrip van het Zui-,
den, waar zoals bekend de
discriminatie haar hoogtepunt
vindt. Die sleutel is: vrees voor
de neger; een erfenis van de
slavernij.
In een van de eerste
hoofdstukken merkt Bennet op,
dat het een enorm verschil
maakte voor de slaven waar ze
terechtkwamen: in een
rooms-katholieke of in een pro
testantse kolonie. Slavernij was
altijd een soort hel. „Maar er
waren gradaties in de hel. Vol
gens vele berichten vormden de
protestantse kolonies het diep
tepunt.
De rooms-katholieken waren
mild. Fransen en Spanjaarden
konden wreed zijn. Maar ze
schenen niet voortgedreven te
worden door dezelfde demonen,
die de Puriteinen achtervolg
den.
Over de superioriteit van hel
ene boven het andere ras is al
tijd veel kolder verkondigd.
Bennet geeft er een voorbeeld
van: „Een vooraanstaand En
gels burger houdt een lezing en
verkondigt de opvatting, dat de
structuur en het gewicht van
een Afrikaanse hersenpan zoda
nig is, dat het volkomen onmo
gelijk is hem te ontwikkelen
voor hoger onderwijs.
De man meent, dat zijn ge
hoor uitsluitend uit Europeanen
bestaat. Maar als er gelegen
heid wordt geboden tot het
stellen van vragen staat achter
in de zaal een neger-zendeling
op die hem bedankt voor de
interessante voordracht en zegt:
„Ziet u, het doet me denken
aan wat ik gisteravond las in
Cicero's brieven. Het was een
brief van Cicero aan zijn vriend
Atticus, de miljonair die rijk is
geworden door het exploiteren
van slaven. Hij schrijft, dat van
al zijn slaven de Britten de le
lijkste en stomste waren. En de
neger voegt er beminnelijk aan
toe: „U bent al wel een heel
stuk bijgekomen!"
Een ander boek, dat docu
mentatie bevat over de geschie
denis van de protestbeweging
der negers is: „Zwart Protest",
door Joanne Grant De
schrijfster signaleert een bui
tengewoon belangrijke wijzi
ging in de strijd, die de negers
voeren.
Het voornaamste streven van
het negerprotest was er altijd
op gericht een rechtmatige
positie in te nemen binnen het
Amerikaanse leven. Langzamer
hand zijn evenwel belangrijke
negergroeperingen tot de con
clusie gekomen, dat werkelijke
verandering in de situatie van
de negers niet mogelijk is zon
der radicale veranderingen in
de politieke en sociale structuur
van Amerika. Deze groeperin
gen geloven niet, dat de blanke
Amerikaan bereid zal zijn ver
andering te brengen in de
structuur van hun land, waar
economisch het recht van de
sterkste geldt.
Joanne Grant geeft een inte
ressante verklaring voor het
toenemend „nationalisme" van
de Amerikaanse neger. Dat is
niet, zegt ze, vrijwillig ingege
ven door het verlangen zich af
te scheiden om bepaalde cultu
rele waarden te verdedigen. Het
is veeleer een verdedigend ant
woord op de druk van krachten
van buiten vijandige krach
ten, die zijn bestaan bedreigen.
„Het is een eenheid, voortge
komen niet uit de wens om te
bewaren, maar om te ontkomen
aan een samenstel van omstan
digheden. De vraag waarmee
het land thans geconfronteerd
wordt, is of die omstandigheden
zodanig kunnen worden verbe
terd, dat de drang om zich bij
de bestaande maatschappij te
voegen sterker wordt dan de
drang om deze maatschappij
door middel van strijd te ver
anderen."
„Amerikanen van het eerste
uur", verscheen bij Uitgeverij
In den Toren te Baarn, 359 blz.,
17.70. „Zwart Protest", uitge
geven bij Nederlands Boek
huis", Tilburg, 300 blz., ƒ12.50.
Nederlanders hebben «iie
eeuwen door een biertje
gelust. Een pilsje is er bij ons
volk altijd ingegaan. We
drinken dan wel minder dan
vroeger, maar de bierbrou
werijen doen toch nog steeds
geen slechte zaken. Op school
leerden we het al: de Batavie
ren dronken bier uit de sche
dels van hun neergeknuppelde
vijanden. Het bier heeft een
flink spoor getrokken door
onze historie. Er zijn oorlogen
om gevoerd, belastingen op
gebaseerd, fortuinen mee
verdiend.
Bier: alles wat zich rond die
drank heeft afgespeeld Is gebun
deld in een boek, geschreven door
A. Hallema en Ir. J. A. Emmens,
een oud-brouwerljdirekteur. Het
heet „Het bier en zijn brouwers",
het kost f 25,50 en het is uitgege
ven bij J. H. de Bussy in Amster
dam.
Detail van een kostelijke ets
van Adriaen van Ostade (1610
1685), die de drinkgewoonte van
zijn tijd treffend in beeld brengt.
Nog maar driehonderd jaar gele
den was bier naast melk
onze volksdrank bij uitstek. Water
v/as te vies om te drinken en wijn
was te duur. Vandaar dat bier een
geliefd handelsobjekt werd en dat
elke stad die zichzelf respekteerde
een brouwerij moest hebben. Haar
lem. Delft, Gouda, Dordrecht
draaiden voor een deel op het
bier. Wat later volgden Amsterdam
en Rotterdam.
Bier is eigenlijk even oud als de
beschaafde mensheid. Tientallen
eeuwen voor onze Jaartelling werd
het reeds gedronken door volkeren
als de Sumerlër8, Babylonlërs, As-
syriërs en Egyptenaren. De Romei
nen gingen daarmee door en
sindsdien drinkt men het overal.
Er waren en er zijn vele soorten
bier, op alle mogelijke manier be
reid. BIJ de Germanen, waren het
de vrouwen die het in deze stre
ken brouwden. Alle eeuwen door
werkte men met graan, fruit, hop
an vele andere landbouwproduk-
ten.
In ons land kwam de opbloei
van het brouwerijbedrijf rond 1300
Meer dan drie eeuwen lang was
het bierverbruik zeer hoog. Het
wordt geschat op drie- tot vierhon
derd liter per hoofd per jaar. Na
1700 kelderde de trek in bier. Na
een lichte groei in de negentiende
eeuw ligt ons hedendaags verbruik
op zo'n veertig liter de man en de
vrouw.
Het vele bier drinken in de Mid
deleeuwen had z'n oorzaken: er
was, zoals gezegd, weinig anders
te drinken. Zelfs kinderen dronken
braaf mee. Van likeur en jenever
had men nog niet gehoord, koffie
en thee kwamen pas in de zeven
tiende eeuw In zwang.
De Middeleeuwse mens had een
ferme dorst Dat kwam niet alleen
omdat hij bijna uitsluitend vlees
en vis at maar ook omdat er nog
al wat te feesten viel: in en rond
de kerken, in de gilden, op de jaar
markten en tijdens de kermissen
Het vele getap uit die dagen Is
nu dus afgezwakt. Bier is een van
de vele dranken die ons volk er
dagelijks doorspoelt De produktie
is nu voor het grootste deel In
handen van enkele grote concerns,
met daarnaast een handjevol brou-
werijtjes die hun eigen, specifieke
bier blijven brouwen. Een eeuv.
geleden hadden we binnen onze
grenzen nog bijna tweehonderd
dorpen en steden die bier lever
den. Vandaag de dag zijn het er
een kleine dertig.
BRAM OOSTERWIJK
ZATERDAG 29 MAART 1969
.1
-3.4
door
Bert van der Ent
Het zal nooit afgezaagd klinken:
de natuur is onbeschrijfelijk mooi
en blijft altijd boeien. Vooral het
jonge leven (en is dat niet precies
hetzelfde als met kinderen?) heeft
een grote bekoring. De komende
maanden bloeit dit prille leven in al
zijn glorie en duizenden stedelingen
trekken uit hun wooncentra om op
het platteland te genieten van het
wonder van de schepping. De bloei
ende bomen, de ontluikende
bloemknoppen, de lammeren, de
veulens, de jonge zwanen en meer
koeten. alles groeit en bloeit.
Ook de geboorte van een kalf Is
een wonder van de natuur. In de
meeste gevallen zal zo'n bevalling
goed verlopen en houdt iemand
slechts de wacht om in noodgevallen
bij te springen. Niet altijd gaat ech
ter alles even goed. Bij de geboorte
van een kalf riep veehouder E. L.
Vervelde in Dubbeldam zijn kinde
ren te hulp. Het werd een zware
bevalling die ruim anderhalf uur
duurde.
Voor de heer Vervelde was het
eigenlijk niet zo bijzonder, want op
zijn boerderij met zestig grote en
kleine koeien komt zo iets wel meer
voor. Wel bijzonder was het dat een
fotograaf aanwezig was. Het resul
taat is deze fotoreportage die een
essentieel deel van het platte
landsleven in beeld brengt.
