Waarom
overzicht
bezit
van
Rijnmond geen
alle techniek?
Mercurius in
spril te zien
ALLE SOLDATEN DE GEVANGENIS IN
Buitenland ging ons al lang voor
Plan voor
oprichting
museum
Ki I
1
ZATERDAG 79 MAART 19é»
Omdat hij zat te zaniken
aan tafel, hadden we hem op
de kruk voor het aanrecht ge
zet. Zijn smalle rug was naar
ons toegekeerd. Hij liet zich
niet kennen en bewoog zich
nauwelijks. Maar zijn veront
waardiging was tastbaar. Het
ingrijpen van ouders is ken
nelijk zelden rechtvaardig.
De bom ontplofte. Hansje
draaide zijn hoofd om en zei:
..Volgende week is het Pasen.
Dan spijkeren ze de Here Je
zus aan het kruis." „Als je dat
maar weet", zei hij er nog bij.
Het effect was groot. Want
het was voor het eerst, dat hij
wat zei over de Here Jezus en
zijp dagelijks bezoek aan de
christelijke kleuterschool
waar maakte.
Zijn oudere broers probeer
den hem nog enige evange
lische kennis bij te brengen
en te wijzen op de opstanding
na drie dagen. Maar de rug
zweeg verder.
In de minuten van de alge
hele dagelijkse verzoening
vlak voor het slapen gaan,
kwam hij erop terug. Na het
„Ik ga slapen, ik ben moe"
daagde Hansje zijn moeder
uit: „Jij kunt het verhaal
van de Here Jezus aan het
kruis niet vertellen. Dat weet
je niet." „Ik weet dat heel
goed", zei ze. „Want ze heb
ben het mij zo vaak verteld."
Hansje: „Probeer het dan."
Ze begon. Want hij had nog
niet eerder ernstige aandacht
gehad voor een verhaal uit de
Bijbel. Hij at de woorden op.
„Ze kwamen op de heuvel en
toen pakten de soldaten de
Here Jezus en ze legden hem
op het kruis
„Stop", eist Hansje, Hij zit
weer overeind. Zijn hele li
chaam leeft mee. Hij vraagt:
„Was zijn moeder Maria er
ook bij?"
„Ja", is het schriftgetrouwe
antwoord. „En zijn vader Jo
zef ook", beslist Hansje.
Zijn moeder laat het zo.
„Weet je wat Jozef en Ma
ria deden?"
Hij wacht niet op het ant
woord en maakt zelf het Bij
belverhaal af. Ze vertelde me
later, dat hij dit half huilend
deed:
„Stil, ik zal het vertellen.
Jozef en Maria liepen hard
weg.
Ze gingen naar de telefoon
en belden de politie met de
zwaailichtauto op.
Maria zei tegen de politie:
die gemene soldaten willen
mijn jongen met spijkers aan
het kruis timmeren. Jullie
moeten gauw komen. Hoor je
het wel? Maria schreeuwde
gewoon in de telefoon."
Hansje raakt even buiten
adem. Dan gaat hij verder:
„De politiemannen renden
hard naar buiten. Ze sprongen
in de zwaailichtauto, die heel
vlug wegreed. Tè-tèèèèt,
tè-tèèèèt, tè-tèèèèt".
Zijn moeder, die dit intens
doorleefde verhaal aanhoorde,
zei me, dat hy dat tè-tèèèl
wel tien keer schreeuwde.
„De politiemannen reden de
heuvel op. Nog net op tijd. Ze
pakten die gemene soldaten
en stopten ze allemaal in de
gevangenis
Hansje was opgelucht. Hij
ging direct slapen.
WIM BAKKER
Met de voet voortbewogen Franse machine om roosjes en andere
figuren in metaal te graveren iScience Museum, Birmingham).
zou het museum plaats moeten
bieden aan technische verzame
lingen, die op het ogenblik hier
en daar op zolders en in kelders
opgeslagen liggen, omdat het
uitstallen een onoverkomelijk
probleem is.
Er zou een tentoonstel
lingszaal moeten zijn voor ex
posities die niet eerder naar
Nederland kwamen. In het
Deutsches Museum zagen wij
bijvoorbeeld een unieke exposi
tie van oude filmprojectors uit
het archief van de firma Zeiss.
In Birmingham verzorgde het
Yale-concern verleden jaar een
tentoonstelling van oude sloten
en sleutels, en er was toen tege
lijkertijd een expositie over de
fabricage van schrijfpennen uit
de gehele wereld, die verzorgd
was door een verzamelaar. Het
•)(- Het Deutsches Museum in München bezit de eerste auto van Karl
Benz, 1896.
maken. In de zomermaanden
kan men tijdens eeVi weekend
op niet minder dan 5000 bezoe
kers rekenen! Het museum, ei
gendom van de gemeente, is
gratis toegankelijk. Het is ge
vestigd in een oud fabriekscom
plex.
De hal biedt plaats aan zeer
grote machines, de kleinere,
langwerpige zalen zijn geschikt
voor het tentoonstellen van
handzamer machines, oude au
to's en oude fietsen. Herinne
ringen aan James Watt, die met
zijn partner Boulton de eerste
fabriek van stoommachines in
Soho bij Birmingham stichtte,
een stoombrandspuit, oude
stoomtractors, historische mo
torfietsen en raceboten alsmede
een enkel vliegtuig behoren tot
de voornaamste attracties.
Een oude stadstram staat in
een aparte ruimte, beschenen
door een originele gaslantaarn.
Wie op een knopje drukt, krijgt
via een bandje te horen hoe de
trams zich vroeger in Birming
ham luid bellend door het ver
keer worstelden. Op een bandje
is ook het geluid te horen van
een stoomtrein en van de zeld
zame speeldozen, die achter
glas staan opgesteld, (op deze
wijze is het mogelijk de mu
ziekdozen voor iedere bezoeker
te laten horen en de broze me
chaniekjes toch te sparen!)
Van de Rolls Royce fabrieken
kreeg het museum een glanzen
de motor cadeau. Aan het uit
beelden van de geschiedenis
van de computers wordt ge
werkt Een wel heel bijzonder
object is een kraakinstallatie
uit het jaar 1917....
In Birmingham heeft men
uitstekend begrepen, dat in een
technisch museum alles dient te
kunnen bewegen en dat het pu
bliek de beweging zoveel moge
lijk zelf in gang moet kunnen
zetten. Je gaat niet naar een
technisch museum om in som
bere stille Zéden het „fluisteren
de eerste stoommachine in Ne
derland in 1785 werd geplaatst
in de polder Blij dorp, precies
op de plaats waar thans in Rot
terdam de hoek van de Staten-
weg en de Bisschopstraat is.
Van de vooroorlogse plannen
om hier een monument te
plaatsen voor Steven Hoogen-
dijk (1698-1788). de man die het
eerste stoomwerktuig uit Enge
land liet komen, is door de oor
log niets gekomen. Het tech
nisch museum zou aan zijn na
gedachtenis gewijd kunnen zijn.
Een aantal voorlopige aante
keningen samenvoegend, kun
nen wij zeggen, dat wij aan
een museum denken met afzon
derlijke afdelingen voor de ont
wikkeling van stoomkracht,
elektriciteit, electronica, chemie
en in het bijzonder de voor het
Rijnmondgebied zo belangrijke
petrochemie. Er moet voor een
ieder gelegenheid zijn het nodi
ge over computers te weten te
komen.
Voor de toeristen zouden er
spectaculaire maquettes van het
Deltaproject, van de bemaling
van de polders en van de werk
zaamheden bij de Maasvlakte
kunnen zijn. Liefhebbers zou
den er oude stadstrams, stoom
tractors, stoombrandspuiten en
misschien ook een enkele loco
motief moeten kunnen vinden.
Modellen van booreilanden mo
gen beslist niet ontbreken. Ook
Mercurius, de planeet die zich zo zelden goed laat zien. gunt de
sterrenliefhebber op het einde van april een kansje. Mercurius
staat dan ten oosten van de zon, en is dus 's avonds vlak na
zonsondergang In het westen waar te nemen. De planeet bereikt
haar maximale oostelijke verwijdering van de zon weliswaar pas
op 5 mei. maar eind april is zij helderder en biedt daardoor betere
kansen. Wie vrij uitzicht heeft op de westelijke horizon, kan bij
helder weer in de laatste week van april de planeet niet missen.
Een kleine verrekijker kan goede diensten bewijzen, maar is niet
strikt noodzakelijk.
Met Venus gaat het slecht. Deze schitterende planeet, die de
voorbije maanden zo opvallend de avondhemel heeft gesierd, is
nu vrijwel verdwenen. In het begin van de maand kan men haar
nog even zien. laag in het westen, kort na zonsondergang, maar
op 8 april reeds staat Venus in benedenconjunctie. wat wil
zeggen, dat zij tussen zon en aarde passeert, en dus voor ons
volledig aan het oog wordt onttrokken door de heldere zonnestra
len. Op het einde van de maand komt zij weer te voorschijn, maar
nu ten westen van de zon, zodat Venus dan haar intrede doet
aan de morgenhemel. kort voor zonsopkomst.
De planeet Mars is een helder en opvallend hemellichaam, dat
zichtbaar is gedurende heel de tweede helft van de nacht in het
sterrenbeeld Slagendrager. Mars komt langzaam dichter bij de
aarde en wordt daardoor voortdurend helderder. Haar rode kleur
onderscheidt haar van alle andere planeten.
Jupiter is 's avonds en een groot deel van de nacht waar te
nemen. Deze reuzen-planeet, de grootste van het zonnestelsel, is
in april het meest in het oog springende lid van de planetenfami-
lie. Jupiter is, na zon en maan en de moeilijk waarneembare
Venus, het helderste objekt aan de hemel. Zij staat In het
sterrenbeeld Maagd.
Saturnus is in april niet waarneembaar, want deze planeet
bevindt zich thans te dicht bij de zon.
Op 1 april is er een mooie samenstand tussen maan en Jupiter.
De maan schuift onder de planeet voorbij en duidelijk is te
zien hoe zij de volgende dag reeds een heel eind ten oosten
van Jupiter staat.
Op 2 april is er een maansverduistering waarvan helaas vrijwel
niets te zien zal zijn. De maan zal niet in de eigenlijke schaduw
van de aarde binnendringen, maar enkel in de zogenaamde
„bijschaduw", wat wil zeggen, dat, voor een waarnemer op de
maan, de aarde niet helemaal voor de zonneschijf schuift, doch
slechts gedeeltelijk. Niet al het zonnelicht wordt dus onderschept
en de maan blijft nog verlicht, al is het dan wat zwakker. Deze
verzwakking is echter niet erg opvallend, te meer daar het
ogenblik yan maximale „verduistering" valt wanneer de maan voor
onze streken nog maar juist is opgekomen en dus heel laag boven
de horizon staat.
Op 29 april staat de maan opnieuw bij Jupiter. Sinds de samen-
stand van 1 april is zij du9 éénmaal rond de aarde gedraald.
BIJ de kaart:
Om de kaart te richten moet men ze boven het hoofd houden en het N'
laten samenvallen met de noordelijke horizon. De stand van de hemel is die
op 15 april om 21 uur. Voor vroegere tijdstippen de kaart draaien in de
richting van de wijzers van het uurwerk, voor latere tijdstippen In tegenover
gestelde richting. De plaats van de maan is voor enkele tijdstippen aangegeven;
de getallen dulden de dag van de maand aan. Ook is de positie van Jupiter
(J) aangegeven. De stippellijn die door de Zwaan gaat, duldt de hartlijn van
de Melkweg aan. De andere gestippelde lijn is de ecliptica (Dierenriem of
Zodiak); de zon, de maan en de belangrijkste planeten bevinden zich steeds
in de nabijheid van deze lijn.
museum in Praag hield enkele
jaren geleden in Parijs een ten
toonstelling van zijn speeldo
zen.
Met de publicatie van ons
denkbeeld komen wij op een
ogenblik, waarop enkele en
thousiaste Nederlanders bepaal
de plannen aan het uitwerken
zijn. die enigszins in dezelfde
richting gaan.
Wij beseffen, dat ons plan
pretentieus is en dat de uit
voering kostbaar zal zijn.
Dit mag echter geen reden
zijn om het niet te bestu
deren en het zonder meer te
verwerpen. Het kunnen
bieden van een veelomvat
tend overzicht van tech
nische ontwikkelingen is
meer dan een attractie. Een
onmisbare schakel wellicht
tussen mens en techniek
in één van de hoogst ge-
industrialiseerde gebieden
ter wereld.
J. VAN RHIJN
Wij beschikken in ons land over een textielmuseum, een spoorwegmuseum, een postmu-
seum, een rijtuigmuseum, een automobielmuseum, luchtvaart- en scheepvaartmusea en nog
enkele andere technische musea. In Eindhoven is het Evoluon. Wie zijn technische kennis ver
groten wil, kan dit derhalve niet doen zonder een rondreis door Nederland te maken, een rond
reis, die beslist niet in één dag en zelfs niet in twee dagen te maken is.
Thuisgekomen van zijn rondreis zal de vermoeide „Museumtoerist" zich dan realiseren, dat
hij nergens uitstallingen kon vinden op het gebied van de atoomenergie, de ruimtevaart, het
aardgas, de boringen in de Noordzee en nog een stuk of wat andere belangrijke onderwerpen.
In dit artikel wordt aandacht gevraagd voor het plan tot de oprichting te komen van een
spectaculair algemeen museum gewijd aan de historische ontwikkeling van de techniek.
Stoomwagen van Cugnot (1771) in het Conservatoire des Arts et Métiers in Parijs.
Middeleeuws wagenwiel.
Spionagecamera in de knop
van een wandelstok uit 1901
(Deutsches Museum, München).
der eeuwen" te beleven; er mag
gerust lawaai zijn!
Het is wel vooral dit laatste
Britse voorbeeld geweest dat
ons heeft geïnspireerd tot het
denkbeeld ook in ons land zulk
een museum te stichten. En dan
in Rijnmond, dat op dit gebied
karig bedeeld is!
Laten wij niet vergeten dat
land zijn ze wel!
Daar is het Deutsches
Museum in München, in zijn
soort het grootste ter wereld.
Het werd in 1906 opgericht
en het heeft een expositieruim
te van ongeveer 23.000 vier
kante meter. In de westelijke
koepel van het 460 meter lange
gebouw bevindt zich een ster
renwacht en op de zesde ver
dieping is een planetarium te
bewonderen.
kan hier op andere gedachten
komen.
Ook in Wenen en in Praag
zijn interessante technische
musea. Dat in Wenen is verbon
den met het Spoorwegmuseum
en het Postmuseum. Het
museum in Praag heeft een
verzameling van 25.000 objec
ten, waartoe het Russische
Anatra vliegtuig van 1917, de
oudste race-auto ter wereld, de
sextanten van Tycho Brahe en
de astronomische instrumenten
van Erasmus Haberlem beho
ren. Uniek is de collectie speel
dozen.... Niet minder dan
300.000 bezoekers overschrijden
elk jaar de drempel van dit
Tsjechisch museum.
Naar onze mening heeft het
Verkehrshaus in Luzern een
bijzonder goede perschef. „Le
.Musée Suisse des Transports"
zendt ons elke maand trouw
een perscommuniqué, waarin de
aanwinsten met groot enthousi
asme worden opgesomd; dat
van februari handelt over enke
le pas ontvangen vliegtuigmoto
ren.
Niet het grootste, maar wel
het modernste, het levendigste
en het aardigste technische
museum dat wij ooit gezien
hebben is het bijzonder interes
sante Science Museum in Bir
mingham. Het bestaat pas vijf
jaar, maar in die vijf jaar zijn
de bestuurders er in gesla'agd er
een enorme attractie van te
W: ftE-Piflit 'ïöi
Historische gelijkstroomgene
rator in het Deutsches Mu
seum, München.
-*• De eerste stoommachine in Nederland bevond zich in het gemaal
van Biijdorp (Atlas Van Stolk).
„foto en film", de geschiedenis
van de televisie, oude optische
instrumenten, de eerste schrijf
machines; enz. enz.
In de kelderruimte zijn de
drooglegging van de Zuiderzee
en andere Nederlandse wa
terstaatsbesognes in beeld ge
bracht. Evenals op de Wereld
tentoonstelling in Brussel is
hier gebruik gemaakt van een
maquette met stromend water....
Bij dit imposante geheel beho
ren een congreszaal met 2400
plaatsen, een technische biblio
theek en een enorm groot fo
to-archief.
Het Londense Science Mu
seum (in Kensington) is klei
ner maar daarom niet minder
interessant. Zijn „paradepaard"
is de originele locomotief van
Stephenson, die in 1825 de
eerste trein van Stockton naar
Darlington trok. Het is het Na
tionaal Brits Technisch
Museum en het legt uiteraard
ook de nadruk op wat in Enge
land bereikt werd op het gebied
van transport op het land, over
water en door de lucht, de na
tuurwetenschappen en moderne
research.
Wij hebben het altijd
enigszins statisch gevonden. Dit
bezwaar geldt ook voor het
reusachtige Conservatoire des
Arts et Métiers in dc Rue
Saint-Martin in het negentiende
Parijse Arrondissement Wat
hier aan historische technische
schatten wordt vertoond, is
echter alleszins de moeite van
een bezoek waard. Het is onbe
grijpelijk dat dit museum niet
is opgenomen in de meeste pro
gramma's voor een bezoek aan
de Franse hoofdstad.
In de voormalige behuizing
van een oude Kloosterge
meenschap vindt men o.a. de
eerste camera's van Daguerre,
het vliegtuig waarmee Blériot
over het Kanaal vloog, de
eerste stoomwagen van Cugnot,
de oudste Franse auto's. Ook
hier is uren te dwalen langs de
tentoongestelde objecten. Wie
ongelovig staat tegenover het
begrip van „Le génie francais"
Het is eigenlek onbegrij
pelijk, dat er in Nederland
geen instelling is waar een
alomvattend beeld wordt
gegeven van de ontwikke
ling van het „weten en het
kunnen"In het buiten-
Men vindt er een stuk van
een kolenmijn, een textieldruk-
kerij in volle werking, oude
stoommachines, locomotieven,
de eerste auto's, de eerste
dieselmotor, oude vliegtuigen,
schepen, het volledige laborato
rium van prof. von Liebig,
staatsiekoetsen, postwagens, een
zaal gewijd aan de atoomener
gie, een gloednieuwe afdeling
Mercury-capsule uit 1963.
BIJLAGE VAN
HET KWARTET
Dé Rotterdammer
Nieuwe Haagse Courant
Nieuwe Leidse Courant
Dordts Dagblad
