Belofte Indonesië: Papoea's
wijzen zelf kiesmannen aan
Consument staat
op hoger niveau
Nieuwe fosforfabriek
in Vlaardiiigen
INDONESIË GEEFT
SCHULD NIET
AAN DE SOLDATEN
OFFICIËLE VERZEKERING
AAN VERENIGDE NATIES
CONSULTATIEVE RAAD
VAN DUIZEND MENSEN
Weigering
Premier de
markantste
brildrager
Zwartkijkers!
aangifte
formulier
Verleiding
ISRAËLISCH
VLIEGTUIG
NEERGEHAALD
Dan kijkt a
gerust!
Produktie-primeur hij ENCK
7
ZATERDAG 22 MAART 1969
DEN HAAG De Indonesische regering heeft de speciale ver
tegenwoordiger van VN-secretaris Oe Thant in West-Irian, Fernando
Ortiz-Sanz, officieel verzekerd dat zij zich aan het door Ortiz-Sanz
gestelde „wezenlijke vereiste" zal houden dat de te benoemen leden
van de „consultatieve vergaderingen" voor de volksuitspraak op
West-Irian duidelijk door het volk zjjn aangewezen.
Burgemeester Samkalden van Amsterdam werd gistermiddag gecon
fronteerd met demonstranten: de borden spreken voor zichzelf. De
burgemeester verlaat het RAI-gebouw waar hij de tentoonstelling
Stadhuisontwerpen had geopend.
„RECLAME MOET
ZICH AANPASSEN"
(Van een onzer redacteuren)
DEN HAAG De consument
van gisteren is een heel andere
dan die van vandaag en mor
gen. De reclamemensen zullen
zich daaraan in hun campagnes
moeten aanpassen. Dat is de me
ning van Maurice Zinkin, eco
nomisch adviseur van Unilever
in Londen, die gisteren op de
tweede dag van het congres van
het Genootschap voor Reclame
over de veranderende consument
sprak.
Voor die verandering zijn drie oor
zaken: de stijgende inkomens, de be
tere opleiding en de grotere vrijheid
van de consument op middelbare
leeftijd.
DEN HAAG Een commissie van
deskundigen heeft minister-president
P- J. S. de Jong aangewezen als „de
meest markante brildrager van het
jaar". Deze commissie (daartoe uit
genodigd door de Stichting Oog en
Bril) prijst de smaak, die de premier
by het kiezen van zyn brillen aan de
dag legt en de wyze waarop hy zyn
bril pleegt te gebruiken.
„De bril is daardoor als het ware
tot een ingegrerend deel van zyn
totale persoonlijkheid geworden", al
dus de commissie.
De Stichting „Oog en Bril" wil de
verkiezing van de beste brildrager
(of -draagster) tot een jaarlijkse
traditie maken.
Wat die inkomens betreft: al sedert
de laatste honderd jaar zijn deze
gestegen, maar vooral na de laatste
oorlog. „Drie procent per jaar wordt
nu als heel normaal beschouwd", al
dus Zinkin. „Men vindt het zelfs niet
veel; maar toch betekent deze stij
ging, dat we over tien jaar tweemaal
zoveel Verdienen als thans. Na die
tien jaar zal ook de helft van de
bevolking van de ontwikkelde landen
een middenklas-inkomen (voor Ne
derland zo'n 20.000 gulden per jaar)
hebben."
OPLEIDING
De opleiding: in Nederland deden
vorig jaar vijfmaal zoveel jongeren
toelatingsexamen voor de universiteit
als in 1930, terwijl tienmaal zoveel
meisjes voortgezet hoger onderwijs
volgden als in „de tijd van haar
grootmoeder".
In vergelijking met Amerika is dit
overigens niet eens zo heel veel: daar
blijft 80 procent van de jongeren tot
hun 18de jaar op school en volgt de
helft tenminste een jaar universitair
onderwijs.
Deze verbetering betekent niet al
leen middenklas-inkomens over tien
jaar, maar ook (en al eerder) een
middenklas-opleidüig voor grote
groepen. Naast die scholen doen, al
dus de heer Zinkin, ook de massame
dia en vooral de televisie een
hoop aan die opleiding.
De grotere vrijheid van de consu
ment van middelbare leeftijd ver
klaart Zinkin met het verschijnsel,
dat men steeds vroeger trouwt en
dus eerder volwassen kinderen heeft.
Daardoor kunnen steeds meer vrou
wen van tussen de 40 en 50 worden
ingeschakeld in het arbeidsproces.
Niet in onbetekenende baantjes,
maar in goede betrekkingen omdat
zij daarvoor voor hun trouwen hun
opleiding al hebben gehad.
Men ziet daardoor vooral in deze
groepen waar man én vrouw ver
dienen vaak hoge inkomens. Het
is. volgens Zinkin, dan ook beslist
niet waar dat, zoals velen menen, de
teenagers de grote besteders zijn in
deze maatschappij: de gezinshoofden
van tussen de 40 en 50 hebben een
derde méér inkomen dan gezinnen
van onder de 30 en verdienen twee of
driemaal meer dan jongeren van 16,
j 17 jaar kunnen verdienen.
VERGELIJKING
Prof. mr. W. J. Slagter, ree tor-mag
nificus van de economische hogeshool
in Rotterdam, sprak over de vraag
waar de grenzen van vergelijkende
reel.-me moeten liggen (fabrikant A
wijst in zijn advertenties op de nade
len van het produkt van fabrikant
B).
Hij zag in deze vergelijking geen
bezwaar mits de reclame niet mislei
dend of kleinerend is en men niet
probeert aan te haken bij de grotere
reputatie van een concurrerend pro
dukt.
In deze vergelijkende reclame mag
alleen naar waarheid worden gewe
zen op de zwakke kanten van het
concurrerende produkt, aldus prof.
Slagter. ook wanneer deze waarheid
voor de mededinger onaangenaam is.
Hij vindt, dat bescherming van de
consument voorrang moet hebben op
die van de concurrent. Door verge
lijkende reclame wordt de concurrent
gedwongen tot verhoging van de
kwaliteit of verlaging van de prijs en
dat komt de consument ten goede.
In een communiqué van de Vere
nigde Naties staat dat Indonesië zich
ook aan de twee andere „wezenlyke
vereisten", die Ortiz-Sanz heeft
gesteld, zal houden. Deze zijn: de
„consultatieve vergaderingen" heb
ben een voldoend aantal leden en
alle sectoren van de bevolking zijn
erin vertegenwoordigd.
Indonesië is van plan „in over
eenstemming met de traditionele po
litieke methoden van Indonesië" de
vertegenwoordigende raden in
West-Irian te horen met het doel hun
instemming te krijgen om de daad
van vrije keuze uit te voeren door
toepassing van het Moesjawarah-sys-
teem overleg om tot een algemeen
aanvaard besluit te komen met
speciaal voor dat doel samengestelde
„consultatieve raden". Het totaal
aantal leden zou dan duizend bedra
gen. (De bevolking telt 800.000 zielen.
Elke kiesman vertegenwoordigd dus
800 Papoea's.)
GEMENGD SYSTEEM
Ortiz-Sanz had de Indonesiërs
voorgesteld een gemengd systeem toe
te passen, namelijk het „één man één
stem" systeem in de ontwikkelde
plaatsen aan de kust en raadplegin
gen in de „moeilijker" gebieden in de
binnenlanden. Indonesië was daarop
met het andere voorstel gekomen,
daarbij wijzend op de moeilijkheden
en de speciale omstandigheden van
het gebied.
In het communiqué staan ook bij
zonderheden over de vrijlating van
Wcstiriaanse politieke gevangenen. In
overeenstemming met een voorstel
van Ortiz-Sanz zijn 195 Westiriancse
politieke gevangen vrijgelaten.
In het communiqué staat ook dat
de Indonesische regering heeft beslo
ten Indonesiërs van Westiriaanse af
komst, die in het buitenland wonen,
in de gelegenheid te stellen terug te
keren en zich weer in West-Irian te
vestigen om hen in staat te stellen
deel te nemen aan de daad van vrije
keuze, die voor het einde van 1969
moet worden gehouden, en aan de
ontwikkeling van hun eigen land.
Kijkgeld betalen
moeten we allemaal.
Dat staat in de wet.
Wees verstandig
en vraag een
aan. Dat doet u zo
Schrijf uw naam
en adres achter op
een lege envelop en
stuur die - zonder
postzegel - aan
Russische dreigementen aan het
adres van communistisch China
staan in géén verhouding tot de inci
denten, die zich aan de meest ooste
lijke grens hebben voorgedaan.
Zij herinneren aan de periode, waar
in van Amerikaanse militaire zijde
het gebruik van kernwapens werd
bepleit om de Chinese communisten
ervan te weerhouden, zich van Korea
meester te maken.
Ook toen was het duidelijk, dat zij
nóg drastischer stappen wilden ne
men, om te voorkomen dat China een
gevaarlijke wereldmacht zou worden,
i President Truman weigerde toen op
de militaire suggesties in te gaan, en
na hem wees ook president Eisen
hower het idee van de hand, met ge
weld een eind te maken aan het
communistische bewind.
Geen enkele Amerikaanse president
is er evenwel in geslaagd begrip te
kweken voor het feit, dat men niet
kan doen alsof een regime, waar bijna
700 miljoen mensen onder leven, niet
bestaat.
Ook nu dat bewind al circa twintig
jaar de scepter zwaait, is er nog geen
kijk op, dat Amerika bereid is de
werkelijkheid onder ogen te zien en
niet aan ficties vast te houden.
TEL AVIV Zowel in Tel Aviv
als iii Amman is bekendgemaakt dat
een Israëlische Mystère-straaljager
gisteren in de middaguren is neer
geschoten door afweergeschut. Het
was met nog een ander toestel uitge
zonden om Jordaanse posten tot
zwijgen ie brengen, ten zuiden van
de Allenby-brug. De piloot is in zijn
toestel omgekomen.
Dit is de eerste maal sinds de herfst
dat, volgens Israël, een Israëlisch
oorlogsvliegtuig is neergehaald. De
Arabieren melden regelmatig dat zij
toestellen van Israël neerschieten.
Israël zal volgende week objectief
antwoorden op de vragen van
VN-bemiddelaar Gunnar Jarring
over de manier waarop vrede kan
worden bereikt met erkende en veili
ge grenzen. Minister Abba Eban van
buitenlandse zaken verwierp gisteren
in New York het denkbeeld van sta
tionering van VN-troepen op
Israëlisch-arabisch gebied.
Ray's nieuwe advocaat
WASHINGTON De nieuwe ad-
voaat van James Earl Ray heet J. B.
Stoner. Vandaag zou de verdediger
met de moordenaar van ds. Martin
Luther King overleg plegen over de
poging tot een nieuw proces. Ray
heeft zijn aanvankelijke schuldbe
kentenis ingetrokken.
-
JN Rusland doet zich een omgekeerde
ontwikkeling voor. Men heeft
daar van het begin af het regime van
Mao Tse-toeng erkend, en men pleit
nog altijd voor toelating van zijn ver
tegenwoordigers in de Ver. Naties.
Naarmate de Chinese leider probeer
de in versneld tempo een wereld-
mogendheid uit de grond te stampen,
groeide men uit elkaar en gingen his
torische tegenstellingen een belang
rijke rol spelen.
En nü is het dan zo ver, dat men om
gebiedsaanspraken in staat is elkaar
met kernwapens te bestoken ook
al lijkt Peking daar thans nog niet toe
in staat.
Het eerste dreigement kwam uit Mos
kou, waar als gevolg van de Tsjecho-
slowaakse crisis gebleken is dat de
militaire leiders op belangrijke ogen
blikken de dienst uitmaken.
Ook zij menen wellicht dat het Chi
nese gevaar thans nog in de kiem vatl
worden gesmoord. Als zij dat doen,
maken zij een grote vergissing. De
politieke leiders mogen het zo ver
niet laten komen.
Zwemles
Twee zwanen maken nog geen
lente, maar met zes erbij begint
het er toch op te lijken. Zelfs al
was het min elf graden: moeder
zwaan heeft ritten broeden. En
gisteren, de eerste lentedag, wer
den de zes kuikens voor het
eerst aan zwemles onderworpen.
VLAARDINGEN De Eerste
Nederlandsche Coöperatieve
Kunstmestfabriek is begonnen
met de bouw van een nieuwe
fosforzuurfabriek met een capa
citeit van 60.000 ton P205 jaar.
De nieuwe fabriek, die in 1970
gereed komt en een investering
vraagt van acht miljoen gulden,
zal de eerste van dit type in de
wereld zijn.
De fabricage van het zuur zal
geschieden volgens het nieuwe hemi-
hydraatproces, dat door Fisons Limi
ted Engeland is ontwikkeld, maar
nog niet op commerciële schaal is
toegepast. Het nieuwe proces bete
kent een aanzienlijke vereenvoudi
ging van de fabricagemethode voor
fosforzuur.
Hierdoor zal het voor de ENCK
mogelijk zijn een kostenverlaging
in te voeren, waardoor de positie
op de wereldmarkt, die door hevige
concurrentie wordt gekenmerkt,
aanmerkelijk wordt versterkt. De
directie noemt de bouw van de
nieuwe fabriek dan ook een de
fensieve maatregel.
i Grootste
De fabriek zal worden opgenomen
in de bestaande produktie-eenheid,
die goed is voor 100.000 ton P205 per
jaar. Met de nieuwe uitbreiding zal
de ENCK tot een van de grootste
producenten van fosforzuur in Euro
pa behoren. Afhankelijk van de be
drijfsresultaten zal de oudste „unit",
die uit 1930 stamt, al of niet worden
opgeheven..
De nieuwe fabriek heeft geen uit
breiding van het personeel tot gevolg.
Mensen uit eigen bedrijf zullen op de
nieuwe produktie-afdeling worden
geplaatst. Zij ontvangen daarvoor
een opleiding bij Fisons in Engeland.
Ook zullen mensen van het Engelse be
drijf naar Vlaardingen komen om in
structie te geven.
Luchtverontreiniging
Uitgaande van elke soort fosfaat
kan men in de nieuwe fabriek direct,
dat wil zeggen zonder malen en zon
der dat indamping in de eindfase no
dig is, zuur met een sterkte tot 54
procent :205 produceren. Tevens kan
worden gesteld dat door het ontbre
ken van de indampfase geen conse
quenties op het gebied van de lucht
verontreiniging te verwachten zijn.
Het fosforzuur wordt voornamelijk
gebruikt als grondstof voor de fabri
cage van meststoffen, zoals dubbelsu-
perfosfaat, mono- en diammonium-
fosfaat en mengstoffen, terwijl een
ander gedeelte wordt verwerkt tot
dicalciumfosfaat, een belangrijk
veevoedercomponent
De bouw van de nieuwe fabriek zal
worden uitgevoerd door het inge
nieursbureau Lurgi Gesellschaft für
Chemie und Hüttenwesen m.b.H. te
Frankfurt.
Volgende week dinsdag behandelt de Tweede Kamer de brief
van minister-president De Jong over eventueel door Nederlandse
militairen in Indonesië gepleegde excessen. Het is niet te ver
wachten dat dit debat veel zal opleveren: de regering is bezig
met een onderzoek naar documenten waarvan eerst de resultaten
afgewacht moeten worden. Wij meenden er echter goed aan te
doen in het koor van meningen ook eens een Indonesiër aan het
woord te laten. Te meer waar de mening daar ten aanzien van
de verantwoordelijkheden nogal verschilt van de onze en ook,
waar als excuus voor eventuele misdragingen de guerrilla van
de Indonesiërs zelf aangevoerd wordt. Wij hebben redenen aan
te nemen dat de schrijvgr van het volgende artikel goed op de
hoogte is van de Indonesische verhoudingen.
(Van een Indonesische medewerker)
Toen de Indonesische ambassadeur in Nederland, generaal
Taswin Natadiningrat, werd verzocht zijn reactie te willen geven
o)> de discussies over zogenaamde oorlogsmisdaden van Neder
landse militairen in Indonesië, verklaarde hij na overleg met
Djakarta dat Indonesië er geen behoefte aan heeft zich in de
discussie te mengen en nieuwe spanningen tussen Nederland en
Indonesië uit te lokken.
Dit is een standpunt dat heel begrijpelijk is. Indonesië ontvangt op
het ogenblik door de actieve voorspraak van de Nederlandse regering
jaarlijks immers bijna twee miljard gulden van de westelijke mogend
heden in de vorm van nieuwe leningen en giften, om de begrotings- en
betalingstekorten te dekken. Om de daardoor snel stijgende buitenlandse
schuld in de toekomst af te kunnen lossen, moeten de natuurlijke rijk
dommen van het land aangeboord worden en daartoe worden de grote
buitenlandse concerns door de westerse regeringen ook aangespoord.
Nieuwe spanningen met Nederland moeten dan ook worden voor
komen, althans zo wil Djakarta het. Op langer zicht evenwel bekeken,
kan men zich onmogelijk aan de indruk onttrekken dat generaal Taswin
en de Indonesische regering door dit hard-zakelijke antwoord de commer
cie gesteld hebben boven de intermenselijke betrekkingen die ook tussen
het Nederlandse en het Indonesische volk de enige basis voor werkelijke
vriendschap zal zijn.
Geen schuld
Het gaat bij de discussie over die zogenaamde oorlogsmisdaden al
lang niet meer om de vraag of er zulke misdaden zijn begaan en door wie.
Wanneer er „oorlogsmisdaden" zijn begaan door toenmalige Nederlandse
soldaten, is vrijwel iedereen het al lang met elkaar eens dat deze de Hol
landse jongens niet aangewreven kunnen worden. In bepaalde psychische
omstandigheden zal een fatsoenlijke Hollandse jongen immers ook wel op
dezelfde wijze reageren als mensen van ander geloof, ras of nationaliteit.
Alleen verstokte hypocrieten kunnen nog menen, dat Hollandse jongens
zich anders uiten.
De discussie bewoog zich integendeel reeds in een richting van een
onderzoek naar de identiteit van diegenen, die verantwoordelijk zouden
kunnen zijn voor het feit, dat jonge Hollandse mensen in zulk een fatale
psychische toestand kwamen te verkeren. Een deel van het Nederlandse
volk blijkt de mening te zijn toegedaan dat dit werd veroorzaakt door
Indonesische wreedheden, gepleegd op door hen gevangen genomen Ne
derlandse soldaten. Anderen menen weer dat de Nederlandse legerleiding
in Indonesië daaraan schuld had.
Maar zou men ooit een leger op vreemde bodem kunnen stationeren
zonder dat het op z'n minst een taak kreeg tot „herstel van orde en rust?"
Het Indonesische volk heeft altijd gemeend, dat begane wreedheden de
Nederlandse soldaat op een enkele uitzondering na niet aangewreven
kunnen worden. Mag zag de soldaat immers uitsluitend als (weliswaar ge
wapende) uitvoerders van de wil van èeh bépaalde economische macht
Machten
De economische macht die het ook heeft klaargespeeld in het verdrag
tot overdracht van de souvereiniteit in december 1949 een financieel-
economische overeenkomst in te vlechten, welke het Indonesische volk
opnieuw en nu bij verdrag koloniseerde. Pas in 1956 verbrak In
donesië deze ketenen en wel door toedoen van een Indonesische regering
die alleen maar uit politieke tegenstanders van de toenmalige president
Soekarno bestond.
Eén van die ministers, dr. Soemitro, is weer minister van handel
hetgeen er op kan duiden dat ook de huidige Indonesische regering over
die economische machten die zo'n ongelukkige invloed op de Nederlands-
Indonesische betrekkingen uitoefenden, niet anders denkt dan vorige
regeringen. Houden niet een aantal Nederlandse maatschappijen nog
steeds onrechtmatig vele honderden miljoenen guldens aan Indonesisch
deviezenbezit onder zich?
Generaal Taswin had aan de groeiende vriendschap een nieuwe di
mensie kunnen toevoegen, indien hij in zijn antwoord had gezegd dat het
Indonesische volk als geheel de daden van Nederlandse militairen in In
donesië ziet als een gevolg van omstandigheden waarin zij geheel buiten
hun schuld waren gebracht.
De vraag is: wie en wat hebben het Nederlandse volk inclusief een
door een socialist als dr. W. Drees geleide regering zo verblind, dat het
zich niet heeft gerealiseerd dat de status van „bevryders van het Indo
nesische volk" voor het uit te zenden Nederlandse leger niet te reserveren
was.
Om die status te kunnen verkrijgen had het Nederlandse leger
minstens moeten zijn gekomen voordat Japan gecapituleerd had. Toen de
eerste Nederlander echter voet op Indonesische bodem zette had Japan
gecapituleerd en was de onafhankelijkheid bovendien uitgeroepen. Die
eerste Nederlander mocht niet met de leiders van dat onafhankelijke volk
praten en kwam dus niet als bevrijder-vriend, maar duidelijk als vijand.
De frustratie van een deel van het Nederlandse volk blijkt ook uit de
verwarde discussie over de zogenaamde oorlogsmisdaden. Vele voormalige
Nederlandse soldaten blijken het nog niet begrepen te hebben dat zij 'zich
na de bevrijding van Nederland weliswaar opgeven voor de bevrijding van
Indonesië, maar dat in de status van toekomstige bevrijder al een defini
tieve wijziging was gebracht nog vóór zij zelfs waren ingescheept.
„Meester"
Wie waren er voor verantwoordelijk dat aan deze jongens niet de ge
legenheid is gegeven hun aanmelding na de gewijzigde omstandigheden op
nieuw te overwegen? De frustratie spreekt ook uit het feit dat velen
thans menen in Indonesië aan land te zijn gebracht om de Nederlanders
die ongelukkig genoeg nog in kampen in het binnenland verbleven, te
redden. Deze Nederlanders hadden in het algemeen in de gehele pe
riode van de Japanse bezetting niet over. Indonesische vriendschap te
klagen. Maar toen de Japanners hadden gecapituleerd, merkten de In
donesiërs dat de Nederlander in de kampen zich weer als hun „meester"
wenste te gedragen.
Om die Nederlanders te redden had Nederland de hulp van de In
donesische leiders moeten inroepen in plaats van troepen aan land te
zetten om deze leiders te bestrijden. Dit laatste bracht als vijandige daad
juist de levens van de kampbewoners in het allergrootste gevaar, niet in
het minst door de invloed die het bericht over landingen op hun houding
tegenover de Indonesiërs in hun omgeving uitoefende.
De aankondiging van premier De Jong dat een speciale commissie zich
met het registreren van alle beschikbare gegevens welke op eventuele
oorlogsmisdaden in Indonesië zouden slaan, zal bezighouden, komt velen in
Indonesië irreëel voor, temeer omdat men in Nederland nog niet eens toe
is aan de vraag wie verantwoordelijk is geweest voor het toch uitzenden
van militairen ondanks de onafhankelijkheidsverklaring en de capitulatie
van Japan.
Men kan zich niet voorstellen dat eventuele oorlogsmisdadigers aan
de kaak worden gesteld, terwijl zij die om welke reden dan ook op hun
uitzending hebben aangestuurd buiten schot blijven.
Fouten
Het feit alleen al, dat een socialist van het formaat van dr. W. Drees
heeft toegegeven mede-verantwoordelijkheid te hebben gedragen voor
foutieve beslissingen ten aanzien van het Indonesië-beleid, maakt de
nieuwsgierigheid naar de identiteit van hen de dr. Drees tot de beslissingen
hebben kunnen bewegen, des te groter.
Zal het debat over de brief van premier Do Jong er toe leiden dat
de aandacht gevestigd wordt op het dramatische moment waarop beslist
werd dat Nederlandse jongens die zich voor de bcvryding van Indonesië
opgaven, tot koloniale soldaten werden gedegradeerd?
