FABRIEK VOOR
SPLIJTSTOF
Onderzoek onvoldoende
- te veel versnippering
Commentaren
artistieke place-mat
voor
ieder
die
een
nieuwe abonnee
opgeeft
r
Het Kwartet
Verrijkt uranium volgens
de methode-Kistemaker
HET WEER
Nog koud
Hans van Z.
hoger beroep?
Voor vreedzame doeleinden
Prijsstijging
blijft beperkt
tot 5 pet.
Etherpraat
Advies: uitgaven sterk opvoeren
Bizar gesprek met
electroniscli brein
engels drop
JAMIN
La rara 'niandan aan Bur.au van dit blad j
Nieuwe Leidse Courant
Woensdag 12 maart 1969 - 49ste jaargang
vooraanstaande
prol. christelijke
dagbladen
Directeurs F. Diemer
Hoofdredacteur: Dr. E. Diemer
CHRISTELIJK DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMGEVING
„Stantvastich is ghebleven
mijn hert in teghenspoet!"
Hoofdkantoor Leiden
Abonnementsprijzen p. w. 1,10, p. m. 4,70, p. kw. 14,10 Klachtendienst bezorging 18.00—19.00 uur
Steenstraat 37
Postbus 76
Telefoon 31441
Giro 58936
Koppig volharden wordt hij-
na altijd volharden in koppig
heid.
DE BOISSON
(RITA)
„Wees maar niet bang. Hij bijt
niet!"
DE BILT Een storing, die
gisteren regen en sneeuw ver
oorzaakte in het midden en zui
den van ons land is via Duits
land naar Polen weggetrokken.
Achter deze storing breidde een
gebied van hoge luchtdruk van
Schotland over de Noordzee naar
onze omgeving uit. Tijdens op
klaringen heeft het in de nacht
bij ons plaatselijk vier graden
gevroren.
In de ochtend bereikte een
neerslaggebied, behorend bij een
nieuwe frontale storing het zuid
westen van ons land. Deze sto
ring, evenals de volgende die
zich nu ophoudt boven de oceaan
ten westen van de Golf van
Biskaje, trekt via Frankrijk
en onze omgeving het vaste land
op.
Het ziet er daarom naar uit,
dat het huidige weertype met af
en toe regen en sneeuw het ko
mende etmaal zal voortduren.
Vooruitzichten voor vrijdag:
Aantal uren zon: 2 of meer.
Min. temp.: van ongeveer nor
maal tot 3 graden boven nor
maal.
Max. temp.: omstreeks nor
maal.
Kans op een droge periode van
minstens 12 uur: 70 procent.
Kans op een geheel droog et
maal: 50 procent.
13 Maart: Zon op 7.00. zon onder
18.40, maan op 5.22, maan onder 12.11,
18 maart nieuwe maan.
UTRECHT De 26-jarige Hans
van Z. die de rechtbank gisteroch
tend veroordeelde tot levenslange ge
vangenisstraf wegens het plegen van
drie moorden en een diefstal met ge
weldpleging zal waarschijnlijk niet
in hoger Deroep gaan +egen het von
nis.
Zijn raadsman mr. F. P. van Ra-
venswaay zei gisteravond desge
vraagd dat hij zijn cliënt niet zal
adviseren appel aan te tekenen.
Hij gelooft dat Van Z. vrede heeft
met zijn vonnis en voor zich zelf
weet dat hoger beroep toch geen nut
meer zou hebben. Het vonnis van de
rechtbank had de raadsman overi
gens niet teleurgesteld.
(Van onze speciale verslaggever)
SCHIPHOL Een van de voorlopig twee
fabrieken, die in West-Europa de produktie zal
verzorgen van verrijkt uranium volgens de
methode van prof. dr. J. Kistemaker zal in
Nederland komen te staan.
I
De Parijzenaars hebben gisteren
zich wel veel moeite moeten ge
troosten om naar het werk te
gaan. Alle openbaar vervoer, in
clusief metro, functioneerde door
de stakingen niet en het inge
schakelde militaire apparaat kon
niet alles verwerken. In de mid
dag verzamelden zich de demon
stranten op de Place de la Bas
tille om massaal te protesteren
tegen het beleid van het De
Gaullebewind, dat hun weinig
financiële perspectieven zou
bieden. Op de foto een overzicht
van de duizendkoppige menigte.
m
Prof. Kistemaker
De minister van economische za
ken, mr. L. de Block, deelde dit
gisteravond op Schiphol mede, na uit
Londen te zijn teruggekeerd, waar
Engeland, West-Duitsland en Neder
land 's middags overeenstemming
hadden bereikt over de aanmaak van
goedkope splijtstof voor vreedzame
doeleinden op basis van het ultracen-
trifugesysteem.
De bewindsman wilde nog niet
aanduiden waar de proeffabriek
komt te staan. In ieder geval zal de
plaats van vestiging niet binnen de
Randstad Holland worden gezocht.
Vermoed wordt dat het uranium-
verrijkingsbedrijf in Brabant of Lim
burg komt te liggen. Ook de Veluwe
(Apeldoorn) wordt in dit verband ge
noemd. Al de volgende maand zal de
eerste paal moeten worden geslagen.
De proeffabriek, die een jaarlijkse
capaciteit krijgt van 25 ton verrijkt
uranium, zal in 1971 In gebruik moe
ten worden genomen. De vereiste in
vesteringen bedragen voorshands 40
miljoen gulden.
De duizenden sneldraaiende trom
mels, die voor het procédé nodig zijn,
zullen door het Nederlandse be
drijfsleven wonrerr vervaardigd.
Shell, Philips, Werkspoor en de
Staatsmijnen werden door minister
De Block als participanten genoemd.
De drie samenwerkende landen
zullen pas tot volledige uitwisseling
van gegevens komen, als het defini
tieve verdrag gesloten is. Het ont
werp hiervan zal in juni besproken
worden tijdens een nieuwe ministe
riële bijeenkomst in Bonn.
De bewindsman kon niet zeggen of
Nederland het verst gevorderd is met
de uitwerking van de metho
de-Kistemaker. Dit zou pas in een
later stadium kunnen blijken.
Ook Engeland krijgt een proeffa
briek van ongeveer gelijke omvang.
Het administratief centrum zal in
West-Duitsland gevestigd worden.
Aan de besprekingen in Londen
namen o.a. deel de Britse minister
van technologie, Wedgewood Benn,
de Westduitse minister van we
tenschappelijk onderzoek, Stolten-
berg, en de ministers De Block en
Luns.
BELANGEN
In een na afloop uitgegeven com
muniqué werd gezegd dat de be
windslieden de belangen erkennen
van Europese technologische samen
werking en vooruitgang ten aanzien
van het vreedzaam gebruik van
atoomenergie, alsook van de oprich
ting van een onafhankelijk produk-
tielichaam.
Besloten werd twee organisaties in
het leven te roepen. De eerste betreft
een Brits-Duits-Nederlands consorti
um, dat belast wordt met de bouw
van centrifuges en verrijkingscentra
les. De tweede, een industriële groep,
eveneens bestaande uit particuliere
ondernemingen, die de eigenlijke
produktie van het verrijkte uranium
ter hand moet nemen.
Het onderzoek inzake het centrifu
geproces zal geïntegreerd worden,
terwijl zoveel mogelijk gebruik zal
worden gemaakt van bestaande nati
onale en industriële laboratoria.
Het gemeenschappelijk project zal
worden uitgevoerd in overeenstem
ming met de politiek van de drie
landen inzake de niet-verspreiding
van kernwapens en de hiertoe aange
gane verplichtingen. Een gezamen
lijke commissie zal niet alleen op de
samenwerking toezicht houden, maar
ook en vooral op de veiligheid, die
het werk met kernbrandstof nu een
maal vereist.
De drie regeringen hebben zich be
reid verklaard andere geïnteresseerde
Westeuropese landen tot deelneming
aan het projekt in staat te stellen,
indien daartoe behoefte bestaat.
Het ultracentrifugesysteem is ont
wikkeld door de Nederlandse profes
sor Kistemaker. In kennis en erva
ring zou Nederland een aanzienlijke
voorsprong hebben op de rest van de
wereld. Het systeem zou veel goedko
per zijn dan de zogenaamde diffusie
methode, waarmee in de Verenigde
Staten en ook in Frankrijk verrijkt
uranium wordt geproduceerd.
VREEDZAAM
De splijtstof die straks in grote
hoeveelheden zal worden aangemaakt
is in de eerste plaats bedoeld voor
opwekking van energie (ook in elek
triciteitscentrales), en zal uitsluitend
gebruikt worden voor vreedzame
doeleinden.
Populair gezegd wordt in de vele
trommels (met een diameter van
slechts tien centimeter), die nodig
zijn, en die met een snelheid van 40
tot 50.000 toeren per minuut in het
rond draaien (het woord ultracentri
fuge duidt hier al op) splijtbaar ura
nium 235, gescheiden van
niet-splijtbaar, natuurlijk uranium -
238 (de getallen wijzen op het ge
wicht; de laatste uraniumsoort is dus
zwaarder dan de eerste).
Hiertoe wordt deze grondstof in
gasvormige toestand aan fluor ver
bonden.
Omdat in uranium-238 slechts 0.7
procent van het waardevolle urani-
um-235 voorkomt, moet er dus heel
wat basismateriaal worden rond
geslingerd om een redelijke hoeveel
heid bruikbare sp'vjtstof te krijgen.
Meer dan twintig Kamerleden
hebben gisteren het hunne ge
zegd over de Omroepwet. Er
waren er die de invoering van
deze wet liever uitgesteld zagen,
anderen waren bevreesd voor
commerciële hegemonie en al die
standpunten moet de minister
van Cultuur, recreatie en maat
schappelijk werk, mejuffrouw
M. Klompé (op de foto met
staatssecretaris H. van de Poel
de discussie volgend) morgen in
haar antwoord, tot een synthese
brengen.
(Van een onzer verslaggevers)
DEN HAAG Het Centraal
Planbureau verwacht, dat de prijs
stijging dit jaar (tegen veler ver
wachting in) beperkt zal blijven
tot 5 procent. In 1968 gingen de
prijzen gemjddeld 3 procent om
hoog.
Het CPB zal dit binnenkort be
kend maken in zijn centraal econo
misch plan voor 1969, waaraan reeds
nu enige cijfers ontleend zijn in
vergaderstukken van de Raad voor
het midden- en kleinbedrijf.
Voorts wordt verwacht dat de
loonsom per werknemer zal toe
nemen met gemiddeld 8.5 procent
(vorig jaar met 6.5 procent). De
produktiviteit in bedrijven zal vol
gens het CPB dit jaar stijgen met
5 procent (6 procent in 1968), de
uitvoer zal toenemen met 10 pro
cent (13.5 procent) en de invoer
met 8.5 procent (11 procent).
De prijsstijging in 1969 wordt voor
een belangrijk deel veroorzaakt
door overheidsmaatregelen, zoals de
komende huurverhoging, de verho
ging van diverse indirecte belastin
gen en de invoering van de btw.
In vakbondskringen wordt betwij
feld of de prijsstijgingen dit jaar
inderdaad tot 5 procent beperkt zul
len kunnen blijven. Zoals bekend zijn
de kosten van levensonderhoud van
half december tot half februari
reeds gestegen met 4.4 procent en
er zijn nog diverse prijsstijgingen op
komst (huurverhoging, accijnzen en
motorrijtuigenbelasting).
DEN HAAG Het weten
schappelijk onderzoek in Neder
land schiet op tal van terreinen
nog ernstig tekort. Vooral geldt
fmorgen
200 gram van 79 voor 69
niet te geloven voor die prijst
LONDEN De Britse minister van
onderwijs en wetenschappen Edward
Short heeft dinsdag een bizar
gesprek gevoerd met een computer in
een laboratorium voor medisch on
derzoek, dat hij in gebruik kwam
stellen. De conversatie begon al niet
zo gelukkig toen de minister een tik
fout maakte op het toetsenbord in
het woord „hallo". „Ik begrijp u
niet," antwoordde de computer.
De minister begon opnieuw en
vroeg de computer „Ik zou willen
weten hoe laat het is." De computer
reageerde hierop met: „De conversa
tie neemt een vervelende wending,"
maar de minister hield aan: „Hoe
laat is het?" Waarom vraagt u dat."
wilde de computer weten. „Omdat ik
honger heb," antwoordde Short. De
computer toonde zich niet tevreden
gesteld. „Is dat de enige reden? Inte
resseert deze vraag u werkelijk? U
vindt het zeker leuk om mij zinloze
vragen te stellen?"
Toen gaf minister Short het maar
op. „Het is precies als wanneer een
minister antwoord geeft op een vraag
zonder iets te zeggen", vond hij.
dit voor de volksgezondheid,
justitie en politie, sociale voor
zieningen, onderwijs en ruimte
lijke ordening.
Dit is de conclusie van de raad van
advies voor het wetenschapsbeleid
dat een interimrapport heeft uitge
bracht. Minister Veringa heeft het
rapport aan de Tweede Kamer aan
geboden.
De raad wil geen oordeel geven
over het wetenschappelijk onderzoek
en het ontwikkelingswerk op het ge
bied van kernenergie en kernfysica,
waarvoor in 1967 75 miljoen werd
uitgegeven. Wel is hij tot de conclusie
gekomen dat de Nederlandse astrono
mie op een hoog niveau staat
Volksgezondheid: de totale uitgaven
voor de „gezondheid" bedragen meer
dan vijf procent van het nationale
inkomen, maar aan onderzoek werd
in 1967 nog geen 0,7 procent besteed.
Dat bedrag zou volgens de raad van
advies tot en met 1971 met negen tot
elf procent per jaar moeten stijgen.
Onderzocht moet worden of het ren
dement van het onderzoek kan wor
den verbeterd door betere coördinatie
van de universitaire gezondheids-
research.
Het onderzoek ten behoeve van
sociale voorzieningen is niet alleen
onvoldoende naar omvang en niveau,
maar bovendien versnipperd. Omdat
niet genoeg mensen beschikbaar zijn
moeten de universiteiten worden in
geschakeld.
Verminderen
De landbouwresearch staat op een
hoog peil, maar onderzoek op het
gebied van de veeteelt is voor ver
betering vatbaar.' Gezien de terug
lopende betekenis van de landbouw
sector en de zeer dringende taken op
andere terreinen pleit de raad ervoor,
het aandeel van 17,5 procent van de
landbouwresearch in het wetenschaps
budget te verminderen.
Het sociaal-wetenschappelijk onder
zoek voor justitie en politie is onvol
doende. Het natuur-wetenschappelijk
onderzoek op dit gebied is echter
goed.
Vanwege het grote belang van goed
onderwijs dient aan onderwijsresearch
een hoge prioriteit te worden toege
kend en moet de relatieve positie
sterk worden verhoogd. Een verdub
beling van de uitgaven in 1971 ten
opzichte van 1967 is verantwoord.
Voor research op het gebied van
volkshuisvesting en bouwnijverheid
zou in 1971 10 miljoen moeten wor
den uitgetrokken tegen 6 miljoen
in 1967. Dat geldt ook voor verkeer
en vervoer.
Wat er staat
Onderzoek op sommige terreinen
van waterstaat staat volgens de raad
op hoog peil, maar toch bestaat de
imlruk dat de nationale inspanning
nog te versnipperd is. Coördinatie en
concentratie zijn geboden. De uitga
ven zouden met vyftig procent moe
ten stijgen.
Universiteiten moeten ook worden
ingeschakeld bij het onderzoek op
het gebied van de ruimtelijke orde
ning. Ook hier is sprake van versnip
pering. De uitgaven moeten sterk om-
Voorspellingen
J1JOEYVEL van 1969 nog geen drie
maanden voorbij zijn, is al wel
duidelijk dat we dit jaar op loon- en
prijsgebied met een grote mate van
grilligheid te maken hebben.
Een grilligheid, die ook vele econo
men duidelijker heeft gemaakt dat
zij de conjunctuur- en structuuront
wikkeling nog lang niet onder de
knie hebben.
Deze mensen kunnen verdienstelijke
adviezen leveren, knappe analysen
produceren, maar blindvaren op hun
visie voor de toekomst is onmogelijk.
En dat zal ook wel zo blijven.
De werkloosheidscijfers zijn meer
dan 20.000 lager dan het Centraal
Planbureau nog geen half jaar gele
den voorspelde, de conjunctuur heeft
zich verbeterd in een mate, die hier
en daar in het westen van het land
al weer spanningen op de arbeids
markt oproept en de loonsverho
gingen zijn groter dan de regering
in haar loonnota van mei 1968
„dreigende Ioonpauze voor 1969" -
maar in de verste verte kon vermoe
den.
De nieuwe ervaringen op sociaal-
economisch gebied nopen voor de
toekomst tot nog grotere voorzichtig
heid. Sommige economen kunnen
hier een les uit trekken.
Loonoperatie
TAE kostbare loonoperatie, die zich
thans in ons land voltrekt, zal
waarschijnlijk de Nederlandse werk
nemer niet veel reële verbetering op
leveren.
Het grootste deel van de 7,85 pet.
het gemiddelde waarmee op dit mo
ment de loonkosten in de vernieuw
de contracten zijn gestegen zal
wegvloeien aan prijsstijgingen en ta
riefsverhogingen. die voor het over
grote deel een gevolg zijn van over
heidsmaatregelen.
De concurrentie bij de detailhandel
is over het algemeen wel zó groot,
dat men hier niet uit weelde over
gaat tot prijsverhogingen.
De maatregelen ter beteugeling van
prijsstijgingen, door minister De
Block genomen, zijn hoewel inci
denteel terecht genomen toch
meer van psychologische betekenis
dan een poging de prijsstijgingen
duidelijk terug te dringen.
De regering weet, dat het bedrijfs
leven van de prijsstijgingen over het
algemeen zelf niet veel opstrijkt. Het
gaat hier voornamelijk om de door
werking van overheidsmaatregelen
en de gevolgen van hiermee samen
hangende loonsverhogingen.
Het stuk geldontwaarding, dat deze
operatie dit jaar voor ons land mee
brengt. is een ongelukkige zaak. Ho
pelijk zal het de regering lukken
zoals zij in het gesprek met het be
stuur van de Stichting van de Arbeid
in het vooruitzicht stelde 1970 tot
een rustig jaar te maken op loon- en
prijsgebied.
De regering zal zichzelf zoveel moge
lijk beperkingen moeten opleggen en
eventueel te nemen maatregelen voor
1970 zo tijdig mogelijk aan het be
drijfsleven meedelen, zodat elk schok
effect en misverstand tegengegaan
kan worden.
Ook zij dient lering te trekken uit
de les van dit jaar.
hoog: 1,6 in 1967 tot 5 miljoen in
1971.
Tenslotte wordt nog meegedeeld dat
de overheid in 1968 voor onderzoek
en ontwikkelingswerk 933 miljoen
heeft uitgegeven (waarvan 455 mil
joen binnen universiteiten en hoge
scholen), en het bedrijfsleven 900
miljoen, waarvan tweederde door vijf
grote ondernemingen.
Ik geef op als
V nieuwe abonnee:
voor verzorgd
tafeldekken,
ook als u
even tus
sendoor"
iets eet.
Van
naturel
linnen, met de
hand bedrukt
in klein kunstnijverheids-atelier.
T
Ais beloning voor mijn aktiviteit
ontvang ik een place-mat.
De nieuwe abonnee krijgt onze krant
veertien dagen gratis.
Mijn naam
plaats:
I
I
1
I
Postzegel is niet nodig als u op de envelop schrijft:
Nieuwe Leidse Courant, Antwoordnummer 267, Leiden
