Dode vogels
openbare
Krant van
FORMAAT
Pepmiddel werd
op bovenkamer
geproduceerd
Ice Station Zebra" een
bijzondere oorlogsfilm
Belg ontdekt in VS
onbekende ijsman
Vlinderslag
Waarom weigert
Soestdijk eerste
kievitsei?
Filmproducent
Charles Bracket
overleden
Minister: verbod
doorbreken van
geluidsbarrière
V. I t
I
7
DINSDAG 11 MAART 1969
H
- ^-V :rs J
- "1
„De grootste ramp, die de Nederlandse vogelstand tot nu
toe heeft getroffen!" Zo typeert Arno Bos, secretaris-pen
ningmeester van het comité „Wees wijs met de Waddenzee",
het sterven van 20.000 vogels in het Waddengebied.
De laatste twee weken spoelden duizenden stervende vogels
aan op de stranden van de Waddeneilanden. Op zee geloosde
olie had de dieren in vormloze teerklompen herschapen.
Teerklompen, die nu toch nog een functie kunnen heb
ben: ons doordringen van onze verantwoordelijkheid voor
de door onze techniek aangevreten natuur.
BRUSSEL Een Belgische zoöloog, Bernard Heuvelnians, heeft in het
bulletin van het Belgisch Koninklijk Instituut voor natuurwetenschappen
melding gemaakt van de vondst van een onbekende, geheel behaarde mensen
soort.
Bij een bezoek aan de VS in december vorig jaar, was h(j door een Ameri
kaanse kennis in contact gebracht met een man die kermissen afreist niet een
blok Us waarin een geheel met haar begroeide menselijke gestalte zit inge
vroren.
Na een studie kwam de Belg tot de conclusie, dat de man. die 1,80 meter
lang is, een mens moet zyn uit onze t\jd, die niettemin essentiële karakter
trekken van de pre-historische Neanderthaler vertoont.
De Amerikaanse eigenaar van de „onbekende ijsman" heeft verteld, dat
hy hem in Hongkong had gekocht en dat men daar had gezegd dat het kadaver
in ijs afkomstig was uit de streek van Kamtsjatka.
AMSTERDAM In een woning
aan de Haarlemmerdijk heeft de po
litie een hoeveelheid zgn. geestver
ruimende middelen aangetroffen, en
een veel grotere hoeveelheid grond
stoffen hiervoor. Zowel het middel,
DET geheten, als de chemicaliën-
grondstoffen zijn in beslag genomen.
De „verwerker", een Amerikaan die
in ons land als ongewenste vreemde
ling te boek staat, is gearresteerd.
De man, de 33-jarige E. G., had
een kamer gehuurd bij een dame,
die geruime tijd niet thuis was. Bij
haar terugkomst trof ze de chemica
liën aan, zegde de huurder op en
waarschuwde de politie.
Deze kon de Amerikaan, die nog
eenmaal terugkwam om wat spullen
te halen, als bij toeval arresteren.
Hij wilde naar Antwerpen oim daar
zijn activiteiten voort te zetten, en
zei tegen de politie „niet de bedoe
ling te hebben het middel te ver
kopen". G. is voor de officier van
justitie geleid.
Huib Goudriaan
Een verantwoordelgkheid, die
wordt beseft door de heer L. A.
A. Jans, beheerder van een vo
gelhospitaal in Roosendaal. Hjj
was eind februari de „voorman"
van de mensen van de Vlaarding-
se stichting voor vogel-olieslacht
offers. Het Vlaardingse team rei
nigde met behulp van cleanosol
ongeveer 700 vogels, die nu op
krachten komen in de Vlaarding
se eendekooi.
Arno Bos van „Wees wijs met
de Waddenzee", tevens lid van
de drie jeugdbonden voor na
tuurstudie NJN, KJN en CJN, is
ook niet weggelopen voor zijn
verantwoordelijkheid. Wèl had
hij een andere aanpak.
Demonstratie
Samen met zijn jonge natuurvrien
den besloot hij het publiek met de
neus op de feiten te drukken. Vorige
week werd burgemeester mr. V. G.
M. Marijnen van Den Haag om
toestemming gevraagd voor het
uitstallen van dode vogels op het
B'nnenhof.
De jongelui vertelden erbij dat een
Rotterdams bedrijf na afloop de olie
resten 7-ou opruimen.
Ook zou een petitie aan de minister
van verkeer en waterstaat worden
overhandigd, waarin werd aange
drongen op scherpere controle op het
lozen van olie op zee.
Mr. Marijnen vond dat de voorge
nomen demonstratie „jegens anderen
dan louter sensatiezoekers in sterke
mate aanstoot kan geven en uit dien
hoofde als in strijd met de openbare
zedelijkheid niet kan worden inge
willigd". Wel mochten twintig dode
vogels per bakfiets worden vervoerd
over het Binnenhof.
De jongelui meenden dat dit aantal
allerminst een indruk van de ramp
zou geven. Ze zagen dus af van hun
weinig zachtzinnige demonstratie.
Overigens gaan ze in beroep tegen de
uitspraak van mr. Marijnen bij Ge
deputeerde Staten van Zuid-Holland.
ling" gemaakt van tweeduizend om-
gekomen vogels. Foto's van dit tiende gÉS^
deel van het totaal aantal slachtof
fers kreeg ik gisteren van Arno Bos.
Een aangrijpend beeld van dode
dieren, door de jongens met we
tenschappelijke nauwgezetheid gesor
teerd naar soort, geslacht en leeftijd:
1066 zwarte zee-eenden. 780 eidereen-
den, 12 futen, 42 alken, 2 mantel
meeuwen, 4 drieteenmeeuwen, 14
stormmeeuwen, 16 scholeksters, 28
zeekoeten. 14 roodkeelduikers, 3 grote
zee-eenden, 9 brilduikers, 1 grote
zaagbek. 2 middelste zaagbekken en 1
papegaaiduiker.
Arno Bos: „Onder Texel zullen er
volgende week vermoedelijk nog 2000
omkomen. Er sluit zich een net van
olie om Texel en Terschelling. Zo
gauw de olie op het strand komt,
kunnen ook zo'n 10.000 strandlopers
in gevaar komen, maar er Is nu niets
meer aan te doen. Het is te laat om
het olieveld nog in brand te steken."
Ada wil zich niet (ver)mengen
in de Zuidafrikaanse sportperi-
kelen en dus gaat ze niet naar
de minispelen in Zuid-Afrika.
Maar misschien dat ze hierdoor
wat vrije tijd overhoudt en hoe
kan je die dan beter gebruiken
dan als fotomodel? Ze toont hier
een voorjaarscollectie van coutu
rier Edgar Voss, die de zwem-
vedette tot een gracieuze manne
quin transformeerde.
Tweeduizend dode vogels op het strand
Uitstalling9'
Bovendien is op het strand van een
van de Waddeneilanden een „uitstal-
Schokeffect
Wat wilden Arno en de zijnen be
reiken met de verboden actie op het
Binnenhof?
„We wilden een schokeffect berei
ken, om de mensen een indruk te
geven om welke aantallen het gaat
We willen dat de regering meer druk
uitoefent op kapiteins en schippers
stookolie niet op zee te lozen.
De wet op de stookolielozing is wel
goed, maar de naleving niet. In alle
havens ook langs de Waddenzee
behoren olieloosinrichtingen te zijn.
Ook is het denkbaar de vogels met
behulp van helikopters weg te hou
den van olievelden."
Hoe denkt de Nederlandse Vereni
ging tot Bescherming van Vogels
over de actie die niet doorging? Ad
viseur H. van Dongen van de vereni
ging geeft als commentaar: „We
staan niet achter dezt provo-metho
des, want we hebben een behoorlijke
entree bij de minister.
Dliet kies
Er Is geen sprake van onbegrip bij
de overheid, die het ook moeilijk
heeft. Er zijn onder vrije vlag varen
de schepen, die zich niet houden aan
de bepalingen.
De jeugdbonden hebben natuurlijk
onze volle steun (we hebben zelfs
voor 1000 gulden foto's geschonken
voor hun actie tegen het afdammen
van de Waddenzee) maar we vinden
het niet kies dode vogels aan te sle
pen, terwijl de overheid ook veront
rust is."
Voor deze verontrusting zijn rede
nen. Niet alleen strandlopers en zee
vogels moeten het veld ruimen voor
het ingrijpen van de mens in de na
tuur. In Drenthe worden de laatste
twee jaar ware slachtingen aange
richt onder de roofvogels en uilen.
Uit Zeeland kwamen najaar 1968
alarmerende berichten: roofvogels,
uilen, eenden, waterhoentjes, meer
koeten, patrijzen, veldleeuweriken en
duiven bezweken bij honderden aan
zaadontsmettingsmiddelen.
De Provinciale Zeeuwse Courant
meldde dat in totaal 58 diverse soor
ten uilen, sperwers, buizerds en to
renvalken slachtoffer waren gewor
den van giftige stoffen in zaaigranen.
Ook honderden andere bovenge
noemde vogels stierven hieraan.
Verbod nodig
Op op Drenthe terug te komen: na
de voorjaarsinzaai van 1967 kwam
men handen tekort om de kadavers
van vele duizenden duiven te bergen.
Het Friesch Dagblad schreef hierover:
„Het comité ter instandhouding v/t
de Drentse fauna voerde een actie om
aldrin, dieldrin en heptachloor verbo
den te krijgen en te laten vervangen
door het minder schadelijke lindaan.
Minister Lardinois kwam in 1967 aan
dit verlangen tegemoet, zij het ge
deeltelijk."
De secretaris van het comité, mr. H.
J. A. Ensink: „De roofvogel- en ui
lenstand in het Drenthe van 1969 is
nog slechts een flauwe afspiegeling
van 10 jaar geleden. Het is voor 99
procent zeker dat door vergiftiging
enkele soorten zijn verdwenen of op
de rand van de afgrond balanceren."
De havik is als broedvogel reeds
verdwenen. Het aantal broedparen
van de sperwer is tot minder dan vijf
gedaald en van de boomvalk zijn er
nog slechts vier over. Slechts zes bui
zerdparen brachten nog broedsel
groot.
Volgens mr. Ensink moeten, om de
weinige broedende roofvogels en ui
len van Nederland te redden, zowel
voor de voorjaars- als de najaarsin-
zaai gevaarlijke zaaizaadontsmet
tingsmiddelen worden verboden.
Symbolisch gebnar
Zullen de „provo-methodes" van de
jeugdnatuurbonden effect hebben?
Zal het gebaar van de Koningin, die
het „eerste" kievitsei niet meer aan
vaardt, worden begrepen?
In Friesland is na het besluit van
de Koningin opgemerkt dat de kievit
door het rapen niet wordt bedreigd.
Alleen het eerste broedsel wordt ge
raapt, en daarvan komt toch niet
veel terecht. Het tweede broedsel kan
niet meer worden geraapt, omdat de
raaptijd dan is gesloten.
Maar Arno Bos ziet in het be
sluit van de Koningin een sym
bolisch gabaar. „Het gaat tegen
het eieren zoeken in het alge
meen. In andere provincies ge
beurt dat niet zo zorgvuldig als
in Friesland; daar gaat het tegen
de klippen op. De NJN juicht het
gebaar van koningin Juliana
toe."
Misschien mag het uitstallen
van dode vogels ook als een sym
bolisch gebaar van protest
worden gezien. Mr. Marijnen oor
deelde dat dit, voor het Binnen
hof, „in strijd was met de open
bare zedelijkheid". Een vraag: is
het slordig omgaan (zachtzinnig
uitgedrukt) met onze vogels niet
in strijd met de openbare zede
lijkheid?
LEEUWARDEN In Friesland
betreurt men het besluit van konin
gin Juliana de traditie van „het
eerste kievietsei naar Soestdijk" af
te schaffen. Men gelooft, dat de
vorstin verkeerd is voorgelicht, want
er zijn geen pedagogische of ethische
argumenten aan te voeren die tegen
het rapen van kievietseieren pleiten.
Het rapen van eieren binnen een
bepaald tijdvak wordt zelfs door na
tuurbeschermers van groot belang
geacht. Want de eerste series eieren
die de dieren leggen bevriezen vaak
door nachtvorst en een kievit is in
staat vijfmaal series van vier te pro
duceren. Raapt men eieren tot de
nachtvorst voorbij is dan broedt de
kievit op eieren die uitkomen, waar
mee de kievitenstand dus is gediend.
Een ander argument voor rapen is,
dat de mensen kieviten, meer dan
andere dieren, ontzien. Dit moge blij
ken dat nesten in het hoge gras
meestal door stokjes worden aange
geven. zodat de maaier kan zien:
hier niet mechanisch maaien, anders
wordt een nest vernietigd.
De stand van deze vogels gaat dus
door het rapen niet achteruit inte
gendeel. Vandaar dat het besluit van
de Koningin wordt betreurd. In
Friesland heeft de waarnemend
Commissaris van de Koningin mee
gedeeld het eerste kievitsei voortaan
in ontvangst te zullen nemen.
HOLLYWOOD Charles Bracket,
bekend scenarioschrijver en produ
cent is gisteren op 77-jarige leeftijd
in Bei-Air overleden. Bracket heeft
met Billy Wilder samengewerkt in
films als „Sunset Boulevard" en
„The lost week-end" die een Oscar
verwierven en voorts in films als
„De achtste vrouw van Blauwbaard",
„The king and I", „Ten North Frede
rick", „Ninotchka" en „Journey to
the centre of the earth".
Twee jaar geleden werd Bracket
getroffen door een beroerte, waarna
hij nooit meer helemaal is hersteld.
Dc oorlogsfilm is weer duidelijk
„in", want er gaat geen week voorbij
of wij worden met een produkt in dit
genre verrast.... Nou, verrast niet he
lemaal, want maar zelden zijn deze
films oprecht en eerlijk. Ze zijn of te
onwaarschijnlijk, of te romantisch, of
te gekleurd naar de een of andere
zijde, doch zelden geheel aanvaard
baar.
Doch zie, ditmaal heeft regisseur
John Sturges een oorlogsfilm ge
maakt naar de roman van Alistair
MacLean, die naar vorm en inhoud
een witte raaf genoemd mag worden.
Geen schietpartijen, geen slagvel
den en bloedige massatonelen, maar
ditmaal een zich rustig ontwikkelend
verhaal, dat hoewel geladen met ge-
helmzinnigheden en spanningen, het
hart niet naar de keel jaagt.
We krijgen op het groot cinerama-
doek prachtige onderwaterbeelden te
zien gedurende de tocht van een
atoomduikboot die onder de poolkap
vaart en daarnaast een kijk op de
ingewikkelde apparatuur en bediening
daarvan in het schip zelf. Op zichzelf
reeds een gang naar de bioscoop
waard.
DEN HAAG Minister Bakker
van verkeer en waterstaat voert
overleg met zijn collega's van defen
sie en justitie over een wijziging van
de Luchtvaartwet. Vóór 1971, als de
supersonische vliegtuigen Schiphol
gaan aandoen, wil de minister een
verbod voor het doorbreken van de
geluidsbarrière.
De Rijksluchtvaartdienst heeft een
ontwerp opgesteld, waarin het ver
bod ook geldt voor militaire vlieg
tuigen. Met name de minister van
defensie heeft hier echter grote be
zwaren tegen.
In zijn begroting kondigde minis
ter Bakker reeds aan, dat op korte
termijn maatregelen genomen moes
ten worden tegen de geluidshinder.
Er bestaan contacten met andere
Europese landen over een algemeen
verbod op het continent. Tot nu toe
hebben alleen België en Zwitserland
enige belangstelling getoond. Enge
land, W.-Duitsland en Frankrijk
zouden niet bereid zjjn aan een
Europees verdrag mee te werken.
Minister Bakker acht zo'n verdrag
echter noodzakelijk, omdat het voor
al voor verkeersvliegers onmogelijk
is om de snelheid in elk land aan te
passen aan de regels, die daar gel
den.
Aan deze tocht ontleent de film
dan ook haar titel: „Bestemming:
Poolbasis Zebra". Daarvandaan zijn
dringende oproepen om hulp geko
men, want een explosie en een ge
vecht hebben de bezetting ernstig ge
decimeerd, zodat de basis niet te
houden is.
Poolstormen beletten snelle vlieg
tuighulp. dus krijgt de Marine com
mandant Ferrady (Rock Hudson) op
dracht met zijn bemanning onder het
ijs door naar de basis te varen met al
de gevaren van dien. iHij krijgt daar
bij aan boord de zwijgende Engelse
agent Jones (Patrick McGoohan) en
daaruit blijkt Ferrady, dat er iets
geheimzinnigs met de basis aan de
hancMs.
Tijdens de reis wordt sabotage ge
pleegd, die het schip ernstig in ge
vaar brengt, doch dat Ferrady weet
te redden, en uiteraard is het ver
trouwen in de vreemdelingen aan
boord nu geschokt. Ieder is op zijn
hoede.
Na veel moeilijkheden bereikt men
de basis, waar nog maar zeven man
levend wordpn aangetroffen. Daar
verneemt Ferrady pas het geheim
van de opdracht Het gaat om een
ruimtecapsule met een zeer belang
rijke film, zowel voor Rusland als de
Westelijke staten De Russen hebben
deze capsule op net ijs laten dalen en
juist als Ferrady en zijn mannen de
buit gevonden hebben dagen de Rus
sen op. De overmacht is te groot en
Ferrady heeft g«>en andere mogelijk
heid dan de film over te geven....
Door een list weet hij op het
laatste ogenblik de gehele capsule te
vernietigen. De Russische comman
dant reageert verrassend. Hij zegt:
„Er is nu geen reden meer om elkaar
te doden, want ons beider opdracht is
ten dele volbracht". Daarop nemen
de „vijanden" vriendschappelijk van
elkaar afscheid.
Een wonderlijk verhaal, doch op
aanvaardbare wijze verteld. John
Sturges heeft er een prachtig en
spannend filmwerk van gemaakt,
waarin men eenieten kan van uitste
kend camerawerk en een sublieme
regie. Het enig jammere van deze
film is dat er te duidelijk met decors
is gewerkt, wat vooral opvalt in de
onderwater-opnamen en bij de ge
beurtenissen op de Poolvlakte. Dat
konden de woedende sneeuwstormen
niet verhullen
Niettemin zijn de beelden, de licht
effecten en de kleuren daarvan
beslist boeiend. Het is naar inhoud
en vormgeving een goede ontspan
ningsfilm voor iedereen.
Cinerama, Rotterdam: 14 jaar.
H. Steggerda
Een scène uit de film Bestemming
Poolbasis Zebra", waarin de Russen
de basis overvallen om in het bezit
te komen van een belangrijke film
die daar verborgen is. Het ziet er
wel dreigend uit, doch er wordt geen
schot gelost.
