VAN
REEUWIJK
Veluws kerkvolk niet zo
verontrust op VU-avond
Dr. Schadé is niet
Houston
in
SLAAP
KAMERS
Bataafsclie Accufabriek
verlaat Rotterdam
Secretaris Itteren
door raad ontslagen
AVRO's Hindriks had gelijk
Opbrengst van
Biafra-actie
2,4 miljoen
j (Van een onzer verslaggeefsters)
Israël dreigt
Libanon met
vergelding
Rooksla
Record aantal
weigeraars
Ds. Van Dobben
overleden
IKOR krijgt
scherpe brief
11
VRIJDAG 7 MAART 1969
Huidige theologie geen verliesmaar winst
(Van een onzer verslaggevers)
HARDERWIJK Van de vermeende conservatieve geest van het
Veluwse kerkvolk bleek althans niets tijdens de donderdagavond
gehouden forumbijeenkomst in Harderwijks cultureel centrum, ge
organiseerd door de Amsterdamse Vrije Universiteit. Dat consta
teerde met een ondertoon van verbazing en een zweem van
blijdschap ook voorzitter dr. D. Bergsma. Hij had scherpe discussie
verwacht.
Niet voor niets, want in Harderwijk zetelt nog altijd een
vereniging van verontrusten die geen weg weet met de huidige
theologische interpretaties. Maar er was geen spoor van behoudend
fanatisme.
Integendeel, aan het slot van de
door een kleine 800 mensen bezoch
te bijeenkomst kreeg prof. dr. H.
M. Kuitert een daverend applaus
toen hij verzuchtte: „We moeten nu
eens eindelijk klaar zijn met de ver
halen over Adam en Eva. Er staan
grotere vragen te trappelen. We moe
ten van de historische tijd van
Genesis en de daarbij behorende za
ken geen alibi maken waarachter we
ons verschuilen om de kernvraag
stukken niet aan te hoeven pakken.
U moet de mensen van de VU niet
tegenhouden, maar ze ook eens op
jagen. Geef ons royaal fiat om te
kunnen werken. Wetenschap heeft
ruimte nodig, anders is het geen
wetenschap meer."
Vertrouwen
Met auto's en bussen vol waren zij
die de Vrije Universiteit een warm
hart toedragen naar het Gelderse ge
komen. Ze waren gekomen met vra
gen, met kritiek ook, maar vooral uit
belangstelling en medeleven. Vorig
jaar is men voor het eerst gestart
met een serie avonden door het ge
hele land. Dat is kennelijk aan beide
zijden goed bevallen. Want ook dit
jaar staan weer tien forumbijeen
komsten op het programma die tot
onderwerp hebben of de theologie of
de natuurwetenschappen met daaraan
onlosmakelijk verbonden de Genesis-
interpretatie.
Bedoeling van de avonden is een
communicatiekanaal te graven. De
voormannen van de VU mogen het
contact met de achterban niet ver
liezen. De leden van de protestantse
kerken mogen het vertrouwen in de
docenten niet kwijt raken. Op der
gelijke avonden kunnen lijntjes over
gegooid worden.
Microfoons, verspreid opgesteld in
de zaal, noodden tot spreken. Wie niet
over de drempel heen durfde kon tij
dens de pauze schriftelijke vragen
stellen. In dit geval aan prof. Kuitert,
hoogleraar ethiek en inleiding tot de
dogmatiek en prof. dr. D. C. Mulder,
geschiedenis en fenomenologie, niet-
christelijke godsdiensten en inleiding
in de wijsbegeerte.
..Het gaat", zei prof. Mulder, „niet
om een nieuwe theologie maar om
nieuwe vragen waarop nieuwe ant
woorden moeten worden gegeven.
Dat is bij iedere wetenschap het ge
val. Die vragen komen van de na
tuurwetenschappen en van de histo
rische wetenschap.
We moeten af van de vroegere exe
gese; we maakten toen van de schep
pingsdagen een periode omdat we er
niet uitkwamen. Maar dat is natuur
lijk niet de juiste methode. Prof. Mul
der getuigde tenslotte van het groeien
de inzicht dat de bijbel een Israëli
tisch boek is. Niet een stukje ver
slag van feiten, maar weergaven van
feiten vermengd met interpretatie.
De vraag
En dan komt de onafwendbare
vraag van een bekommerd man die
zegt „een eenvoudige boerenjongen
uit Terschuur" te zijn. Hij wil nu
wel eens weten hoe het zit met de
historiciteit van Adam en Eva, de
oorsprong van de zonde, de erf-
schuld en de erfsmet.
Het forum: met aandacht werden de
vragen uit de zaal gevolgd, nauw
gezet de discussies genoteerd, en zo
goed mogelijk de antwoorden ge
formuleerd
Prof. Kuitert lacht: „Kijk. je
krijgt steeds het zure moment dat
iemand een pistool op je borst zet
en vraagt: hebben Adam en Eva nu
bestaan of niet. Er zijn nieuwe ge
gevens op tafel gekomen. We moe
ten eerlijk door de zure appel heen-
bijten en zeggen dat de historiciteit
van Adam en Eva berust op een
uitleg die is komen te vervallen.
We moeten van een vooroordeel af.
Er is een nieuwe kant om Genesis
te lezen. In het scheppingsverhaal
worden steeds verzamelnamen ge
bruikt: geboomte, gevogelte, gedierte.
Adam betekent in feite gemenste.
Adam is nooit historisch bedoeld.
Paulus heeft het zo weer geïnterpre
teerd", zegt prof. Kuitert. En „de erf
zonde verklaart niet de slechtheid van
de mens, het leert de eigen schuld
erkennen." Prof. Mulder vult het
later aan met de opmerking dat de
christen niet moet willen weten waar
de zonde vandaan komt
Dan komt een man naar de micro
foon die alleen maar lof heeft voor
het baanbrekend werk van Kuitert en
Lever. Hij wil graag weten of de evo
lutie niet uitgestrekt moet worden tot
het komende Koninkrijk Gods. Prof.
Mulder is bang voor die gedachte.
Het koninkrijk komt van de andere
kant, niet van ons. Wie de geschiede
nis van de mensheid volgt, ziet niet
alleen evolutie, maar ook degeneratie.
De mensheid is niet zoveel vooruit
gegaan, aldus prof. Mulder.
De hoogleraar zegt dat eerst de
ouderen het gevoel kwijt moeten ra
ken als zou de huidige theologie
steeds meer waarheden afknabbelen.
De paniek moet eruit. Schoolbesturen
en onderwijzend personeel zouden er
ook eens met elkaar over moeten pra
ten. Er komen meer vragen aan de
orde. Over inspiratie en verlichting,
over de exegese en de oorsprong van
het kwaad.
De avond is ten einde. De zaal loopt
leeg. In de wandelgangen wordt druk
voortgedebatteerd. Een boer schudt
het hoofd en mompelt tegen zijn
buurman: „Helemaal begrijpen doe ik
het nog niet, toch geloof ik dat we op
de goede weg zijn."
NEDERLANDS
GROOTSTE
WONINGINRICHTING
BRENGT
EEN UNIEK
ASSORTIMENT
In Rotterdam en in haar filialen brengt van
ReeuWijk een internationale collectie mo
derne en klassieke slaapkamers, de één
al mooier dan de ander. Imposante, stijl
kamers uit Italië: prachtige intersia kamers
uit Hongarije; kunstig gedecoreerde en
strak moderne kamers uit Duitsland, Neder-
derland.Scandinaviëenveleandere landen.
VRIJ TOEGANG, elke werkdag van 9 tot6 uur. 's Maandags gesloten.
Opkoopavonden tot 21 uur geopend.
ROTTERDAM AMSTERDAM HILVERSUM
"Oude" Binnenweg 26 Stadhouderskade 3 Leeuwenstraat 45/47
tel: 010-14.18.00') (bij Leidse Bosjes/ tel: 02150-14.5.65
hoek Overtoom)
tel: 020-16.04.91
Alsée"nvoorbeelduithonderden:Mat-lacqué
kamer, uitgevoerd in ivoorkleurige slijplak.
Afgewerkt met stijlvolle, opliggende sier-
decoratles.Leverbaar in twee- drie, vier- en
vijfdeurskasten, ledikant- en litsjumeaux-
uitvoering. Met vierdeurskast, lltsjumeaux,
2 nachtkastjes en toilette'"'
met driedelige spiegel
Stationspostkanloor)
tel: 04250-22.3.
ZUTPHEN VENLO
Groenmark 27/29 tel:05750-7620 Koninginneplein 46
Lange Hofstraat 1 tel: 05750-5273 tel: 04700-16.6.18
ITTEREN De gemeentesecretaris
van Itteren is gisteravond door de
gemeenteraad ontslagen. Van de vijf
uitgebrachte stemmen waren drie
voor het ontslag van de heer F. Dol
mans en twee tegen.
De secretaris van Itteren was ge
schorst omdat hij zich naar het oor
deel van B. en W. opvolstrekt onvol
doende wijze van zijn taak had ge
kweten. Het is in de gemeenteadmini
stratie een chaos.
De specialist Edwin C. Arnett
heeft woensdag vier jaar dwangar
beid gekregen na zijn veroordeling
als een eerste Amerikaanse militair
die uit Vietnam naar Zweden deser
teerde.
(Van onze radio- en tv-redactie)
HILVERSUM Het mysterie
rondom de Amsterdamse neuro-fysio-
loog dr. J. P. Schadé, dat gisteren heel
Hilversum in spanning hield, is op
gelost. De medicus is niet betrokken
bij de controle op de vlucht van de
Apollo 9. Hoe het mogelijk is dat hij
dit aan de NTS heeft laten voor
komen, wil niemand verklaren. Het
hoogst pijnlijke incident is vanmor
gen in de AVRO-actualiteitenfabriek
op de radio besloten met een dcfini-
De zaal: het was er tjokvol, een
constructief publiek, met vragen op
de man af, getuigend van kritisch
inzicht
Winst
„De huidige theologie is ook geen
verlies, geen reductie, maar juist
winst. Theologie is maar theologie,
geen geloof. Het kan helpen bij de
prediking. We zijn nu bezig met de
vragen van gisteren en vandaag, maar
dan zijn er nog de diep ingrijpende
vragen van morgen en overmorgen",
zo vatte prof. Mulder het samen.
Dan worden de microfoons bemand.
Er is nu eenmaal belangstelling voor
deze materie, getuige alleen al het
feit dat op de bestsellerlijst van de
meest verkochte boeken van de laat
ste tijd die van prof. Kuitert en de
VU-bioloog prof. Lever prijken.
Een Ermelose boer stapt het eerst
naar voren. Hij heeft het moeilijk met
de begrippen Vrije en verbonden bij
bel. Prof. Kuitert antwoordt: Bedoeld
wordt dat we de vrijheid van Gods
geest niet voor de voeten moeten lo
pen. God is machtig genoeg onze
eigen gebouwde theologie te door
breken. We mogen geen slaven wor
den van uitspraken van concilies of
synodes."
Een Harderwijker omvat de micro
foon en roept: „Prof. Mulder zegt dat
we de bijbel niet moeten laten zeg
gen wat niet gezegd wordt. De mo
derne theologie doet echter het tegen
overgestelde." Prof. Mulder legt ge
duldig uit dat de bijbel niet is ge
schreven zoals tegenwoordig een ge
schiedenisboek is geschreven. Israël
heeft in de bijbel als het ware
„achteruit" geprofeteerd. Er is vaak
sprake van een geschiedkundige en
een principiële beschrijving, zoals bij
voorbeeld blijkt uit het boek Jozua.
Maar de natuurwetenschap zegt
niets over opstanding en hemelvaart.
Daarmee zou Ze haar boekje te bui
ten gaan.
BLOEMENDAAL De actie, die
vorige maand in ons land is gehou
den voor de slachtoffers van het con
flict Nigeria-Biafra heeft tot nu toe
2,4 miljoen gulden opgebracht. Hoe
wel nog wel geld blijft binnendrup
pelen op giro 400 zal 2,5 miljoen
waarschijnlijk wel het eindbedrag
worden.
Het Biafra-comité heeft bij de start
gehoopt op het dubbele van dat be
drag, namelijk vijf miljoen.
Tegenover deze teleurstelling staat
het verheugende feit echter, dat me
de dank zij publiciteit van het Biaf
ra-comité (voorzitter mr. G. E. van
Walsum) de regering 3,6 miljoen voor
het werk van de vier grote organisa
ties die hulp bieden in Biafra en Ni
geria heeft bestemd.
Dit geld zou eerst als lening aan
de Nigeriaanse regering zijn aange
boden als deze met een voorstel tot
een hulpprogramma kwam. Dit
laatste is niet gebeurd en daarom is
het geld gegeven aan het internatio
nale Rode Kruis, aan de Wereldraad
van Kerken, aan Caritas en aan Uni
cef.
Zoals bekend wordt de opbrengst
van de Nederlandse actie ook ver
deeld onder deze vier organisaties.
BEIROET Het Israëlische leger
heeft de bevolking in het zuiden van
Libanon gewaarschuwd dat als zij
voortgaan de Arabische guerillastrij-
ders onderdak te geven, een vergel
dingsactie tegen het gebied onvermij
delijk wordt.
Deze waarschuwing stond in een
pamflet dat in het arabisch was
gesteld en door Israëlische vliegtui
gen werd uitgeworpen boven de dor
pen in de uitlopers van de berg Her-
mon, waar de grenzen van Libanon,
Israël en Syrië bijeen komen.
Libanon heeft een aantal dagen ge
leden gemeld dat het luchtruim was
geschonden. Er werd toen echter
geen melding gemaakt van het uit
werpen van pamfletten.
Voor verstokte rokers, die alle
pogingen ermee op ie houden
zien faleneen zoet nieuwtje: er
komt een nieuw soort sigaret op
de markt, volkomen teer- en
nicotineloos. De fabriek produ
ceert de nieuwe rookstokjes
uitsluitend van kropsla, de
smaak doet niet onder voor een
gewone sigaret, verzekert zij, en
de aroma is nog zoeter boven
dien
(Van een onzer verslaggevers)
ROTTERDAM Na Van der
Burg's Borstelfabrieken gaat nu
ook de NV Bataafse Accufabriek
naar Zuid-Limburg, met als con
sequentie dat 93 werknemers in
het komende halfjaar in Rotter
dam overcompleet worden.
De Bataafsche Accufabriek heeft
optie genomen op een industrieter
rein van 47.000 vierkante meter in
Heerlen, waar in de loop van twee,
tot drie jaar een nieuwe fabriek wordt
gebouwd, die een investering van vyf
miljoen gulden vergt. De keus op het
terrein in Heerlen is, zo deelt de di
rectie mee, gevallen in overleg met
het ministerie van sociale zaken.
De moeilijkheid voor de Bataafsche
Accufabriek is, dat dit bedrijf in Rot
terdam dringend aan een reorganisa-
Det weer in Enrnpa
weer mln.temp. neer
gisteren 6lag
Amsterdam geh. bew. -3 0
Brussel onbew. -2 O
Frankfort onbew. -4 0
Genève mist 0 1
Innsbruck onbew. -6 0
Kopenhagen onbew. -1 0
Locarno geh bew. 1 O
Londen onbew. -2 o
Luxemburg licht bew. -2 o
Madrid zw. bew. 1 O
Majorca zw. bew. 5 0
MUnchen onbew. -6 0
Nice regen 7
Parijs onbew. -1 O
Rome onbew. O 0
Wenen onbew. -4 O
lunch licht bew. -5 0
tie toe was. De mensen die thans moe
ten afvloeien zijn voor het overgrote
deel ongeschoolden, die werkzaam zijn
in een beroep dat niet gezond is door
de hoeveelheden lood die in een ac
cufabriek worden verwerkt. Ruim
veertig procent van de afvloeienden
zijn buitenlanders.
Nieuwe machines waren in het be
drijf te Rotterdam niet te plaatsen
doordat de fundering van het gebouw
dat niet toelaat. Geschikte mogelijk
heden voor nieuwbouw zijn in Rot
terdam niet aanwezig.
Het bedrijf maakt nu gebruik van
de regeringsfaciliteiten die vestiging
in Zuid-Limburg biedt en zal voorlo
pig de onderdelen die in de fabriek te
Rotterdam werden vervaardigd be
trekken van in Duitsland gevestigde
toeleveringsbedrijven van het concern
waartoe de Bataafsche Accufabriek
behoort.
Van de ongeveer 250 werknemers
in Rotterdam zullen er tien binnen
het bedrijf worden overgeplaatst.
Eenentwintig gaan er naar tot het
concern behorende bedrijven in
Duitsland en Spanje.
Met de vakorganisaties is een af-
vloeiïngregeling tot stand gekomen,
die vanmiddag aan de betrokken
werknemers werd voorgelegd
Personeelstekort
Bekend was, dat de Bataafse Ac
cufabriek reeds lang grote moeilijk
heden ondervond doordat men niet
voldoende personeel kon krijgen.
Enige weken geleden heeft de direc
tie de vakorganisaties gewaarschuwd.
Uit de daarop volgende besprekin
gen is een afvloeiingsregeling te
voorschijn gekomen, die maandag
rond kwam.
Men zat daarbij met twee grote
problemen.
Enerzijds heeft men te maken met
tieve verklaring van Klaasjan Hin
driks uit Amerika (Schadé is in Nte-
dcrland!) en van Carcl Enkelaar na
mens de NTS, die Hindriks compli
menteerde met zijn knap speurwerk
dat er inderdaad niet op was gericht,
dr. Schadé of de NTS schade te be
rokkenen. maar de waarheid aan het
licht bracht.
Duidelijk is hiermee geworden, dat
men dr. Schadé en zijn omgeving
wil sparen. „Hij heeft zich verkeken
op de kracht van de publiciteitsme
dia", was de verklaring van Hin
driks, „maar dat doet niets af aan
zijn medische kwaliteiten noch aan
zijn grote kennis van de ruimtevaart".
Vast is komen te staan, dat de
NASA dr. Schadé inderdaad had
uitgenodigd deel uit te maken van de
staf. die de vlucht van de Apollo 8 in
december medisch begeleidde. Voor
het Apollo 9-project werd de uitno
diging echter niet herhaald. Dr. Scha
dé moet het tegenover de NTS (niet
met verkeerde bedoelingen) hebben
laten voorkomen alsof hij weer naar
Houston ging. Hij wist voldoende af
van de vlucht om helder commentaar
te geven in de uitzendingen.
Op de een of andre wyze moet hij
telefoongesprekken hebben geënsce
neerd, voorgevende dat hij wel zelf
kon bellen maar niet opgebeld kon
worden. De NTS is er in gelopen, want
zy wordt er door niemand van ver
dacht met dr. Schadee onder cén
hoedje te hebben gespeeld.
Gisteren, toen door Klaasjan Hin
driks de eerste twijfels werden gezaaid
met de radiomededelingen, dat hij dr.
Schadé nergens kon vinden en bij
zijn informaties bij diverse instanties
overal nul op het rekest kreeg, hield
de NTS bij monde van Carel Enkelaar
hoofdprogrammadienst, en Rudolf
Spoor, regisseur, bij hoog en laag vol
dat er niets aan de hand was: „Mis
schien is dr. Schadé wel zo belang
rijk in Houston dat hij niet bereikbaar
mag zijn", verklaarde Carel Enkelaar.
Hoogst merkwaardig deed het echter
aan, dat een om zes uur met dr. Scha
dé gevoerd telefoongesprek door de
NTS niet op de band was vastgelegd
en dus in de uitzending van acht uur
niet was te horen, al vermeldde Henk
Terlingen het wel. Dit gesprek had
namelijk alle twijfels uit de weg kun
nen ruimen. Indien deze ongegrond
waren geweest.
Te goeder trouw
Hoezeer de presentator te goeder
trouw was, moge blijken uit het feit
dat hij de uitzending besloot met een
vinnige en geëmotioneerde opmerking
aan het adres van „de verontruste
AVRO", inhoudende dat „de Apollo 9
echt met drie astronauten in de ruimte
cirkelt". Over dr. Schadé gaf hij
echter geen definitieve verklaring.
Aangezien Klaasjan Hindriks van
morgen kon mededelen, dat de NASA
dr. Schadé niets ten laste kan leggen
omdat hij geen onjuistheden heeft ver
teld en geen gebruik heeft gemaakt
van de door de NASA bezette telefoon
leiding, ziet het ernaar uit dat dr.
Schadé niet in Amerika is. Hindriks
heeft hem vanmorgen nog telefonisch
gesproken en in dat gesprek bekende
de medicus, niet bij het huidige pro
ject betrokken te zijn.
Carel Enkelaar wilde niet zeggen
waar dr. Schadé zich bevindt, maar:
„Wij hebben gisteravond en vannacht
allerlei gegevens verzameld over de
persoon en het leven van dr. Schadé
en begrijpen het nu allemaal beter",
aldus Enkelaar.
Over de gehele linie wordt aan
genomen. dat dr. Schadé geen un
faire bedoelingen heeft gehad. Gesug
gereerd werd. dat hy bezweken is
voor de aangename publiciteit en het
geven van de indruk alsof hy weer
zulk een eervolle uitnodiging had
gekregen.
Zowel de AVRO als de NTS willen
hiermee het incident besloten zien en
dat is een hoffelyk gebaar jegens een
bekende en algemeen geachte weten
schapsman.
zeer korte dienstverbanden. Som
mige werknemers zijn slechts en
kele maanden in dienst bij de Ba
taafsche Accufabriek, de oudste
werknemer is in 1947 in dienst ge
komen.
Anderzijds is de gemiddelde leef
tijd hoog. Er zijn onder hen vele
ouderen tussen de vijftig en zestig
jaar. die heel moeilijk aan ander
werk zullen kunnen komen.
De verkoop- en beheersafdelingen
zullen in Rotterdam gevestigd blij
ven.
Meer dan helft
wordt erkend
(Van onze kerkredactie)
DEN HAAG In 1968 heeft
zich een record aantal dienst
weigeraars bij het ministerie
van defensie gemeld, namelijk
618.
In de drie voorafgaande jaren be
droeg dit aantal achtereenvolgens
242, 388 en 523.
Overigens vormen de dienstweige
raars nog maar een half procent van
het totaal aantal ingeschrevenen voor
de dienstplicht.
Uit een overzicht van de laatste
vier jaar blijkt, dat in 51 procent van
de gevallen de gewetensbezwaren er
kend worden. Bij 36 procent wordt
de procedure voortijdig afgebroken.
Dertien procent wordt niet erkend.
Onder de 1771 dienstweigeraars in
deze periode waren 207 hervormden,
165 rooms-katholieken en 84 gerefor
meerden. Dat betekent, dat van deze
drie relatief de meeste dienstweige
raars komen uit de Gereformeerde
Kerken.
Verder vermeldt de lijst onder
meer 174 Jehova's getuigen, 41 ad
ventisten, 37 doopsgezinden en 29
baptisten.
WASSENAAR Op 94-jarige leef
tijd is overleden de hervormde emeri
tus-predikant ds. J. F. van Dobben.
Gisteren heeft in alle stilte de begra
fenis plaats gehad.
Ds. Van Dobben werd 3 september
1874 te Rotterdam geboren. Hij werd
in 1899 predikant in' Niehove. In 1901
ging hij naar Weidum en in 1914 naar
Pietersburum, waar hij gestaan heeft
tot zijn emeritaat in 1940.
(Van onze kerkredactie)
UTRECHT De hervormde
synode heeft een scherpe brief
gezonden aan het IKOR. Dit
bl(jkt uit een artikel van ds.
M. Groenenberg in Hervormd
Utrecht. Hij klapt een beetje uit
een besloten vergadering. In die
brief heeft de synode haar onge
noegen uitgesproken over ver
schillende programma's. Er was
onder andere een klacht binnen
gekomen over het televisie
gesprek met ds. Jan Wit.
Er leefden reeds geruime tijd bij
verschillende syrodelcden bezwaren.
Na enkele uitzendingen, waarmee hij
zich ten enen male niet kon vereni
gen, trad enkele maanden geleden de
éereformeerdebonds-predikant, dr. C.
Graafland uit het bestuur van het
IKOR.
Er volgde toer een gesprek tussen
het moderamen van de hervormde
synode en de leiding van dit radio-
en televisiewerk. Toen werd door de
synode gezegd dat de „noodzakelijke"
creatieve, vrijheid van de IKOR-me-
dewerkers de verplichting meebrengt
geen onjuiste of eenzijdige informatie
te verstrekken en alles na te laten
wat in wezen de kerk niet opbouwt,
maar afbreekt."
Na dit gesprek keerde dr. Graaf
land in het bestuur terug. Door het
programma over ds. Jan Wit
waarin een schuttingwoord gebruikt
werd kwam er opnieuw een klacht
op de hervormde synode. De synode
besloot toen een „scherpe brief" aan
IKOR te zenden.
