Inhalen loonachterstand
wordt nu
dringend
ARP wil Luns dwingen tot
overleg met Indonesië
Paraatheid
beneden
leger ligt
NA VO-peil
Asbestdeeltjes kunnen
kanker veroorzaken
„Regime in Djakarta
in opzet gelijk als
Grieks koloiielsbewintP
Ongeacht uitslag referendum W.-Irian
VORSTELIJKE KUNST
Bij conflict snel uitgeschakeld?
Wurgmoordenaar
gearresteerd?
De vrouw in 1969:
Napoleons maarschalk
Voorzitter IJska
van NCAB:
Hulp Indonesië
wordt verhoogd
VRIJDAG 28 FEBRUARI 19»
(Van onze parlementsredactie)
DEN HAAG Het Tweede-Kamerdebat over Buitenlandse
zaken stond gisteren in het teken van het conflict tussen minister
Luns en de ARP, met name fractieleider Biesheuvel, over West-
Irian.
Dit resulteerde in een anti-revolutionaire motie, die ten doel
heeft de Nederlandse regering actiever te maken, meer in het
bijzonder nu al contact op te nemen met Indonesië om te kijken
wat Nederland in samenwerking met Indonesië voor West-Wan
zou kunnen doen, ongeacht de uitslag van de volksraadpleging.
uitoefenen ten voordele van de Pa
poea's.
De anti-revolutionair Geelkerken
zei het in tweede termijn wel heel
duidelijk waar voor de ARP het
knelpunt ligt: „Ik heb de indruk dat
de minister onder het rookgordijn
van het Verdrag van New York
West-Irian wil overgeven".
De minister voelde zich door deze
opmerking gegriefd. Er bleken trou
wens meer grieven. Fractieleider
Biesheuvel was boos omdat minister
Luns in zijn bijna vier uur durend
antwoord totaal voorbij was gegaan
aan het betoog van zijn fractiegenoot
Geelkerken over West-Irian.
Hij vroeg minister Luns of de re
gering nu van plan is overleg met
Indonesië te plegen of niet. Ook wil
de hij weten hoe het zat met het
eventuele staatsbezoek van president
Soeharto aan Nederland.
•fe Soeharto
De winter experimenteert op onnavolgbare manier in de natuur en dan,
ontstaat er een kunstwerk, dat alle menselijke pogingen ver achter zich
laat. Op de foto: een waterval in de Balkan, die zijn loop even moest
stopzetten voor de romantische architectuur van de daar nog opper
machtige vorst.
Minlister Luns zei eerst geen over
leg te willen plegen, daarna weer
wel. Allerminst duidelijk was hij
over het feit of president Soeharto
was uitgenodigd. „Het kabinet buigt
zich over deze zaak, het is in actieve
overweging". Later: „Nog geen
beslissing genomen, het is lang niet
onmogelijk dat deze positief zal uit
vallen".
Het was zonneklaar dat de heer
Biesheuvel gebruik wilde maken van
het feit dat Soeharto graag naar Ne
derland wil komen. Nederland zou
optimale druk op Indonesië moeten
(Van onze militaire medewerker)
Tijdens de behandeling van
de defensiebegroting in de Eer
ste Kamer gaven sommige sena
toren uiting aan een zekere
bezorgdheid over de mogelijkheid
om met de ter beschikking
staande financiële middelen de
instandhouding van een ade
quate krijgsmacht te verzekeren.
Deze bezorgdheid is niet zonder
grond. Immers, het probleem waar
voor de bewindslieden van Defensie
zich in toenemende mate zien gesteld
is, dat de verruiming van het de
fensiebudget achterblijft bij de stij
gende kosten in de exploitatie- en
investeringssector.
De druk op het defensiebudget is
Geen verandering
in decoraties
schrijversbal
AMSTERDAM De veertien grote
panelen die de decoratie zullen vor
men van het „Ballet du pape", waar
in de benedenverdieping van de
nieuwe vleugel van het Stedelijk
Museum in Amsterdam voor het
schrijversbal vanavond zal worden
getransformeerd, zullen niet worden
veranderd.
Dit deelde de directeur van de
commissie voor collectieve propagan
da van het Nederlandse boek, de
heer F. de Smit, gisteren mee. Over
de panelen, die op initiatief van Met
ten Koornstra door deze en dertien
andere kunstenaars zijn gemaakt en
die het katholicisme, o.a. de paus en
het celibaat, tot onderwerp hebben, is
reeds veel te doen geweest door een
televisiefilm die de VARA er over
heeft vertoond.
Men was het er over eens, hoewel
men zich de verontwaardiging kon
voorstellen, dat er geen reden is om
veranderingen in de decoraties aan te
brengen. Een televisiefilm, die boven
dien gemaakt is toen de panelen nog
niet gereed wargn is iets anders dan
een schrijversbal. Voorts zijn de pa
nelen bestemd voor een besloten
feest. Verder wijken de decoraties
niet af van hetgeen tot nu toe op het
schrijversbal gebruikelijk is geweest.
Het weer in Enropa
weer min.temp. neer-
gisteren slag
Amsterdam geh.bcw. 0 0.1
Brussel h.bew. 0 0.4
Frankfort niet ontvangen
Genève onbew. -4 o
Innsbruck onbew. -4 o
Kopenhagen geh.bew. -1 3
Locamo regen 3 3
Londen sneeuw 1 1
Luxemburg zw.bew. -0 0
Madrid regen 3 3
Majorca geh.bew. a 0
München mist -3 0
Nice zw.bew. 5 1
Parijs onbew. -1 0
Borne l.bew 4 0
Wenen geh.bew. O 1
lürich onbew. -4 0
in de loop van de jaren steeds zwaar
der geworden. Het daalde als percen
tage van het nationaal inkomen van
5 in 1958 tot 3,9 in 1969. Als deel van
het totaal der overheidsbestedingen
ging het in dezelfde periode terug
van 1/5 naar 1/8.
Nu behoeft een daling op zich nog
geen reden tot bezorgdheid te zijn.
Maar de zorgwekkende situatie thans
is het gevolg van de snelheid en de
omvang van de terugloop. De feiten
wijzen uit, dat de geschetste ontwik
keling de doelmatigheid van onze de
fensie-inspanning ernstig heeft aan
getast.
Tekorten
Zo zijn er bij de landstrijdkrachten
en in het bijzonder bij het Eerste
Legerkorps ernstige tekorten, o.a.
voor wat betreft luchtafweermidde-
len, pantserafweerwapens, appara
tuur voor doelopsporing en ge-
vechtsveldbewaking.
Het tekort aan middelen heeft er
ook toe geleid, dat de reactiesnelheid
van onze parate landstrijdkrachten
beneden het in NAVO-verband over
eengekomen peil ligt. Zoals de
toestand nu is, moet worden gevreesd
dat in geval van een conventioneel
conflict ons legerkorps zich slechts
korte tijd op het gevechtsveld zal
kunnen handhaven.
Het is zelfs de vraag of het ooit in
staat zal zijn zijn vooruitgeschoven
positie te bereiken. Dat is, in een tijd
waarin ter voorkoming van een nu
cleaire oorlog zoveel waarde wordt
gehecht aan parate conventionele
strijdkrachten, een hoogst bedenke
lijke zaak.
Opmerkelijk is, dat deze problema
tiek in de Kamer zo weinig aandacht
krijgt. Zij wordt verdrongen door
vraagstukken als wedde, eerste oefe
ning, de zorg voor de dienstweigeraar
en de vrijetijdsbesteding van dienst
plichtigen.
Belangen
Nu is het bepaald niet zo, dat deze
aspecten geen belangstelling behoe
ven. Integendeel. Een goede beharti
ging van personele belangen moet de
aandacht der Kamerleden zeker heb
ben. Maar het is nauwelijks te ver
antwoorden om over een weddever-
hoging van dienstplichtigen te spre
ken als voorbij wordt gegaan aan de
omstandigheid dat diezelfde dienst
plichtige met onvoldoende middelen
tegenover een beter uitgeruste en ge
oefende tegenstander wordt ge
plaatst.
Het is daarom tijd, dat men er zich
van bewust wordt, dat onze veilig-
hcidspremie niet ongestraft steeds
maar kan worden verminderd.
Immers, zet deze ontwikkeling zich
voort, dan zal Nederland binnenkort
moeten besluiten zijn NAVO-bijdrage
drastisch in te krimpen. Met het oog
op de dreiging is een dergelijke
maatregel evenwel ontoelaatbaar. Hij
zal bovendien niet nalaten een on
gunstige invloed uit te oefenen op de
positiebepaling van onze bondgeno
ten.
Kastanjes
Tenslotte dwingt hij ons tot het
voeren van een min of meer parasi
tair beleid omdat wij in voorko
mend geval anderen voor ons de
kastanjes uit het vuur laten halen.
Een uitweg kan worden gevonden
door het complex van te nemen
maatregelen te stoelen op een alge
meen aanvaard veiligheidsbeleid.
Hierover zijn al waardevolle dingen
gezegd door staatssecretaris Haex
(landmacht) tijdens een gecombineer
de vergadering van de kieskringen
van de CHU en de ARP, onlangs in
Steenwij k.
In een volgend artikel hopen wij in
wat meer details op dit beleid in te
gaan.
Vragen winstberekening
in levensverzekering
DEN HAAG Het Tweede - Ka-
merlid voor de PvdA dr. ir. A. Von
deling heeft minister Witteveen (fi
nanciën) vragen gesteld over de be
reikte overeenstemming met de le
vensverzekeringsmaatschappijen over
de wijze van winstberekening.
De heer Vondeling vraagt daarover
nadere informatie, om „daardoor de
indruk weg te nemen, dat over be
lastingheffing van grote lichamen on
dershands kan worden beslist, ook
wanneer het gaat over bedragen van
tientallen miljoenen guldens."
HAARLEM De Amsterdamse re
cherche heeft gistermiddag in samen
werking met haar Haarlemse colle
ga's de 30-jarige G. K. aangehouden,
die ervan wordt verdacht op
woensdagavond 19 februari in een
bouwkeet in Haarlem de 78-jarige H.
P. Sandbergen uit Amsterdam door
wurging om het leven te hebben ge
bracht.
De man is naar Haarlem overge
bracht. Het onderzoek duurt voort.
•fe Stemming
Het is nog niet duidelijk hoe de
stemming over de motie, volgende
week woensdag, zal uitvallen. De
heer Mommersteeg (kath.v.) had be
zwaren, omdat uit de formulering
zou blijken, dat Indonesië, ook al zou
West-Irian voor zelfstandigheid kie
zen, zeggenschap heeft over West-
Irian. Hij was het wel eens met de
geest die uit de motie sprak. De heer
Bos van de CHU wilde een wat alge
menere strekking. Er moest niet
gesproken worden van een „ge
meenschappelijke betrokkenheid van
Indonesië en Nederland", maar van
„morele betrokkenheid van Neder
land". De P.v.d.A. is vooralsnog te
gen; er is toch een ontwikke
lingsfonds van de VN voor West-
Irian?
De heer Luns sloot zich aan bij
de bezwaren van Mommersteeg. Er
zouden misverstanden kunnen
ontstaan. Hij vroeg zich af hoe de
ARP politieke actie in dat gebied
wil? Biesheuvel: „Het is een poli
tiek probleem". Luns: „Dan bent u
te optimistisch. Wanneer de Kamer
politieke wapens zou willen gebrui
ken, is dat een andere zaak, maar
ik kan me niet voorstellen dat daar
een meerderheid voor te vinden is.
Een nolitiek feit is nu eenmaal dat
we betere betrekkingen met Indo
nesië willen".
De hulp kon, volgens de minister,
geen probleem zijn. Die gaat door.
Inderdaad deelde minister Udink
gisteravond mee, dat de hulp, onge
acht de uitslag van de volksraadple
ging, aan West-Irian gegeven zal
worden, hetzij in samenwerkiig met
Indonesië hetzij via de Aziatische
Ontwikkelingsbank.
•fe Moesjawara
Voordien had minister Luns wat
verteld over het ingewikkelde sys
teem van „moesjawara's", drie in to
taal .volgens welke de kiesmannen
gekozen worden. Een moesjawara is
onderling overleg gericht op het be
reiken van overeenstemming. Na half
juni zou tijdens de derde moesjawara j
in Hollandia, in tegenwoordigheid
van Ortiz Sanz, de VN-vertegen- I
woordiger, en van Soedjarwo Tjong- I
dronegoro, de vraag gesteld worden:
„Wilt ge binnen de republiek blijven
of niet?"
De minister zei te vermoeden dat
er geen leden van het Indonesische
leger betrokken zouden zijn bij de
aanwijzing van de ongeveer 1025
kiesmannen. Wat betreft de rol van
de VN wist hij slechts te melden: „Er
is weinig plaats voor illusies, de rol
van de VN is beperkt. U kent het
voorzichtige optreden van Oe Thant".
•fc Politiemacht
Tot slot bestreed de heer Luns dat
hij niets deed „Ik heb alles gedaan
om het zelfbeschikkingsrecht voor de
Papoea's te bereiken". De heren Van
Dis (s.g.) en Jongeling (g.p.v.) waren
daarvan niet onder de indruk. Van
Dis: „Ik zou een politiemacht van de
VN naar West-Irian willen sturen om
toe te zien op de volksraadpleging".
Jongeling: „Bij gebrek aan beter
stem ik wellicht voor de motie-Geel
kerken. Maar ik wil u wel zeggen, als
het Akkoord van New York inder
daad verkracht gaat worden en
het ziet er na3r uit dat dat het geval
zal zijn zal in Nederland de kreet
opklinken: Verraad".
Giftige dampen
in brief
MÜNCHEN Twee vrouwelijke
medewerkers van de firma, die het
uiterst-rechts blad Deutsche Natio-
nal-Zeitung publiceert, hebben bij
het openen van een brief chemische
dampen in hun ogen gekregen. Zij
moesten zich door een dokter laten
behandelen.
De brief was geadresseerd aan dr.
Gerhard Frey, directeur en hoofdre
dacteur van het blad. In de envelop
pe zat een briefje waarin men de
geadresseerde meedeelde, dat Frey
gedood zou worden. De directie heeft
gemeld de laatste tijd veel dreigbrie
ven te hebben gekregen. De Natio-
nal-Zeitung heeft de laatste tijd veel
kritiek geleverd op Israël.
/POTTER'S
en bij zware of
hardnekkige verkoudheid
POTTER'S CATARRH
PASTILLES
Alleen bij apothekers on drogisten
(Van een onzer verslaggevers)
AMSTERDAM Asbest is
gevaarlijk materiaal voor de
volksgezondheid. De fijne stof
deeltjes ervan worden inge
ademd en kunnen longvlieskan-
ker veroorzaken. Temeer nu
asbest steeds uitgebreider toe
passing vindt, zijn overheids
maatregelen nodig om het ge
bruik zoveel mogelijk te beper
ken.
Tot deze conclusie is de bedrijfs
arts, dr. T. Stumphius, van de N.V.
Koninklijke Maatschappij De Schel
de te Vlissingen gekomen na een
bedrijfsgeneeskundig onderzoek by
Dr?. Franssen vraagt
maatregelen
tegen ganzenjacht
DEN HAAG Het Kamerlid drs.
H. M. Franssen (P.v.d.A) heeft in
schriftelijke vragen aangedrongen op
het treffen van maatregelen tegen de
ganzenjacht in ons land.
In deze vragen, gericht tot de mi
nisters van lanuijouw en van cultuur,
wordt melding gemaakt van net feit,
dat in Friesland gedurende het
jachtseizoen 1967-1968 ongeveer 2.000
ganzen werden geschoten. Hierdoor
aldus drs. Franssen, dreigt deze pro
vincie de functie van een der belang
rijkste overwinteringsgebieden van
West-Europa voor ganzen meer en
meer te. verliezen.
deze scheepswerf, dat zes jaar in be
slag nam. De arts promoveerde gis
teren aan de Universiteit van Am
sterdam op het proefschrift Asbest
in een bedrijfsbevolking.
In een van zijn stellingen geeft hij
de overheid dringend in overweging
toepassing van asbest uitsluitend via
vergunning te doen plaats hebben.
Zelfs bij het blootstellen aan ge
ringe hoeveelheden asbest werden
by de bedrijfsbevolking van De
Schelde in ongewoon hoge frequen
tie asbestlichaampjes in speeksel
aangetroffen. De kwalijke gevolgen
waren al eerder bekend, maar kregen
in ons land weinig aandacht otndat
er geen grote asbestindustrieën zijn.
Dr. Stumphius heeft bij zijn onder
zoek op Walcheren tussen 1962 en
1968 in totaal 25 gevallen van de
zeldzame tumor gevonden, waarvan
asbest de oorzaak was. Van hen had
den er 22 bij De Schelde gewerkt in
de isoleerafdeling. De tumor is niet
te genezen.
(Van onze moderedactrice)
AMSTERDAM De vrouw 1969 is voor de zomer van 1969 een kapsel
aangemeten door het Syndicat de la haute coiffure Frangaise, dat ge-
inspireerd is op de haardracht der maarschalken van Napoleon. Een
gecultiveerd modern jongenskopje. Niet de jongenskop van de jaren
twintig met uitgeschoren nek en pomade lokjes, maar we^ het van de
kruin naar voren gekamde haar, de op de boord hangende nekpartij en
de lok langs de oor van de popzanger. Het is een flatteus kapsel in losse
veren geborsteld met wat franje op het voorhoofd en een bolling rond
de kruin. Wie de oude Napoleontische prenten bekijkt zal er beslist de
stijl van Bernadotte, Ney en Bertrand in herkennen.
Zij die geen eigen geschikte haardos voor dit kapsel heeft behoeft
zich geen zorgen te maken. Een haarstukje als kruin, wat losse lokjes
of nog eenvoudiger een hele pruik toveren de vereiste haardos snel
te voorschijn!
Nederlanders richten comité Indonesië op
(Van een onzer verslaggevers)
DEN HAAG Door een groep
Nederlanders is opgericht „Het
comité Indonesië" om, zoals zij
de leden meedeelden, bestaande
onverschilligheid in ons land te
bestrijden.
Het comité wil informatie verschaf
fen. steun verlenen aan verzet tegen
onderdrukking van politieke vrijhe
den. ijveren voor de vrülating van
politieke gevaneenen, actie voeren
tegen discriminatie van minderheden,
hulp verlenen aan slachtoffers van
de „nieuwe orde" en bestrijding van
economische en politieke steun aan
het huidige regime.
In het comité hebben o.m. zitting
dr. J. M. Pluvier te Soest, lector
in de Aziatische geschiedenis, prof. dr.
J. de Graaf, hoogleraar theologie,
prof. dr. J. H. de Haas, hoogleraar
wereldgezondheidszorg, pater J.
Kilsdonk, de heer A. G. van der Spek,
lid van de Tweede Kamer en prof.
dr. W. F. Wertheim, hoogleraar Azia
tische sociologie.
Actueel
De doelstellingen van het comité
zijn juist dezer dagen actueel gewor
den, zo menen zij, door de berichten
dat de Indonesische autoriteiten van
plan zouden zijn een concentratie
kamp op te richten op een der eilan
den in Oost-Indonesië voor tiendui-
Waar je ook kijkt
steeds meer mensen stappen over
op Roxy 25.
Utoch ook?
HOOGEVEEN De recente prijs
ontwikkelingen maken meer dan ooit duide
lijk hoe dringend de noodzaak is om de loon
achterstand van de agrarische werknemers
ten spoedigste weg te werken.
Dit heeft de heer A. IJska, voorzitter van de
Nederlandse Christelijke Agrarische Bedrijfsbond,
gisteravond verklaard in een rede voor de ieden
van deze bond in Hoogeveen en omgeving.
Het uurloon van de landarbeider, aldus de heer
IJska, ligt momenteel ca. 17 procent achter bij dat
van de werknemers in de industrie. Is het reeds
voor laatstgenoemden de vraag of hun reëel
beschikbare inkomen dit jaar nog enige verbetering
zal ondergaan, hoeveel te meer geldt die vraag dan
voor de agrarische werknemers.
„Uit diverse reacties ook van werkgeverszijde
meen ik gelukkig te mogen concluderen dat hel
begrip bij de landbouwondernemers voor deze on
rechtvaardige en onhoudbare situatie de laatste tijd
sterk is gegroeid. De wil is aanwezig, het gaat er
nu nog om ook de mogelijkheden te scheppen".
Prijzen
De NCAB-voorziiter vond het nog te vroeg om
over nieuwe looneisen of eventueel over openbrc-
zenden politieke gevangenen tegen
wie geen enkele rechterlijke aan
klacht is ingediend.
Verder door het bezoek van presi
dent Soeharto aan ons land in het
voorjaar en door de overweging dat
nu men in Nederland zelf bezig is de
hand in eigen boezem te steken wat
betreft het gebeurde in Indonesië
twintig jaar geleden, men met des te
meer recht kritiek kan uitoefenen op
een regime waaronder veel erger
dingen gebeuren.
Kolonelsbeivind
In opzet is het huidige bewind in
Indonesië te vergelijken met het ko
lonelsbewind in Griekenland. Het co
mité is echter van mening dat wat in
Indonesië gebeurt onvergelijkbaar
erger is dan dat ten aanzien van
Griekenland.
Men vindt het bovendien inconse
quent dat ten aanzien van hulpverle
ning wel voorwaarden worden
gesteld aan bijvoorbeeld Zuid-Afrika,
maar niet aan Indonesië. De voor
waarden zouden dan geen politieke,
maar menselijke eisen dienen te zijn;
bijvoorbeeld het tonen van mense
lijkheid tegenover tegenstanders van
het regime.
Ten aanzien van de kwestie
West-Irian kan het comité zich
voorstellen dat er verontrusting is
over de wijze van uitvoering van de
gesloten overeenkomst.
(Van onze parlementsredactie)
DEN HAAG De Nederlandse re
gering zal dit jaar de hulp aan Indo
nesië met tien miljoen gulden verho
gen tot ruim 125 miljoen. Minister
Udink deelde dat gisteravond in de
Tweede Kamer mee bij de behande
ling van de begroting ontwikke
lingshulp.
Bijna 109 miljoen is bestemd voor
de verbetering van de Indonesische
betalingsbalans en voor financiering
van lopende projekten. Ook de
voedselhulp is in dit bedrag begre
pen. Daarnaast zal ons land tech
nische hulp verlenen tot een bedrag
van 16.5 miljoen gulden.
Van de totale hulp zal 36 miljoen
worden verstrekt in de vorm van
langlopende leningen. 65 miljoen als
schenkingen. Dit akkoord is na twee
dagen onderhandelen in Den Haag
bereikt.
ken van de cao's te spreken, hoewel hij dit bij een
verdere prijsstijging niet wilde uitsluiten.
Er is ook een lijst met projekten
De prijsontwikkeling moet echter nader worden opgesteld tot een waarde van 75 mil-
beoordeeld als op korte termijn het indpxciifer van; ioen. In drie jaar zal ons land Indo-
de gezinsconsumptie over de periode half janua-' oesië in totaal 150 miljoen verstrek-
ri/half februari bekend wordt, aldus de heer IJska. I ken als projektenhulp.
De gedachte van NKV-vnorzitter P J. .1 Mertensi De Nederlandse plannen passen in
om een kopersstaking op gang te brengen noemde het hulpprogramma van een aantal
hij wel constructief, maar het zou z.l. verstandiger, donorlanden, dat vorig jaar oktober
zijn de namen bekend te maken van de onderne- j in Scheveningen is opgesteld,
mers, die hun prijzen binnen de perken houden, het hulpprogramma van een aantal
„De overtreders van de regels zullen dan vast wel donorlanden dat vorig jaar oktober
gauw bijsturen", zo zei hij. I in Scheveningen is opgesteld.
