Zonder de El Al was
Israël geïsoleerd
WARSCHAUPACT EN
NAVO HANDHAVEN
Den Uylprijsstop en
accijnzen niet omhoog
"1H
VROEGE „APPELS
ONDER DE HAMER
Grandioze Shakespeare
bij de Haagse Comedie
MEER DAN EEN GEWONE LIJNDIENST
Perzische
amok
Politiehonden
bijten aantal
demonstranten
ATT klaar voor
„de chaos"
Apollo-vlucht
op televisie
Marina als
getuige
U blijft toch niet achter?
Osbornes Nu oppervlakkig
MAANDAG 24 FEBRUARI 196»
(Van een medewerker)
AMSTERDAM Het is te begrijpen dat Israël alles in het werk
stelt om te voorkomen, dat Arabische terroristen opnieuw een aan
slag op een van de machines van haar luchtvaartmaatschappij El Al
(Omhoog) ondernemen.
De eerste maal dat Arabieren zich
aan een Israëlisch passagiersvliegtuig
vergrepen, in juli 1968, heeft Israël
geen wraak genomen. In ruil voor de
vrijlating door Algerije van de be
manning van het El Al-toestel,
ontsloeg het enkele terroristen uit de
gevangenis. Het heeft Israël geen
waardering opgeleverd.
Toen Israël eind 1968 een actie te
gen het vliegveld van Beiroet onder
nam, werd afkeuring Israëls deel.
Deze actie werd ondernomen nadat
in Athene een toestel was beschoten.
Ongetwijfeld zal Israël ook nu tegen
maatregelen zoeken, want zijn lucht
vloot is meer dan een gewone ver
voersmaatschappij.
Voor Israël is de El Al een le
venslijn, afgesloten als deze staat van
drie kanten te land is. Alleen de weg
over zee staat Israël ojien èn door de
lucht. De weg overzee neemt vaak te
veel tijd in beslag. Daarom hangt
Israëls bestaan mede van de El Al af.
Vijftig procent van de toeristen die
per vliegtuig naar Israël komen, ma
ken van de El Al gebruik.
Een 24-jarige Perzische bank
werker uit het Canadese "Toron
to heeft aan boord van een
KLM-toestel op weg naar Neder
land amok gemaakt: hij stak
wild om zich heen met een mes
en verwondde in zijn vlaag van
woede een veertien-jarig Cana
dees meisje, Martha Nijhuis, aan
gezicht, hals en handen. Na
aankomst van het vliegtuig op
Schiphol is zij naar een zieken
huis gebracht. De Pers werd in
arresf gesteld. Op de foto:
Marina, met een diepe snee in
het gezicht.
EINDHOVEN Een demonstratie
tegen de Philipsvestiging in Grieken
land is zaterdagmiddag uitgelopen op
ongeregeldheden bij het standbeeld
van dr. A. Philips op het Stati
onsplein. Ruim vijfhonderd mensen
waren hierbij betrokken.
De politie maakte gebruik van
honden, die een aantal demonstran
ten beten. Sommige jongelui waren
zo ernstig gebeten, dat zij in het zie
kenhuis een injectie tegen tetanus
moesten gaan halen.
De demonstratie was georganiseerd
door de studenten vakbeweging en de
Rode Jeugd, en was gericht tegen het
feit, dat het Philipsconcern in decem
ber een fabriek in Griekenland had
geopend.
Winst
Maar belangrijker is dat de El Al
voor Israël de levensweg betekent.
PvdA-congres doelmatig defensiebeleid
(Van onze pralementsredactie)
UTRECHT Lt.-kol. dr. F. C.
Spits heeft zaterdag op een
PvdA-conferentie te Utrecht ge
pleit voor een verandering van
de doelstelling van de NAVO.
De westelijke alliantie moet vol
gens hem een instituut voor ont
wapening worden en niet langer
meer worden gebruikt als af
schrikking voor het Oostblok.
De heer Spits noemde de NAVO
onvervangbaar. Opheffing van het
westelijk bondgenootschap en het
Warschaupact zou van Europa een
latent kruitvat maken. Het continent
zou terugvallen in een opleving van
nationalisme. De beide pacten zijn
dus instrumenten tot crisisbe
heersing.
Op de conferentie óver „Doelmatig
defensiebeleid" werd meer gepraat
over een mogelijk conflict in Europa,
dan over de democratisering van de
strijdkrachten. De heer Spits geloof
de niet, dat Rusland aspiraties èn
mogelijkheden heeft West-Europa
aan te vallen. De bezetting van Tsje-
choslowakije moet dan ook gezien
worden als een herstel van het door
de Tsjechen verstoorde evenwicht.
De versterking van de Russische
Middellandse Zeevloot en uitbreiding
van d ekoopvaardijvloot riep bij ve
len vragen op. Rusland zelf heeft
(Van onze parlementsredactie)
ROTTERDAM De PvdA wil
een algemene prijsmaatregel,
accepteert geen verdere verho
ging van de BTW per 1 januari
1970 en geen accijnsverhoging
per 1 juli, wil de huurverhoging
van 6 procent van 1 april uit
stellen en met terugwerkende
kracht tot 1 januari 2,boven
op het minimumloon.
Dat zijn in het kort de eisen die de
Partij van de Arbeid zaterdag bij
monde van fractievoorzitter Den Uyl
de ongeveer 200 naar de Doelen ge
komen prijs-protestanten voorhield.
Zowel Den Uyl als de tweede voor
zitter van het NW, De Boon. deden
een beroep op de partijen in het par
lement de regering woensdag bij het
prijzendebat een halt toe te roepen.
Biesheuvel die zo
hij saluutschoten
raak schieten; de
is voorbij." Bijna
loste Biesheuvel
hetzelfde podium
door een ongeveer
met vreugdekreten
Den Uyl: „Laat
goed wist hoe
moest lossen, eens
tijd van salueren
een jaar geleden
zijn schoten op
waar nu Den Uyl
driejarig partijlid
begroet werd.
De heer De Boon zei, dat niet de
vakbeweging, maar het kabinet de
grootste inflatiemaker is. De vakbe
weging, aldus De Boon, zou genoegen
HEESCH De 76-jarige J. van
den B. die vorige week een verpleeg
tehuis in Oss verliet en daar niet
terugkeerde, is zaterdagmiddag in
een sloot in de buurt van Oss leven
loos aangetroffen. Zijn stoffelijk
Overschot werd gedeeltelijk onder ijs
•n sneeuw gevonden.
genomen hebben met minder
loonsverhoging als niet de ene
prijsmaatregel na de andere was
aangekondigd. Hij wilde dat de rege
ring maatregelen zou nemen om ef
fectief te kunnen optreden tegen in
dividuele prijsverhogingen, want „de
golf is nog niet uitgewoed".
„Aardige man"
Dreigend volgde er: „Willigt men
onze eisen niet in, dan zal de span
ning op het loonfront toenemen. Dat
laat de vakbeweging niet kalm over
zich heen gaan. Als de regering chaos
wil, kan ze die krijgen."
Voor een sceptisch gestemde in de
zaal aanleiding om te roepen: „Het
NW komt pas in het geweer als het
uit de hand dreigt te lopen."
Mevrouw Brautigam vond minister
De Blóck een aardige, vriendelijke
man, maar hij zou nu maar één maat
regel moeten nemen: de prijzen be
vriezen op 31 december 1968 en er
dan wat bovenop doen voor de BTW.
Voor Den Uyl was het duidelijk: de
meeste prijsverhogingen van de
laatste tijd en die nog in het
verschiet liggen, waren er om de
„heilige koe" van de ƒ900 miljoen
belastingcorrectie binnen te slepen.
„Bij deze operatie heeft men niet
gesteriliseerd, er is infectie ontstaan:
prijsinflatie, en het werkt als vergif."
De redenering van de regering is,
aldus Den Uyl, je draait de economie
dol als je de directe belastingen ver
laagt en er niets tegenover stelt
Daarom de accijnzen en de BTW.
Maar, meent Den Uyl, dat gaat ten
koste van de lage lonen en het trekt
alle inkomensverhoudingen nog ver
der scheef. „Ik ben werkelijk be
nieuwd of de ARP, die toch vaak
radicale geluiden kan laten horen,
dat zal durven aanvaarden", was zijn
laatste en herhaalde oproep aan het
adres van de anti's.
geen enkel economisch belang bij
een grote vloot, omdat het niet af
hankelijk is van aanvoerlijnen. De
heer Spits zag de vloot meer als
machtsvertoon.
Diensttijd korter
De heer Lems pleitte voor een ho
rizontale opbouw van het de
fensie-apparaat. Het leger moet een
modern bedrijf worden met een mo
derne „bedrijfsvoering", de diensttijd
moet worden verkocht en vereenvou
digd.
De conferentie werd bijgewoond
door afgevaardigden van andere par
tijen, Koudijs (üb.), Kikkert (c.h.),
Jansen (kath.v.) en Janssen (p.p.r.) en
door een vertegenwoordiging van het
ministerie van defensie.
(Van onze radio-
en tv-redactie)
HILVERSUM De NTS zal de
vlucht van de Apollo-9 begeleiden
met diverse uitzendingen, te presen
teren door Henk Terlingcn. Morgen
avond begint dat met het programma
„Apollo-9 startklaar" waarin o.a. een
gesprek met Frank Borman en een
zelfgemaakte kleurenfilm, waarvoor
het materiaal werd verzameld in
Amerika.
In deze film wordt vooral de na
druk gelegd op het maanlan
dingsvoertuig en de fabricage daar
van.
Vrijdagmiddag om 4 uur komt de
NTS op het scherm met een inlei
dend programma op de start van de
Apollo-9, waarin aan de hand van
maquettes de vlucht wordt uitgelegd.
Om 5 uur volgt dan (als alles volgens
plan verloopt) een rechtstreekse re
portage van de lancering.
Verwacht wordt, dat de NTS later
3 a 4 directe uitzendingen uit de
capsule kan overnemen. De tijdstip
pen hiervoor staan nog niet vast.
Zelfoverschatting bij
studententoneel
WAGENINGEN Het negende,
vorige week gehouden, studenten- J
toneelconcours, Stutofes, was vol-
gens de jury dermate teleurstellend,
dat zij geen van de zeventien deel
nemende groepen goed genoeg vond
voor de wisselprijzen. Veel voorstel
lingen, aldus het beoordelingsrap
port, getuigden van zelfoverschat
ting.
In het vervolg zal hel Stutofes niet
uitsluitend in Wageningen worden
gehouden, maar rouleren langs de
academiesteden. Rotterdam gaat
voorop.
GROOTEGAST Bij het te voet
oversteken van de rijksweg Gronin-
gen-Drachten is in de nacht van za
terdag op zondag een tot nu toe nog
niet geïdentificeerde jongeman door
een auto geschept. Hij overleed aan
de verwondingen.
„El Al" is géén afkorting of
kunstmatige lettersamenvoeging
zoals die zo vaak in namen van
ondernemingen of instanties
voorkomen. „El Al" zijn twee
Hebreeuwse woorden. Het woord
„el" is „naar", „al" betekent
„boven". Een nuchtere naam
voor een luchtvaartmaatschappij
„naar boven".
Zowel in de Sinai-actie van 1956 als
tijdens de Zesdaagse oorlog van 1967,
toen alle buitenlandse maatschappij
en hun vluchten naar Israël hadden
gestaakt, was de El Al het enige
instrument waarmee contacten tus
sen Israël en de overige wereld kon
den worden onderhouden. De El Al
bracht toen niet alleen passagiers
naar Israël, maar ook medicamenten,
bloedplasma, dekens en wapens. Uit
de strijd is de El Al omhoog gekomen
als een van de weinige winstmaken-
de luchtvaartmaatschappijen.
Reeds ver voor de staat Israël
werd gesticht, hadden de pioniers in
het land der vaderen oog voor het
belang van een eigen luchtvaart
maatschappij. Zij dachten daarbij in
het bijzonder aan de militaire lucht
vaart. Met dat doel stichtten zij een
vereniging voor de sportvliegerij, die
in feite training mogelijk maakte
voor de vrijwilligers-piloten.
Toen tijdens de bevrijdingsoorlog
van 1948 enige echte vliegtuigen het
land binnenkwamen, waren er man
nen die deze machines konden bestu
ren om uit Europa wapens en vrij
willigers op te halen. Het is in deze
dagen dat de El Al zijn twnitigjarig
bestaan zou vieren. Want begin 1949
nam de voorlopige regering van
Israël het besluit een eigen burger
luchtvaartmaatschappij op te zetten
om in tijden van nood niet van het
buitenland afhankelijk te zijn. Het
was geen vlagvertoon. Israël nam het
besluit met de joodse geschiedenis als
leergeld het alleen staan in de
wereld en aangewezen zijn op eigen
krachten.
Skymaster
Het blijkt een wijs besluit te zijn
geweest. Want enige malen in het
twintigjarig bestaan van Israël zou
het volkomen geïsoleerd zijn ge
weest, en dat niet alleen politiek, als
het geen eigen luchtvaartmaatschap
pij had onderhouden.
Met één Skymaster werden in het
begin de diensten gevlogen. Er waren
fraaie tabellen voor ontworpen. De
eerste vlucht was naar Zürich, waar
thans een aanslag op een Israëlische
machine is ondernomen. Theodor
Herzl heette de machine, die nu al
lang is afgedankt, naar de geestelijke
vader van het zionisme. In Zwitser
land was het waar in 1897 na een
oproep van Theodor Herzl de wereld
bond van zionisten werd opgericht.
Langzamerhand breidde de El Al
zich uit Haar vloot groeide van de
ene Skymaster van 1949 tot zeven
Boeings thans. Deze vloot zal dit jaar
nog met twee Boeings worden uitge
breid. De machines omspannen een
groot deel van de aardbol. Er is zelfs
een dienst op Oost-Europa. Onlangs
werd met Roemenië een luchtvaart-
overeenkomst gesloten. In dit opzicht
vervult de El Al een politieke functie
van grote betekenis.
Rode Zee
De gevolgen van de Zesdaagse oor
log met haar voor Israël „veilige
grenzen" is ook voor de El Al niet
zonder betekenis gebleven. Voorheen
moesten de El Al-machines die de
lijn Israël - Zuid-Afrika onderhiel
den, meer dan 6000 km vliegen, om
dat zij een grote omweg moesten ma
ken langs Arabisch gebied. Die lucht
weg is nu gehalveerd: de El Al vliegt
over de Rode Zee, bereikbaar via de
Sinaï.
Niet alleen toeristen heeft de El Al
n ;rvoerd. Zij werd ook ingeschakeld
bij het vervoer van joodse vluchte
lingen: tienduizenden. Niet alleen de
overlevenden uit de concentratiekam
pen, maar ook honderdduizend joden
ut Jemen, honderdtwintigduizend uit
Irak en vele tienduizenden uit andere
landen.
Voor Israël is de El Al aan
merkelijk meer dan een gewone
burgerluchtvaartmaatschappij.
Het is een van zijn longen, een
van zijn zenuwen. De El Al is
voor Israël van evenveel belang
als zijn grenzen.
9?
Morgen, dinsdagbegint bij
het bekende veilinghuis Mak
van Waay aan het Amsterdamse
Rokin een 4000 nummers om
vattende openbare verkoping
van kunstvoorwerpen en anti
quiteiten. Er komen 600 schil
derijen onder de hamer. Daar
zijn werken bij van Jan Sluy-
ters, Isaac Israëls, Gustave de
Smet en Karei Appel.
Het is een andere Appel die
zich manifesteert in zijn vroege
werk. Het zal menigeen verba
zen, dat het hierboven gerepro
duceerde „Hek in een boomrijk
landschap", zo'n prille Appel is.
Ook zijn „Korenschoven op het
land" wordt geveild.
Van Isaac Israëls zal „Staand
revuemeisje" (foto rechts) in
andere handen overgaan. De
veiling duurt tot 12 maart.
Marina Oswald-Porter, de we
duwe van de vermoedelijke (ver
moorde) moordenaar van John
Kennedy, is vrijdag als getuige
gehoord in het proces tegen Clay
Shaw, die ervan wordt beschul
digd betrokken te zijn in het
„komplot". Op de foto: Marina
en tweede echtgenoot Kenneth
Porter bij aankomst uit hun
woonplaats Dallas in New Or
leans, waar het proces wordt
gevoerd.
DEN HAAG Van tijd tot
tijd heb je de Haagse comedie
beslist nodig om er weer eens bij
bepaald te worden wat echt to
neel is. Tegenwoordig immers is
men op toneelgebied totaal de
kluts kwijt.
Men denkt dat toneel er is om een
„boodschap" uit te dragen (geënga
geerd noemt men dat) of om een of
ander „protest" tc laten horen (dat is
dan stereotiep een protest tegen
Amerika) of dat toneel er is om ta
boes te doorbreken, of om tc schok
ken, te ontluisteren, neer te halen, te
„experimenteren" (wat dat dan ook
is; meestal is het gewoon wauwelen),
enz. enfin, toneel moet altijd ergens
voor zijn. Het mag in geen geval
nooit toneel om het toneel zijn, om
het fijne spel, om het vakmanschap
zonder meer.
De Haagse comedie houdt zich ech
ter, en het doet dit reeds jaren, en
naar het schijnt tegen de stroom op
van de wereld- en mensveranderende
betweters in, houdt zich aan de oude
stiel: toneel.
Brush up your Shakespeare. Als
men dat doet. ontdekt men hoe heer
lijk het toneel kan zijn. Zoals nu
weer met die grandioze opvoering
van „Veel leven om niets". Zoiets
fijns, zoiets tot in de puntjes ver
zorgd, zoiets bruisends en jongs, zo'n
wervelend woordenspel vol zwier en
ëDe synode van de Presbyteriaanse
erk van Ghana verzet zich tegen een
plan, alle scholen in het land te natio
naliseren. Dit wordt voorgesteld door
een regeringscommissie. De synode
vreest kwalijke gevolgen voor de gods
dienstige en zedelijke opvoeding.
Waar je ook kijkt
overal gaan steèds meer mensen
over op Roxy 25.
ROTTERDAM Zaterdagavond
bracht het Nieuw Rotterdams Toneel
„Time present", het nieuwste stuk
van de 38-jarige Engelse toneelschrij
ver John Osborne in première. Een
voorstelling die ons maar ten dele
heeft geboeid, dat lag niet zozeer aan
de presentatie (de spelers deden on
der regie van John van de Rest rede
lijk hun best) maar gewoon aan het
feit dat Osborne zijn stuk na een
zeer aanvaardbare „eerste helft" na
een uiterst zwak einde laat weg kab
belen.
Osborne, de intellectueel die de
mensen laat nadenken, of ze willen
of niet, is een interessant heerschap
die nu al zo'n vijftien jaar vecht te
gen de middelmatigheid. In 1956 zette
hij de hele toneelwereld op z'n kop
met zijn alles omver schoppende stuk
„Look back in anger".
In die tijd was het iets geheel
nieuws om openlijk tegen vrijwel al
les te protesteren, tegenwoordig is
dat echter niets bijzonders meer,
vandaar dat de wrok van Osborne
door de tijd achterhaald is. Nu geeft
Osborne in „Nu", zoals de Neder
landse vertaling luidt, toe dat ook hij
geen oplossing weet om het gebrek
aan communicatie te verbeteren; het
belangrijkste blijft voor hem om
„wakker" te blijven in een wereld
die hij het liefst met een showbusi
ness vergelijkt.
Hoofdpersoon is ditmaal een angry
young woman, Pamela, een actrice
die door gebrek aan ambitie schijn
baar de boot heeft gemist, („ik ben
dol op acteren maar ik houd niet van
de repetities"). Een cynische vrouw,
die iedereen afkat, maar door haar
„stijl" toch „vrienden" om haar heen
schaart. Zij woont samen met
Constance, een actief parlementslid,
die volgens code min of meer van het
leven geniet.
Beide vrouwen zijn bezig afscheid
van het verleden te nemen. Pamela
door middel van champagne tijdens
thétijd (ja werkelijk...). Constance
met hulp van een halfwas minnaar.
Nadat Pamela haar zegje gedaan
heeft knapt ze o.a. door de dood en
begrafenis van haar vader volledig af
en besluit haar eenzame weg elders
te vervolgen. De mensen om haar
heen blijven figuranten....
Time present is een modern stuk
met tal van uitingen en kreten vol
gens de laatste mode. veel oppervlak
kig geleuter dat zo nu en dan even
pakt maar uiteindelijk toch geen
steek houdt. T'is jammer...
Annet Nieuwenhuyzen speelde de
rol van de egoïstische Pamela zeer
doordacht en zonder overdrijving.
Lies Franken gaf als Constance rede
lijk tegenspel. De bijrollen laten we
voor wat ze zijn. De technische uit
voering was in orde, het décor van
Rik van Bentum smaakvol. Het pu
bliek applaudiseerde beleefd, just for
the time, being present...
Joris Boddaert
elegance heeft men lang niet meer
gezien op de vaderlandse planken. En
niets van protest, van boodschap, van
geschok en gepest. Alleen maar
schouwspel van liefde en leven, van
misverstand en gekibbel, maar toch
goede afloop.
Joris Diels heeft deze opvoering ge
regisseerd, zo vakbekwaam, dat dit
nogal ondoorzichtige stuk helder en
doorzichtig werd. zo vol leven, dat
men geboeid bleef van het begin tot
het einde.
A m ors dwaalwegen
Shakespeare heeft voor zijn stuk
weer het zonnige Italië opgezocht,
want alleen daar, zo voelde deze re-
naissance-mens. was het leven met al
zijn verwikkelingen en misverstan
den, hartstochten en glorieuze liefde
te vinden. Weer zijn het de edelen,
dia op Amors dwaalwegen zijn ver
zeild geraakt. Ditmaal zijn het de
lieftallige Hero en haar geliefde
Claudio, die door boos ge-intrigeer
het kind van de rekening worden.
Door een droef misverstand beschul
digt Claudio zijn Hero van ontrouw.
Daarnaast zijn het Beatrice en Bene
dict die het moeilijk met de liefde
hebben: zij is veel te wijs voor
Amors zoete dromen en hij veel te
heldhaftig. Maar geen belemmering
is voor de liefde onoverkomelijk.
Niemendalletje
In geen stuk heeft Shakespeare
ooit voor zo'n gevatte taal gezorgd
als in dit niemendalletje. Joris Diels
heeft die moeilijke tekst uitnemend
gevat weten over te brengen en de
acteurs hebben het niet benenen hun
waardigheid geacht deze tekst goed
te leren, zodat ze er werkelijk mee
konden spelen. Guido de Moor als
Benedict heeft weer een nieuw be
wijs geleverd van zijn enorm talent
en zo ook Anne-Wil Blankers als Be
atrice. ongelooflijk zoals deze ac
trice haar gehaaide, uitermate moei
lijke tekst heeft weten waar te ma
ken. Daria Mohr als Hero was de
verrassing van de avond en Wim van
Rooij als Claudio was perfect
Grandioos
Voeg daar nog bij Eric van Ingen als
de sinistere stokebrand Don Juan en
Jacques Luyer als zijn volleerde
knecht in de boosheid en men heeft
ook de duistere kanten van dit
blij-eindend spel.
Daarnaast een kostelijke poli-
tie-groep onder aanvoering van Kees
Coolen als de gerechtsdienaar en Ge
rard de Groot als diens maatje en
men hegft een van de kosteli "-ste
caricatuurcreaties ooit door Sha
kespeare uitgebroed.
De overige rolbezetting was even
eens een top, maar een biizondere
vermelding verdient ditmaal het
werk van Harry Wich, die voor de
fraaiste decors en kostuums heeft ge
zorgd van de laatste jaren. Werkelijk
Iets fenomenaals, deze inkleding.
Daarenboven nog fijne muziek van
Jurriaan Andriessen en men mag wer
kelijk spreken van een grandioze Sha-
kespearevertolklng bij de Haagse Co
medie. In alle opzichten een produk-
tie waarop men trots mag zijn.
Ev. Grolle
