Farao's krakeelden
al om Suezgebied
Muziek als geneesmiddel
„Mooie dingen 3
zijn niet altijd
echte sieraden
Honderdjarige ligt hopeloos te verzanden
ZATERDAG 8 FEBRUARI 1969
BIJLAGE VAN
HET KWARTET
De Rotterdammer
Nieuwe Haagse Courant
Nieuwe Leidse Courant
Dordts Dagblad
meer de opvatting veld. dat
geesteszieken ziek zijn en dus
moeten worden behandeld.
Drie op de duizend inwoners in
ons land is min of meer ernstig
geestelijk gestoord, wat betekent
dat dertigduizend mensen moeten
worden verpleegd wegens gees
tesziekte. Tè vaak heerst nog
de opvatting dat ze ongeneeslijk
zijn. Wist u dat ongeveer negentig
procent genezen naar huis gaat?
De geesteszieke bevindt zich
dikwijls in een toestand van apa
thie. Om deze onverschilligheid te
verdrijven, wordt met verscheidene
middelen geprobeerd de patiënt
een zo normaal mogelijk leefpa
troon te laten volgen zodat hij,
eenmaal terug in de maatschappij,
niet te veel uit het gareel is ge
raakt. Geestesziek zijn betekent
immers ook dat men de relatie met
zijn medemensen en dingen rond
om en met zichzelf heeft verlo
ren. Deze relatie nu, deze aanpas
sing moet er weer komen.
Een van de schakels in het ge
nezingsproces is de muziekthera
pie. Een van de eerste toepassin
gen hiervan vinden we in de Bij
bel, waarin In het boek Koningen
wordt verhaald hoe David door
zijn harpspel koning Saul uit zijn
diepe depressie haalt.
In het ziekenhuis, waar ik werk
als muziektherapeut, wordt met de
patiënten gezongen. Dit is voor de
meeste zieken te moeilijk, zodat ik
heb te maken met de minst zieke
mensen. Bij het zingen is men he
lemaal betrokken. Het behoorlijk
zuiver zingen van de melodie en
het goed lezen en uitspreken van
de tekst zijn dingen die va-n de
patiënt veel inspanning vergen.
Juist door de combinatie „tekst en
muziek", verdient deze vorm van
geneeswijze de voorkeur, voorop
gesteld natuurlijk dat de patiënt in
staat "Is om te zingen. Voor de
e-nstiger zieken begint men met
ritmische instrumenten of maat-
klappen.
Het moeilijkste probleem is: wét
gaat men met deze mensen zin
gen? Toen ik mijn werkzaamheden
begon, was er geen opleiding voor
muziektherapeut en literatuur is er
bijna niet. Daarom moet er veel
worden geëxperimenteerd, dit eens
proberen en dat eens. Veel
volksliederen bijvoorbeeld „Daar
boven uit het vensterke", „Kadul-
letjes", „Ik zag Cecilia komen",
enz. Verder geestelijke liederen en
psalmen. Eerst goed zuiver
door Jan Hekhuis
organist-koordirigent
verbonden aan het
psychiatrisch ziekenhuis
Vrederust in Halsteren
eenstemmig, daarna eenvoudige
bewerkingen, meestal tweestem
mig. Veel plezier hebben de
mensen ook aan het canon zingen.
De patiënten die komen zingen,
beleven er veel plezier aan. Hun
saamhorigheidsgevoel wordt
versterkt, terwijl men tegelijkertijd
discipline aankweekt. Men moet
zich aanpassen: niet boven de an
der uitschreeuwen, precies in de
maat blijven. Sommigen willen
vooruit zingen, anderen slepen
weer. En dat kan nu niet, alles
moet gelijk gaan, de een mag niet
boven de ander uitzingen. Zo leert
men ongemerkt zich wat aan te
passen en zich te voegen naar het
geheel.
Eenmaal per jaar hebben we een
uitvoering, met officieel gedrukte
programma's. De overige patiënten
komen luisteren naar wat het
zestig leden tellende koor dit jaar
weer heeft gepresteerd. Weken
van te voren is men er al vol van.
Ook mag iemand wel eens so
listisch optreden. Dit verhoogt het
gevoel van eigenwaarde, vooral
wanneer er dan door de andere
patiënten lovend over wordt
gesproken
Maar voor het zover is! Op de
wekelijkse zangavond moet er
hard worden gewerkt. Maatklap-
pen, zoemen, op de klinkers zin
gen, de woorden goed duidelijk
uitspreken, overdoen en nog eens
overdoen. Ook ai blijven de resul
taten beneden het peil van een
geschoold koor uit de maatschap
pij, juist het feit dat de mensen zo
enthousiast zijn, maakt het werken
zo plezierig. Je ziet niet meer de
zieke mens. maar juist dèt deel
dat nog gezond is en vandaaruit
gaan we werken.
Het is jammer dat men niet pre
cies weet hoeveel er te danken is
aan de toegepaste muziektherapie
bij een genezen patiënt. Wel is het
opmerkelijk dat er in de zanggroep
altijd een opgewekte, blijde sfeer
is. Men verdraagt elkaar, is elkaar
behulpzaam. Kortom, de sfeer is
uitstekend, men vormt werkelijk
een eenheid.
Dit artikel zou niet volledig zijr.
als het baanbrekend werk van de
musicus Clement Holthaus niet
wordt genoemd. De heer Holthaus
is o.a. verbonden aan de Sinai-kli-
niek In Amersfoort (waar hij per 1
ianuarl is gestart met een tweejari
ge cursus voor muziektherapeut)
en het psychiatrisch ziekenhuis
Wolfheze. Daar wordt aan de hand
van een muziektest uitgemaakt
welke patiënten er aan de muziek
therapie mogen deelnemen. Geble
ken is dat het In groepjes van vier
Oude gravure van het graven en uitdiepen van het Suezkanaal.
jaar 767 liet kalief Aboe
Dsjafar el Mansoer het on
bruikbaar maken, om strate
gische redenen.
Opnieuw een periode van
rust. In het 17e eeuwse Frank
rijk duikt het idee voor een ka
naal weer op. Lodewijk XIV,
XV, en XVI denken erover,
maar durven niet. Ze vinden
het risico te groot. Na hen
peinst ook de verbannen keizer
Napoleon op het eenzame Sint-
Helena over zo'n vaarweg, maar
hij heeft afgedaan en niets
meer te vertellen. Geen kanaal
dus.
De feitelijke stoot tot het hui
dige Suezkanaal, geeft Oosten
rijk. In opdracht van premier
Metternich wordt in 1851 de
„Société d'études pour le perce-
pient de l'Isthme de Suez"
gesticht. Dat feit trekt de aan
dacht van De Lesseps, die rond
1820 Frans consul in Alexandrië
was geweest en toen kennis had
gemaakt met Pacha Said. Deze
bestijgt in 1854 de Egyptische
troon en krijgt dan ook snel
een brief van De Lesseps. Er
komt een gesprek en de pacha
geeft de Franse ingenieur
toestemming een maatschappij
te vormen die het kanaal zal
graven.
Meteen beginnen de moeilijk
heden en tegenwerkingen. En-
Ferd. de Lesseps
geland is tegen en probeert
Turkije voor zijn standpunt te
winnen. Ondertussen mengt ook
Oostenrijk zich in de zaak. In
Frankrijk dat in het kanaal
een prestigekwestie ziet
wordt geld ingezameld. De Les
seps zet door met zijn „Com
pagnie Universelle du Canal
Maritime de Suez" en gaat gra
ven, althans laat dat doen.
Bijna het hele kanaal moei
met houweel en schop worden
uitgediept. Slechts een enkel
primitief baggervaartuig kan
worden gebruikt. Pacha Said
laat, net als in de tijd van de
farao's, tienduizenden slaven
aanrukken, die aan het
monsterkarwei beginnen. Ziek
ten en zwaar werk doden velen
van hen. Drinkwater wordt dag
en nacht met duizenden kame
len aangevoerd. Op het laatst
komt er een leiding waarmee
Nijlwater voor de dorstigen
wordt aangevoerd.
Tien jaar lang wordt er ge
graven in de hete woestijn en
worden enkele afgesneden zout
meren uitgediept. Ze passen
goed in het kanaal-tracé en die
pakt De Lesseps als voordeeltje
mee. Dan is het in november
1869 zover: het kanaal kan
feestelijk worden geopend. De
voor de opening bij Verdi
bestelde opera „Aïda" is niet
klaar, maar dat mag de pret
niet drukken.
Half vorstelijk Europa moet
erbij zijn: keizerin Eugénie, de
keizer van Oostenrijk, de
Duitse kroonprins, de prins van
Een dame betaalde in Italië
voor een hanger f48.-. Verblind
door de zuidelijke zon en in va
kantiestemming dacht ze een
gelegenheidskoopje te hebben
gedaan. Toen echter het oogje
waarmee het voorwerpje aan
de ketting was bevestigd afbrak
en zij het thuisgekomen naar
een juwelier bracht voor <^e re
paratie, zag zij in de etalage
voor slechts f51,- een veel
mooiere hanger liggen!
Ook met het kopen van gou
den kettingen moet men terde
ge uitkijken. Een echte gouden
ketting valt, als men hem laat
neerglijden, zacht in een hoopje
in elkaar, doch wanneer hij
zig-zag zogenaamd in stokjes
valt, is er iets niet in orde. Een
schakelarmband bijvoorbeeld,
mag als hij plat wordt neerge
legd, geen oneffenheden verto
nen.
Natuurlijk zijn niet alle ju
welen die uit Italië komen
slecht, doch men kan deze be
geerlijke waren in het alge
meen beter tn bona fide win
kels kopen en zich vooral niet
laten verblinden door lage
prijzen.
Veel mensen zijn in het bui
tenland bedrogen uitgekomen
met het kopen van horloges. In
Nog geen twee jaar geleden 's werelds belangrijkste
vaarweg tussen Oost en West. Nu een zinloze reep water,
waar aan beide woestijnkanten Egyptenaren en Israëli's
van tijd tot tijd elkaar met granaten bestoken. Water
waarin een kleine internationale vloot zit opgesloten en
waarin het zand zich dagelijks meer ophoopt. Het Suez
kanaal: ob|ekt waarvoor een oplossing steeds verder ver
zandt en waarvan de betekenis steeds meer afneemt.
Vooral de tankvaart zal er na de opening minder
behoefte aan hebben: de mammoetschepen kunnen er
toch niet door.
Herrie rond het zo strategisch
gunstige gebied tussen Middel
landse en Rode Zee is er al
geweest zo lang de geschreven
historie bestaat. Sedert de fa
rao-tijden van voor onze jaartel
ling tot en met de laatste oorlog
uit de Nasser-periode, is het ru
moer zelden van de lucht ge
weest.
Het kanaal zoals het er nu
(achteruit) ligt (te gaan) is dit
jaar een eeuw oud. In maart
1869 vloeide het eerste water
erin en in november werd de
vaarweg tijdens een groot
Oriëntaals feest „ingevaren"
door een vloot stoom/zeilsche
pen. Keizerin Eugénie van
Frankrijk mocht de eigenlijke
opening op haar naam zetten.
Ontwerper en uitvoerder van
het kanaal was de Franse inge
nieur Ferdinand de Lesseps. Op
zijn standbeeld in Port Saïd
stonden de woorden „Aperire
terram gentibus", het Latijns
voor „De aarde openen voor de
volkeren".
Met die gedachte bezield was
ook farao Ramses de Grpte, die
ln de dertiende eeuw voor
Christus een kanaal liet graven
tussen de Rode Zee en de Nijl.
Omdat het zand het 700 jaar
later van het water had gewon
nen, wilde farao Necho een
nieuw kanaal. Meer dan 100.000
slaven werden bij het graven
ervan ingezet. Eerst onder het
bewind van de Perzische ko
ning Darius was het bevaar
baar, maar toen de beroemde
Cleopatra de scepter zwaaide in
Egypte was het weer mis. Bij»a
elk schip bleef steken in het
slib en de kreet „zand erover"
werd werkelijkheid.
Dan is het enige honderden
jaren stil. De interesse voor een
kanaal kwam weer op bij kalief
Omar, die Egypte de Islam wil
de opdringen en het daarom
maar veroverde. Hij begon met
het herstel van de restanten
van het Darius-kanaal en liet
ook nieuwe stukken aanleggen.
Met een „Suezkanaal" dacht hij
de Egyptenaren beter onder be
dwang te kunnen houden.
Een eeuw lang functioneerde
de waterweg. Toen in het
Sinaï
de Alexandrië. Enkele jaren
daarna tekenden de meeste Eu
ropese landen een conventie
waarbij de vrije doorvaart (te
gen flinke betaling aan de
Suez-maatschappij) werd gega
randeerd.
Vanaf het begin van deze
eeuw tot in de jaren vijftig
heeft Engeland controle op de
gang van zaken rond het kanaal
uitgeoefend. In 1954 wordt het
Engels-Egyptische verdrag be
treffende het kanaal opgezegd
en wordt de vaarweg als deel
van Egypte erkend. Twee jaar
later verklaart Egypte de con
ventie nietig en proclameert het
dreigd te zijn het schierei
land Sinaï en rukken op tot aan
het Suezkanaal. Ze zijn er nog
steeds. De situatie is vrij uit
zichtloos. Het kanaal gaat al
leen maar achteruit. Op Egyp
tisch papier staan plannen voor
verbreding, uitdieping, noem
maar op. Eerst zal er echter in
ternationaal een oplossing moe
ten komen voordat die zaken
kunnen worden aangepakt. Daar
op wacht de maritieme wereld,
nu al anderhalf jaar. Want het
100 jaar oude kanaal blijft on
misbaar, zij het minder dan tot
voor kort.
BRAM OOSTERWIJK
Wales en onze koning Willem
III. Zestig schepen varen te
midden van een decor als uit
een sprookje uit Dui
zend-en-één-nacht het kanaal
open.
Engeland, dat van gedachten
was veranderd, had het meeste
belang bij het Suezkanaal. Het
probeerde dan ook grote in
vloed te krijgen. Het lukte mi
nister-president Disraëli zelfs in
1875 een groot deel der ka
naal-aandelen te kopen van Pa
cha Ismaël, de opvolger van
Said. Toen in 1882 de Engelse
belangen in het nauw kwamen,
greep Albion in en bombardeer
kanaal als nationaal eigendom.
Engeland en Frankrijk grijpen
militair in als Israël wordt aan
gevallen. Aan die crisis komt
ook weer een eind en in 1958
betaalt Egypte de aandeelhou
ders in de Suezkanaal-
maatschappij. Dan is het ka
naal van Egypte.
De internationale scheepvaart
maakt er druk gebruik van. Ge
middeld 20.000 schepen passe
ren elk jaar het 170 kilometer
lange kanaal. Egypte int de gel
den en bestaat er voor een deel
van.
Dan, in '67, weer herrie. De
Israëli veroveren na be-
Nederland stelt men terecht de
hoogste eisen aan een horloge
waarop men dan nog garantie
krijgt. Desondanks koopt men
ze in Italië en in Zwitserland
zonder een enkele garantie!
Soms hoort men zeggen: „Ik
heb een echt Zwitsers horloge,
want ik heb het in het land zelf
gekocht!" Maar ook in Zwitser
land zijn goede en slechte mer
ken: de Nederlandse importeur
weet precies waar hij moet zijn.
Bij een bekende juwelier
werd een horloge gebracht
gestempeld met no. 750, wat be
tekent: 18 karaats. Maar het
bevatte geen stofje goud... Al
leen Frankrijk en Nederland
kennen rijkskeur.
Tegenwoordig staart men zich
blind op de gouden glans van
juwelen, met name horloges
moeten van „echt goud" zijn.
Toch moet men zich goed rea
liseren dat een gouden horloge
ook een degelijk uurwerk moet
hebben. Er zijn namelijk uitste
kende doublé-uurwerken voor
f 120 en gouden horloges voor
f67, maar in die prijsklasse is
de kast van zacht materiaal,
waardoor het uurwerk in de
verdrukking komt met alle ge
volgen van dien. Als men ech
ter per se een gouden klokje wil
bezitten, kan men beter een
goed horloge kopen, desnoods
voorlopig met een stevige leren
band, waarbij men dan later
een gouden armband koopt.
Door deze goudrage raakt het
zilver een beetje op de achter
grond. Zilveren sieraden Zijn
niet veel goedkoper dan gou
den. dat komt omdat men voor
de bewerking evenveel moet
betalen als voor het bewerken
van gouden. Wanneer men in
Schoonhoven het zilvermuseum
bezoekt, merkt men pas mei
welk een vakmanschap mooie
voorwerpen en juwelen worden
vervaardigd.
Men behoeft zich beslist niet
minder te voelen als men alleen
(maar) zilveren juwelen bezit,
vooral bij een zwarte of blauwe
japon komen zilveren sieraden
goed tot hun recht; voor kinde
ren is zilver snoezig. Het zilve
ren filigrain, dat in Indonesië,
de Balkan en ook in ons eigen
land wordt gemaakt met ragfij
ne kantmotieven, zeer aan
trekkelijk.
De genegenheid aan het huis
van Oranje komt vaak tot uiting
door het dragen van gouden
munten. Dit was vooral merk
baar na het verscheiden van
koningin Wilhelmina. Thans is
er veel vraag naar de prins
Willem-Alexander munt. Overi
gens zal ook de Kennedymunt
lang verkocht worden.
Veel buitenlandse toeristen
kopen onze oude folkloristische
juwelen op. Zoals gewoonlijk
moeten eerst buitenlanders ont
dekken, dat er in Nederland
zulke bijzonder mooie voorwer
en zijn.'
Het Suezkanaal omstreeks 1890
klachten dat de juwelen te licht
zijn gemaakt; dikwijls zijn de
sluitingen niet solide, waardoor
men direkt onkosten voor de
reparatie moet maken. Het ont
werp is vaak kinderlijk en
slecht afgewerkt. Bedenk wel
dat het goud in het buitenland
niet goedkoper is.
Een sieraad is een voor
werp van vreugde, geen
toevallige aankoop of een
willekeurig geschenk, maar
een aandenken of een sym-
hooi van waardering, lief-
de of trouw; maar bovenal
een bezegeling. Al in de
oudheid speelden juwelen
een belangrijke rol. Voor-
al vrouwen dragen graag
sieraden, omdat zij weten
dat juwelen bij uitstek ge-
schikt zijn om hun charme
te vergroten.
Er is in de verpleging en
verzorging van onze geestes
zieken sinds het eerste dol
huis, de Reynier van Arkel in
richting in Den Bosch, in 1442
werd geopend, gelukkig veel
veranderd. Geesteszieken
werden toen vaak over de
zelfde kam geschoren als mis
dadigers. Aan kettingen ge
klonken, viermaal per jaar ge
schoren en nagels gesneden,
brachten ze hun dagen door
in sombere cellen.
Langzamerhand kwam hierin ver
betering, zeker door toedoen van
de Fansman Philippe Pinel, een
geestdriftig voorstander van een
meer menselijke behandeling. De
strijd die hij en anderen moesten
voeren, was vaak zeer hard en
moeilijk. Gelukkig wint steeds
In Nederland en Duitsland
staat de kunst van goud- en
zilversmeden op een zeer hoog
niveau. De Amsterdamse dia-
mantbewerkers zijn wereldbe-
roemd. Desondanks worden
juist in het buitenland deze
persoonlijke voorwerpen zonder
enige garantie op hoeken en
straten bij vreemde sjacheraars
gekocht, iets wat in eigen land
bijna niemand in zijn hoofd zal
halen.
Vooral uit Italië komen
tot acht patiënten en tweemaal in
de week musiceren betere resulta
ten oplevert dan met een grote
groep. Er worden veel rythmische
oefeningen gedaan. Tachtig pro
cent van de patiënten in Wolfheze
blijkt muzikaal aanspreekbaar.
Er ligt op het gebied van de
muziektherapie nog een groot ter
rein braak. Het is steeds maar
proberen en experimenteren. Mis
schien komen de muzikale resulta
ten er niet zo op aan en zijn de
niet-muzikale uitslagen zoals het
aankweken van discipline, het
saamhorigheidsgevoel, de blijheid
van het samenzingen, wel veel be
langrijker.
Jammer dat na het zanguur het
saamhorigheidsgevoel vaak weg
valt. Maar individueel blijft de
blijdschap en het reikhalzend uit
zien naar de volgende muziekles
of zangrepetitie.
Mejuffrouw Lalwani uit India
toont hier Britse juwelen: een
ring (20.000 gulden), een horloge
(4.000), een broche (20.000), oor
hangers (10.000) en een halsket
ting (70.000).
