„Desnoods zullen we vechten
- we kunnen niet anders
Na twintig jaar weer
kerstbomen in Praag
RUSSEN IN FLATS
Bevrijdingsfront wijst
voorstel Ky van de hand
Angst voor toekomst
in Praag - bevolking
maakt spaargeld op
Sombere
ondertoon
Bij de buren
43 doden bij
Hongaarse
treinramp
Vakmanschap
is
meesterschap
Amerikaanse dank
voor bemiddeling
Pueblo-kwestie
5
DINSDAG 24 DECEMBER 1968
i „Wy zyn met u, zyt gü met ons"
(Van onze verslaggever Dick Ringlever)
PRAAG „Wij zijn met u, weest gij met ons" staat er in de
vitrine van het communistische partijbureau onder twee foto's
van Dubcek en Svoboda. In het dagelijks méér onder Russische
druk levende Praag zijn het woorden, die de Tsjech nog zijn enig
houvast bieden, Dubcek en Svoboda bleven ondanks pogingen van
iMoskou om de Tsjechische leiders impopulair te maken, de natio
nale vrijheidssymbolen.
Mannen, aan wie het volk zich vastklampt omdat het in hen nog de enige
hoop ziet op redding van totale slavernij. Als één man heeft het zich achter
zijn leiders geschaard.
Stilzwijgend. In het openhaar getuigen er alleen hun foto's op de etalage
ruiten van, en hun namen, in krijtverf op de muren, in papier op de ramen
van de kantoren.
De stemming in Praag is gedrukt.
De Tsjech is bang voor zijn toekomst
De aanwezigheid van nog 70.000 Rus
sen. voor een groot gedeelte gecon
centreerd aan de Westduitse grens,
en de nog veel grotere legers op
Oostduits en Russisch grondgebied,
vlak bij de Tsjechische grenzen
wordt gevoeld als een directe bedrei
ging van de zelfstandigheid.
Die angst uit zich in een algemene
kooprage. Men spaart niet meer om
dat men niet weet wat er straks met
de Kroon gaat gebeuren. Sinds de in
val zijn de meeste artikelen met 30 pro
cent in prijs gestegen en verwacht
wordt, dat die stijging zich zal voort
zetten. Een pas getrouwd echtpaar,
dat een paar maanden geleden een
meublement wilde kopen voor 15000
kronen, moet er nu al 20.000 voor
betalen. Een een huis voor die meu
bels hebben zij ondanks de toezeg
gingen nog steeds niet gekregen.
De woningen zijn er wel, maar in
de eerste plaats zijn die bestemd
voor de Russische officieren. Want
ondanks de officiële beweringen, dat
de bezetter Praag heeft verlaten,
weet iedere Tsjech, dat hij er nog
steeds is.
„llitterkoop"
Weliswaar heeft hij zijn kamp bui
ten de stad opgeslagen, maar nog da
gelijks wordt ook de Tsjech gecon
fronteerd met zijn aanwezigheid.
Door de officieren in de honderden
nieuwbouwflats en door koopgrage
soldaten, die de stad intrekken voor
cadeaus voor thuis.
Met grote pakken stappen ze de
winkels uit. Een verkoopstertje in
een schoenenzaak vertelt: „gisteren
kwam er een binnen, die tien paar
schoenen tegelijk bestelde. Toen ik
vroeg welke maat hij wilde, ant
woordde hij: geeft niet, alle maten
zijn goed."
Een ambtenaar van het stadhuis:
het land wordt leeggekocht door de
Russen. Ze vinden hier luxe, die zij
thuis missen. Maar wat krijgen wij
is
kaas
uit het
vuistje
de s van
snel
gemaakt,
met smaak
gegeten
VS willen 50 bases
in Japan ontruimen
TOKIO De VS hebben de Ja-
panse autoriteiten meegedeeld onge
veer vijftig Amerikaanse militaire
bases in Japan te zullen opheffen of
aan Japan over te dragen.
Dit aantal is ongeveer een derde
van het totaal Amerikaanse bases in
Japan. De VS zullen voorts een ver
dere inkrimping van de Amerikaanse
militaire installaties in Japan over-
er. voor? Roebels, alleen waardeloze
roebels.
In groter verband is het net zo. We
moeten duur importeren uit Rusland
en de prijs, die zij voor onze export
betalen ligt laag. De Rus is bezig ons
economisch de das om te doen. Is het
wonder, dat de Tsjechische arbeider
er nog maar weinig voor voelt, daar
voor te blijven werken? Sinds de in
val is de produlktie met sprongen ge
daald. De economische toestand is in
jaren niet zo slecht geweest als nu."
Protest
De Tsjech haat zijn bezetter, maar
kim die slechts uiten met stil protest.
Nog elke dag stromen vele honderden
naar het monument op het Va-
clavskeplein, waar vier maanden ge
leden de Russische tanks een massaal
„nee" smoorden en waar een jonge
Tsjech werd verpletterd onder de
stalen rupsbanden. Op die plaats
worden nog steeds kransen gelegd,
onder de portretten van Dubcek,
Svoboda en Masaryk. Kersttakken,
waarvoor een oud vrouwtje knielt op
de natte stenen en tientallen stil toe-
kyken.
Een omstander uit opgekropte ge
voelens als hij zegt: „ze zullen ons
nooit klein krijgen, nooit, nooit!". En
wie zijn oor te luisteren legt in bre
dere kring, ook in die van gezagdra-
genden, merkt, dat die mentaliteit al
gemeen is.
De Tsjech is ondanks de aanwezig
heid van Russische tanks vastbeslo
ten zich niet zomaar bij bezetting
neer te leggen. Er zijn velen, die ge
loven in een opstand, eventueel zelfs
gesteund door het leger.
Maar voorlopig wacht men af en
keert zich slechts met plagerijen te
gen de bezetter. De Russische sol
daat, die zich in de stad waagt, wordt
uitgescholden. Men spuugt naar hem
of trapt hem op de tenen.
Elke dag staan nog honderden stil
by het monument, op de plaats, waar
vier maanden geleden een Tsjechi
sche jongen werd doodgereden door
Russische tanks.
Een partijfunctionaris in de bar
van het Palace-hotel: „de meeste
Russen durven niet meer in het cen
trum te komen. Degenen, die je er
nog ziet, zien er armoedig uit. Ze
dragen vaak uniformjassen, die niet
passen, te lang zijn en door hanzelf
rafelig zijn afgeknipt. Ze z#\ er
slecht aan toe. Ze hebben, nau\Blijks
een onderkomen. Hun kazerne I; het
bivak in het bos, dat in dev tijd
koud en nat is".
(Van een onzer verslaggevers)
PRAAG Voor ftet eerst
sinds twintig jaar staan op de
grote pleinen van de Tsjecho-
Slowaakse steden kerstbomen.
Ze zijn er officieel neergezet en
net zoals in ons land waren bij
het aansteken van de lampjes
duizenden mensen op de been
om het allemaal goed te zien.
Ook Praag maakt zich op om het
Kerstfeest te gaan vieren. Het „Van-
oce" klinkt echter met een wat som
bere ondertoon. Het afgelopen jaar
is een van de meest bewogene ge
weest in de geschiedenis van Tsje-
cho-Slowakije.
Eerst de politieke lente die in ja
nuari begon gevolgd door een uit
bundige zomer van vrijheid die ech
ter door de Russen met behulp van
tanks werd teniet gedaan. En nu
dan de slopende onzekerheid voor
wat 1969 voor dit land met zijn bij
zonder vriendelijke en hartelijke in
woners zal brengen.
Men probeert toch van deze Kerst
iets te maken. Duizenden Prage-
naars doen hun boodschappen op het
grote Wenceslausplein waar de hei
lige Wenceslaus met aan zijn stenen
voeten nog steeds de portretten van
Dubcek en Svoboda, omzoomd met
verse bloemen over de menigte
kijkt
Veel aandacht is er voor de etala
ges, maar de toerist die zich met de
stroom kopers mee naar binnen Iaat
voeren, ziet lege planken of slechts
enkele artikelen per soort. Vele an
dere artikelen zijn uitverkocht. Het
zelfde is het met de levensmiddelen
alhoewel de voorraad daarvan gro
ter is.
De konijnen, kalkoenen gaan ook
in Praag grif van de hand. Het is
daar een traditie en de prijzen val
len mee, zeker naar westelijke be
grippen.
Op de zilveren en de gouden zon
dag, twee zondagen voor de Kerst
waren alle winkels de gehele dag
geopend. En het was er erg druk.
Een gids vertelde dat de koopwoe
de zijn oorzaak vindt in de grote
onbekendheid met de toekomst. De
Tsjechen maken hun spaargeld op.
Ze zijn bang dat de economische
maatregelen verstrekkende gevolgen
zullen hebben voor prijzen en lonen.
Kerstfeest is er ook voor de drie
duizend zielen tellende evangelische
gemeente in Praag waar ds. Jan Mi-
rejovski samen met de jeugdpredi-
kant. J. Trusina de Kerstviering
hadden georganiseerd voor de dertig
zondagsschoolkinderen. Deze viering
week weinig of niets af van die bij
ons.
Er was het kerstverhaal, er werd
gezongen op de ook hier bekende
melodieën met begeleiding van or
gelmuziek via een bandrecorder en
een van de meisjes las een Kerst
verhaal voor waarna een groepje
ouderen een soort Kerstspel opvoer
de over de wijze van kerstviering
zoals het volgens hen zou moeten
zijn.
Het eindigde in het gescandeerd
roepen, op militaristische wijze van
de Kerstgroet „Vanoce, vanoche".
Een tenslotte waren er ook in Praag
voor de kinderen de boekjes en de
sinaasappelen. De protestantse Mar-
tinskirche, zo zei ds. Mirejovski, zal
wel vol zitten van de Kerstdagen,
hoewel er normaal van de driedui
zend slechts honderdvijftig tot
tweehonderd mensen geregeld in de
kerk komen. „Toch, zei hij, is het
dit jaar veel verbeterd. De
staatscontrole op de kerk is vrijwel
afgeschaft".
Kerstfeest in Praag wordt ook be
geleid met, zij het sober, allerlei
versieringen in de winkelstraten en
acties. Bij de Kerstboom op het ou
de stadsplein drommen ouderen en
kinderen rond de Kerststal. Er
wordt een actie gevoerd om geld
voor een kinderdorp voor kinderen
van niet complete gezinnen. De actie
heet SOS. en die drie letters zijn
veelzeggend.
Vrede en vriendschap werden
door vrienden wreed verstoord. De
grauwheid van de angst dreigt weer
terug te komen op de gezichten van
de Tsjechen en de Slowaken. Kerst
1968 zal voor hen een heel bijzon
dere klank behouden.
Eensgezind
De Belgen hadden bij de opening
van het kanaal Gent-Terneuzen 150
meer mensen voor de lunch uitgeno
digd, dan was afgesproken. De Ne
derlanders, die gewend zijn alles
haarfijn te regelen waren er com
pleet van onderste boven.
Iets wat de Belgen weer met ver
bazing aanzagen, want een bord
meer of minder kan toch nooit een
halszaak zijn?
En eten en drinken behoort
dusdanig aanwezig te zijn, dat een
koppeltje meer niemand bezwaart.
Een paar jaar geleden heb ik dat
zelf eens ondervonden. Voor besog
nes was ik naar ons buurland ge
gaan. Des avonds laat arriveerde ik.
Direct had ik een invitatie beet:
„Morgen is er een persconferentie
over de stuwdammen, die ze willen
gaan bouwen; moet je heen gaan
zeg!"
Hoe laat?
Om tien uur.
Ze brachten me er heen. Een klein
dorpscafé, waar een grote schare
mannen rond koffie en roomvlaaien
zat te keuvelen. Het bleken de colle
ga's te zajn annex de voorlichters.
Na een uurtje reden er bussen op
het pleintje en werden we ingela
den.
We reden een kilometer of dertig
en stopten bij een landelijk hotel.
Daar stond sherry klaar plus wat
zout geknabbel. Iedereen koutte,
dronk en peuzelde.
Over de dammen geen woord.
Weer in de bus. Een tocht door
bossen en over de heuvels. Een ho
tel, rianter dan al de vorige pleister
plaatsen. We kwamen in een rijke
lijk met hertegeweien en zwijnskop
pen versierde zaal.
Tafels gedekt, wijnroemers in rij
en. Naast me rechts een Chevalier
de Tas de Vin, links een bierkoning
en tegenover me de man, die elke
ham onmiddellijk lokaliseren kon
naar varkensafkomst.
Men praatte over eten en at. Uren
lang.
Eindelijk toch weer in de bus. Een
halfuurtje maar, want een pleister
plaats werd noodzakelijk.
Een biertje om de spijsvertering
te bevorderen.
Rijden weer.
In een dorp wachtte een burge
meester met vers bier.
Hij had in zijn gemeentehuis een
kaart hangen, waar de gehate stuw
dammen ingetekend waren. De col
lega's wuifden er naar: Hebben we
op de krant al....
Dus weer in de bus. Nieuw hotel.
Borrel, zoutjes....
Een meneer, die tegen zijn glas
tikte. Ik pakte een blocnote, maar
zag aan de verbaasde blikken rond
mij, dat dit een tactische fout was.
De anderen namen het glas ter
hand, terwijl de meneer zei dat ze
allemaal wisten hoe het na
tuurschoon verwoest zou worden
door de stuwdammen en dat hij
daar niks aan toe te voegen had.
Proost, op het behoud van de lief
lijke dalen.
Nog een pint en dan verder.
De avond schemerde toen we in
weer een ander gastvrij restaurant
kwamen en ons rond een feestelijke
dis schaarden.
Het lodderoog van de forel op
mijn bord leek wel een afspiegeling
van mijn eigen uitgeputte blik. Het
roze van de Ardenner ham schemer
de onwezenlijk, de reekoteletten le
ken me bakstenen en eindeloos fon
kelde de wijn in het glas.
Om elf uur had ik eindelijk mijn
hersens zover op toeren, dat ik een
redelijk excuus wist te vinden om te
verdwijnen. Ze vonden die Hol
landse maar raar om zo uit te bre
ken terwijl de leut nog komen zou.
Hoelang hun festijn nog geduurd
heeft, weet ik niet. Misschien zitten
ze er nog....
Iwan heeft zich bij iedereen gehaat
gemaakt. Zo zelfs, dat een barkeeper
in een Praags achteraf-straatje wei
gert Russische wodka te schenken. In
een andere bar, waar het orkest na
de dansmuziek een Tsjechisch
volkslied inzet, staan plotseling alle
gasten op en zingen hartstochtelijk
mee, sommigen met tranen in de
ogen.
De nationale gevoelens zijn meer
dan ooit naar buiten gekomen. Men
voelt, dat het aankomt op een
eensgezind optreden. Op het westen
rekent men sinds het verraad van
1938 allang niet meer. Op het oosten
sinds augustus nog minder.
Tsjechen en Slowaken zijn ervan
overtuigd, dat zij ditmaal helemaal
alleen staan. We zitten tussen twee
molenstenen in, zeggen zij. Daarom
zetten zij zich als één man schrap.
De studenten hebben en dat is
het unieke van de ontwikkeling
nu de volle steun gekregen van de
arbeiders, die aanvankelijk maar
zeer geringe belangstelling hadden
voor het liberalisatie-proces.
Zij vechten in stilte voor het her
krijgen van recent verworven vrijhe
den. Al ziet het er niet naar uit, dat
zij daarin zullen slagen. De persvrij
heid is beknot. Buitenlandse kranten,
die een half jaar geleden nog in de
kiosken lagen, vindt men er niet
meer.
Reizen naar het buitenland is ta
boe. Uitreisvisa worden niet meer ge
geven. En elke maand daalt de Kroon
verder in waarde.
Er is een run ontstaan op buiten
landse valuta. Hoewel er straf op
staat, worden buitenlanders op straat
aangeklampt om kronen tegen voor
delige koers te kopen. In Praag krijgt
de toerist ze op die manier voor acht
cent, bijna driemaal zo voordelig als
de officiële (toeristische) koers.
Vlucht
Dat het bij de Russische maatrege
len van de afgelopen maanden zal
blijven gelooft men niet. Men vreest
een veel verder gaande onderdruk
king. Reden, yvaarom nu al 20.000
Tsjechen het land meestal illegaal
verlieten.
Een spoorweg-beambte: „we vrezen
het ergste, maar we zullen er geen
genoegen mee nemen. Een opstand is
niet denkbeeldig; er wordt over
gesproken, hoewel we weten, dat het
een bloedbad zal worden. Het zal
erop of eronder gaan. We kunnen
niet anders".
MILAAN In Milaan is gisteren
een tankauto met vloeibaar gas na
een botsing ontploft en in brand ge
vlogen. Vijf mensen kwamen daarbij
om het leven en velen werden ge
wond. Verscheidene auto's die in de
buurt van de tankauto reden vlocgen
in brand. Over een afstand van een
kilometer ontstonden talrijke ket
tingbotsingen.
Geen rech tstreeks contact met Saigon
Door een verkeerde wisselmanoeuvre zijn bij Boedapest een goederen
trein en een passagierstrein op elkaar gereden: 43 personen kwamen om
het leven, 57 werden gewond. Op de foto de reddingswerkzaamheden.
PARIJS Het Nationaal Be
vrijdingsfront van Zuid-Viet-
nam heeft gisteren het door de
Zuidvietnamese vice-president
Ky opperde idee van recht
streekse contacten tussen het
Front en de Zuidvietnamese
regering, beslist van de hand
gewezen.
De leider van de onderhandelings
delegatie van het Front in Parijs,
Tran Buu Kiem, zei in een onder
houd met een AFP-verslaggever over
het zondag door Ky gedane voorstel
dat een dergelijk rechtstreeks con
tact onmogelijk is. „Daar de regering
in Saigon niet de bevolking vertegen
woordigt, kan zij niet erkend wor
den als onderhandelingspartner van
het bevrijdingsfront in de Zuidviet
namese kwestie", aldus Kiem.
In Zuidvietnam hebben regerings
infanteristen gisteren een aanval van
een Noordvietnamees bataljon afge
slagen. Dit gebeurde enkele uren voor
het door de Vietcong aangekondigde
Kerstbestand van kracht werd.
Paraat
In Saigon zijn de Zuidvietnamese
troepen in staat van paraatheid ge-
BOEDAPEST De Hongaarse
spoorwegen hebben bekend gemaakt,
dat bij de botsing die zich zondag
middag ten zuidoosten van Boedapest
heeft voorgedaan, 43 mensen om het
leven zijn gekomen 57 gewond. 27
der gewonden konden na te zijn be
handeld naar huis terugkeren, aldus
meldt het Hongaarse persbureau MTI.
Het ongeluk werd veroorzaakt,
doordat een wisselwachter een uit
Boedapest komende passagierstrein
op een verkeerd spoor leidde, waar
door deze trein op een tegemoetko
mende goederentrein botste.
De machinist van de personentrein,
die ernstige verwondingen heeft op
gelopen, wordt mede verantwoorde
lijk geacht, omdat hij ondanks zijn
schriftelijke instructies niet had be
merkt dat hij op een verkeerd spoor
reed. De Hongaarse regering heeft al
le hulp toegezegd aan de slachtoffers
van de ramp en hun nabestaanden.
bracht in verband met de mogelijk
heid van een aanval op de stad. In
het grensgebied met Cambodja, op
nog geen honderd kilometer van
Saigon, zijn naar schatting 38.000
Noordvietnamese militairen en Viet-
congstryders geconcentreerd. Hun
posities zijn gisteren opnieuw door
Amerikaanse vliegende forten be
stookt
De Amerikaanse basis Da Nang lag
weer onder Noordvietnamees raket-
vuur. Daarbij kwamen, volgens een
Amerikaanse woordvoerder 22 bur
gers, een militair en een politieman
om het leven.
Bierkenners
vragen
WASHINGTON De Ameri
kaanse regering zal waarschijnlijk
haar dank betuigen aan Rusland en
een aantal andere landen die hebben
bemiddeld in de vrijlating van de
bemanning van de Pueblo.
Dit zei gisteren de woordvoerder
van het ministerie van buitenlandse
zaken, McCloskey. Hij herinnerde
eraan dat de VS nadat Noord-Korea
het inlichtingenschip had opgebracht
zich tot vele landen in de wereld
had gewend om hen te bewegen hun
invloed aan te wenden opdat de 82
Amerikanen zou worden vrijgelaten.
