Soemba keet eo
normale3" hoe
zije
PAUS ROEPT WEER
SYNODE BIJEEN
Al meer dan tachtig
plaatselijke raden
Apollo om de maan
Eeii woord voor vandaag
Boerderij van kerk traint jonge boeren
Russische kerk
organiseert
vredesconferentie
Predikanten pleiten
voor Jos Vrijburg
Nieuws van Janke
Compensatie
toeslagen
voor bakkers?
Russische lof
voor Apollo
Conferentie
in Sao Paolo
afgelast
omdat voor hen geen plaats was in de herberg"
Dat is een van de bekendste zinnen uit het kerstevangelie
Ze openen de deur voor een romantisch kerstverhaal en toch
is het helemaal niet romantisch, maar hoogst actueel. Want
ook in deze dagen is er nog steeds geen plaats. Er zijn
duizenden zonder eigen huis. Bieden wij hun onderdak aan?
Er zijn duizenden zonder voedsel in Biafra. Geven wij hun te
eten? Er worden nog steeds wapens geleverd om het nutteloos
en nodeloos vergieten van bloed voort te zetten. Hebben wij
daartegen geprotesteerd?
Neen? Dan was er voor Hem geen plaats in ons hart. Wij
hebben Hem buitengesloten en in de kou laten staan. Het oude
kerstverhaal herhaalt zich.
We kunnen het niet goed maken door een kerstavond of een
kerstcheque over te maken. Vergeet niet dat in de hongerigen,
de naakten, de gevangenen Christus zelf bij u aanklopt. We
hebben deze lijdenden in de kou laten staan, omdat we Hem
niet de ereplaats in ons hart hebben gegeven. Kerstfeest is
Hem binnenlaten en zeggen: Al het mijne is het Uwe, doe
ermee wat u wilt. Met minder neemt Hij geen genoegen.
W(j lezen vandaag Lucas 157-80.
Wij lezen woensdag Lucas 2 1-20.
Wij lezen donderdag Lucas 2 21-39.
9 9
ROME Paus Paulus heeft
gisteren bekendgemaakt, dat vol
gend jaar op 11 oktober een
nieuwe bisschoppensynode zal
worden geopend.
Verder kondigd ehjj aan bin
nenkort te antwoorden op de kri
tiek van vele kanten op zijn en
cycliek „Humanae Vitae".
De paus maakte dit bekend in een
ongewoon lange rede in het college
van kardinalen.
Waarschijnlijk zal 'het probleem
•van de gehoorzaamheid aan het ker
kelijk gezag het centrale thema van
de synode worden. De paus zou het
oordeel van de bisschoppen willen
vernemen over de omvang en 'het
gevaar van de tweedracht in de kerk,
die dit jaaT sterk is toegenomen.
Overigens zei de paus in zijn toe
spraak, dat 'het afelopen jaar voor de
kerk meer goede en hoopvolle, dan
negatief uit te leggen gebeurtenissen
ihad opgeleverd. De bisschoppen had
den bijna zonder uitzondering hun
MOSKOU De Russische Ortho
doxe Kerk gaat een wereldconferen
tie organiseren over het thema „Sa
menwerking en vrede tussen de vol
keren".
De conferentie zal van 1 tot 4 juli
in Moskou worden gehouden. Volgens
het persbureau Tass zullen „voor
aanstaande religieuze leiders uit heel
de wereld" worden uitgenodigd.
Vorige week vond een soortgelijke
conferentie, maar dan op nationaal
niveau, plaats in het klooster Za
gorsk. Op initiatief van de Russische
Orthodoxe Kerk waren daar verte
genwoordigers bijeen van de ortho
doxe, rooms-katholieke, lutherse, is
lamitische, boeddhistische en joodse
gemeenschappen in Rusland. Daar
werd het plan voor een wereldconfe
rentie goedgekeurd.
AMSTERDAM Acht studenten-
predikanten in de hoofdstad hebhen
bisschop Zwartkruis dringend ge
vraagd. de studentenpastoor Jos Vrij
burg in zijn volledige ambt en in zijn
werk te handhaven.
Zij hopen, dat de bisschop met
spoed en doortastendheid een beslis
sing neemt. Anders vrezen zij „niet
alleen een verwonding van het ambt
van Jos Vrijburg, van zijn verloving
en van zijn persoon, maar ook een
enorme crisis in veel katholieke stu
denten in Amsterdam en in Neder
land en vervolgens een nieuwe aan
tasting van het moreel van het
kerkelijk gezag, niet alleen onder
zeer veel katholieken, maar ook on
der vele protestanten en buitenker
kelijken."
Fataal
HILVERSUM Dr. W. Goddijn,
directeur van het pastoraal instituut
van de Nederlandse kerkprovincie,
heeft in een uitzending van Ken
merk de vrees uitgesproken, dat de
Nederlandse kerkprovincie in een fa
tale situatie terecht zou komen, wan
neer ook maar één bisschop aan een
gehuwde priester zou* toestaan, het
ambt volledig te blijven uitoefenen.
Deze bisschop zou verplicht worden
ar te treden. Dr. Goddijn voorzag,
dat dan ook de andere Nederland
se bisschoppen uit collegialiteit zou
den aftreden. De Nederlandse bis
schoppen zouden vervolgens afgesne
den zijn van hun buitenlandse colle
ga's.
Keesen chef publiciteit
Fed. chr. werkgevers
DEN HAAG Mr. S. P. M. Kee
sen is per 17 februari benoemd tot
secretaris publiciteit van de Fede
ratie van de katholieke en prote
stants christelijke werkgeversver
bonden De heer Keeser. is thans
hoofdredacteur van het dagblad Het
Centrum in Utrecht.
troifw aan hem betuigd en ook de
meerderheid der gelovigen was
trouw gebleven.
Onbegrip
Hij 'had echter geleden onder het
onbegrip voor of de verdraaiing van
zijn bedoelingen en zelfs zijn woor
den. „Wij zijn niet onwetend van de
verschillende reacties, die onze uit
spraak over de geboortenbeperking
heeft verwekt."
Vorig jaar werd in Rome de eer
ste bisschoppensynode gehouden. Het
is de bedoeling, dat de synode vol
gend 'jaar kleinre zal zijn, doordat
er minder 'bisschoppen zullen wor
den uitgenodigd.
Op de projectenlijst van Kom
over de Brug stond ook hulp voor
de ontwikkeling van de land
bouw op het Indonesische eiland
Soemba. Aan het centrum voor
landbouwtraining kon Kom over
de Brug 174.000 afdragen. Het
centrum staat onder leiding van
ir. dr. A. Schotveld, afkomstig uit
Ede. Hij is twee jaar geleden
uitgezonden door de Gereformeer
de Kerken.
Het hierbij geplaatste artikel
gaat over hem en het centrum en
het is geschreven door mevrouw
Janke Wijnia-Swart. Voor haar
huwelijk ongeveer twee jaar
geleden was zij verbonden aan
de redactie van het Friesch Dag
blad.
Sinds vorig jaar mei is haar
man in zendingsopdracht werk
zaam als bouwkundige op Soem
ba en probeert Janke, die inmid
dels twee kinderen heeft, de vrou
wen daar op een hogere trap van
huishoudelijke ontwikkeling te
brengen.
Eén oecumenische zondag gewenst
UTRECHT Het aantal
plaatselijke Raden van kerken
groeit voortdurend. Er zijn er nu
ruim tachtig.
Dit werd meegedeeld tijdens het
eerste uitvoerige beraad, dat de nieu
we Raad van Kerken in Nederland
had met een groot aantal vertegen
woordigers van plaatselijke raden.
Vrijwel unaniem bepleitten de ver
tegenwoordigers van de plaatselijke
raden, dat zo snel mogelijk tot een
oecumenische week en een ge-
DEN HAAG Het georganiseerd
overleg van werkgevers- en werk
nemersorganisaties in het bakkers
bedrijf heeft geadviseerd in verband
met de per 1 januari te verwachten
stijging van de kosten van levens
onderhoud compensatietoeslagen uit
te keren. Dit met ingang van de
eerste volle loon week in januari, die
6 januari ingaat.
De toeslagen zijn:
4,per week voor mannelijk
personeel van 21 jaar en ouder;
2,per week voor mannelijk
personeel beneden 21 jaar;
ƒ3,per week voor vrouwelijk
personeel van 21 jaar en ouder, en
1,50 per week voor vrouwelijk
personeel beneden 21 jaar.
ming moet worden verkregen.
Deze compensatietoeslagen zullen
bij de komende onderhandelingen
over de nieuwe cao 1969, die 1 april
van kracht wordt, door partijen wor
den aangemerkt als een voorschot,
dat onderdeel uitmaakt van het
totale loonpakket, waarover over
eenstemming moet worden ver
kregen.
Rectificatie
ROTTERDAM Een gedeelte van
het interview met drs. J. Faber zoals
wij dat maandag op pagina 2 publi
ceerden, is, door omzetting van regels
ter zetterij, onduidelijk geworden.
Het gaat om de vierde alinea, die
als volgt gelezen moet worden: „Drs.
J. Faber die in Kampen hoopt te
promoveren op een proefschrift over
doop als „spoor der Kerk" en daarbij
studie maakt van de samenhang van
de kerkvaders en de latere theologen,
zal reeds per 1 januari ten laste van
de Canadese kerken komen".
UTRECHT De bij NVV. NKV en
CNV aangesloten bonden van ver-
voerspersoneel hebben geen bezwaar
tegen toetreding van de Federatieve
Spoorweg Vakvereniging tot de
personeelsreed van de Nederlandse
Spoorwegen. Voorwaarde is dat de
NS-directie deze categorale organisa
tie erkent.
De drie bonden hebben dit gisteren
in oen gemeenschappelijke brief
meegedeeld aan de NS. Hun ant
woord is het resultaat van nader be
raad naar aanleiding van een op 5
december gevoerd
meenschappelijke oecumenische zon
dag wordt besloten.
Dit jaar nog werd in de Rooms-Ka-
tholieke Kerk op Sint-Willibrord-
zondag aandacht aan de oecumene
gegeven, terwijl de protestantse ker
ken dat deden op de gebruikelijke
tweede zondag van de Advent.
Men wil proberen deze activiteiten
te bundelen in één gemeenschappe
lijke periode, bij voorbeeld in de Ge
bedsweek voor de eenheid der
christenen (elk jaar van 18 tot 25
januari). Bisschop Ernst zei, dat de
Rooms-Katholieke Kerk daar graag
aan wil meewerken.
Ook werd de wens geuit, dat de
Raad van Kerken ieder jaar een gro
te actie voert in de stijl van „Kom
over de brug". De voorzitter van de
Raad, dr. G. de Ru. juichte deze sug
gestie toe, maar, zei hij, de Raad van
Kerken zou dat alleen kunnen doen
in overleg met zending, missie en
werelddiakonaat.
SOEMBA Met een eenvoudige, maar voortreffelijk smaken
de rijstmaaltijd werd een ontmoeting met ouders van leer
lingen op het landbouwtrainingscentrum in Lewa besloten. Je
zag duidelijk dat de gasten uit de naburige kampong icaar een
aantal leerlingen vandaan komen het zich ook enorm lieten
smaken. Er was een aardig varkentje geslacht zoals je dat voor
gasten doet. m
Natuurlijk stond niemand er bij die gelegenheid lang bij
stil, dat bij de bereiding van dit maal in de keuken van het inter
naat evenals elke dag voor de leerlingen tevens het op tafel
brengen van een gezond maal een grote rol had gespeeld. Dat is
dan ook wel een unicum in deze otngeving. Op het Indonesische
eiland Soemba waar u de Lewavlakte met het bewustedand-
bouwproject moet zoeken wordt nog erg weinig gepiekerd of
het eten gezond is of niet.
Wat niet wil zeggen, dat niemand hier zijn hoofd breekt
over zijn voedsel. Integendeel: het dagelijks brood ofivel de
nodige portie rijst kost dikwijls veel hoofdbrekens omdat men
aan de lijve weet, wat honger is. En dan is de samenstelling van
een maaltijd nog wel een vraag van de tweede orde. Bovendien
is de kennis daarover miniem. Ziedaar een groot probleem op
Soemba: de voedselsituatie.
In Lewa, centraal gelegen op het
eiland, is onder leiding van de Ne
derlandse landbouwkundige, ir. A. WÊÊSÊêÊÊÊ
Schotveld, vorig jaar een landbouw
ontwikkelingsproject gestart om
hulp te bieden bij de aanpak van dit
probleem. Als de Soembanees, die
voor het merendeel zijn eigen
voedsel verbouwt, kans ziet zijn nog
zeer primitieve landbouw meer te
ontwikkelen, kan er veel meer op
brengst zijn dan nu.
Op de PLPK (de afkorting van de
Indonesische naam van het project)
is daartoe een dagschool gestart,
waar toekomstige boeren praktisch
en theoretisch les krijgen en boven
dien wordt vanuit de PLPK voorlich
ting en praktische hulp gegeven aan
de bevolking. De zojuist genoemde
ontmoetingsdag 'met ouders had dan
ook de bedoeling, dat de gasten er
meer van meenamen dan een goed 5
bord eten alleen!
Wie tegenwoordig het terrein van
de PLPK betreedt staat op het erf
van een soort grote boerderij, die er
wel anders uitziet dan een Neder- 'JjaTh
landse. Het doel is echter hetzelfde: Vv\
woonhuis voor de bedrijfsleider,
bergplaats voor de oogst, veestalling.
Dan is er voor de leerlingen (een
kleine 20) een internaat met eigen
keuken, waar een internaatvader en
-moeder de scepter zwaaien. Verder
vanwege het theoretisch onderwijs
een schoolgebouwtje en tevens een
wonin<r voor de projectleider, waar
de familie Schotveld komt te wonen.
Dit alles temidden van 25 ha
bouwland. Hoewel alles al volop in
bedrijf is, zijn deze gebouwen nog
niet helemaal afgebouwd. Maar het
ziet er tenminste heel anders uit dan
twee jaar geleden, toen het echtpaar
Schotveld óp Soemba arriveerde. De
Soembanese kerk. waarvan de
PLPK uitgaat, had al 25 ha land in
haar bezit. Maar er groeide alleen
maar veel gras op. Toch was er „op
(Vervolg van pagina 1)
„U ziet nu het westelijk halfrond",
zei Borman. „De kleuren zijn alle
maal van een soort diepblauw, de
wolken zijn helder withet land is
bruinachtig, lichtbruin. De noordpool
verscheen als dt donkere vlek aan
de bovenkant van de bol.
De Apollo bevond zich toen precies
in het gebied waarin de aantrekkings
kracht van maan en aarde gelijk zijn.
De snelheid bedroeg nog maar ruim
3000 km per uur. Thans is deze weer
toegenomen tot bijna 10.000 km.
Bemanning en grondstation zeiden
gisteren al, dat alles er goed uitzag
voor de reis om de maan. Lunney,
een van de controleurs in Houston:
„Het schip werkt op een klein pro
bleem na volmaakt."
Dat probleem deed zich voor in het
koelstelsel. Het bleek dat een druk-
klep in de secondaire verdamper niet
helemaal sloot. „Maar ik geloof niet,
dat dit iets ernstigs is", aldus Lunney.
„We zitten goed met de brandstof,
zuurstof en waterstof."
Borman liet weten, dat hij zijn
ruimteschip niet in een baan rond de
maan zou brengen als hij er niet van
overtuigd was, dat alles in orde was.
„Ik hoop. dat iedereen bij u alles
nauwkeurig controleert. Wij willen
een volmaakt ruimteschip voordat we
de LOI-motor (Lunor Orbit Insertion)
aanzetten."
Tandenpoetsen
Over de „huishoudelijke" gang van
zaken aan boord meldde de beman
ning, dat vooral tandenpoetsen niet
eenvoudig is. De astronauten moeten
daarbij hun mond zoveel mogelijk
dicht houden om te voorkomen dat
water en schuim in de cabine gaan
zweven.
Aan boord van de Apollo is een
grote hoeveelheid bevochtigde zak
doeken, waarvan de drie mannen da
gelijks gebruik maken om zich af te
wrijven. Voordat zij op reis gingen,
hadden ze ook een bad genomen met
een sterk deodorant, dat de bacte
riën, die de lichaamsgeuren veroor
zaken voor lange tijd doodt.
Hun lichaamsuitscheidingen wor-
dij met evenveel zorg behandeld. De
urine wordt door een speciaal ventiel
naar buiten gepompt; de vaste uit
werpselen worden in speciale buidels
bewaard om later door ruimtevaart-
artsen te worden onderzocht.
MOSKOU De Russische astro-
fysicus prof. Alla Masevitsj heeft
gisteren de moed van de Ameri-
kaanse Apollo-bemanning geprezen.
Tot een verslaggever van radio-
Moskou zei hij: „Het vereist grote
moed van de astronauten om een
dergelijke zaak te ondernemen. Ik
wens de moedige astronauten alle
succes toe en ik hoop op de vervul
ling van hun taak en een veilige
terugkeer nabr de aarde."
ScRUifnluolftlili
NED. HERV. KERK
Beroepen te Amersfoort (vac. S. P.
Nijdam; toez.), D. van Boven te Mid
delburg; te Rotterdam-Zuid (zieken-
huispred. Ikazia; toez.), M. J. ten Brug-
genkate te Rotterdam-Zuid.
Aangenomen naar Kootwijk (toez.),
P. Kolijn te Scherpenisse, die bedankt
voor Hollandscheveld. Neder-Langbroek
en voor Nieuw-Beijerland: naar Wels-
rijp (toez.), G. P. Kramer te Zwart
sluis.
Bedankt voor Noordwijk-Binnen
(toez.), D. J. Froentjes te Den Burg
(Texel).
GEREF. KERKEN
Beroepen te Sneek, J. H. van Halse-
ma te Gorinchem.
Bedankt voor Nieuw-Vennep (vac.
G. W. H. Peddemors), T. Spilker, leger-
pred. te Utrecht.
GEREF. KERKEN (VRIJG.)
Aangenomen naar 's-Gravenhaee-oost,
G. Mulders te Murmerwoude. die be
dankt voor Amstelveen-B en voor
Sneek.
GEREF. GEMEENTEN
Beroepen te Opheusden, Chr. van den
Poel te Yerseke. s'
papier" zeker al het een en ander
gepland.
Soemba is zendingsgebied van de
Gereformeerde Kerken in Nederland
en het eiland krijgt vrij veel hulp uit
Nederland, zowel in de vorm van
mensen als geld. Toch is er een
ernstig streven om zelfstandig te
worden. Dit zal niet gerealiseerd
kunnen worden zolang de bevolking
grotendeels een armoedig bestaan lijdt,
bestaan lijdt.
Het overgrote deel van de Soemba-
nezen leeft van de landbouw en
slaagt er niet in voldoende uit de
grond te halen om zichzelf te voeden,
laat staan dat er genoeg overblijft
om ook in andere levensbehoeften te
voorzien. Er zijn verschillende rede
nen voor die geringe opbrengst van
de landbouw. Afgezien van het feit,
dat op Midden- en Oost-Soemba de
oppervlakte vruchtbare grond te ge
ring is voor het aantal mensen, dat
er leeft, is er de nog zeer gebrekkige
landbouwmethode.
Landbouw wordt hier nog bedre
ven volgens de oude, overgeleverde
GENEVE De derde Latijnsame-
rikaanse kerkenconferentie, die van 9
tot 16 februari in Sao Paolo (Brazilië)
zou worden gehouden, kan voorlopig
niet doorgaan.
De voornaamste spreker zou secre
tarisgeneraal dr. E. C. Blake van de
Wereldraad van Kerken zijn.
Als oorzaak van de afgelasting
worden „verschillen onder de deelne
mende kerken" genoemd. Men neemt
in Geneve aan, dat er geen verband
is met de huidige politieke moeilijk
heden in Brazilië.
Nederlandse pater
uit Zuid-Afrika
JOHANNESBURG De Neder
landse pater Robert van der Hart
moet Zuid-Afrika voor 31 januari
verlaten. Verlenging van zijn ver
blijfsvergunning is hem geweigerd.
Pater Van der Hart heeft gezegd
„geschokt, maar niet verbaasd" te
zijn over het besluit. De oorzaak is
volgens hem, dat hij zich geschaard
heeft achter de „Boodschap aan het
Zuidafrikaanse volk" van de Zuid-
afrikaanse raad van kerken.
methodes. Zoals men het van genera
tie op generatie gewend was, zo is
het nog.
Veelal wordt de grond nog „ge
ploegd" enkel met behulp van stok
ken, terwijl er naderhand aan de
verzorging van de gewassen (onkruid
wieden en dergelijke) praktisch niets
wordt gedaan. Verder is men volledig
afhankelijk van de natuurlijke re
genval, omdat er geen voorzieningen
voor bev.loeiing zijn.
Is de regenval in die planttijd of
wanneer de jonge planten juist be
gonnen zijn te groeien niet gunstig
dan is de kans op een misoogst of op
zijn minst te kleine oogst groot.
Er komen dan ook geregeld
misoogsten voor, mi hier dan daar.
Zo zelfs, dat men er aan gewend is.
Er wordt gesproken over de „norma
le honger", dat wil zeggen, er is
pr.iktisch ieder jaar een tijd, dat rijst
en mais volkomen uitgeput zijn, soms
maanden voordat er nieuwe oogst is!
•fe Knollen
De mensen zijn in die tijd aange
wezen op het zoeken van een soort
knollen die wild in het bos groeien.
- Het spreekt vanzelf, dat het eten van
alleen maar die knollen ongezond is
en gedurende de periode van die nor
male honger is de sterfte vooral
onder kleine kinderen erg hoog. Da
gelijks is er dan het geluid van gongs
of kerkklokken, die een begrafenis
aankondigen...
In de afgelopen zware hongertijd
was de ellende overal ook weer
groot. Geen wonder, dat men blij is
met hulp. Niet alleen met hulp in
natura, die toen geboden werd door
het zenden van mais om de ergste
nood te lenigen. Maar ook de hulp,
die de PLPK wil verlenen.
„Je ontmoet zo op tournee niet zel
den een zeker enthousiasme", vertelt
de heer Schotveld. „De gemeenschap
is nu ook weer niet zo afgesloten, dat
men in de verste kampong geen weet
heeft van de vrijheid van Indonesië
en het streven naar vooruitgang. Zijn
er nu mensen, die zich inspannen om
ook hun situatie te verbeteren, dan is
dat welkom.
Dit lijkt erg positief, maar die
schijn bedriegt bij nader inzien wel
een beetje. Wil ons werk lukken, dan
moet de Soembanees zelf namelijk
bereid zijn mee te denken, er volle
dig achter te staan, zodat hij het in
de toekomst zelf volhoudt. We probe
ren de landbouw technisch op een
beter plan te brengen, maar dat wil
niet zeggen, dat er alleen veranderin
gen van technische aard moeten ko
men. Wat eerst overwonnen moet
worden, dat is de mentaliteit van: het
is altijd zo geweest, we zijn nooit
anders gewend geweest.
De PLPK is als volgt opgezet. De
leerlingen zijn uit niet meer dan drie
kampongs gezocht, zodat het voorlo
pig intensief te „bewerken" gebied
niet te groot is. Bij de keuze van de
kampongs heeft de daadwerkelijke
belangstelling, gestimuleerd door
de kerkeraden voor de problemen,
een grote rol gespeeld. De achttien
leerlingen komen uit plaatsen op
respectievelijk 10, 20 en 60 kilometer
afstand van Lewa.
Ook de tweede groep leerlingen,
die de training op de PLPK zal ont
vangen wordt gerecruteerd uit deze
kampongs, zodat daar straks een
flink groepje jongen boeren steun aan
elkaar hebben. Gezamenlijk zullen zij
min of meer leiding ontvangen van
een functionaris, die nog aan de staf
van het PLPK zal worden toege
voegd.
De jongens raken ondertussen op
het PLPK al aardig thuis. Ze hebben
vooral in het begin wel zo over het
een en ander verbaasd gestaan
Waarover bij voorbeeld het meest?
„Misschien wel over het feit, dat we
hier alle dagen werken", meent ir.
Schotveld. Dat is namelijk zoiets,
„wat men niet gewend is". Er is zo
vaak eens wat anders. In deze
maatschappij wordt nog zoveel vol
gens oude adat geregeld.
•fe Soorten
De training in betere landbouwme
thoden groepeert zich voornamelijk
rond vier punten.
In de eerste plaats wordt gepro
beerd verscheidenheid in de soorten
gewas te brengen, waardoor bij voor
beeld de afhankelijkheid van de regen
kleiner wordt. Er wordt al gewerkt
met een soort rijst die niet beslist
ccn sawah eist, die onder water staat.
Deze rijst kan daarom eerder geplant
worden dan het soort sawahrijst dat
men gewend is en met de aanplaat
waarvan eerst voldoende regen moet
worden afgewacht.
De nieuwe soort rijst kan veel eer
der worden geoogst en kan op die
manier al voedsel verstrekken in de
tijd, dat tot nog toe de „gewone hon
ger" heerst.
In de tweede plaats worden de
leerlingen vertrouwd gemaakt met
het idee meer individueel het land te
bewerken. Met de primitieve metho
den van nu heeft men steeds zijn
familie nodig. Bovendien is er voor
het bewerken van de sawah een aan
tal karbouwen nodig, die met hun
poten de grond omwoelen.
De gewone man bezit geen karbou
wen, behoorlijk kostbare dieren, er
moet ze daarom huren D.w.z.: ge
duldig zijn en beurt afwachten, wan?
dit „loonbedrijf" heeft iedereen na
tuurlijk tegelijk nodig. Een boer kan
het werk van de karbouwen ook zelf
doen als... hij een ploeg en twee trek
dieren heeft. De op Soemba veel
voorkomende sapi (een soort rund) is
geschikt als trekdier, maar wordt al
leen gebruikt als slachtvee en loopt
in kudden half wild los rond.
Het is dan ook geen klein karwei
om zo'n dier mak genoeg te maken.
Maar het kan, zo is al op de PLPK
bewezen! Wie een ploeg wenst, kan
die op de PLPK kopen.
■fe Bemesten
Een derde hoofdzaak is, de produk-
tiviteit van de grond te verhogen
door te bemesten. Dit is een zaak, die
zeker volhouden zal eisen van de
boeren. Men zal mest moeten verza
melen en dus de gewoonte moeten
krijgen vee te stallen. De PLPK wil
de nadruk gaan leggen op het begin
nen van gemengde bedrijven.
Van belang is tenslotte ook, dat
men er oog voor krijgt, dat het
voedselpakket van de Soembanese
landbouw in zijn geheel onvoldoende
is. Rijst en mais vormen het hoofd-
voedsel. Op zichzelf zeer gezond eten.
Maar omdat gewoonlijk niets ter aan
vulling wordt verbouwd en dus ookL
niet wordt gegeten, is er een veel- r*
voorkomend tekort aan eiwitten en vi
taminen.
Er is een aanvullende verbouy; no-J"
dig van groenten en bonen. Men weetle
niet waarom het eten ervan zo nodigj
is voor de gezondheid. Daarom is me-"{
vrouw Schotveld op de PLPK lese
gaan geven in voedingsleer. In de.ee
eerste plaats aan de leerlingen, maar k
zij heeft ook al een cursus voor moe-^,
ders gegeven.
Barmhartig?
Zoals wel blijkt uit het vooraf-,
gaande is het werf* van het landbouw-jdi
ontwikkelingsproject op Soemba h
veelomvattend Dat is ontwikke-
lingshulp nu eenmaal.
„Ontwikkelingshulp", een overbe-n
kend woord in onze tijd. Wat denken z
we erbij? Barmhartigheid? Ec;
„Ik weet niet, of we er dan wel"
juist over denken", is de mening van?
de heer Schotveld. „We zijn werke-—
lijk onder de indruk gekomen var^
het resultaat van de actie „Kom c
de brug", een teken dat de bereidhek
tot barmhartigheid er is. Zulke actiei
zijn zeer welkom, het geld is brood-U
nodig.
Maar wat er allemaal ook gegeven
is, het is en blijft dat, wat we „overi.
hebben van onze overvloed. Er wordr.
zo gemakkelijk gezegd, dat de wel-r
vaart een zegen is. Ik vind dat erg
moeilijk. In feite bestaat onze hulp
verlening aan de arme landen nog uir
het afschuiven van de kruimels ter r
wijl we zelf smullen van de koek. W<
hebben de opdracht om de koek t( 1
verdelen en dat is iets heel anders 6
Als we daarmee ernst maken, hebbeir
we geen gemakkelijke taak met onz<e
welvaart. Dan wordt ook politiek on 8
antwoord gevraagd. 1
Het zal betekenen, dat we de rege 0
ring steunen in een nog vooruitstre-11
vender politiek wat we uiteindelijk
zelf in de belastingen zullen merken
in verband met die een procent voot
ontwikkellnsshulp. Moeten het geeft)
twee of drie procent zijn? Ook zijl
we er met geld niet alleen af. Er zijl
veel mensen nodig..."
c
