Geld voor wie in nood is
Commentaar
franco wees kandidatuur
Carel Hugo nooit af
Hanoi dreigt
met sabotage
toont schatten
uit rijke Joodse leven
ïinister Gromiko met
redesplan naar Cairo?
Juan Carlos wèl Spaans staatsburger
CARLISTEN
STRIJDEN AL
SINDS 1833
kkoord bij
leinmetaul
in banken
"Vakmanschap
is
meesterschap
SER vormt
Raad voor de
Arbeidsmarkt
Personeel bij
be j a ardenzorg
7,18 pet. meer
Minister Rapacki
van post ontheven
Nixon benoemt
Yost tot
VN-ambassadeur
Prof. J. W. Doeve
plaatsvervanger
„Hoor, Israël, de Here is onze God"
ZATERDAG 21 DECEMBER 1968
as,
1
1ADRID De activiteiten
p prins Karei Hugo waren
Spaanse autoriteiten al ge-
me tijd een doorn in het oog.
neraal Franco geeft er de
irkeur aan, dat prins Juan
dos van het huis Bourbon,
getrouwd is met prinses
hie van Griekenland, de
lanse troon bestijgt.
■ins Juan Carlos is namelijk on-
toezicht van Franco opgevoed en
endien heeft hij een militaire op-
ng gehad. Bovendien is hij
ins staatsburger en prins Karei
o Frans staatsburger,
anco heeft zich echter nooit offi-
uitgesproken over vraag wie
moet opvolgen. Evenmin heeft
e kandidatuur van prins Karei
o en zijn vader, prins Xavier,
wezen. Dit laatste houdt verband
het feit, dat in de burgeroorlog
dertig jaar geleden zestigduizend
isten uit Navarra aan de zijde
Franco hebben gestreden,
rerigens wordt prins Xavier, na-
de laatste rechtstreekse afstam-
ng van Don Carlos in 1935 in
»n was overleden, slechts door
deel van de Carlisten als pre-
ent erkend.
Sinds 1933
Carlisten strijden al sinds 1833
de Spaanse koningstroon, die iri
orige eeuw tot bijzonder bloedige
listenoorlogen" leidde. Ondank;
ïederlagen die zij daarin ledei
ien de Carlisten hun aansprakei
onder de onafhankelijk gezinde be
volking in het noorden van Spanje,
die niet de tak van de Boubons
steunt, die Spanje regeerde totdat
(wijlen) koning Alfonso XIII in 1931
afstand van de troon deed.
De Carlistische verbittering nam
sterk toe op het moment dat Franco
steeds meer voorkeur ging tonen
voor prins Juan Carlos, een kleinzoon
van koning Alfonso. De invloedrijke
monarchisten in Spanje steunen deze
tak van de koninklijke familie, doch
zij verkiezen Don Juan van Bourbon,
de vader van Juan Carlos en dende
zoon van koning Alfonso, als wettige
pretendent.
Prinses Irene
Sinds prinses Irene op 29 april 1964
in Rome in het huwelijk trad met
prins Karei Hugo, heeft zij een voor
aanstaande rol in de Carlistenbewe-
ging gespeeld. Bij bijeenkomsten, zo
els de jaarlijkse beklimming van de
ïerg Montejurra in Navarra, was zij
meestal aanwezig, getooid met de
!N HAAG In het kfinmetaal
vereenstemming bereik! over een
we, een jarige arbe>sovereen-
st. De onen gaan pei 1 januari
vijf procent omhoog Op 1 juli
t daa rtwee procent bij. De va
le is uitgebreid met én dag.
>k in het bankbedrif is men het
i geworden. De lo£n gaan met
frent omhoog, la51" in bet jaar
aar nog eens 3 procent bij.
ij gen de bankmployeés twee
•akantie meer.
el de orlerhapdelingsde-
in de texti.industrie na een
acht uur duend gesprek nog
stap verdf zijn gekomen,
aat er nog hcP op een nieuwe,
jarige fbeidsovereenkomst.
dag wordt et overleg voortge-
Bierkenners
vragen
Karei Hugo, Frans staatsbur
ger maar pretendent voor de
Spaanse troon nu verder van
zijn droom verwijderd dan ooit
tevoren.
DEN HAAG De Sociaal-Econo
mische Raad heeft gisteren zijn
dagelijks bestuur machtiging verleend
in overleg met de minister van so
ciale zaken over te gaan tot de in
stelling van een Raad voor de
Arbeidsmarkt. Deze raad zal de
minister moeten adviseren in zaken,
die het arbeidsmarktbeleid betreffen.
Basis voor het werk van de raad
zal zijn het Rapport Arbeidsmarkt
beleid, dat de SER gisteren goed
keurde. Het rapport wordt thans aan
de minister van sociale zaken aan
geboden.
De Raad voor de Arbeidsmarkt zal
bestaan uit een SER-commissie, waar
schijnlijk onder leiding van SER-
voorzitter De Pous.
Israël ontkent regeling conflict
DSKOU De Russische
ster van buitenlandse za-
Gromiko, maakt aanstal-
m naar Cairo te vertrek-
Volgens welingelichte
en in Moskou zou Gromi-
andaag zijn vertrokken,
bezoek aan Egypte valt
den van berichten als
usland een oplossing heb-
evonden voor het conflict
Nabije Oosten.
erdag berichtte het Israëlische
aariv, dat de Sowjetunie een
plan had voorgelegd aan
Dit plan behelsde terugtrek-
an de Israëlische troepen uit
zette gebieden waarna Moskou
voor zou zorgen dat kwesties
ïje scheepvaart en beëindiging
staat van oorlog worden op-
secretaris-generaal van het
che ministerie van buiten
zaken, Gideon Rafael, ontken
steren de door het Kremlin
legde vredesregeling. Rafael
een kort bezoek aan ons land
sluiting op een officieel bezoek
van vijf dagen aan Roemenië. Hij gaf
wel toe dat in New York in het ge
heim diplomatiek overleg heeft
plaatsgehad tussen Israël en Rusland.
Een derde land dat Rafael niet met
name noemde niet Nederland
zou de Israëlisch-Russische ontmoe
ting hebben georganiseerd.
Verschil
Over het bezoek van Scranton,
Nixons adviseur, zei Rafael dat er
een verschil bestond tussen hetgeen
hij heeft gezegd in besprekingen met
minister Eban en wat hij in het
openbaar heeft verklaard.
De secretaris-generaal zei tenslotte
niet de indruk te hebben dat de
doelstellingen van de toekomstige re-
gering-Nixon zullen afwijken van die
van de regering-Johnson, namelijk
het bevorderen van de vrede. De
nieuwe president is geen voorstander
van regelingen die het karakter van
'lapwerk' hebben, en zal geen steun
verlenen aan oplossingen „die onder
hernieuwde Arabische agressie zou
den bezwijken". De regering-Nixon
heeft wellicht een andere stijl, maar
de grondbeginselen zijn hetzelfde als
van Johnson en bevredigend, aldus
de heer RafaeL
Carlistenbaret. Haar echtgenoot hield
zich afzijdig van dergelijke de
monstraties, om Franco niet voor het
hoofd te stoten.
Op de plechtige bijeenkomst van 5
mei van dit jaar op de Montejurra
waren naast prinses Irene meer dan
honderdduizend Carlisten, zowel
oud-strijders in de Spaanse burger
oorlog als sympathisanten, aanwezig.
Na herdenking van hen die voor de
Carlistische zaak in de burgeroorlog
waren gevallen en een aanhankelijk
heidsbetuiging aan troonpretendent
prins Xavier en Karei Hugo, besteeg
de menigte de berg, waar een mis
werd gelezen.
Huwelijk
Het huwelijk van prinses Irene
veroorzaakte destijds grote opschud
ding in ons land, evenals haar over
gang naar de Rooms-Katholicke
Kerk.
Dit laatste was niet officieel be
kendgemaakt. Een foto van haar, ge
nomen terwijl zij ter communie ging,
bracht dit vrij abrupt aan het licht.
Bovendien doopte kardinaal Alfrink
in Rome de Prinses, wat vooral in
protestantse kringen onbehagen wek
te, aangezien zij in 1940 al in de
hervormde kerk was gedoopt
Het huwelijk zelf riep ook veel
verzet op. De politieke aspiraties van
Karei Hugo achtte men onverenig
baar met een mogelijkerwijs optre
den als prins-gemaal in Nederland.
Het was duidelijk dat een goedkeu
ringswet voor dit huwelijk niet door
de Kamers zou worden aanvaard.
Prinses Irene deed echter vrijwillig
afstand van haar constitutionele
rechten op de troonopvolging om zich
met haar echtgenoot in Spanje te
gaan vestigen. Daarmee was dit poli
tieke probleem uit de wereld.
Het huwelijk werd in Rome geslo
ten in aanwezigheid van vijftienhon
derd Nederlanders, maar zonder le
den van de koninklijke familie noch
officiële vertegenwoordigers van de
regering en Europese vorstenhuizen.
Kardinaal Giobbe, oud-nuntius in
Den Haag, zegende het huwelijk in.
(Van onze soc.-econ. redactie)
DEN HAAG Tussen de Lande
lijke vereniging voor bejaardentehui
zen en de bonden van overheids
personeel is overeenstemming bereikt
over het volgen van de salaristrend
van de overheid voor het personeel
by de bejaardentehuizen.
Dit personeel zal nu per 1 januari
a.s. een salarisverhoging krijgen van
7,18 pet; hierin zijn begrepen 1,3 pet
correctie in de trend over 1968, 5 pet
voorlopige trend over 1969 en nog 0,8
pet als tegemoetkoming in de stijging
van de sociale verzekeringspremies.
Deze salarisverhoging geldt voor
alle werknemers bij de bejaardenzorg
voorzover voor hen niet de bindende
salarisregeling verplegend personeel
van toepassing is.
NCBO-voorzitter Ten Heuvelhof
had alle waardering voor het be
stuur van de landelijke vereniging,
die nu reeds bereid is geweest tot
AFTREDEN VAN BEWIND IN SAIGON GEËIST
Prinses Irene, de baret op het
hoofd, verscheen herhaaldelijk
op de merkwaardige massale
politiek-religieuze bijeenkomsten
van de carlisten in Spanje.
WARSCHAU De Poolse minister
van buitenlandse zaken, Adam Rapac
ki, is gisteren door de regering van
zijn post ontheven. Hij wordt opge
volgd door Stefan Jedrychowski, de
belangrijkste plan-econoom van het
land.
Rapacki was sinds 1956 minister
van buitenlandse zaken verwierf in
ternationale faam toen hij een jaar
later een plan indiende voor de schep
ping van een zone in Centraal-Euro-
pa, waarin'geert kernwapens mochten
worden opgeslagen. Sinds de zuiverin
gen in de Poolse communistische par
tij, volgend op de studentenonrust in
het begin van dit jaar, was Rapaoki
op de achtergrond geraakt
Verdere wijzigingen in het Poolse
kabinet zijn het ontslag van de Vice-
premiers Nowak en Waniolka. Een
derde vice-premier, SzyT, is benoemd
tot voorzitter van het regeringscomité
voor wetenschap en technologie.
een overeenstemming te komen. Hij
stelde deze houding van genoemd
bestuur ten voorbeeld aan de ver
gelijkbare zusterorganisaties in het
hele ziekenhuiswezen, de zwakzinni
genzorg, de particuliere kinder
bescherming enz.
NEW YORK De pasgekozen
Amerikaanse president, Nixon, heeft
de diplomaat Charles Yost tot ambas
sadeur der VS bij de Verenigde Na
ties benoemd. Deze benoeming
kwam als een verrassing omdat het
als bijna zeker gold, dat Nixon de hui
dige Amerikaanse ambassadeur in Pa
rijs en zwager van de Kennedys, Sar
gent Shriver met deze functie zou
belasten. Blijkbaar heeft Shriver haar
geweigerd.
Yost is aanhanger van de democra
tische partij en was van 1960 tot 1965
onder Adlai Stevenson plaatsvervan
gend leider van de Amerikaanse mis
sie bij de VN. In de verkiezingsploeg
van de democratische kandidaat voor
PARIJS Hanoi heeft giste
ren geëist dat de huidige rege
ring in Saigon aftreedt; anders
zal het de vredesbesprekingen in
Parys blyven saboteren.
"VREDE IN Vietnam is niet moge
lijk zolang regering-Thieu in
Zuid-Vietnam aan de macht is", zei
delegatieleider Le Due Tho op een
receptie. Hij eiste van de VS dat zij
de Zuidvietnamese leiders, die vol
gens hem door hen zijn aangesteld,
afzetten. Daarvoor in de plaats zou
een "vredes- of een zakenkabinet"
moeten komen.
Hanoi en het bevrijdingsfront heb
ben altijd al aangedrongen op aftre
den van de regering Thieu-Ky, maar
dit is de eerste keer dat zij de
kwestie koppelden aan de vooruit
gang van de vredesbesprekingen.
De besprekingen verkeren op het
ogenblik in een impasse, omdat zowel
de VS als Saigon alleen met de
Noordvietnamese delegatie willen
praten en niet met het Nationale Be
vrijdingsfront, de politieke afdeling
van de Vietcong.
Ruggespraak
De hoogste delegatieleiders van de
VS en Zuid-Vietnam zijn intussen
overeengekomen naar hun hoofdste
den te vliegen voor overleg met hun
regeringen. Cyrus Vance is vandaag
naar Washington vertrokken terwijl
vice-president Ky op een nader nog
bekend te maken tijdstip naar Saigon
zal gaan.
Ky heeft in een vraaggesprek met
het blad l'Aurore gezegd dat hij lie
ver zou hebben dat de Amerikanen
uit Zuid-Vietnam terugtrekken, dan
dat zij een oolossing van het conflict
opdringen "die ons tot slaven van de
communisten zou maken". Hij zei
voorts dat als Vietnam in handen
van communisten zou vallen,
Zuid-Korea, Thailand en Maleisië
dan volgen. "En wat zou er dan van
het plan van de verdediging van Zui
doost-Azië komen", zei hij.
Twee Amerikaanse jachtbommen
werpers hebben gisteren vier bom
men van 450 kh laten vallen op een
batterij luchtdoelgeschut in
Noord-Vietnam. Dit bombardement
wordt door de Amrikanen als een
Vertraging
het presidentschap, Hubert Hum
phrey, was Yost adviseur voor buiten
landse zaken.
Richard Nixon heeft gezegd dat hij
over de benoeming gesproken had
met Shriver, Eugene McCarthy en Hu-
vert Humphrey. Wat Sargent Shri
ver betreft, Nixon heeft hem ge
vraagd aan te blijven als ambassa
deur. Shriver heeft hier mee inge
stemd.
TOKIO In de Ja
panse hoofdstad hangen
in de buurt van stations,
postkantoren en derge
lijke gebouwen kleine
kastjes met gelid.
Ieder kan zo'n kastje
opendoen en er geld uit
halen.
Op een bordje erboven
staat: „Alleen voor wie
werkelijk in nood is! Mo
ge de inhoud van dit
kastje u dan tot zegen
zijn.!"
De kastjes zijn
plaatst door de beweging
„Het zout der aarde", die
gevormd wordt door ne
genhonderd christenen.
Zij menen, dat een gul
den die op het juiste mo
ment beschikbaar is veel
mensen voor misdaad of
erger kan bewaren. En
morgen is er een nieuwe
dag, waarin veel ten goe
de kan keren.
De leden hebben zich
zelf verplicht, om elke
dag minstens één geldstuk
in een kastje te depone-
vergeldingsactie beschouwd en niet
als inbreuk op het bestand.
Op eerste kerstdag zullen vijf ver
tegenwoordigers van het Bevrij
dingsfront "met Amerikaanse officie
ren onderhandelen over de vrijlating
van drie Amerikaanse krijgsgevange-
In de Laotiaanse hoofdstad Vienti
ane is een bomaanslag gepleegd op
de Noordvietnamese legatie.
HILVERSUM Mocht ds. H. J.
Kater volgende week zaterdag onver
hoopt niet in staat zijn, om de doop-
dienst te leiden, waarin prins Johan
Friso zal worden gedoopt, dan wordt
zijn taak overgenomen door prof. dr.
J. W. Doeve uit Utrecht
Prof. Doeve zal dan de preek van
ds. Kater lezen.
Ds. J. H. Sillevis Smitt is ditmaal
niet beschikbaar, omdat hij voor
„Kerk Overzee" enige tijd in Ethiopië
vertoeft.
"yAN EEN topgesprek tussen pre
sident Johnson en de Russische
leiders komt wellicht niets, nu de
man die hem moet opvolgen er niet
by betrokken wenst te worden.
Het gevaar is niet denkbeeldig, dat
noodzakelijke besprekingen over be
perking van de bewapeningswedloop
nog vele maanden uitblyven.
Die wedloop kost Amerika vele tien
tallen miljarden dollars en maakt het
beide wereldmogendheden steeds
mocilykcr de klok terug te draaien.
Nixon echter wil de handen vrjj heb
ben, als hy op 20 januari president
wordt. Bovendien wil hy eerst pra
ten met zyn Europese bondgenoten.
Toen Peking een maand geleden Ame
rika voorstelde een politiek van
vreedzaam naast elkaar bestaan na te
streven, begreep Moskou dat snel
moest worden gehandeld.
Nu de Russen op de hoogte zyn van
Nixons gereserveerde zo niet ne
gatieve instelling, hebben zy mo-
gciyk niet meer zoveel interesse.
Gezien het grote belang van Ameri
ka by de ontwikkelingen in Azië, zal
Nixon veel aandacht schenken aan
de toenadering van de zyde van Pe
king,
Wellicht houdt zyn wens, eerst met
zyn Europese bondgenoten overleg te
plegen, ook verband met de veronder
stelling, dat Moskou nu wel toeschie-
telyker zal worden.
Is een dergeiyke vertragingstaktiek
verantwoord, terwyi de bewapenings
wedloop voortgaat? De New York
Times meent van niet. Zy kon wel
eens gelyk krygen.
„HOOR, ISRAËL: de HERE is onze
God: de HERE is één! Gij zult de HERE,
uw God, liefhebben met geheel uw hurt-
en met geheel uw ziel en met geheel uw
Sederschotel, zilver, gebruikt bij de Joodse Paas
viering, Moskou, omstreeks 1820.
kracht. Wal ik u heden gebied, zal in
uw hart zijn, gij zult het uw kinderen
inprenten en daarover spreken, wanneer
gij in uw huis zijt, wanneer gij onderweg
zijt, wanneer gij nederligt en wanneer
gij opstaat. Gij zult het ook tot een teken
op uw hand binden en het zal u een
voorhoofdsband tussen uw ogen zijn en
gij zult. ze schrijven op de deurposten van
uw huis en aan uw poorten."
Sinds Mozes deze woorden sprak op weg naar
het Beloofde Land, heeft Israel zijn woorden be
waard tot op de dag van heden.
Velen zijn afgevallen, velen zijn opgegaan In
andere volken, velen hebben andere goden ge
nomen, maar altijd i6 er die rest gebleven, die
Mozes' woorden als een heilig testament hebben
vastgehouden, bewaard en voortgedragen door de
tijden heen.
Heel het Joodse leven is als het ware een le
vend getuigenis geweest van dit oude „Hoor Is
raeli" Men heeft die woorden gestalte gegeven in
de levenswijze, in het leven van elke dag, in het
onderhouden van de geboden, besnijdenis, huwe
lijk, beroep, ouderdom, dood en graf. In de fees
ten: de wekelijks weerkerende Sabbath voorop,
het Nieuwjaar, de Grote Verzoendag, Loofhutten
feest, Vreugde der Wet, Inwijdingsfeest, Nieuw
jaarsfeest van de bomen, Poerimfeest, Uittocht uit
Egypte, Pinksteren en de Negende van Ab.
In het Joods Historisch Museum te Praag zijn
hiervan de tastbare bewijzen uit vele eeuwen Eu
ropees Jodendom. Merkwaardig, die geschiedenis
van dit museum. In 1908 hadden vrome Joodse
handen bijeengebracht, wat Joodse kunstenaars in
vroeger eeuwen ter expressie van dit Joodse leven
hadden vervaardigd. Het was een museum in statu
nascendi: 5000 catalogusnummers.
Toen kwam de vreselijke tweede wereldoorlog.
De Joden werden weggevoerd, maar hun schatten
bleven achter en zelfs door de Duitse bezetter in
versneld tempo naar het museum gebracht: thans
Zilveren Thorakroon, Wenen, 1863.
zijn er (sinds 1942) 200.000 catalogusnummers (de
boeken Inbegrepen). Een onmetelijke verzameling.
Ween over dit museum, want het betekent, dat
het Joodse leven in heel Europa nog slechts als
museumstuk voortbestaat.
Nooit zullen de prachtige zilveren kandelabers
meer een Sabbathtafel sieren, nooit meer zullen
ontelbare Thora-rollen door een vreugdevolle syna
goge worden gedragen, nooit zal enige mohel het
fraaibewerkte besnijdenismes ter hand nemen,
nooit zullen de talloze mezoeza's de deurposten
wijding geven, nooit zullen de tefilllen meer wor
den gedragen want het rijke Joodse leven is
voorgoed verleden tijd. Slechts de resten leven
hier en daar nog, verstrooid, bescheiden, In steeds
minderend getal.
Ween over dit museum, want het is versteend
geloof geworden. Het blijde leven is geweken. De
museumstukken zijn er slechts de nagalm van.
Zondagmiddag zal de ambassadeur van Tsjecho-
Slowakije In het Haagse Gemeentemuseum de ten
toonstelling van Joodse Oudheden uit Praag ope
nen. Van de Immense voorraad is een kleine se
lectie van 379 nummers naar ons land gekomen.
Tot en met 16 februari zijn zij daar te zien.
Geopend wordt met de Thora: prachtige goud-
geborduurde voorhangsels voor de Arke. Thora
mantels, Thorawlndsels, draperieën alles bui
tengewoon fraai versierd en met grote liefde ver
vaardigd.
Dan de kunstig bewerkte zilveren Thora-sler-
torens, Thorakronen en Thoraschllden, Thora-
wijzers (het zilveren of ivoren handje, waarmee de
letters van het heilige boek worden aangewezen).
Zilveren Thorawijzer, Wenen 1757.
Dan komt het huiselijk leven: de fraaie zilveren
sederschotel6, de kannen en bekkens voor de Le
vieten, de specerijbussen, de etrogschalen en de
bekers voor de wijdlngsdronk.
Dan de voorwerpen die betrekking hadden op
de Besnijdenis, op huwelijk en scheiding (o.a. een
volledig huwelijksbaldakijn (choepa), verzorging
van de dode, en de collectebussen en schalen voor
de aalmoezen, want bij begrafenissen hoort het
aalmoesgeven.
Dan komt de blijde Sabbath: de menora, cha-
noeka- en sabbathlampen, de havdalah (sabbath-
kandelaars), de synagogelamp (het Eeuwig Licht,
dat voor de Arke brandt, waar de Thora wordt be
waard), de bazuinen, de mezoeza (voor de deur
posten).
Het dagelijks leven is vertegenwoordigd met tal
van gebruiksvoorwerpen en voor de kosjere keu
ken. Ten slotte de boeken, handschriften, een ge
hele loofhut enz.
Een prachtige tentoonstelling, die wel enige
kennis van het Jodendom vereist, maar de fraaie
catalogus geeft veel inlichtingen en voorts worden
er van tijd tot tijd deskundige rondleidingen ge
houden.
Wil men het rijke Joodse leven uit het verleden
leren kennen, hier is een schaarse, doch Indruk
wekkende gelegenheid.
EV GROLLE
