Pant
gtef
VREDE is meer dan afwezigheid van oorlog.
Soms lijkt het alsof we met dit laatste al
behoorlijk „tevreden" zijn. De keus wordt
dan: oorlog of vrede, en wat we kiezen is niet twij
felachtig.
Maar vrede is stellig méér. Niet maar het negatieve,
niet maar het andere-dan-oorlog. Vrede is ook posi
tief: de toestand van harmonie, van het in vrede
leven met de ander, maar ook met zichzelf; de
toestand van tevredenheid en bevredigd zijn, van
voldoening en voldaanheid, en daarom ook van
blijdschap.
Er staat in het bijbelboek Zacharia die merkwaar
dige tekst, dat het vasten ja, het vasten „den
huize van Juda tot vreugde en tot blijdschap en tot
vrolijke hoogtijden zal wezen", en dan volgt er zon
der onderbreking op: „Hebt dan de waarheid en de
vrede lief".
Waarheid en vrede dat zijn wel de zaken die de
mens van vandaag centraal is gaan stellen.
Waarheid: hij wil behalve kunnen ook kennen; hij
wil inzicht en doorzichthij wil informatie, liefst zo
veel en zo uitgebreid mogelijk. En hij wil daarbij tot
de kern doordringen; allerlei dat onder ons volko
men zekerheid leek te hebben wordt onderzocht en
aan keur onderworpen. Wat waar is moet zich als
waar aannemelijk weten te maken, moet waarge
maakt kunnen worden. We zijn dan ook als mensen
in ruime mate onthullend bezig; het is daarbij goed
bijvoorbeeld te denken dat het Griekse woord voor
waarheid onthulling betekent. Welnu, de waarheid
is dus iets om lief te hebben; ze moet ons zo ter
harte gaan, dat we bereid zijn er ons hart aan te
geven.
En naast de waarheid de vrede. Misschien hebben
we zelden zozeer als in onze tijd beseft dat die twee
bij elkaar passen dat ze zelfs in onze liefde mogen
delen.
Vrede is dus meer dan afwezigheid van oorlog. Het
is ook onvrede, ook onbehagen. Die zijn er tegen
woordig volop. Veel mensen zijn gefrustreerde men
sen, van wie onbehagen zich meester heeft gemaakt
en die dat nu als een wrede last met zich meedragen.
In tal van gevallen nog begrijpelijk ook.
Onvrede en onbehagen om allerlei redenen. Om ge
brek aan inzicht en doorzicht. Om onvoldoende ver
mogen tot de waarheid door te dringen. Om de ont
dekking dat zovele vermeende waarheden zich niet
langer waar weten te maken en alleen maar iets zwe-
vends bleken te zijn.
En hebben we dan iets van de waarheid ontdekt,
dan blijkt die vaak nog uit „harde waarheden" te
zijn samengesteld die ons alleen maar onmachtig
maken tot het naleven van medemenselijke verant
woordelijkheid.
Geen opwekkend beeld, zo te zien. En toch staat er
die opdracht tot blijdschap, die aanmaning om de
waarheid en de vrede lief te hebben. Zoiets is zon
der het Kerstfeest nauwelijks in te denken, dat feest
van de menselijke onthulling en van de goddelijke
vrede. Dat feest van de goddelijke waarheid tegen
over ons moeizame zoeken naar wat waar is, het
feest van de goddelijke voldoening tegenover ons
moeizame pogen om toch wat vrede te scheppen.
Het menselijke bemoeien wordt er niet waardeloos
om, het krijgt nu integendeel een bovenmenselijke
stimulans, zodat het bovenmenselijke nu ook moge
lijk wordt. En het heeft alleen tot gevolg, dat men
toch maar blijft volhouden en er nog veel meer ernst
mee gaat maken. Met die waarheidMet dat zoeken
naar zin en bedoeling, met het toetsen en testen, om
zo te peilen naar wat wezenlijk is. En met die vrede,
die intussen een positieve lading en geladenheid
heeft gekregen als nooit tevoren.
Inderdaad, iets essentiëler en actueler dan het Kerst
feest, dat liefdefeest van waarheid en vrede voor een
wereld van zelfverhulling en onbehagen, laat zich
niet denken.
„De vlucht naar Egyptedoor een Hollandse
meoster aan het begin van de zestiende eeuw uit
eikehout gesneden. Het realistische tverkstuk f42
cm hoog), dat stellig een retabel zal hebben gesierd
bevindt zich in het Rijksmuseum te Amsterdam.
KerUbijltiffr 1MI rmm Bm Kwmrtet
