r
Nieuwe uitkeringen
Ambtenaren tevreden
met hun 5
F:
procent
Onrust in Italië
Bundel Joh.
Heer in
de
nieuw jasje
GOUDENEEUW
JOHN STEINBECK, groot
schrijver, overleden
ROMEINEN
Zevett dagen verder
Koorts
Nieuwe crisis
in de ELDO
Hongarije opnieuw
te sterk voor
volleybaldames
Ingrid Tuk won
tweede partij in
scha a ktweekamp
Fresco's
Amsterdam
in
Verwarde test
Hannie
Het wonder ven
San Nicandro
TONE BRULIN
11
ZATERDAG 21 DECEMBER 1968
Het is gisteren in Italië weer
onrustig geweest. Gistermiddag
kwam het in Rome tot gevechten
tussen stakende studenten en de
politie. Op de foto een beeld
van een van de vele botsingen.
NEW YORK Vrijdagavond is in
zün woning te New York overleden de
i Amerikaanse schrijver John Steinbeck,
i 66 jaar oud. Hjj leidde een zeer werk
zaam leven, dat van zijn geboorte tot
de dood wel typerend genoemd mag
worden voor z(jn generatie.
In Salinas. Californië. geboren bracht
hü zijn leven door op het platteland
in een milieu dat hem de karakters le
verde voor een groot deel van zijn ro
mans. Hij bezocht korte tijd de univer
siteit. doch had daarnaast vele baantjes,
zoals landarbeider, fruitplukker, opper
man. huisschilder, later journalist en
oorlogscorrespondent, scenarioschrijver.
Door die sterke afwisseling kreeg hij
de naam van onverbeterlijke zwerver,
doch zeker is dat zijn sociale bewogen
heid en de bijna mystieke relatie tussen
mens en aarde, die hem immer inspi
reerde. daarvan de vruchten zijn.
Vietnam
Eteinbeck kwam twee jaar geleden
voor het laatst in het nieuws door een
serie artikelen uit Vietnam voor de
New York Herald Tribune. De laatste
tijd leed hij aan een hartkwaal waaraan
I hij. in zijn slaap, is overleden.
I De roman die hem beroemd gemaakt
heeft is De druiven der gramschap,
waarvoor hij in 1940 de Pulitzerprijs
J ontving. Het boek behandelt de uit-
buiting van de boeren in Californië en
j veroorzaakte veel opschudding. Het
werd zelfs verbrand en verboden, doch
I gesmokkeld en vooral gelezen en het
is later nog verfilmd ook.
Hij begon zijn schrijversloopbaan in
1929 doch het werd 1935 eer hij suc
ces oogste met zijn schelmenroman Tor
tilla flat, dat gevolgd werd door Of
mice and men. dat werkelijk insloeg.
We noemen nog Cannery row. The
wayward bus. East of Eden. Hij heeft
ook nog enkele romans geschreven die
nimmer zijn uitgegeven, en een vierde
Cup of gold haalde maar een kleine
oplaag. Zijn boeken zijn in 33 talen
vertaald.
Commissarissen van Saab. fabri
kant in Zweden van zuto's. en Scania-
Vabis, fabrikant van bedrijfsauto's
met een dochteronderneming in
Zwolle, hebben besloten beide onder
nemingen te fuseren in een nieuwe
onderneming met de naam Saab-Sca-
nia.
DEN HAAG Het Is de bedoeling dat de verhoogde aow- en
aww-uitkeringen, waarmee de Tweede Kamer akkoord ging, nog
deze maand by wyze van voorschot worden uitbetaald.
Dit zijn de bedragen per 1 januari: (1 november)
AOW voor gehuwden 417,50 413,
AOW voor ongehuwden 294,290,50
AWW voor weduwen met kinderen 417,50 413,
AWW voor weduwen zonder kinderen 294..f 290,50
wezen tot tien jaar 93,92,
wezen van 10 tot 16 jaar138,50 137,
wezen van 16 tot 27 jaar180,50 178,50
Kinderbijslag: 1 januari (1 oktober)
eerste kind 112,32 110,76
tweede en derde kind 127,76 126,36
vierde en vijfde kind 171.60 169,26
zesde en zevende kind 190,32 187,98
achtste en volgende kinderen 210,60 208,26
Lof voor staatssecretaris
Nobelprijs
Het Haagse HIJS Hoklj heeft vrijdag-
vond in Den Haag een Ijshockey wedstrijd
egen Hannover met 10—3 gewonnen. De
ussenstanden waren 52 21 30. Er wa-
en 1500 toeschouwers.
1 De 23-jarige skiër Franz Keiler, die
IJdens de Olympische Winterspelen te
irenoble goud won op de Noordse combi
natie. is ln West-Dultsland tot sportman
fan het jaar gekozen. Bij de dames ein-
llgde Ingrid Becker. Olympisch kampioen
)P de vijfkamp, op de eerste plaats.
-
Apollo (2)
^^1 Naar aanleiding van het artikel en
le berichten in uw (ons) blad over de
Lpollo 8 voel ik mij gedrongen te vra
ten: moeten wij niet ernstig waarschu
wen tegen deze onderneming? Mogen
leze mensen zich moedwillig in le
vensgevaar begeven? Ook al zou het
elukken, mogen we er dan op deze
ïanier blij om zijn? Is dit niet God
erzoeken?
Kon er met heel deze opzet geen
ekening mee gehouden worden dat
'.erstfeest nog steeds ieder jaar recht
tóeft en waard is1 onze tijd en gedach-
|in in beslag te' nemen? Wij mogen
jiet veroordelen, maar dreigt hier niet
iet gevaar van hoogmoed, die doet
lenken aan de torenbouw van Babel,
je Titanic e.a.?
Moeten wij niet dringend elkaar aan-
Bden om inplaats van de maan te
rachten de „ZON" te bereiken? Laten
zij aftellen met dagen en uren op „de
!on der gerechtigheid", die gekomen
i en komen zal, misschien wel juist op
fit a.s. Kerstfeest.
thoon P. de Lange
NAVO (4)
De heer J. Ravestijn is versteld over
t wijsheid van mensen, die de
fcrsterking van de Navo domme
fldsmijterij vinden, en hij herinner-
aan de naïeve Chamberlain, wiens
jlitiek zo noodlottig- is gebleken. Ik
II nog iets verder gaan en wijzen op
(n nog grotere naïeviteit. Ten tijde
in de Romeinse wereldoverheersing
efde er in het Nabije Oosten een
an, die leerde dat Hij zonder geweld
tel deze wereld van onrechtmatige
lerheersing en van alle onrecht zou
(vrijden. Regelmatig sprak Hij het
>lk toe en betoogde dat dat vrederijk
■jet met wapens kon gevestigd wor-
(n. want. zei Hij: wie het zwaard
ineemt. zal door het zwaard vergaan.
Ij leerde dat je je vijanden alleen
lor de liefde kon overwinnen. Vele
laten zou ik kunnen noemen, waarin
ij zijn volgelingen tot geweld-
Dsheid opriep. Terecht keerden de
Iders van Zijn volk zich fel tegen
Sm. Want Zijn leer was volkomen in
tijd met het gezonde verstand en
as een bedreiging voor de gevestigde
de van die dagen. Gelukkig slaagden
I erin deze Naïeve Volksmisleider te
uideren, al was het dan met behulp
Ji de gehate bezettende macht. De
(vestigde orde was gered en staat en
fk konden weer onbedreigd func-
Ineren. Toch heeft deze Mens vele
«nderden miljoenen volgelingen,
taronder ook de genoemde ex-duik-
otkapitein. onze geachte mi-
>ter-president. en diverse van zijn
Inisters en vele andere grote leiders
m onze westerse beschaving. Wel-
ht ook de heer Ravestijn. Maar ge-
skig stichten dezen niet veel kwaad.
Int zij volgen Zijn leer alleen in
eorie. in de hoop op een gelukkig
frnamaals. De praktische toepassing
n Zijn leer laten ze gelukkig achter-
Ige; ze zouden de gevestigde orde
Jar in gevaar brengen! Ze vechten
!h liever dood. om in leven te blij-
k...
jtterdam A. Slemendorp
Looneisen (5)
De heer T. Kuyners kan slecht le-
n. Hij valt mij aan over „inspraak
n de werknemers" en „machtsposi-
van de werkgevers", waarbij hij
!een „regentenmentaliteit" toe-
ht Als hij mijn stukje goed leest.
hij ontdekken dat ik dit onder-
Srp helemaal niet aanroer Ik
ïarschuwde alleen tegen te sterke
;ing van de loonkosten, waarbij
wel moet bedenken dat een
fasverhoging van X-procent een véél
kere stijging van de loonkosten
(brengt. Met alle risico's van dien
als mijnheer Kuypers zijn kranten
Ier leest dan mijn stukje, weet hij
ft ik waarachtig niet de enige ben
P een waarschuwing laat horen. In
ft belang van ons allemaal,
taielo W. R, Koppe
>n:
>rl«
ER GAAT heel wat o;nhoog:
de metaalionen met 5% pro
cent plus straks nog 2 procent,
de Hoogovenionen met 6V-2
procent, de ambtenarensala
rissen met 5 procent, het mi
nimumloon tot 140, luister
en kijkgeld, broodprijs, melk
prijs, benzineprijs, het trein
kaartje, sigaretten, shag,
PTT-tarieven. Het disconto
ook een half procent, om in
flatie tegen te gaan.
Een spannende maand voor -de
economie. In de metaal is het staal
hard gegaan. Dat het ook vriende
lijker kan. bewijzen de onderhande
lingen bij Hoogovens (drie jaar
lang: contract is contract) en Dou-
we Egberts, waar een Sociaal sta
tuut de cao vervangt.
Minister Roolvink ziet geen reden
voor een loonpauze. Maar of de aan
zienlijke loonkostenstijgingen die de
grootmetaal zullen meetrekken, de
regering zomaar zullen passeren? De
verbetering van onze economie zet
zich volgens EEG-prognoses voort.
Of wordt het oververhitting?
Koorts is er trouwens in de we
reld genoeg. In Amerika ligt zelfs
Johnson met Hongkonggriep te bed.
Geen mooi klimaat voor kerstmaan
mannen Borman, Lovell en Anders
om zich op de grote sprong voor te
bereiden. Na de zwaarste autorally
in de historie (Londen-Sydney met
een Schot als nummer één en de
Nederlanders op nummers 17 en 56)
nu de spannendste ruimtevaart, als
het allemaal doorgaat.
Meer koorts en onrust in de we
reld: staatsgreep van de Brazili
aanse president, arrestaties, beknot
ting van de persvrijheid, opschor
ting van de Amerikaanse hulp.
Nieuwe gevechten in Biafra (een po
ging van de Nederlandse regering,
tenminste een kerstbestand te be
werken: meer Nederlandse mate
riële hulp per schip).
Nieuw oplaaiend studentenverzet
in Frankrijk. Een opflikkering op de
goudmarkt na een onverstandige
uitlating van de Amerikaanse
aanstaande minister Kennedy.
Een Amerikaanse waarschuwing
aan het adres van de Vietcong: aan
vallen op steden in het zuiden, dan
ook weer bommen op het noorden.
In Parijs intussen weinig meer dan
geharrewar. Een aftasten over en
weer. met de vrijlating van
krijgsgevangenen voor de Kerst als
inzet.
En in Tsiechoslowakiie blijft het
ook maar broeien. Dubcek hand
haaft zich nog steeds. Arbeiders
dreigen te staken als parle
mentsvoorzitter Smrkowsky weg
moet.
Terwijl bij de VPRO de rust
weerkeert, zorgt de AVRO voor een
nieuwe opwinding met de rijke
kruidendokter Van de Moosdijk en
zijn praktijk(en). De schrik om de
verdwenen duikboot Walrus duurt
maar kort, gelukkig. Steeds moei
lijker krijgt het Rotterdams Diaco-
nessenhuis het; de GGD laat geen
fondspatiënten meer naar de interne
afdeling van dat ziekenhuis gaan.
PARIJS De raad van ELDO. de
Europese organisatie voor de bouw
van ruimteraketten, die in Parijs
vergadert onder voorzitterschap van
de Franse generaal Robert Aubmiere,
is het niet eens kunnen worden over
de de begroting voor 1969 zo wordt
van welingelichtezijde vernomen. En
geland en Italië maakten bezwaar te
gen de wijze van financiering van
het ELDOcPROGRAM TOT 1970. zo
als die in november op ministerscon
ferenties in Bonn en Bad Godesberg
is vastgesteld.
Frankrijk gaf als zijn mening te
kennen dat deze crisis in de ELDO
het bestaan van de ESRO. de Euro
pese organisatie voor ruimteonder
zoek. die de satellieten bouwt en lan
ceert. op het spel zet.
Generaal Aubiniere, de Franse
voorzitter van de ELDO-raad, zal de
verantwoordelijke ministers van de
ledenstaten vragen voor eind februari
1969 over de financiering te beslissen.
Op de verkeersweg BresciaMi
laan zijn gisteravond enkele tiental
len gewonden gevallen bij een ket
tingbotsing in dichte mist. waarbij
meer dan tweehonderd auto's wa
ren betrokken. De weg was uren
versperd.
De PPR in het nieuws: D'66 gaat
met de radicalen praten; PPR vindt
een gesprek met de ARP, zinloos na
de brief over samengaan met de
verkiezingen tussen ARP, CHU en
KVP. de c.h. radicaal Mol stapt over
naar de PPR.
De Kamer verwerpt een mo
tie-Den Uyl over de kleinere klassen
en behandelt de schadeclaims voor
gerepatrieerden. De regering komt
met voorstellen voor een schadere
geling in de Delta.
De afscheidsparade voor de luite
nant-generaal F. v. d. Veen (opvol
ger: generaal-majoor W. van Rijn)
doet wat politiek stof opwaaien om
dat dat onnodig duur zou zijn, maar
dat valt allemaal nogal mee. En Jan
Janssen wint met Bugdahl de
Zesdaagse te Amsterdam.
Persoonlijk zou ik liever ananas
sen kweken op Alaska dan kanselier
van Duitsland zijn (Franz Joseph
Strauss).
Ik wil Veringa wel een dikke acht
of negen geven (Dr. Schuring, Ka
merlid).
Het is een fabeltje, te menen dat
de christelijke vakbeweging op haar
laatste benen loopt (J. van Eiber
gen).
In 1962 werd hem de Nobelprijs toe
gekend. waarover de meningen nogal
verdeeld waren. Op de vraag of hij
vond dat hij die prijs verdiende ant
woordde Steinbeck ontkennend. In 1962
verscheen zijn laatste roman Travels
with Charley.
(Van onze soc.-econ. redactie)
DEN HAAG De beslissing
van de regering, de ambtenaren
salarissen op 1 januari met 5 pet.
te verhogen, heeft de volledige
instemming van alle ambte-
narencentralcn. De nabereke-
ning van de trend over 1969 zal
de salarissen in 1969 ook nog met
1,19 pet. verhogen, zodat de 5 pet.
geldt over 101,19 pet. van het
huidige salaris.
De heer J. ten Heuvelhof,
voorzitter van de Nederlandse
bond van overheidspersoneel,
had alle lof voor de zeer goede
wyze waarop staatssecretaris
Van Veen het overleg had geleid.
De naberekening over 1969 zal
reeds in september geschieden, al zal
deze naar het oordeel van de regering
van bescheiden omvang zijn. De bon
den van overheidspersoneel hebben
zich het recht - voorbehouden eerder
De Tllburgse ijshockeyverenlging Tljsc
Trappers heeft vrijdagavond een
vriendschappelijke wedstrijd tegen het
Zweedse Brlnkens IF met 21—0 gewonnen.
De tussenstanden waren 7—0 50 en 12—0.
Bij Tijsc speelden voor de eerste keer de
Tsjechen Petrnosek en Tuma mee die een
maand geleden in Nederland politiek asyl
vroegen.
Het Nederlandse militaire team heeft
vrijdagavond in het Belgische Bergen tij
dens het internationale militaire basket-
baltomoo! met groot verschil van de Vere
nigde Staten verloren: 82—39. Bij de rust
was de stand 3925. In een andere
wedstrijd speelde België gelijk tegen
West-Dultsland: 64—64 (29—29).
Ztveinkanipioenschappcn
in 1969 in Breda
DEN HAAG De nationale kam
pioenschappen zwemmen en
schoonspringen 1969 zullen van 20
t'm 27 juli worden gehouden in het
zwembad Wolfslaar te Breda. De or
ganisatie van deze wedstrijden die in
het kader van de „torenfeesten" te
Breda zullen worden gehouden, is
opgedragen aan de vereniging „Su-
rae". Dit jaar zullen voor het eerst
zowel de kampioenschappen voor on
der 12-jarigen en de kampioenschap
pen 1500 m in dezelfde plaats als de
overige nummers worden verzwom-
men.
VLODROP Het Hongaarse da
mesvolleybalteam is vrijdagavond
voor de derde keer te sterk gebleken
voor het Nederlandse team. In Vlo
dorp verloren de Nederlandse dames
met 1—3 (7—15 4—15 15—13 15—9).
De Hongaarse dames, die 15 uur
per week trainen, overtroffen Neder
land vooral wat betreft de indivi
duele baltechniek en de snelheid
waarmee de aanvallen werden opge
bouwd. Het tempo lag voor de ploeg
van Johan van der Haar te hoog en
in de tweede set werd de strijd een
demonstratie. Keer op keer blokkeer
den de Nederlandse meisjes de Hon
gaarse aanvallen te laat. In de derde
set sloeg Nederland even terug en
behaalde tegen een rustiger spelend
Hongarije een overwinning met
1513. Meer dan deze set stonden de
Hongaarse dames echter niet toe.
het gesprek over de salarissen te her
openen in het geval de sociaal-econo
mische ontwikkeling daartoe aanlei
ding mocht geven.
De verplichte snipperdag, die tot
nog toe voor het rijkspersoneel gold,
is thans vervallen en toegevoegd aan
de normale vacantieperiode, zodat de
ze thans afhankelijk van de rang resp.
15, 17, 19 of 23 dagen gaat bedragen.
Extra verlofdagen worden toege
kend op grond van de leeftijd, te
beginnen met één dag bij 30 jaar. 2
dagen bij 40 jaar, en vervolgens elke
vijf jaar een dag meer; dus zes dagen
bij zestig jaar. Deze belangrijk verbe
terde regeling komt in de plaats van
de bestaande vakantieregeling op ba
sis van de leeftijd.
De regering wil over de werktijd
verkorting het gesprek met de bon
den begin 1969 nog voortzetten. De
ontwikkeling in het bedrijfsleven zal
daarbij van grote invloed zijn.
Overplaatsing
Ambtenaren, die betrokken zijn bij
de spreiding van rijksdiensten, krij
gen een hogere extra vergoeding.
Voor gehuwde ambtenaren of onge
huwde ambtenaren met een eigen
huishouding is het bedrag vastgesteld
op 2500. te betalen in drie jaarlijkse
termijnen van 1250, 750 en 500.
Voor de overige ongehuwden is het
bedrag 1250 625, 375 en f 250).
Personeel, dat in dienst treedt na
de beslissing, de betrokken dienst uit
Den Haag naar elders over te bren
gen, komt niet in aanmerking voor
deze extra vergoeding. Bovendien
geldt de extra toelage slechts voor de
rijksdiensten, die op een nog nader
vast te stellen spreidingslijst voorko
men. In januari hopen de centrales
van overheidspersoneel en de staatsse
cretaris hierover nader overleg te ple
gen. De ministerraad heeft hierover
gisteren dus geen beslissing genomen.
Tussen de centralen en de bonden be
staat nog geen eenstemmigheid over
het' aantal diensten, dat op deze lijst
moet voorkomen.
KEY BISCAYNE De komende
Amerikaanse president Nixon heeft
voor 127.800 dollar (ruim 450.000 gul
den) een buitenhuis gekocht te Key
Biscayne in Florida. Hij ging daar al
enige jaren voor vakan ie naar toe,
maar logeerde dan gewoonlijk bij
vrienden.
ARNHEM Ingrid Tuk heeft vrij
dagavond in Arnhem de tweede par
tij van de tweekamp om het Neder
lands schaakkampioenschap voor da
mes tegen Fenny Heemskerk gewon
nen. De partij werd na 40 zetten af
gebroken. maar bij de tweede zitting
gaf Fenny Heemskerk bij de 52e zet
op. De stand in de tweekamp, die uit
vier partijen bestaat, is nu 1,50,5.
AMSTERDAM Dc ..Dankbaarheids-
tentoonstelling" ln het Rijksmuseum
van zeventig beroemde uit de door de
watersnood geteisterde kerken en kloos
ters van Florence geredde fresco's, ls
vrijdagavond ln tegenwoordigheid van
een groot internationaal gezelschap ge
opend.
Italië brengt deze tussen de dertien
de en de zestiende eeuw vervaardigde
schilderingen voor het eerst buiten de
landsgrenzen. Dit werd pas mogelijk
nadat vooraanstaande restaurateurs in
genieuze methoden hadden gevonden
om de fresco's (en de restanten daar
van) van de eeuwenoude muren te ha
len en op platen van kunststof over te
brengen.
Bij deze werkzaamheden kwamen in
vele gevallen de signaturen van de
schilders te voorschijn. Ook de onder
tekeningen zijn in het Rijksmuseum te
zien. In New York bezochten 400.000
mensen de expositie. De unieke tentoon
stelling in Amsterdam duurt tot 9
maart.
De bezoeker van de tentoonstelling
zal zich er op moeten instellen, dat
de fresco's in kerken en kloosters zijn
geschilderd „om er naar op te zien",
meestal aanzienlijk hoger dan de nor
male oogstand. Deze voorstellingen nu
zo dicht onder bereik te hebben, maakt
een wonderlijk effect.
ROME De politie is gistermid
dag in de Italiaanse hoofdstad slaags
geraakt met vijfduizend studenten,
die demonstreerden voor een her
vorming van het onderwijs en tegen
het krachtige optreden van de poli
tie bij vorige betogingen. Zeker
twintig studenten werden aange
houden.
Het grondpersoneel van de lucht
vaartmaatschappij Alitalia legde
gisteren het werk voor 24 uur neer,
onder andere uit protest tegen het
in dienst nemen van niet-Italiaans
personeel.
Na jarenlange voorberei
ding is de beroemde zangbun
del van Joh. de Heer in een
geheel vernieuwde vorm
verschenen. Stel u gerust, het
is de oude, vertrouwde bun-
Rumoer rondom het
test-onderzoek is een verward
boek. waarin de schrijver
tracht de Rorschach-test te
verdedigen tegen de beden
kingen tegen deze vlekken-
test. De schrijver, J. W. Lin
deman. propageert een, mede
door hemzelf geschreven,
voor onderwijzers en perso-
neelchefs, zonder in dit boek
waar te maken waarom
personen met een op psycho
logisch gebied geringe theore
tische opleiding, beter dan
psychologen in staat zouden
zijn deze test te hanteren.
(Uitgave Stabo, Delden, 159
blz„ 75,90).
Hannic wordt tweede, door
H. ter Merwe. De woudman
netjes vormen een hecht ge
zin, ondanks alle plagerijtjes
en spitse geestigheid. Delica
te hartszaken doen zich voor
maar komen tot een prachtige
oplossing. Hannie krijgt haar
Freek waar ze zoveel om
heeft gebeden en op hun
bruiloft weet Herman voor
taan Mien voor zich zelf te
hebben. (Meinema, Delft 191
blz„ 1,50).
del met de honderden in bre
de kring geliefde liederen.
Maar de teksten zijn in de
hedendaagse spelling gezet en
de muziek van alle 853 liede
ren en koren is opnieuw gete
kend, zodat er eenheid in het
notenbeeld kwam.
Een enorm werk. dat de
moeite wel zal lonen, want
deze bundel beleefde in meer
dan zestig jaar almaar nieu
we drukken en niets wijst
erop dat de belangstelling
voor het eenvoudige lied ver
flauwd is. „Door de gehele
geschiedenis van de Zangbun
del loopt de draad van Gods
leidingen." schreef Johannes
de Heer in 1955.
Met deze 21ste uitgave, ge
drukt op bijbelpapier, komt
de totale oplage (inclusief de
tekstuitgave) op 1 miljoen 56
duizend exemplaren.
De oude bundel dus, in
nieuw gewaad. De organist
Jan van Weel den heeft weer
vele harmonisaties gemoder
niseerd, maar de teksten zijn
onverlet gelaten. Wel zijn
niet minder dan zestien nieu
we liederen opgenomen. De
187 in oudere uitgaven nog
voorkomende, maar nu ver
vallen liederen staan in een
aanhangsel. dat apart
verschenen is.
Van de nieuw opgenomen
liederen noemen we „Mijn
herder is de Here God",
„Dank U", „Nu gaan de bloe
men nog dood" en een flink
aantal van John Buurman.
Een fraaie, stevige uitgave,
die ƒ18 kost. Uitgave Handel -
mij. Joh. de Heer en Zn. te
Rotterdam.
JOH. DE HEER
Het wonder van San Nican
dro. door Pinchas Lapide.
vertaling Magda Schreuder. is
het haast ongeloofwaardige,
maar historisch juiste verhaal
van een aantal eenvoudige
dorpelingen in San Nicandro.
dicht bij de hak van de Itali
aanse laars, waar een van de
weinig geletterde boeren het
Oude Testament gaat lezen.
Hij wordt er zo door gegre
pen dat hij besluit Israëliet te
worden en met hem een aan
tal andere dorpelingen, op
wie hij zijn enthousiasme
weet over te brengen.
De hele groep Italianen
leeft nu in Israël in de neder
zetting Ras-e-Amar. Een offi
cier van de Joodse Brigade
die met andere geallieerde
troepen in Italië aan land
werd gezet om dit land te be
vrijden kwam de wonder
baarlijke geschiedenis te we
ten en schreef deze op: Het
werd een meeslepend boek.
dat reeds in acht landen is
verschenen. (C. de Boer jr.,
Hilversum. 223 bl. 9.75)
Tone Brulin. die vorig jaar
debuteerde met de verhalen
bundel 'Een neger op de sofa"
schreef opnieuw een bundel
met twaalf verhalen naar het
titelverhaal genoemd 'Ge
vecht tussen twee mannen
van rubber'. Twaalf 'fan
tastische' verhalen staat op
de flap van de pocket, maar
men vraagt zich af of sommi
ge van de verhalen niet eer
der realistisch zijn dan fan
tastisch.
Zo bijvoorbeeld 'Niet ver
van Braganza'. Een Portugese
illegale werker pleegt verraad
omdat hij niet zoals hij be-
loofde een groepje deserte
rende soldaten de grens over
heeft gezet. De soldaten
deserteerden uit vrees naar
de strijd in Angola te worden
gestuurd. Wel fantastisch, bij
na absurdistisch is het titel
verhaal over twee mannen
van rubber, waarin, zoals in
de meeste verhalen een
scherpe kritiek verscholen
ligt. Hier is het op 'de
omstandigheden die in som
mige landen heersten bij het
volbrengen van de kiesplicht'.
Al met al een zeer le
zenswaardige bundel waaraan
men zeker veel genoegen zal
beleven mits men niet afkerig
is van moderne litteratuur.
De Duitse kunstkenner
Gottfried Lindemann heeft
geprobeerd in zijn boek De
Gouden Eeuw van onze schil
derkunst de bloei van de Hol
landse schilderkunst in de ze
ventiende eeuw te ontleden
en aan de hand van voorbeel
den aan te tonen, dat die
kunst op een gegeven mo
ment keiharde business was
geworden.
Hij is daar goed in
geslaagd. Hij beschrijft in een
zeer leesbare stijl de achter
gronden, die de „Meesters"
van de zeventiende eeuw
hebben gedreven geperfectio
neerde kunstwerken te ma
ken.
Voor zijn stelling, dat die
kunst harde commercie was,
gaat hij terug naar de Middel
eeuwen, toen de kerk de al
leenopdrachtgever voor de
kunstenaar was. De beelden
en schilderijen uit die tijd
waren meestal religieus.
De vroeg-Renaissance met
de beeldenstorm waren voor
de Hollandse schilderkunst
beslissend: het protestantisme
bande de beelden en schilde
rijen de kerk uit.
Daarna werden wereldlijke
en kerkelijke vorsten, koop
lieden en bankiers, de op
drachtgevers. In de zeven
tiende eeuw kwam het verza
melen van kunstwerken in
zwang bij alle bevol
kingsgroepen.
De stand van kunstenaars
steeg in aanzien. Vandaar dat
welgestelde burgers hun be
roep opgaven. om zich
uitsluitend a?n de schilder
kunst te gaan wijden. Zo was
Jacob van Ruijsdael een be
kend arts, Jan van Giyen een
makelaar, Aert van de Neer
een kastelein, terwijl Jan
Steen een bierbrouwerij en
een herberg bezat
Door harde concurrentie (In
Amsterdam alleen al werkten
300 schilders) werden de
kunstenaars tot specialisatie
gedwongen. Men moest iets
unieks voortbrengen.
Van Ruijsdael. Van Goyen
en Hobbema werden
landschapsschilders, Frans
Hals specialiseerde zich in
portret, Pieter de Hoogh en
Gabriel Metsu werden inte-
rieurschi lders. Brouwer en
Jan Steen schilderden het
boeren- en volksleven.
Alleen Rembrandt was een
eenling, een buitenstaander
die zich geheel afzijdig hield.
Hij had geen duurzaam fi
nancieel bestaan en stierf met
schulden.
Voorlopers van deze schil
ders vindt Lindemann weer
terug in de Middeleeuwen. Zo
beeldde Jan van Eijck het
volksleven, de ironie en de
satire uit die later door Jan
Steen werd geperfectioneerd.
De landschappen van de
Gouden Eeuw waren zonnig,
maar ook veelal met een
dreigende, onheilspellende
lucht Ze ontstonden in ate
liers! Deze wisselwerking, het
licht en de atmosfeer, bleven
nog lang de kenmerken van
het Nederlandse landschap.
De kleuren- en
zwart-wit-reprodukties in het
boek zijn van zeer goede
kwaliteit In het boek is te
vens een uitvoerig biogra
fisch register van 75 kunste
naars uit de Gouden Eeuw
opgenomen (Kruseman).
