Afgebouwde
functioneel
Antwoordkerk
zalencentrum
POÏCHEFSTROOM VIERT EEUWFEEST
ZEVEN ZALEN EN EEN VIJVERTJE
Kerken gaan nog
meer samen doen
St. Nicolaas
Geen arbeidsregeling
bij Gewestelijk Orkest
n sportref cadeau? een fiets!
Nixon: banden met
Europa verstevigen
Een woord voor vandaag
Overmorgen is het
ttESOEPiNGSWEBK
Klokkespel in
Antwoordtoren
Referendum in
kerk ds. Ketelaar
geef de kinderen iets voor hun fiets!
DINSDAG 3 DECEMBER 1968
Er staat een merkwaardige zin in Jesaja 40. ,JDe Libanon
is niet toereikend als brandhout en zijn wild gedierte niet ten
brandoffer."
Dit is een beeld dat de oudtestamentische Jood echter nau
welijks moeilijkheden opleverde. Bij deze zinnen zag hij het
hout gehakt en gekloofd liggen bij het brandofferaltaar in de
voorhof van de tempel. Hij zag de dieren er staan om geof
ferd te worden. De stapel hout was ondenkbaar hoog, en het
aantal dieren niet te tellen, maar God zei: Het is niet genoeg.
Zo wil Jesaja ons duidelijk maken dat wij niet tot God kun
nen komen met wat wij bezitten. En evenmin kunnen wij tot
God komen met wat wij kunnen presteren. Hij zegt het heel
fijntjes: In Gods ogen zijn wij „als een druppel aan een em
mer en als een stofje aan een weegschaal."
We leggen bij God geen gewicht in de schaal. We zijn niet in
staat de weegschaal met onze goede daden naar een voor ons
gelukkige kant te doen doorslaan.
Maar dan zegt Jesaja: „Met wien dan wilt ge God vergelij
ken?" Het beeld van de weegschaal wordt nog steeds aange
houden. Wij wegen niet tegen God op, wij kunnen niet verge
leken worden met zijn heiligheid. En toch kunnen we met
minder niet toe.
Maar dan tegen het einde van het hoofdstuk wordt gespro
ken over: „Wie de Here verwachten." God geeft Zijn eigen
Zoon. Wij kunnen God niet gelijk worden, maar Hij wordt
ons gelijk. Hij komt om onze plaats in te nemen op de weeg
schaal van Gods gerechtigheid.
We lezen vandaag: Daniël 3 vers 19 tot 30.
(Van een onzer verslaggevers)
ROTTERDAM De mist rondom de Antwoordkerk in Hoog
vliet is opgetrokken. Na drieënhalf jaar verwarring voor het
oog van de buitenwacht, en moeizaam touwtrekken op hoog
niveau zoals ingewijden wisten, zijn de bijgebouwen nu in een half
jaar tijd klaargekomen. Met een verrassende snelheid heeft het
Rotterdamse aannemingsbedrijf v/h C. Spee gestalte gegeven aan
het om financiële redenen nogal besnoeide ontwerp van architect
Rein H. Fledderus.
Toch is het Antwoordkerk-
complex met zijn zeven zalen
een modern en functioneel ker
kelijk centrum geworden. Een
45 meter lang gevelfront van
lichte stenen heeft de mistroos
tige aanblik van de zwarte ku
bus aanzienlijk verbeterd.
Het zalencomplex van de
Antwoordkerk is glasdicht. Over
goed twee weken is de rommel
opgeruimd en zijn de lokalen
ingericht. De negen klokken in
de nog niet voltooide toren heb
ben als proefgeluid
VOOR DE HANDEL: B. D. LEEFSMA N V.
I KERKSTR. 25, AMSTERDAM,TEL.23Z727
NED. HERV. KERK
Beroepen te Rotterdam-Zuid (wijk-
§em. Slotboom»: G. Juckema te Ensche-
e te Kootwijk: P. Kolijn te Scherpe-
nisse; te Oud-Alblas en te Streefkerk:
W. L. Tukker te Zwolle; te Emmastad
Curasao Veren. Prot. Gemeenten)
toez.: L. Wieringa te Eefde.
Aangenomen naar Oldenkeppel: C. v.
Ooyen te Treebeek; naar Drachten: S.
Brandsma te Gramsberg, die bedankte
voor Jutfaas: naar Vorden (toez.): J. C.
Krajenbrink te Emmen.
Bedankt voor Utrecht (ziekcnhuis-
pred.»: drs. C. H. v. Rhijn te Apeldoorn.
GEREF. KERKEN
Beroepen te Zwijndrecht-Groote Lindt
(vac J. Tevel): H. Moll te Rotterdam-
Overschie: te Boskoop en te Hauler-
wijk: J. A. Kwast te Nieuw-Weerdinge
(Dr.); te Winsum-Obergum (Gr.): H.
Dijkslag te Spijk (Gr.); te Willemstad
(N.Br.): kand. L. v. d. Veer aldaar, die
dit beroep heeft aangenomen.
Bedankt voor Assen (5e pred.pl.) en
voor Castrieum: J. v. Drie te Leider
dorp: voor Baflo (Gr.); J. Z. Potjer te
Maasland.
Aan de theol. hogesch. te Kampen
slaagde voor het kand. ex. theologie: P.
v. Dijk, Doggerstraat 8C te Rotterdam,
die i.v.m. stage nog niet beroepbaar ls.
GEREF. KERKEN (vrUgem.)
Bedankt voor Sliedrecht: K. B. Hol-
werda te Zalk en Veecatcn.
CHRIST. GEREF. KERKEN
Bedankt voor Veenendaal (Bethel-
k«rk): J. Plantinga te Rozenburg; voor
DELFT De muzikale muis
van het nieuw geformeerde
Gewestelijk Orkest voor Zuid-
Holland krijgt een grotere
staart. Steeds meer blijkt de
dilettantische opzet van dit en
semble dat via een proefspel
werd geformeerd, waarbij de di
rigent Bart van Beinum niet
aanwezig was. Iedereen in or-
kestland vraagt zich dan af hoe
een dirigent, die de muzikale
merites van zijn orkestleden niet
kent, deze musici op de hun toe
komende plaats kan indelen.
Van de 26 orkestleden het zou
den er eigenlijk 37 moeten worden
zijn er twintig lid van de Ned.
Toonkunstenaarsbond, één van de
Alg. Bond van Kunstenaars en één
van het Orkestenverbond. Maar
slechts beide laatste organisaties
worden door het bestuur van het or
kest toelaatbaar geacht voor het voe
ren van onderhandelingen over ar
beidsvoorwaarden.
Deze arbeidsvoorwaarden zouden
er natuurlijk al hebben moeten zijn.
Nu nog musiceren de leden van dit
Gewestelijk Orkest zonder dat er af
spraken bestaan.
Men begrootte aan inkomsten een
bedrag van 198.500, maar het is nog
zeer de vraag of zelfs een orkest als
het Utrechts Stedelijk Orkest zo'n
bedrag haalt.
In de planning was opgenomen een
aantal van 70 koorbegeleidingen voor
1750 gulden per stuk. Welk koor kan
zo'n som betalen.
Er bestaat de mogelijkheid van
schorsing tot zes maanden zonder uit
kering van salaris. Deze schorsing
gelegd, maar er is beroep mogelijk,
kan door de orkestleiding worden op-
Het wordt tijd, dat er spoedig een
behoorlijke arbeidsregeling komt. De
Ned. Toonkunstenaarsbond heeft er
één opgesteld, als tijdelijk bedoeld
en daarbij uitgaande van soortgelij
ke opzetten voor het Fries en Over
ijssels Orkest. Maar de NTB werd
uitgerangeerd. Waarom' Een andere
vraag is waarom de beloofde ophel
dering over de benoeming van diri
gent Bart van Beinum nog niet is
gegeven.
De nieuwbouw omvat o.a. een ont
moetingshal (met podium en kleedka
mers) met een diepte van elf meter,
waarin 176 stoelen worden geplaatst
Deze hal wordt met een schuifwand
gescheiden van de ketkzaal die 480
zitplaatsen heeft. De overige lokalen
komen in de vleugel aan de noordzij
de. Dit zijn een consistorie, een grote
predikantenkamer (5,5 x 3 m). een
vergaderzaal, een „praatzaal", een
hobbyruimte en een kindercrèche.
Alle lokaliteiten worden voor de
officiële opening van vrijdagavond 20
december volledig ingericht voor het
doel waartoe zij bestemd zijn. De
kosten van deze inrichting zijn be
grepen in de 650.000 die met de
bouw van het zalencomplex was ge
moeid.
Andere voorzieningen die men in
het kerkelijk centrum zal vinden zijn
een keuken, een garderoberuimte en
een telefooncel. Tussen de lokalen
wordt een binnenplaats met een vis-
vijvertje aangelegd.
STVNTKERK
Zoals bekend werd de Antwoord
kerkzaal in oktober 1964 in een re
cordtempo van zes dagen gebouwd in
het kader van de kerkbouwactie
„Antwoord '64", waarvoor de Neder
landse bevolking in korte tijd een
bedrag van 21 miljoen gulden op ta
fel bracht.
De „stuntkerk" op de Zalmplaat,
die als een zwarte tover-paddestoel
uit de grond omhoog schoot, moest
een tastbaar symbool worden van de
voortvarende samenwerking van ne-'
gen Nederlandse kerken. Deze sa
menwerking kreeg nog meer gestalte
toen op zondagavond 18 oktober 1964
de Antwoordkerk met een wij
dingsvolle interkerkelijke dienst voor
het oog van televisie-kijkend Neder
land officieel werd geopend.
Na deze spectaculaire gebeurtenis
sen ontstond rondom de toen al
„meest gefotografeerde kerk van Ne
derland" een stormachtige vormen
aannemende deining, toen men zich
bewust werd dat het donkere gevaarte
in de verlatenheid van een stil pol
derlandschap geen functie had.
Weliswaar werd er vanaf december
1964 maandelijks een interkerkelijke
dienst gehouden, maar dat gebeurde
met kunst- en vliegwerk: er was
geen enkele bijruimte waarin de
dienstdoende predikanten hun toga's
konden aantrekken; zij moesten de
toevlucht nemen tot een bouwkeet in
de omgeving en toen deze later werd
weggehaald verkleedden de dominees
zich achter in de kerkzaal... De kerk
gangers, die uit andere wijken
moesten komen omdat op de Zalm
plaat nog maar enkele tientallen ge
zinnen woonden, moesten zich door
de modder waden om de kerk te
kunnen bereiken.
In Hoogvliet ging men zich afvra
gen wat men eigenlijk aan moest met
„de onvoltooide". Vooral toen duide
lijk werd dat de gemeente Rotterdam
De Schoonhouense beiaardier
J. van den Ende zorgt een kwar
tier voor de aanvang van de sa
menkomst waarin de Antwoord
kerk wordt overgedragen voor
een oecumenisch concert op de
negen klokken die nu hun defini
tieve plaats in de foren hebben
gekregen.
Zoals men zich van de actie
Antwoord '64 zal herinneren is er
van elk der negen kerken die in
de actie samenwerkten een klok:
de grootste is de hervormde en
weegt 675 kg. Dan komt de ge
reformeerde van 410 kg, vervol
gens de christelijke gereformeer
de van 290, de evangelisch-lu-
therse van 205 en de doopsgezin
de t?an 115 kg.
Vier klokjes van onder de hon
derd voltooien het instrument:
een remonstrantse van 90, een
vrije evangelische van 64, een
baptistenklok van 54 en tenslotte
een oud-katholieke klok van 45
kg.
De beiaardier heeft de Ant
woordkerk ook al een luidschema
voor heel 1969 aangeboden. Of
daarvan gebruik zal worden ge
maakt is nog niet bekend. Wel is
zeker dat de toren op de avond
van de overdracht in floodlight
zal staan.
DEN HAAG De deelnemers aan
de discussiedag die met Landelijk
centrum voor gereformeerd jeugd
werk zaterdag in Den Haag belegde
onder andere over „Dienstplicht zon
der wapenen?", hebben een telegram
met de volgende Inhoud verzonden
aan de generale synode der Gerefor
meerde Kerken in Nederland:
„Gereformeerde jongeren, te Den
Haag in gesprek bijeen rond het on
derwerp „Dienstplicht zonder wape
nen?", vragen u met klem in alle si
tuaties waarin daartoe aanleiding is
op te roepen tot de bereidheid vredes-
stichters te zijn; zij vragen u zich als
kerk te zetten tot de bestudering
van de mogelijkheden die er liggen in
de geweldloosheid en uw leden daar
toe op te roepen." Ondertekend: S.
Landheer, gespreksleider.
Rotterdam-Zuid: K. J. Velema te Leeu
warden.
GEBEF. GEMEENTEN
Beroepen te Wolf aartsdijk (Z.): A
Kok te Poortvliet.
Bedankt voor Zeist: Chr. v. d. Poel
te Yerseke; voor Groningen: J. v. Haa-
ren te Amersfoort.
UNIE V. BAPT. GEM.
Beroepen te Noordbergum: J. H.
Blankers te Staveren.
REMONSTR. BROEDERSCH.
Aangenomen naar Amersfoort: prop.
E. P. Meyering te Leiden.
niet de minste haast maakte met de
geprojecteerde woningbouw.
De bezorgdheid werd volkomen
toen de hervormde Generale Finan
ciële Raad en de gereformeerde
Stichting Steun Kerkbouw in au
gustus 1966 eindelijk besloten dat de
Antwoordkerk niet zou worden afge
bouwd. Hun argument was dat de
gemeente Rotterdam haar woning
bouwactiviteiten had verplaatst naar
de andere Maasoever in de Prins
Aiexanderpolder.
VRAGENKERK
Hierop volgde een verwarrende si
tuatie met o.a. vragen in de gemeen
teraad. B. en W. antwoordden daarop
dat het de initiatiefnemers van de
Antwoordkerkbouw van het begin af
aan bekend was geweest dat de kerk
In een isolement zou komen te staan
en dat de nieuwe wijk in een langza
mer tempo zou worden afgebouwd.
Met deze ontwikkeling was de Ant
woordkerk voor het Hoogvlietse
kerkvolk een „Vragenkerk" gewor
den.
Het moest tot december duren dat
vooral op aandrang van de kerken in
Hoogvliet toch tot de afbouw werd
besloten op basis van een vereenvou
digd ontwerp van architect Fledde
rus. Daarna ging nog een jaar heen
met het wachten van de ene instantie
op de andere. En toen in december
1967 eindelijk het werk was aan
besteed, duurde het nog eens een half
jaar voor men de eerste paal kon
slaan.
Maar het ziet er niet naar uit dat
deze teleurstellende voorgeschiedenis
straks bij de ingebruikneming veel
aandacht zal krijgen: er is al zoveel
over gezegd en geschreven. In Hoog
vliet bekijkt men het dan ook liever
van een andere kant: „vijf jaar gele
den hadden we niet kunnen denken
dat er nu al zo'n mooie kerk op de
Zalmplaat zou staan."
SAMENSPELKERK
De Antwoordkerk is voor de zon
dagse kerkdiensten toegewezen aan
de gereformeerde kerk van Hoog
vliet. Maar het is geen gereformeerde
kerk: De gereformeerde predikant
drs. P. Hainjé gaat als voorzitter van
de bouwcommissie vrijdag 20 decem
ber het complex overdragen aan de
heer T. W. J. van den Berg, die het
als voorzitter van de beheerscommis
sie namens de negen kerken die in de
Drs. P. HAINJÊ
méér samenwerken
actie Antwoord '64 samenwerkten zal
aanvaarden.
De maandelijkse gecombineerde
kerkdiensten van de hervormde
wijkgemeente Meeuwen
plaat-Zalmplaat en de gereformeerde
kerk van Hoogvliet, die sinds 1964
onder gemeenschappelijke verant
woordelijkheid van de beide kerkera
den worden gehouden, gaan gewoon
door. Nu de kerk klaar komt wil men
zelfs niet meer met een keer per
maand volstaan. Voor de andere -
kerkelijke activiteiten gaan de beide
kerken van het zalencomplex gebruik
maken.
K2
Drs. Hainjé: ,,Deze kerk
dwingt ons ertoe steeds méér
samenwerking te zoeken. De
hele situatie hier dwingt ons
trouwens om samen te doen
wat maar mogelijk is. Opvoe
ring van het aantal gemeen
schappelijke diensten zit er dik
in. Verleden week heeft onze
gemeente zich daarover posi
tief uitgesproken. Wij gaan de
Classis Schiedam een voor
stel doen."
Het feest
Tan surprise en
rijm is pas compleet
met bloemen.
Van die grote
kleurige bossen.
Of een fijne plant.
Originele 5 december-
verrassingen I
(Van onze kerkredactie)
DRACHTEN Baptistenpredi
kant ds. J. Ketelaar heeft zijn
gemeente laten weten, dat hij
doorgaat met zijn actie. Deze
week zullen de gemeenteleden
beslissen, of hij als predikant
gehandhaafd kan blijven.
In een brief die hij aan al zijn ge
meenteleden gestuurd heeft, schrijft
hij dat zijn radicale politieke actie
niet maar een hobby is, maar ge
boren is uit een diepe en lange wor
steling. Meer en meer is hij ervan
overtuigd geraakt, dat het evangelie
ook sociale en economische conse
quenties heeft. Hij kan en wil nu
niet anders meer en hij zou een
broodprediker zijn, als hy er nu
mee zou ophouden.
„Het is mijn diepe hoop en ver
wachting, dat wij met u en allen
samen die volle verkondiging van
het evangelie aanvaarden en aan de
orde stellen in het leven en in de
maatschappij, waarin wij leven."
Ds. Ketelaar belooft, dat hij zijn
werk in de gemeente zo goed moge
lijk zal blyven doen. Zal de actie
meer tijd in beslag gaan nemen, dan
vertrouwt hy erop, dat er in onder
ling overleg wel een oplossing voor
de financiën te vinden is. In ieder
geval behoeft de gemeente er niet
onder te lijden.
De gemeenteleden hebben een
stembriefje gekregen, dat zij voor
zondagavond moeten inleveren. Daar
op kunnen zij aangeven, of zij willen
dat ds. Ketelaar als predikant aan
de gemeente verbonden blijft. Er is
een oproep van de kerkeraad bij,
zich niet aan deze stemming te ont
trekken.
De verwachting is, dat de verhou
ding ongeveer fifty-fifty ligt De
genen die tegen ds. Ketelaar zijn,
hebben niets tegen zijn persoon,
maar menen dat zijn pastorale werk
in het gedrang komt door zijn poli
tieke activiteiten.
Eén van de hoofddoelen nieuwe regering
NEW YORK De komende
Amerikaanse president Nixon
heeft gisteren op een perscon
ferentie in zijn hoofdkwartier
gezegd, dat versteviging van
de banden met West-Europa
één van de hoofddoelen van
zijn regering zal zijn.
Op de vraag of president De Gaulle
geen groot struikelblok vormde, ant-
(Van onze kerkredactie)
POTCHEFSTROOM Volgend jaar gaan
de universiteit en de theologische school van
Potchefstroom in Transvaal hun eeuwfeest
vieren.
De geschiedenis van deze universiteit (de
„Zuidafrikaanse VU") is nauw verbonden
met die van de Gereformeerde Kerk in
Zuid-Afrika.
Het behoeft dan ook niet te verwonderen, dat er
ter gelegenheid van dit eeuwfeest in heel Zuid-Af
rika kerkelijke streekfecsten plaats zullen vinden.
In Potchefstroom zelf organiseert elke faculteit
een wetenschappelijke bijeenkomst, zodat er behal
ve ln juli elke maand een of meer bijeenkomsten
zullen worden gehouden. Bij elke bijeenkomst zal
minstens één buitenlands geleerde optreden.
Er verschijnen verder verschillende gedenkboe
ken. Het geschiedeniswerk van dr. G. C. P. van der
Velver wordt al gedrukt. De theologische school
stelt een boek samen, terwijl enkele docenten van
de universiteit een bundel voorbereiden over het
thema „De atoomeeuw in Uw licht".
In 1869 besloot de synode van de Gereformeerde
Kerk (de „Dopperkerk"), om een eigen theologische
opleiding op te richten. De synode vergaderde dat
jaar toevallig ook in Potchefstroom.
Op 29 november 1869 werd de school in het
plaatsje Burgersdorp geopend. Van het begin af
was aan deze school een literaire voorbereiding
verbonden.
Het onderwijs in de voorbereidende vakken
maakte al in 1879 de benoeming van een speciale
hoogleraar nodig. Langs deze weg werd verder ge
werkt en werden jonge mannen opgeleid voor een
graad aan de Kaapse universiteit.
In april 1904 besloot de synode van Middelburg
(Kaap), om de theologische school met de literaire
afdeling naar Potchefstroom over te brengen. Dat
werd het begin van een brede ontwikkeling voor
beide Inrichtingen.
Du Toit
Een belangrijk aandeel in dat synodebesluit had
dr. J. D. du Toit, toen nog een jong predikant in
Potchefstroom. Later zou hij zelf hoogleraar wor
den en grote bekendheid verwerven door zijn bij
belvertaling en psalmberijming in het Afrikaans.
In 1919 (precies op de helft van dit eeuwfeest
dus) kreeg de litaraire afdeling subsidie van de
regering, maar daarvoor was het nodig, dat ze
losgemaakt werd van de theologische school.
Onder de naam „Potchefstroomse Universi
teitskollege vir Christelike Hoër Onderwys" werd
de afdeling nu een onderdeel van de universiteit
van Zuid-Afrika.
In 1931 werd het college verheven tot een
zelfstandige universiteit met behoud van zijn
christelijk karakter.
Plannen
Voor de naaste toekomst heeft de Pot
chefstroomse universiteit grote plannen. Binnen zes
jaar zullen nieuwe gebouwen verrijzen ter waarde
van 40 miljoen gulden.
woordde Nixon: „Ik geloof niet dat
Europa zonder Frankrijk verder kan
gaan, en Frankrijk kan dat niet zon
der Europa.... Ik geloof dat generaal
De Gaulle er ook zo over denkt".
Gevraagd om een opsomming van
de dringendste problemen waarmee
zijn regering te maken krijgt, zei
Nixon dat Vietnam op de eerste
plaats kwam en direct daarna de cri
sis in het Nabije Oosten.
Verder noemde hij achtereenvol
gens de Oost-West-betrekkingen op
een aantal terreinen, de nationale de
fensie met betrekking tot aanvals- en
afweerraketten, versterking en reac
tivering van de NAVO en in verband
daarmee de betrekkingen met Europa
in het algemeen, en tenslotte La
tijns-Amerikaanse en Afrikaanse
aangelegenheden.
Nixon maakte de benoeming be
kend van Henry Kissinger tot mede
werker belast met aangelegenheden,
die de nationale veiligheid raken.
Kissinger is 45 jaar en van Duitse
afkomst. Hij zal toezicht hebben op
het defensiebeleid van het Witte
Huis.
Kissinger wordt beschouwd als een
deskundige voor vraagstukken aan
gaande de betrekkingen met Europa
en het Atlantisch Bondgenootschap.
Evenals Nixon. is hij van oordeel, dat
de VS een voorzichtig beleid moeten
voeren ten aanzien van de Sowjet-
unie en een strategisch-militair over
wicht moeten handhaven.
Loethoeli en mevrouw
Roosevelt geëerd
NEW YORK Twee van de zes
prijzen, die de Algemene vergade
ring van de Verenigde Naties jaar
lijks uitreikt aan mensen die zich
verdienstelijk hebben gemaakt op
het gebied van de mensenrechten,
worden postuum toegekend aan
Albert Loethoeli en Eleanor Roose
velt, de echtgenote van de president
