Kamerlid Vondelin,
ben niet vernieuwd
Nasmaak en voorproef:
leesbare prestatie
geschenk?iets voorde fiets!
geef vader een fietsgezond!
Moordzaak-Roekan j e
morgen na 2Vi jaar
in hoger beroep
anders
dan andere
Docerend
Kamer rommelig
De Navo
„Politicus moet
over gevoelige
maar dikke
huid beschikken"
Radicaler
Zoon lid SVB
,EEN STEKJE ARBEIDS THERAPIE"
Eigen werk
F otodocumentaire
Jeroen Bosch
Walgelijk
Mijn zwakke punt
constante kwaliteit
Prof. Van Eesteren
krijgt prijs
9
DINSDAG 19 NOVEMBER 1968
Dr. Anne Vondeling: „Ik heb het leven altijd nogal aardig
gevonden en dan is er de neiging weer op de been te willen;
in zekere zin was het ook een sportieve uitdaging weer fit te
Lorden."
Was daar veel wilskracht voor nodig? „Dat is niet meet
baar; je hebt geen vergelijkingsmateriaal met jezelf, noch
met anderen, je kunt niet exact zijn. Het is net als in de oor
logstijd. De een was moedig, de ander niet, maar in potentie
kan degene die niet zo moedig was, veel moediger zijn ge-
Leest."
Uw opmerking „je kunt niet exact zijn" is eigenlijk ty-
terend voor u. „Ik heb een bêta-opleiding gehad, ik heb
rbied voor de feiten gekregen. Ik ben erop getraind niet
(neer te zien, dan er werkelijk is."
Ui ilh Om eerder sprake is van een zekere radi-
nuiu vlUUUriddn calisering op centrale punten. Dat
kan wel verband houden met het feit
dat we de laatste tien jaar meer aan
dacht hebben gekregen voor wat er
buiten onze landsgrenzen gebeurt
We krijgen meer te maken met ele
mentaire kwesties de gelijkheid
van de rassen, democratisering, de
kwestie van arm en rijk die een
grotere radicaliteit vergen. In Neder
landse verhoudingen gaat het meer
om beter en vlugger, zijn hervormin
gen dus meer een kwestie van
graad."
Er zijn in Nederland jonge mensen,
vooral studenten, die „het systeem"
aanvallen, zich beroepend op de
marxistische filosoof Marcuse. Hoe
staat u daar tegenover?
V.: „Ik heb de gelegenheid gehad
de essentie van de denkbeelden van
Marcuse te ervaren, ook wat sommi
ge mensen van Nieuw Links schrij
ven. Met de kritiek op de huidige
maatschappij kan ik voor een be
langrijk gedeelte meegaan, maar voor
de filosofie van Marcuse, als een
gesloten systeem, voel ik niets.
Marcuse is geen vernieuwer, maar
heeft allerlei verschijnselen gesigna
leerd; maar als je me vraagt als ik
het platvloers mag zeggen wat
koop ik daar nou voor, dan moet ik
zeggen dat het me niet die shock
heeft gegeven."
Sommige studenten wekken de in
druk dat ze geloven in een rechts
komplot van politici en bedrijfsleven.
V.: „Ik wil niet beweren dat er in
dit land geen politici zijn, die voor
het bedrijfsleven werken, maar van
„een komplot" is geen sprake; beslist
niet. Ik vind wel dat er allerlei ter
reinen zijn, waar te weinig controle
en te weinig openheid is. Ik denk bij
voorbeeld aan fusies en dergelijke.'*
De zorgvuldig naar een juiste
ïrmulering van zijn zinnen
oekende dr. Vondeling (52) is
og moeilijk ter been. Hij kwam
7 september, na ruim veertien
laanden afwezigheid, terug in
e Kamer. Hij is nu weer aardig
ïgewerkt, hoewel hij vindt „de
antjes er nog een beetje af te
open".
Vandaag legde hij zijn (deze
fk in de handel gekomen)
ik voor aan de Nederlandse
ers. De titel „Nasmaak en voor-
roef' wekt het vermoeden, dat
Vondeling het resultaat van
(enken tijdens de periode van
en revalidatie op papier
:ft gezet. Toch is dat niet zo:
oor het ongeluk, op 29 juni
was de opzet van het boek
leeltelijk gereed.
;péHet twee uur durende gesprek
■IN n praatje waarbij partijpolitiek
C -t et aan de orde is vindt plaats in
1 n rustig vertrekje ln het Kamerge-
w. Dr. Vondeling wijst me een
.'1 met bureau aan („daar kunt u
Jakkelijker schrijven"), bestelt kof-
en gaat bijna docerend in op elke
•ag.
Van politici wordt soms gezegd
een periode van afwezigheid
t ze zijn „vernieuwd". Is het tegen-
uordige Kamerlid Vondeling, door
len tot nieuwe voorzitter van de
'dA bestempeld, een andere Vonde-
ig dan de briljante oppositieleider,
de omstreden minister van finan-
in? Is er, zoals in de Verenigde
aten bij voorbeeld sprake was van
n „nieuwe Nixon", ook een „nieu-
e Vondeling"?
Dr. Vondeling: „Mijn boek is heie
aal niet de neerslag van mediteren
dat zult u bij het lezen ook wel
en en lk heb ook geen geweldige
itdekkingen gedaan. Ik ben geen
euwe mens geworden."
En een tikkeltje vinnig: „Overigens
ideI nd ik de vergelijking (met Nixon)
et erg leuk."
Was het moeilijk na de lange peri-
le van afwezigheid weer in te vnl-
Is de sfeer in de Kamer veran-
AG
_,Als je de kranten leest en de
andelingen, en veel bezoek krijgt
"n Kamerleden, blijf je redelijk
ed op de hoogte. De sfeer in de
imer is de laatste anderhalf jaar
el wat veranderd. Het kan wel dat
t gewoon in de lucht zit: op elk
rrein is er een zoeken naar nieuwe
>rmen, en dit is dan de neerslag van
at er buiten het Kamergebouw ge
urt.
De Kamer is wat rommeliger en
dclozer dan vroeger. Ik hou echt
el van interrumperen, en heb dat
>k wel eens gedaan, maar als een
terruptie een ihele lezing wordt,
«t dat te ver. Dat rommelige merk
ook aan de gewone verslagen,
aarln de vormgeving minder kwali-
lt heeft.
Ik zie het werk in de Kamer vooral
i zaken doen, als praktisch wer'c-
am zijn, en ik betwijfel of het ren-
iment nu zo hoog is als in de perio-
1 met wat vastere structuren. Mis
kien komt het door het geweldig
ote aantal nieuwe leden, maar en-
o. dit is een indruk."
Aangenomen wordt dat de mens
j het ouder worden conservatief of
inservatiever wordt. Hebt u daar
politicus ook last van?
V.: „Ik ben eerder geneigd tot het
indeel; ik dacht dat er bij mij
de Navo de laatste jaren veel meer
het accent gekregen van het dienen
van de vrede, terwijl nu meer het
accent komt te liggen op het punt
door machtsvorming tot verminde
ring van de spanning te komen.
En als in de huidige situatie een
defensie-apparaat zin heeft, moet je
dat doen met landen, waarmee je je
verwant voelt."
Wat vindt u van het demonstreren?
V.: „Demonstraties zijn soms v/el
zinvol, maar ik heb het gevoel dat er
de laatste tijd demonstraties zijn ge
weest, die alleen maar tot gevolg
hadden, dat de mensen een weerzin
tegen de demonstranten kregen.
Er is toch al een kloof tussen de
intellectuele wereld en de gewone
man, maar zoals het de laatste tijd
gebeurt, is het effect averechts, ter
wijl die studenten juist willen sa
menwerken met de arbeiders.
De studenten vergeten dat ze nog
altijd tot een van de meest bevoor
rechte groepen behoren."
Hoe staan uw kinderen tegenover
de politiek? Komen ze wel eens in
conflict met hun vader, zoals de zoon
van minister Willy Brandt, die over
de uiterst linkse sympathieën van
zijn zoon heeft gezegd: „Als je later
een goeie socialist wil worden, moet
je op je achttiende communist zijn"?
V.: „Mijn oudste zoon studeert
rechten, is fractievoorzitter van de
SVB in Leiden, en is wat je noemt
zeer geëngageerd. Mijn beide andere
kinderen volgen alles wel precies,
maar staan er meer sceptisch tegen-
Als ik het over links heb, versta ik
daaronder progressief. De Duitse stu
denten volgen een heel andere lijn:
ze zijn anarchisten. Wat de opmer
king van Brandt betreft: dat is niet
mijn mening, en als iemand zou zeg
gen communist en lid van de CPN te
•m
(Van onze parlementsre-
dactie)
DEN HAAG Het el van
dr. Anne Vondeling,
oud-fractievoorzitter,
oud-minister van Finan
ciën en nu kandidaat-voor
zitter van de PvdA, is ge
legd. Vandaag verscheen
zijn reeds aangekondigde
boek Nasmaak en voorproef.
De ondertitel luidt: Een
handvol ervaringen en
ideeën, waarbij naar onze
mening de nadruk op het
eerste valt. Soms heeft men
zelfs de indruk de memoires
te lezen van een teruggetre
den politicus, die van een
afstand het huidLge gebeu
ren gadeslaat. En dat is bij
zonder interessant, vooral
om wat Vondeling heeft te
vertellen over de voorberei
dingen voor het kabi-
net-Cals en de befaamde
nacht van Schmelzer, de ei
genlijke aanleiding tot het
schrijven van dit boek.
Schokkende uitspraken
moet men in Nasmaak en
voorproef niet verwachten,
maar ook zonder dat zijn er
zoveel interessante gegevens
over achtergronden en over
peinzingen over de toe
komst, dat het vlot geschre
ven boek een goede plaats
kan krijgen in datgene wat
over het Nederlandse parle
mentaire leven is versche
nen.
Vondelings visie op de
partijvernieuwing is: de
beslissing is al gevallen. Er
is een ontwikkeling in gang
gezet, die niet meer is te
stuiten. Daarbij komt hij tot
de uitspraak, dat „op zijn
laatst een half jaar voor de
verkiezingen van 1971, de
houding van de christen-ra
dicalen in de confessionele
partijen een conflict tot ge
volg zal hebben". Het is
duidelijk, zegt Vondeling,
dat de christen-radicalen
niet met de WD in een sa
menwerkingsverband wil
len. „Het conflict zal dus
betekenen: of een ontijdig
einde van het kabinet-De
Jong of een uittocht van ra
dicalen uit diverse partij-
Fatsoen
De houding van de PvdA
tegenover de KVP? „De
PvdA kan het eenvoudig
niet (meer) willen met de
KVP zoals die reilt en zeilt
Zij kon het al niet meer na
de moord met voorbedach
ten rade van de heren Aal-
berse en Schmelzer op het
kabinet-Cals. Nu de PPR
geboren is, sluiten zelf
respect en goed politiek
fatsoen zo'n huwelijk uit".
Vondeling gaat overigens
(uiteraard) uitvoerig in op
de periode-Cals. Hij ver
meldt onder meer, dat
destijds de uitdrukkelijke
afspraak is gemaakt, met
instemming van Schmelzer,
dat minister Luns zijn
laatste termijn zou „doen",
Hij vraagt zich ook, „maar
het is achteraf gepraat", of
men er niet verstandiger
aan gedaan had gelijk ver
kiezingen uit te schrijven,
voordat het interimkabi
net-Zijlstra optrad. Ter on
dersteuning haalt hij aan
wat Van der Goes van Na-
ters al zei, toen de PvdA na
de val van het kabinet-Ma-
rijnen in de regeringsboot
stapte.
Nieutc Links
Met de ervaringen van
Vondeling zou een pagina te
vullen zijn. Wij willen
slechts enkele punten noe
men: de positie van de Ko
ningin in ons staatsbestel,
inkomen Kroon, vereenvou
diging vpn de staatsie rond
om het Hof, het principiële
verschil tussen Den Uyl en
Vondeling over de exploita
tie van bodemschatten, d*
briefwisseling met Cals en
het openbaar maken van
zijn advies als fractievoor
zitter aan de Koningin, zijn
visie op de Partij van do
Arbeid en zijn genuanceer
de kritiek op een beweging
als Nieuw Links. En last but
not least zijn taxatie van de
figuur De Quay als mi
nister-president
Het is werkelijk bewon
derenswaardig dat Vonde
ling zijn boek (hij was het
al voor het auto-ongeluk
van plan) schreef nadat ve
len hem eigenlijk al
afschreven voor de actieve
politiek.
Hij zegt er zelf van: „Ik
had het als een soort ver
antwoording willen schrij
ven. Nu Is het een stukje
arbeidstherapie geworden.
Daarvoor en ook voor het
vlotte kijkje in de keuken
van de politiek een eresa
luut
Nu Vondeling weer op het
Binnenhof is, doet zijn boek
alleen al veel van hem ver
wachten.
(Uitgave De Arbei
derspers, Amsterdam, 221
blz.)
Dr. ANNE VONDELING: Nóg langs het lijntje
zijn, heb ik geen enkele affiniteit met
hem."
Sommige politici, vooral in de Ver
enigde Staten, laten hun toespraken
schrijven, laten zioh adviseren voor
hun kleding en haardracht, doen aan
zogenaamde image-building waarbij
ze zich door psychologen laten ad
viseren. Hebt u dat ooit laten doen?
V.: „Ik sta wel op het standpunt
dat een volksvertegenwoordiger moet
weten wat er onder de mensen leeft.
Ik heb een jong Kamerlid eens ge
vraagd: Ben je wel eens op Terschel
ling geweest, en in Zeeuwsch-Vlaan-
deren?
Omgekeerd moeten de mensen je
ook leren kennen. Ik heb bewust de
publiciteit gezocht, echt geprobeerd
in het nieuws te komen en te blijven,
maar ik heb me daarbij niet laten
adviseren.
Ze noemen de Navo een agressieve
organisatie.
V.: „Ik geef toe dat militairen door
de aard van hun werk een behouden
de trek hebben, maar gelukkig heeft
Ik heb altijd mijn eigen speeches
gemaakt en nooit stukken onderte
kend, die ik niet zelf had geschreven,
behalve wanneer het wetsontwerpen
betrof. Wel was er in onze fractie, als
iemand woordvoerder was, altijd een
toevloed van ideetjes.
Verder zegt de brillenmaker zelf
wel dat ik nodig een nieuwe bril
moet hebben, of zegt de kleermaker:
Meneer Vondeling, dat zit helemaal
niet goed."
Hebt u zich kritiek wel eens aange
trokken? Er is bijvoorbeeld gezegd
dat u iets schoolmeesterachtigs heeft.
V.: „Ik heb eens gezegd dat een
politicus een hele gevoelige, maar
dikke huid moet hebben. Vrij alge
meen wordt gezegd dat ik een
schoolmeester ben, en dat zal dan
wel zo zijn.
In zekere zin ga ik daar nog een
beetje prat op ook. Een heleboel
mensen vinden de politiek een moei
lijke, ingewikkelde zaak, die ze nau
welijks begrijpen. Dat vind ik
verschrikkelijk en daarom probeer
ik, als een docent, duidelijk te zijn."
Ik heb een periode gehad dat ik in
Den Haag op kamers was, maar de
meeste tijd ben ik in hotels. Ik reis
altijd met de trein: het is veilig,
goedkoop en je kunt er nog werken
ook. Gebrek aan tijd voor mijn gezin
is mijn zwakke punt. Voor politici
zoals ik, moest er eigenlijk een ver
plicht celibaat zijn.
Ik lees niet zo vreselijk veel, want
daar heb ik geen tijd voor. Een bun
deltje poëzie kun je in korte tijd
doornemen. Voor mij is de dichter
Achteibeng nog altijd het absolute
hoogtepunt. Dat is zoiets unieks.
Ook voor Vestdijk heb ik een ge
weldige bewondering, en ik ben een
groot liefhebber vfln Anton Koolhaas
en (W. F.) Hermans.
In de bioscoop ben ik in geen tij
den geweest; in de schouwburg nog
wel eens, de initiatieven gaan dan
altijd van mijn vrouw uit. De tele
visie heb ik tijdens mijn rustperiode
helemaal gevolgd."
Maar nu is er weer weinig
TILBURG De Jeroen
Boschstichting richt in het kader van
het Studium Generale van de Katho
lieke Hogeschool, in het gebouw van
deze school een fotodocumentaire in.
Men kan deze bezichtigen van 21 no
vember tot en met 1 december. Deze
collectie foto's was tijdens de herden
kingstentoonstelling van Jeroen
Bosch najaar 1967 geëxposeerd.
tijd voor televisie. Wel is dr.
Vondeling in Leeuwarden op het
voetbaldveld gesignaleerd. Langs
het lijntje; evenals in de Kamer,
waar hij nog niet heeft gespro
ken.
„Ik heb nog niets specials op
mij genomen. Als je niet zou
weten dat iedereen gemist kan
worden, is zo'n ziekte goed om
je van die gedachte te genezen."
Dus toch een ontdekking? V.:
„Ik was er al lang van overtuigd
dat het zo was." Dr. Vondeling
geeft me een hand en gaat moei
zaam de trap af.
(Van onze speciale verslaggever)
DEN HAAG Het drama van
Strypemonde, de zogenaamde
moordzaak-Rockanje dient mor
gen voor het Haagse gerechtshof
in hoger beroep. Tussen de be
handeling voor de Rotterdamse
rechtbank en het appel ligt een
periode van 2Vz jaar. Een
„ongewoon lange tijd" volgens
juridische deskundigen.
Op 26 mei 1965 werd de grootgrond
bezitter en reder James van Hoey
U hebt enkele keren wat harde,
bijna provocerende opmerkingen ge
maakt, bijvoorbeeld over „kouwe
kak".
V.: „Ik hou van stijl, maar het de
corum mag geen drempel zijn die
verwijdering brengt tussen kiezer en
gekozene. Ik pieker er bijvoorbeeld
niet over mijn onderscheidingen te
dragen; naar mijn gevoel wekt dat
ook weer de indruk dat je een soort
uitverkorene bent.
Er komen nu weer foto's im de
kranten van de Navo-vergadering
met generaals, die in hun dagelijks
werk van die plakkaten onderschei
dingen dragen, gekregen voor het
bestrijden van anderen met wie ze in
dezelfde club zitten. Dat vind Ik wal
gelijk: van dit soort flauwekul moe
ten we af zien te komen."
Wat drijft u voort in de politiek?
Ambitie, idealisme?
V.: „Om deze vraag te kunnen be
antwoorden, zou ik me aan een psy
chologische test moeten onderwerpen.
Natuurlijk heb ik ambitie in de zin
van mijn werk goed te willen doen;
het willen uitblinken geldt voor ie
dereen, ook voor een journalist. Maar
ik heb er geen enkele moeite mee
mezelf idealist te noemen. Zo wil ik
mezelf graag zien, het ls een andere
vraag of ik het ook ben.
Ik vind dat het Kamerlid
maatschap een hoge mate van dienst
betoon inhoudt, niet voor een be
paald belang, of voor een bepaalde
groep, maar voor heel het volk."
Blijft u in Leeuwarden wonen?
Hebt u nog tijd voor uw gezin en tijd
voor eventuele hobby's?
V.: „We blijven in Leeuwarden.
Het is een prettige stad, te overzien
en je kunt een beetje distantie ne
men van je werk.
caballero
Smith op zijn bij Roekan je liggend*
landgoed Strypemonde met messte
ken om het leven gebracht De
73-jarige multimiljonair had kort te
voren een onderhoud gehad met de
thans 59-jarige bosarbeider Dirk B.,
die voor hem werkte. De laatste had
een loongeschil met zijn baas, doch
tussen beiden had altijd een opval
lend goede verstandhouding bestaan.
Het drama vond plaats in de bos
sen van Strypemonde. Na de aanval,
die in een droge sloot werd uitge
voerd, slaagde de dodelijk gewonde
heer Van Hoey Smith er nog in naar
z'n woning te rijden. Hij overleed bij
na onmiddellijk zonder ook maar met
één woord over z'n aanvaller te heb
ben gerept.
Bekentenis
Het begin van een bekentenis, die
Dirk B. na zijn arrestatie deed,
trok hij nog diezelfde dag in. Niette
min achtte de rechtbank hem schul
dig aan de dood van de bejaarde re
der. Omdat hij niet toerekeningsvat
baar werd geacht, werd hij bij vonnis
van 17 februari 1966 gedurende een
jaar in een krankzinnigengesticht ge
plaatst en daarna ter beschikking van
de regering gesteld.
In zijn requisitoir noemde de offi
cier indertijd als eerste feit de ernsti
ge loongrief, die de bosarbeider tegen
zijn werkgever koesterde.
Ook wees hij op het grote aantal
bloedspatten, dat op de kleding van
Dirk B. gevonden was. Volgens het
gerechtelijk laboratorium in Den
Haag was dit bloed niet afkomstig
van de, duiven, die verdachte de
avond tevoren had geslacht, terwijl
het onaannemelijk was dat de spo
ren door zelfverwonding veroorzaakt
waren.
De officier bracht voorts nog naar
voren dat de mespunt, die in het li
chaam van de heer Van Hoey Smith
was aangetroffen, zeer waarschijnlijk
bij het steekwapen behoorde, dat de
bosarbeider altijd bij zich droeg en
dat nooit is teruggevonden.
Ontkenning
Toneelspeler en TV-acteur Wil van Seist
25 STUKS f 1.60 EEN LAinCNt PSOQUKT
Dirk B. is tot vandaag toe blijven
ontkennen de reder te hebben ver
moord. Zijn verklaringen wijzen in de
richting van een complot, dat zou zijn
gesmeed door „politieke vijanden"
van de heer Van Hoey Smith, die een
nationaal-socialistisch oorlogsverle
den had. Ook gaan er geruchten dat
de bosarbeider zwijgplicht kreeg opge
legd, toen hij toevallig getuige waa
van de lafhartige overval. Z'n kleding
zou met bloed z(jn besmeurd, toen
hij de dodelijk gewonde grootgrondbe
zitter in diens auto hielp.
AMSTERDAM Prof. C. van
Eesteren (71) heeft de David
Röellprijs 1968 ontvangen „voor zijn
zowel natie naai als internationaal
uitzonderlijk belangrijke bijdragen
aan de ontwikkeling van de stede-
bouw". De prijs is een tweejaarlijkse
prijs van 6.000 van het Prins Bern-
hardfonds.
Sinds zijn dertigste jaar heeft prof.
Van Eesteren zich gewijd aan de ste-
debouwkundige problemen van
Amsterdam, van 1947 tot 1967 was hij
buitengewoon hoogleraar in de stede-
bouwkunde van de technische ho
geschool in Delft
