Wereldraad bezint zich op
het gezag van de bijbel
L
TWEE
MAAL
IN 'N
WEEK
Een woord voor vandaag
Dr. Visser 't Hooft gaf naam
Centrum onderzoek
studie en vorming
dient samenleving
Experimentele studie
Acht groepen
Dit jaar beginnen
Religieuze
taal als
jargon is
heidens
u<
>r
XI
Extra zitting var
lutherse synode^
El
DONDERDAG 14 NOVEMBER llgiUWE
Was wat ik gisteren schreef niet sterk eenzijdig? Was het
artikel onder op de pagina over prof. dr. G. C. van Niftrik niet
ook van toepassing op het Woord voor vandaag? De christen,
schreef hij, moet „van zijn heiliging, van al zijn christelijke
'bestdoeningen' altijd weer worden teruggeworpen op de recht
vaardiging van de goddeloze".
Wat de Amsterdamse hoogleraar schrijft is waar, is bijbels.
Maar toch mag niet vergeten worden dat Johannes in het
derde hoofdstuk van de eerste brief toch nadruk legt op ons
doen. Maar dat doen is er niet om heilig te worden, noch om
voor God aanvaardbaar te zijn. Dat doen is een vrucht van
Gods herscheppende kracht.
Dat „doen" begint voor Johannes bij „liefhebben". Hij schrijft:
„dat wij elkander zouden liefhebben". Hij begon het derde
hoofdstuk met: „Ziet, welk een liefde ons de Vader heeft
gegeven". Die liefde moet een echo hebben. Omdat de Vader
ons lief heeft, moeten wij elkander liefhebben.
Die liefde is dus geen eigen krachtsinspanning, maar een
echo of vrucht van Gods liefde. Als prof. Van Niftrik schrijft:
Jk ga met lege handen" heeft hij gelijk. Maar tegelijk is het
waar dat ik met vole handen ga, want God maakt mijn handen
tot zijn handen. En zijn handen zijn nooit leeg.
W» lezen vandaag: I Johannes 4 1-12.
(Van een onzer verslaggevers)
ROTTERDAM In een fraai
gebouw aan de Maasboulevard
is nu een centrum van onderzoek,
studie en vorming gevestigd, ge
richt op de oecumene. De initia
tiefnemers hopen hiermee goede
diensten te kunnen bewijzen aan
de samenleving. Door twee insti
tuten zal het werk worden ver
richt.
Dr. W. A. Visser 't Hooft, oud se
cretaris-gr nerval van de Wereldraad
van Kerken, opent zaterdag met offi
cieel dit gebouw met het uitspreken
van een rede. Desgevraagd was hij
bereid zijn naam aan het centrum te
verbinden. Dr. Visser 't Hooft zal dan
ook de titel „Dr. W. A. Visser 't
Hooftcentrum" aan de gevel onthul
len.
Het gebouw is een schenking uit
Duitsland. In 1961 bood de „Aktion
Stihnezeichen" van de Evangelische
Kirche dit projekt aan als teken van
verzoening.
Deze aktie. waaraan miljoenen
Duitsers in geld en mankracht hun
bijdrage hebben geleverd, richtte op
enkele plaatsen in de wereld deze
tekens op. Zij wil daarmee te kennen
geven dat deze generatie Duitsers
hebben begrepen welk onvoorstel
baar leed de Hitlerverschrikking
overal heeft aangericht.
De schenkers beschrijven dit pro
jekt als een „Internazionale ökume-
nische Sozialakademie" en de ge
bruikers menen nu aan dit doel in
opzet te hebben beantwoord. Archi-
tekt Joan van Dillen (tijdens de
bouw overleden) ontwierp een ku
busvormig gebouw op pilaren van zes
lagen. Met deze vorm symboliseerde
hij de oecumene. Bouwtijd was drie
jaar, totale kosten ruim twee miljoen.
Uitdaging
Stage
Instellingen op interuniversitair ni
veau zijn hun werk in het gebouw
begonnen. In de eerste plaats het
Universitair Instituut Vormingswerk
Bedrijfsleven. Doel: door onderzoek
In verschillende delen ven de wereld zullen theologen zich samen
buigen over een bepaald bijbelgedeelte. Tegelijkertijd zullen ze zich
afvragen hoe ze in die studies het gezag van de Schrift ervaren. Zo
willen ze op een geheet nieuwe manier een onderwerp benaderen dat
meer dan ooit de theologen boeit.
T\R. J. C. Rupp (links) en dr.
H.M. de Lange in het gebouw
van waaruit zij voortaan het
werk van enkele instituten
zullen leiden.
en opleiding bij te dragen tot betere
bewustwording der achtergronden
van de industriële samenleving.
Het Instituut bestaat sedert 1957 en
wordt gesteund door kerken, uni
versiteiten en bedrijfsleven.
In Rotterdam zal het nu nauw
gaan samenwerken met de Ned. Eco
nomische Hogeschool. Een staf van
zeven leden is reeds bezig met
cursussen, adviezen, opleiding en on
derzoek. Opleiding van theologen en
theologische studenten past in het
kader van de doelstellingen.
Het nieuwe gebouw biedt ruime
mogelijkheden. Reeds is een stage
van dertien theologen aan de gang.
Dankzij de logiesaccomodatie is het
mogelijk cursisten in de Maasstad te
detacheren. Deze theologen en
voortaan iedere groep, die het cen
trum voor enige tijd bezet zullen
in het bedrijfsleven praktisch wer
ken.
UTRECHT „Religieui
taal" moet een dimensie van d
gewone taal zijn. Als jargon
zij heidens.
BEROÉPWGSWERK
NED. HERV. KERK
Beroepen te Voorst (toez.): K. v. Ot
teren te Lathum (Gld.).
Bedankt voor Arnemuiden: A. J. Wijn-
maaien te Maartensdijk <U); voor Din-
teloord: C. J. P. Lam te Putten.
GEREF. KERKEN
Bedankt voor Sneek: H. A. Starren-
burg te Wolvega.
CHRIST. GEREF. KERKEN
Beroepen te Zaandam: P. N. Ribera
te Enschede.
GEREF. GEMEENTEN
Bedankt voor Middelharnls: A. Hoo-
Ïrland te Werkendam; voor Terwolde:
Llgtenberg te Oenemulden.
Een ander initiatief van het UIVB
richt zich op het helpen met training
van theologen uit Afrika en Azië. Tal
van werkgroepen zullen zich bezig
houden met de problemen der stede
lijke samenleving. Op Westeuropees
niveau hoopt men een stuk „dienst
aan de vrede" te kunnen gaan beoe
fenen, mede in samenwerking met
het Polemologisch Instituut in Gro
ningen en vooral op verzoek van de
Duitse schenkers van het gebouw.
Een nieuw instituut ter onderzoek
van de normen en waarden in de
geïndustrialiseerde samenleving zal
binnenkort ook vanuit dit gebouw
gaan werken. Op dit terrein is reeds
enig werk verricht. Behalve de uni
versiteit van Utrecht en de NEH zui
len de drie technische hogescholen en
de r.k. Nijmeegse universiteit deelne
men.
De stafleden dr. H. M. de Lange en
dr. J. C. Rupp beschouwen het als
een uitdaging temidden van het geïn
dustrialiseerde Rijnmondgebied te
mogen werken. Zij menen met de
I beide instituten een wijze van oecu-
menische vormgevlig te brengen die
nieuw en uniek is en het hart der
j samenleving raakt.
Prof. Krenier neemt
15 januari afscheid
APELDOORN Woensdag 15 ja
nuari neemt prof. W. Kremer
afscheid van de Theologische Ho
geschool der Christelijke Gerefor
meerde Kerken. Diezelfde avond
wordt zijn opvolger, drs. J. P.
Versteeg, geïnstalleerd. Donderdag
middag 16 januari zal prof. Versteeg
dan zijn inaugurele oratie houden.
DEN HAAG Er ie geen onderwerp dat zozeer de gemoederen van de theologen bezig houdt
als het „gezag van de Heilige Schrift".
In de Gereformeerde Kerken wordt ermee geworsteld, zodat deze week twee uitgevers een
boek over dit onderwerp op de markt brachten onder dezelfde titel, „De bijbel in het geding."
Het boek van Callenbach verscheen onder redactie van de theologen prof. dr. C. G. Berkouwer,
en dr. A. S. van der Woude. Het hoek van Kok is geschreven door ds. B. W. Ganzevoort.
De hervormde synode kwam met een bezinning in de vorm van het boek „Klare Wijn".
In Amerika komen de evangelischen, die zich aan het fundamentalisme ontworsteld hebben, er
maar niet los van. Het onderwerp duikt telkens weer op in de kolommen van het blad „Chris
tianity Today."
En ook de Wereldraad van Kerken kan het niet langer meer terzijde laten liggen. In de ko
mende jaren zal vanuit de afdeling „Faith and Order" (Belijdenis en kerkorde) een diepgaande
studie aan dit onderwerp worden gewijd.
Het Is niet de eerste keer dat dit
onderwerp op de agenda van de We
reldraad staat. Reeds in 1951 werd
het boek „Bijbels gezag voor van
daag" gepubliceerd. Maar er is zoveel
veranderd in denken, omstandighe
den en benadering van de bijbel dat
wat toen gezegd werd voor vandaag
niet meer actueel is.
Gezag op zich is vandaag niet meer
wat het in 1951 is Het is niet langer
gebonden aan een functie, een status,
maar aan een persoon. Daarom had
paus Johannes oneindig meer gezag
dan de huidige Paulus. Gezag wordt
niet meer erkend omdat het om onder
werping vraagt, maar pas als het be
wezen heeft werkelijk als gezag te
functioneren.
Maar dbk de wijze waarop de bijbel
gezien wordt in de kringen van de
Wereldraad is veranderd. De studie
van 1951 zegt met nadruk dat de bij
bel een eenheid is en dat we kunnen
spreken van één boodschap en van
één bijbelse positie.
V erscheidehheid
Maar de laatste jaren zijn velen
sterk onder de indruk gekomen van
het feit dat de bijbel een verscheiden
heid is; niet alleen dat de bijbel be
staat uit boeken die onder zeer ver
schillende omstandigheden en cultu
ren geschreven zijn, maar ook dat er
tussen de schrijvers verschil is van
boodschap, van theologie. Er worden
historische gegevens verstrekt die
niet altijd met elkaar kloppen en die
met de beste w!l van de wereld niet
kloppend gemaakt kunnen worden.
Bovendien duikt nu meer dan ooit
de vraag op, of het gezag van de
bijbel ook betekent dat ieder onder
deel evenveel gezag heeft. Heeft het
boek van Leviticus evenveel gezag
als de woorden van Jezus? Kerken
die binnen de Wereldraad met elkaar
in gesprek komen, ontdekken dat zij
hun theologie gebouwd hebben op be
paalde teksten, waaraan zij hoog ge
zag gaven, terwijl andere kerken an
dere teksten gebruikten en daardoor
tot andere uitkpmsten kwamen.
Sinds New Delhi doen de Oosters
Orthodoxe Kerken volop mee en
sinds het Vaticaans Concilie verschij
nen steeds meer rooms-katholieken
op de bijeenkomsten. Dat bracht weer
een geheel nieuw aspect van het pro
bleem naar voren. De kerken hebben
namelijk niet allemaal dezelfde bij
bel. De protestanten hebben de klein
ste bijbel. De vraag naar de canon
duikt op.
Apocriefe boeken
In protestantse kringen vraagt men
zich nu meer en meer af of Luther
gelijk had, toen hij zich beriep op de
kerkvader Hienmymus en bepaalde
boeken als „Apocrief" betitelde. Hij
vertaalde ze echter nog, omdat ze wel
niet gebruikt mochten worden als „be-
wijsteksten", maar nog wel nuttig wa
ren om te lezen De synode van Dordt
verwierp ze echter 150 jaar geleden
ook als „preekteksten". Hieronymus
beriep zich op de Palestijnse bijbel
van de Joden. Al lang is het bekend
dat de Alexandriinse joden een uitge
breidere bijbel oezaten. Geleerden be
ginnen zich nu af te vragen of het
wel waar was, dat de laatsten
„vooruitstrevender" (minder joods)
waren dan de eersten, en de Palestijn
se canon de echte is. Kan het niet
andersom zijn?
Geëmigreerde gereformeerden in
Canada en Australië zijn beslist hun
geloofsbroeders in Nederland niet
vooruit. Is het mogelijk dat de Pales
tijnse joden zich ontdi an hebben van
een aantal bijbelboeken die vooral
door de christenen gebruikt worden
om hun geloof te verdedigen? Zo ont
komen ook de protestanten die leven
in de lijn van Dordt er niet meer aan,
zich te bezinnen op de vraag naar het
gezag van de altijd apocrief genoem
de boeken.
wérkelijk
uitrustl
Van
DRAKA.
Plan van actie
Van 21 tot 26 oktober kwamen in
Boldern bij Zurich theologen uit heel
de wereld bijeen om te gaan spreken
over het gezag van de bijbel. Het
ging deze groei van 25 er niet om,
direct met conclusies te komen. Hun
taak was een plan van actie uit te
stippelen.
De tijd is voorbij dat we het gezag
van de bijbel kunnen omschrijven in
een bepaalde theorie. De kerk heeft
in het verleden gewerkt en gewor
steld met bepaalde inspiratietheoriën.
Daar is de al lar.g vergeten „mechani
sche inspiratie" als zou God de bijbel
hebben gedicteerd aan Zijn stenogra
fen, Aan het andere uiteinde van het
spectrum stond de idee dat de bijbel-
schrijvers net zo geïnspireerd waren
als dichters. Prof. Herman Bavinck
schreef over de „organische inspira
tie", een uitdrukking die velen lang
heeft geholpen, maar toch ook weer
niet alles zegt.
Ondanks het feit dat ontzaglijk
veel boeken verschijnen over dit pro
bleem, is nog geen nieuwe benaming
uitgevonden. Berkouwer waarschuwt
dat er wel „niemand zal zijn die.... in
een organische visie op zichzelf reeds
een garantie ziet voor waarachtig
Schrift geloof zonder bedreigingen."
(De Heilige Schrift, deel II, pag. 27).
En later schrijft hij, „dat de term
organisch, dat wil zeggen door middel
van een orgaan of instrument, op zich
zelf nog weinig licht geeft in de dis
cussies." Maar hij stelt daar dan geen
nieuwe term naast.
Geen theorie
De vraag mag gesteld worden of
het in onze huidige situatie wel moge
lijk is de wijze waarop het gezag van
de Heilige Schrift functioneert in een
bepaalde term uit te drukken. De ter
men uit het verleden falen alle op
een gegeven moment. De 25 Wereld
raadtheologen, twee van hen waren
Nederlanders: prof. dr. H. Berkhof en
mevrouw dr. E. Flesseman-van Leer,
ondernamen zelfs geen poging. Ze be
sloten het probleem van een geheel
andere kant aan te pakken.
Mevrouw Flesseman-van Leer
hield in Boldern een inleiding over
de vraag waarom de Wereldraad van
Kerken zich nu opnieuw met dit on
derwerp moet bezig houden. Faith
and Order heeft zich bezig gehouden
met een studie over „Schrift, traditie
en tradities". Daaruit volgde een stu
die over de wijze waarop de Schrift
moet worden uitgelegd (hermeneuti
sche studie), maar daarin dook tel
kens het probleem van het gezag van
de Schrift op.
De aandrang vanuit andere orga
nen van de Wereldraad is nog ster
ker. In uitgaven en rapporten van de
Wereldraad wordt telkens weer de
bijbel geciteerd. Maar de laatste jaren
wordt steeds meer kritiek uitgeoefend
op de wijze waarop bepaalde „bewijs-
teksten" worden gehanteerd, soms he
lemaal uit hun verband gerukt.
Bovendien, zo zeggen weer ander
en, is de bijbel vrijwel het enige wat
de verschillende kerken van de Werel
draad gezamenlijk bezitten. Hun litur
gieën, hun kerkordes, hun liederen,
hun tradities lopen geweldig uiteen
nu de Oosterse Kerken volop mee
doen en de rooms-katholieken hun
neus binnen de deur hebben.
Moderne vragen
Drie vragen duiken in het bijzonder
In onze tijd op:
1. Nu zoveel nadruk wordt gelegd
op de onderlinge verscheidenheid bin
nen de bijbel moet men zich gaan
afvragen of no 4 wel over het gezag
van de Schrift gesproken kan worden
als de bijbel geen meer of minder
harmonieuze gemeenschap van ge
tuigen is. Of moet gekozen worden
tussen bijvoorbeeld het gezag van het
zij Deuteronomium of Kronieken, of
het gezag- van Petrus of Johannes?
2. Volgens een rapport staan er wel
degelijk dingen in de bijbel die el
kaar tegenspreken en die niet ver
klaard kunnen worden als elkaar aan
vullende delen van één bepaalde
waarheid. Dat dwingt ons te kiezen
voor of tégen een bepaalde gedaerte.
Doen we dat, dan worden we onmid
dellijk geconfronteerd met het gezag
van de bijbel.
3. De bijbelschrijvers hebben bij
hun werk duidelijk gebruik gemaakt
van bepaalde bronnen. Is alleen de
uiteindelijke tekst bekleed met bij
bels gezag, of strekt dat gezag zich
ook uit over die bronnen?
Experimenteel
Besloten werd een proefondervinde
lijke studie op te zetten. In plaats
van langs een filosofische weg, of
langs de weg van het mense
lijk denken te komen tot een bepaal
de uitspraak, gaan de 25 theologen
overal in de wereld studiegroepjes
vormen die een bepaald bijbels ge
deelte of een bijbels onderwerp gaan
bestuderen. Dit worden strikt acade
mische of wetenschappelijke studies.
Er komen 'n het totaal acht groe
pen. Een Duits-Nederlandse groep
gaat zich bezinnen op wat de bijbel
zegt over het eeuwige leven, een Ame
rikaanse over het onderwerp „revolu
tie", maar dan vooral vanuit de Berg
rede van de Here Jezus. Weer een
andere groep maakt een studie over
Johannes de Doper in zijn verhou
ding tot Jezus. Een Spaanse rooms-ka-
tholieke groep gaat zich vooral bezin
nen op de wonderen van Christus.
Een Scandinavische groep werpt zich
op de bijbelse gegevens over de maag
delijke geboorte, en een Italiaanse op
de bijbelse gegevens over de opstan
ding.
Tijdens deze studie willen de groe
pen proberen aan te voelen hoe nu de
bijbel in hun werk fungeerde. Waar
om werd de ene tekst wel een zwaar
(Van onze kerkredactie)
NIJKERK/KAMPEN
De nachtmerrie van iedere
uitgever is dat hjj nog eens
een boek op de markt zal
brengen en dat dan blijkt dat
een collega tegelijkertijd een
boek publiceert onder dezelf
de titel. Callenbach in Nij-
kerk en Kok in Kampen is
dat deze week overkomen.
Een bijkomende bijzonder
heid is dat het boek van Cal
lenbach onder meer is gere
digeerd door een auteur die
altijd Kok in Kampen exclu
sief zijn boeken laat verzor
gen, prof. dr. G. C. Berkou
wer. De titel van beide boe
ken is „De bijbel in het ge
ding". Het onderwerp in bei
de gevallen is het gezag van
de Heilige Schrift.
Aan de uitgave van Callenbach
hebben verschillende theologen
meegewerkt. De hoofdstukken wa
ren oorspronkelijk colleges uit de
theologische etherleergang van de
NCRV. Honderden predikanten
hebben ernaar geluisterd en willen
ongetwijfeld de bundel bezitten.
Onder de schrijvers treffen we
prof. dr. G. C. Berkouwer en prof.
dr. A. A. van Ruler, prof. dr. G. P.
Hartvelt en de rooms-kathollek
prof. dr. J Coppens, prof. dr. J. T.
Bakker en de christelijk-gere-
formeerde prof. dr. B. J. Oosterhoff
aan.
Na een algemene inleiding over
het Schriftgezag van prof. Berkou
wer schrijven zij over Schriftkri
tiek en Schriftgezag in de 17de «n
18de eeuw, de 19e en 20ste eeuw en
in de -ooms-katholieke theologie.
accent gegeven en de andere niet?
Waar ligt het gezag en hoe kwam dat
op ons af?
Dan pas begint het eigenlijke werk,
want dan moet na de exegetische stu
die een reflzcteren volgen over het
gezag. Daarna moeten de groepen
hun conclusies bij elkaar leggen om
te zien of er ook gezamenlijk een
nieuw inzicht gegroeid is.
Resultaten?
Niemand weet wat deze studie zal
opleveren. Hermeneutische studies uit
het nabije verleden hebben aange
toond dat het niet eenvoudig zal zijn
tot gemeenschappelijke conclusies te
komen.
Toen vorig jaar vijf van dergelijke
studies die een ander doel hadden
naast elkaar werden gelegd, open
baarden zich niet alleen theologische
en kerkelijke verschillen, maar voor
al ook culturele en filosofische. De
resultaten bleken sterk beïnvloed te
zijn door de Franse fenomenologie,
het angelsaksische ernpiricisme en
Heidesgeriaanse hermeneutiek.
Dat zou misschien opgevangen kun
nen worden door internationale groe
pen te vormen. Maar dat is een zeer
kostbare zaak, want dan zouden be
paalde theologen telkens weer de hal
ve wereld moeten rondreizen om zich
samen over een bepaald Schriftgedeel
te of onderwe-p te buigen. En de
financiën van de Wereldraad staan er
todh al niet zo rooskleurig voor. De 21
theologen moesten daarom tevreden
zijn met meest nationale studiegroe
pen.
Wat zal de studie opleveren ook als
dat probleem wordt overwonnen? De
oosters-orthodoxe theologen waren er
niet zo zeker van dat er veel resulta
ten geboekt zouden worden. Eén van
hen zei tijdens de conferentie in Bol
dern: „Ik hou niet van dat woord
„gezag". Dat is me teveel een wester
se manier van spreken. Gezag komt
me te veel van buiten." Heeft deze
theoloog gelijk? Of spreekt hij zo, om
dat zijn kerken nog maar nauwelijks
geconfronteerd zijn met de moderne
vragen?
De groep van 25 heeft zich
door deze twijfel niet laten ont
moedigen. De studies kunnen al
op vrij korte termijn beginnen.
Maar het zal nog wel enkele
jaren duren voor de resultaten
met elkaar vergeleken kunnen
worden.
Dit stelde dr. C. Verhoeven uit De
Bosch gisteren op de jaarbijeenkom
van de katholieke centrale verenigin
voor geestelijke volksgezondheid,
gewijd was aan het thema „taal
gezondheid".
IEL
•ht
Religieuze taal, die over een apai
en andere wereld spreekt, alsof 1
verifieerbaar aanwezig was, is vc
de skeptische buitenstaander dikwi
duister, onverstaanbaar en tegenstri
dig.
Een uitspraak als „Onze zondt
zijn gewassen in het bloed van h
Lam" levert enorme puzzels op, aldi
dr. Verhoeven, niet alleen omdat
was-technisch niets van deugt, mi
ook omdat zij voortkomt uit een trai
tie van wraak en offeren, waarin vdfafit
ons moeilijk kunnen inleven.
De religieuze taal doet voortduren
een beroep op onze welwillendhi
en onze cultuur-historische belangste
ling. Volgens dr. Verhoeven ontsl
daardoor hèt reële gevaar, dat wij hi
formatieve en bemiddelende karakf
van die taal gaan vergeten.
STERIEL
m ecl
in
d ivea
[emi
1
IX 1
Ujp mb
at is
h onii
V w1
ikh
êieiY/é
sie 1
:tai Ch
5.ih
De religieuze taal verwijst dan nii
meer naar een wereld, maar won
zelf een wereld op zich. archaïscl
estetisch en interessant, maar ook st«
riel en dichtgeklonterd. Ze wordt da
alleen gehanteerd om louter ceremt
niële of sociale redenen.
Hoe minder de religieuze taal
frasen verstart,, hoe beter zij in st?.a
is, de gewone taal te verrijken, aldi
dr. Verhoeven.
Üchti
AMSTERDAM Zaterdag 30 nihjaa]
vember komt de synode van footer
Evangelisch-Lutherse Kerk in eefeat.
extra-zitting bijeen om een nieuvCj^
kerkelijke hoogleraar te benoemen ij
de vacature, ontstaan door het oven
lijden van prof. dr. W. J. Kooiman. *u-£
„Herstel kerkelijke
eenheid" vergader!
Ve- ...gezag en
geschiedenis, en kerk en we
tenschap.
Canon
Een van de belangrijkste artike
len is van de hand van prof. dr. J.
L. Koole, die schrijft over „Schrift
gezag en canon". Hij gaat daarbij in
op de vraag die de laatste Jaren
weer actueel is geworden: Heeft de
reformatie de bijbel niet verkort
door de apocriefe boeken te schrap
pen?
Prof. Koole komt tot de conclusie
dat de beslissing van de reformatie,
voorzover die op historische gron
den berustte, geen grond meer on
der de voeten heeft, omdat we ont
dekt hebben dat het in de geschie
denis wel iets anders is gegaan dan
toen gedacht werd.
Maar zover de beslissing berustte
op de inhoud van de boeken, is die
nog altijd terecht gekomen. Prof.
Koole schrijft dan ook: „Wat de
doorslag zal moeten geven zal nog
altijd voor alles de inhoud van deze
omstreden boeken moeten zijn." Dit
boek bevat 160 pagina's, de prijs is
14.90.
Ds. B. W. Ganzevoort, die zojuist
heeft meegedeeld dat hij als predi
kant van Hoboken (bij Antwerpen)
met emeritaat zal gaan, schreef een
totaal ander boekje. Het is vooral
bedoeld om de mensen die zijn gaan
twijfelen door alles wat over de
bijbel wordt gezegd en geschreven,
weer wat rust te geven. Het boekje
bepaalt zich ook niet alleen bij het
gezag van de bijbel, maar gaat in
op alle vragen rondom bijbel, geloof
en wetenschap.
Verdedigen
Het is een diepernstige poging om
de bijbel te verdedigen, om
ogenschijnlijke tegenstellingen als
helemaal geen tegenstellingen te
ontmaskeren en om moderne vra
gen te beantwoorden. Dat is echter
ook de zwakste van dit boekje.
Wie niet met deze problemen
worstelt, zal het boekje met plezier
lezen. Wie wel geconfronteerd
wordt met moderne vragen, zal het
vaak teleurgesteld neerleggen, om
dat het net niet die problemen be
handelt die bij hem leven. En de
enige troost van de Antwerpse pre
dikant is dan: „Zien we voorlopig
de overeenstemming nog niet, dan
geven we dat over en blijven ermee
bezig tot we meer licht hebben."
Een van de moderne vragen
opgeworpen door onder meer Kase-
mann is of alles wel kloppend te
krijgen is. Ds. Ganzevoort gaat uit
van dat a priori. Maar als die ver
onderstelling niet juist is, komen
totaal andere problemen aan de or
de. Kan dan nog gesproken worden
over het gezag van de bijbel? Op
die vraag gaat ds. Ganzevoort niet
in, omdat hij geen ruimte laat voor
die mogelijkheid. Maar dat is wel
de vraag die velen op het ogenblik
bezig houdt die de bijbel bestude
ren. Dit boek bevat 152 pagina's en
kost 2.50.
Bu:
eidt
alk:
d<
re
e i
ien<
tw
alin
aai
-eic
