Kompleksen
Lief
klanten
zijn
SPELENDER WIJS
een volmaakt figuur
van proletarische afkomst
NIET VOOR IEDEREEN
maken de vrouw
AFSCHEID VAN
CHRISTINE
Altijd vers 1
brood J
VRIENDELIJKHEIDSWEDSTRIJD SUCCES
VERFIJND
BELGISCH
WITLOF
leven begint
eertig
dialoog
ZATERDAG 9 NOVEMBER li
Harriët Freezer heeft een
pen die nooit opdroogt. Ze
verrast ons met een verruk
kelijk bundeltje waarin ze
de vrouw in het zonnetje
zet: Kompleksen maken de
vrouw, (uitgave De Arbei
derspers, 88blz. ƒ4,90).
Met milde humor typeert
ze ons raak. Wie lacht niet
wie de vrouw beziet? Kijk
naar het opoffer-kompleks
waarmee zoveel moeders
behept zijn, het boze-man-
nen-kompleks, dat bijna ie
dere vrouw in meer of min
dere mate bezit en het pe-
dagogie-kompleks, waaraan
vooral jonge moeders lij
den. „Als het kind staat te
stampvoeten, hollen ze naar
het boek en slaan de S van
stampvoeten op, want wat
ze doen moet, moet altijd
verantwoord zijn." En geen
wonder want „alle beschul
digende vingers van rech
ters, sociale werkers, lera
ren, professoren en politie
zijn immers aanhoudend op
hen gericht. Zij hebben aan
alle misdaden en ellende
van de wereld schuld".
Het ik-ben-geen-goede-
minnares kompleks is nogal
modern, want „vroeger kon
ie nog de overtuiging heb
ben dat die onnozelheid een
verdienste was, omdat het
onder geflatteerde namen
als: onschuld of reinheid
gepresenteerd werd".
De romantiek, de koop
jeswoede, het mooie-kleren-
kompleks, het eigen-geld-
Een krant is een bont geheel.
Men wordt er bekogeld met het
harde nieuws. Maar er rijn ook
de stillere hoekjes, waar moge
lijkheid bestaat tot een open
hartig gesprek en waar men
zelfs in staat wordt gesteld het
hart eens uit te storten. Daarbij
kan een sfeer van vertrouwen
en ook van vertrouwelijkheid
groeien.
Van de rubriek welke onze
medewerkster Christine nu een
reeks van veie jaren verzorgd
heeft, gold dat ook. We weten
wat die rubriek voor heel velen
onder onze lezeressen en mo
gelijk ook lezers heeft mogen
betekenen. Ook de omvangrijke
correspondentie legde daar ge
tuigenis van af.
Echter, zulk een rubriek
vergt veel aan aandacht en
aan tijd van wie haar heeft
te verzorgen. Daarom hebben
we, behalve leedwezen, ook be
grip gevoeld, toen onlangs
Christine ons vroeg om voorlo
pige beëindiging van haar ver
plichtingen. Verplichtingen
waarvan dezerzijds alleen maar
kan worden gezegd dat zij ze
altijd met grote toewijding op
zich heeft genomen.
Stellig ook namens haar tal
rijke trouwe lezeressen en le
zers willen we haar hartelijk
danken voor alles wat ze heeft
geboden. Wie weet. komt er nog
eens een weerzien, in welke
vorm ook.
Van onze kant blijven we na
tuurlijk streven naar een aan
trekkelijke pagina-voor-de
vrouw.
DE HOOFDREDACTEUR
kompleks zijn evenzovele
(on) hebbelijkheden die
Harriët puntig signaleert
Iedere vrouw zal zo nu en
dan iets herkennen. Pas op!
U bent erbij! tikt ze - want
zij is 'm in dit spel.
We worden wèl voor
schut gezet. Lach eens
om uzelf en uw kompleksen
en bevrijdt u ervan. Harriët
geeft twee dozijn vrouwen-
kompleksen. De oplettende
lezer treft er ongetwijfeld
nog een stuk of wat aan.
Het treurigst is de vrouw
er aan toe met de schoon-
maak-kronkel „haar huis
is keurig, tot ze doodgaat
En dan is haar hele le
venswerk in een dag of drie
uitgewist alsof ze er nooit
geweest was. Want niet al
leen zij, maar ook haar huis
is dan tot stof weerge
keerd".
9
Hebt u zich wel eens
vraagd waarom vers brood q /J
bakken wordt als het enige 4/1
aan de lucht is blootgesteld? r
team van geleerden uit de Vt
nigde Staten heeft dat wel j
daan en is tot de conclusie ge
men dat in vers brood een c P
mische stof voorkomt, die i .gnj
tot ontbinding overgaat wan?
het brood aan de lucht wq ^aar
blootgesteld.
schi
MEVROUW M. HOOENOOORNt EEN TIEN VOOR SERVICE EN VRIENDELIJKHEID I
Een vrouw die zo dolgraag een volle
dige schoonheid wil bezitten, moet be
slist niet nalaten de nieuwe pocket in
de reeks Elseviers Praktische Pocket
bibliotheek te lezen (en wat meer is: na
te komen). Debbie Drake belooft spe
lenderwijs een volmaakt figuur (176
blz., 200 foto's, 3J90 tot 1 jan.).
De schrijfster vindt sex-appeal, char
me, begeerlijkheid een onmisbare factor
voor vrouwen van alle leeftijden. Om
bekoorlijk te worden moet u wél haar
adviezen opvolgen: streng dieet, wat
mental training en dan: dansgym. De ve
le instructieve foto's tonen hoe dat toe
gaat. Ze geeft de gymdans hippe namen
als „Hé daar", Kiekeboe", flirty",
,fioela-handen",flindoéhanden".
Enfin, er is behoefte aan, zegt Debbie
op de achterflap en dat is dan fijn voor
haar. Maar ik houd van mijn twee boe
zemvriendinnen niet om haar schoon
heid. De een is overslank, de ander vol
slank. Van de eerste was en ben) ik ge
charmeerd omdat het zo'n brutale dur-
verd, en van de ander omdat ze zo'n
dikke gezelligerd is.
Wie zoekt naar een heel nieuwe le
venswijze, kan bij Debbie Drake terecht
„met wat moeite kunt u die nieuwe en
opwindende wereld van het 100
vrouw-zijn veroveren
„HINDOEHANDEN"
Rekken: rechtop staan, hoofd omhoog. De
linkerarm naar het plafond reiken en de rech
terarm naar achteren strekken. Het linker
been naar achteren strekken en dan maar uit
rekken. Wandel de kamer door, terwijl u deze
dansgymnastiekoefening telkens op het andere
been herhaalt. Doe het zo sierlijk mogelijk. In
het begin acht keer herhalen, opvoeren tot
twintig keer in zestig dagen.
Zij peuterde met haar nagel een gat In de zak met sufker en
gooide die vervolgens nonchalant in het boodschappenkarretje
van de supermarkt. Als Klein Duimpje volgde haar een spoor
ven krakende korrels. Bij de kassa gekomen, bleek dat ze te
veel boodschappen uit de rekken gehaald had; ze kon het aan
geslagen bedrag niet betalen. Deze lastige klant deed expres
zo moeilijk. Ze was één van de tien vrijwilligsters die een aktie
van CO-OP afsloten met een controle: de actie „Vriendelijkheid".
Een enquête van Revue wees
uit, dat half Nederland zich er
gert aan de bediening in groot
winkelbedrijven. Ook onze le
zers deden destijds een duit in
dat Winkelzakje. De klachten
zijn bij het leidinggevend
personeel bekend.
Op grond van eigen ervaring,
die de druppel in de emmer deed
overlopen (want ook de chef is
op zijn tijd klant) kwam de
heer G. Moerel van de afdeling
publiciteit tot een gesprek met
het hoofd van de perso
neelsdienst bij CO-OP Vooruit
gang in Rotterdam. „De secto
ren service en vriendelijkheid
zijn een bron van ergernis voor
de klant: dit kan zo niet door
gaan. Daar moeten wij iets aan
gaan doen." In Duitsland was
bij grootwinkelbedrijven al
eens eerder iets gedaan in die
geest.
Op 9 oktober 1967 startte een
nogal geheimzinnig aangekon
digd gesprek met alle winkel
chefs en de eerste caissières. Het
personeel kreeg drie filmpjes te
zien „Telefoonmanieren", „Ik
ben hier maar in dienst" en
„Had u dat verwacht?" Zij kre
gen te horen: vriendelijkheid is
een verkoopargument! Ieder
ontving een groot boeket
herfstbloemen mee voor thuis
want de vrouw van de win
kelchef is óók klant.
In kantines en dagverblijven
werden slagzinnen en kreten
opgehangen. Boven de spiegel
zwarte letters: „Zo ziet de klant
u". Een oranje strip: „Vriende
lijkheid kost niets!" Nog zo'n
mooie: „Klanten wegwerken:
nee. Klanten weghelpen: ja".
En: „Vriendelijkheid is inclusief
bij ons".
De winkelchefs kregen op
dracht met hun personeel pro
bleemsituaties te bespreken. Als
iemand een fles melk laat val
len, wat doe Je dan? Sommige
winkels hingen de strips in de
zaak zodat de kopers dat lazen.
Veel klanten reageerden direct:
wat leuk! Kortom, vertelt de
heer W. Holl, hoofd perso
neelsdienst, we probeerden erin
te hameren dat onze klanten
onze gasten zijn, maar wél
presenteren we de rekening aan
het eind.
Nu heeft CO-OP een Ad
viesraad waarin allerlei vrou
wenorganisaties (onder meer de
N.C.V.B.) zijn vertegenwoor
digd. Die raad fungeert als
klankbord. Wat leeft er onder
de consumenten? De dames ge
ven advies en spuien klachten.
Er kwamen tien vrijwilligsters.
Ze gingen ieder in een voor
haar vreemde zaak inkopen
doen en stelden ook vragen aan
het bedienend personeel. Hoe
lang blijft een geopend blikje
sardines goed? Wat is de houd
baarheid van bruine bonen? Ze
vroegen hoe het dividendsys
teem werkte, lieten flessen
mayonaise kapot vallen, kegel
den potten jam op de vloer en
deden goed vervelend.
Alles uiteraard anoniem. Het
personeel was wél op de hoogte
dat er een finish in de
wedstrijd zou komen, maar
wanneer en door wie was onbe
kend. De totale indruk van de
leden der Adviesraad werd
neergelegd in schoolse cijfers.
Toen bleek dat van de zestig
winkels slechts twee een onvol
doende hadden. Er was er zelfs
één bij die een tien verdiende.
De winnares had alle vragen
feilloos beantwoord en goed ge
holpen. De chef? Een oudere
bedrijfsleidster, mevrouw M.
Hogendoorn, cheffin van een
winkel in de Rusthoflaan te
Rotterdam.
De controlerende dames wa
ren enthousiast over de resulta
ten en verbluft over het feit dat
de geschapen problemen op zo'n
charmante manier waren opge
lost. Ook in de „eigen" winkels
van de dames bleek de sfeer
merkbaar verbeterd. Nog steeds
komen er bij CO-OP spontaan
reacties binnen dat het er ge
zelliger winkelen is. Dat wil
wat zeggen voor een Neder
lands publiek dat graag kankert
en schoppen uitdeelt. De heer
Holl meent dat de omzet dank
zij deze competitie iets is ver
hoogd.
De actie werd nog uitgebreid
tot het kantoorpersoneel dat
aangespoord werd vriendelijk
te zijn aan balie en telefoon.
Geconstateerd is dat de compe
titie in vriendelijkheid de team
geest bevordert en dat men van
hoog tot laag de verantwoorde
lijkheid voor het bedrijf ster
ker voelt.
De moeilijkheid was deze i zelf
te isoleren om er de samena{,ee;
ling van te leren kennen, di
nu gelukt. Vervolgens trach!
de geleerden een overeenkom zwa
ge chemische verbinding sai Ji
te stellen, die minder snel ervl
ontbinding zou overgaan n\rjya
overigens wel dezelfde i
genschappen zou bezitten vaij0®^'
stof die het brood „vers" ttvóó:
zijn. Ook dit is nu gelukt teer
Men is er zelfs in geslaagd
bewerkstelligen dat oud bi)
wat geur en andere kwalitej071™
betreft niet te onderscheider Zi
van brood dat juist de ov.en b(wa
verlaten. Indien dit proces best
grote schaal kan worden to%
past zal het ongetwijfeld de 1
pulariteit van de bakkerij-jf'
dukten aanzienlijk verhogen. ,Jla
daai
tuss
lert
Hier wordt de dood
voorzien
in buisjes en
retorten
hier registreert men
feilloos
het teveel
en de tekorten
hier kan men
keurig sterven
ja, steriel
hier lig je
in alleen
je lichaam
ergens thuis
ligt nog je ziel
•dt
RUDI PIJbrt
pis»
Ssiel
Idje
"dip
tiatio
re t
tl R
he
iat ht
Het is al u-eer een poosje
de tijd van Kapucienenbaard,
ook ivel Pissenlit genoemd.
De bereidingswijzen zijn tal
loos. Ontelbare verhemeltes
uxtrden gestreeld door de
enigszins bittere smaak van
deze groente.
Nooit gegeten? Ach, welwaar.
Kapucienenbaard is gewoon witlof.
Eigenlijk is witlof een moderne
groente, uxmt het werd pas ruim
een eeuw geleden in de omgeving
van Brussel ontdekt. Daarom noe
men we witlof ook wel brussels
lof.
Deze koning onder de groenten
is van heel nederige komaf.
„Ja, als ik terugblik in de jaren
die achter me liggen dan denk ik
vaak: „Wat zou ik bet nu anders
doen", zegt mevrouw E. te d. H.
Béter doen en vooral milder beoor
delen. Zo zal het dunkt me wel bij
velen van ons zijn. We kunnen
hier niet bij stilstaan. Het leven
gaat nu eenmaal door. Bij de een
zal het gevoel sterker zijn dan bij
de ander; zelf vind ik dat als we
de veertig gepasseerd zijn, er iets
van innerlijke rust over ons komt.
Door alles wal we in ons leven
meegemaakt hebben is ons gelooi
vaster en ons vertrouwen groter
geworden. Wat zien we de vele
zegeningen goed! Daarom kunnen
het juist boven de veertig hele
mooie en goede jaren worden."
„Al jaren lees ik uw blad maar
ik kon er niet toe komen u te
schrijven omdat ik niet weet hoe
ik de zinnen moet formuleren".
zegt mevrouw H. te R., moeder
van zes kinderen. „Nu moet het
mij van het hart dat de dames-vrij
gezellen het toch wat te eenzijdig
zien. Afgezien van het feit dat veel
huismoeders van circa vijftig jaar
een rustig leven genieten (maar als
je wat voor je naaste wil doen, ben
je ook nooit klaarzijn er
heel veel huisvrouwen van die leef
tijd voor wie dit niet is weggelegd.
Ik denk aan de moeders met de
grote gezinnen; ik denk aan de
vrouwen wier man een zaak heeft
zodat zij naast het huishouden ook
nog voor *t bedrijf klaar moeten
staan; ik denk aan dc vrouwen die
er wat bij moeten verdienen omdat
het inkomen niet zo groot is, en
noem maar op. Ik zeg n dat ik
nooit klaar kom. van de vroege
morgen tot de late avond ben ik
bezig en er blijft hcii« geen tijd
over om over mijn leeftijd te pie
keren. En nu hebben wij het nog
zoveel gemakkelijker dan onze
moeders het hadden
Mevrouw A. te B. is de zestig
gepasseerd en is al twintig jaar de
chauffeur van haar man: „Werken
en er jong bij blijven, dat is de
kunst! Ik voel me beslist niet oud,
daar heb ik de tijd niet voor.
Overdag als ik op de weg ben, en
mijn man is bij een relatie, maak
ik gedichten over «lies wat ik zie
en beleef. Over *t verkeer, over de
koeien, de zon en de regen, elke
dag heeft toch zijn mooie kant.
Dat ga je beter zien als je «vat
ouder wordt.
Als ik er eens een dag alleen op
uit moet, zing ik het hoogste lied.
Alle schoolversjes passeren de re
vue. soms zijn het psalmen. Dan
geniet ik achter mijn stuurwiel en
vod me jong, nog jonger dan toen
ik veertig was. Elke dag ben ik
dankbaar dat ik nog zo gezond ben
en mijn laak kan vervullen. Moe
ben ik nooit.
Eens in de twee jaar ga ik een
buitenlandse reis per trein maken
zonder mijn man en zonder ken
nissen, met een reisgezelschap. Op
zo'n reis doe ik geweldig veel erva
ringen op, juist met vreemde
mensen kom je helemaal uit de
dagelijkse sleur. Als een herboren
mens kom je terug. Echt waar, ik
zie het ouder worden zonder zor
gen tegemoet."
(Alz je het voorrecht hebt ge
zond te zijn kan je dat ook wel
zeggen. Maar denk eens aan de
mensen die altijd pijn hebben, die
veel zorg en verdriet kennen, die
alleen zijn overgebleven na een
mooi, goed huwelijk?)
„Niet voor iedereen begint het
leven bij veertig en daarom zou ik
willen aansluiten bij betgeen me
juffrouw W. te H zegt", begint me
vrouw P. te G. „Wat stellen wij er
ons veel van voor als de kinderen
volwassen zullen zijn. Wij hebben
vier kinderen, de oudste is vieren
twintig jaar en de jongste bijna
dertien. De moeilijkste jaren dus
gehad? Nee! Mijn man kreeg ge
wrichtsreuma toen hij zevenenveer
tig jaar was. Hij ie nu al twee jaar
in huis.
Het is voor mij heel moeilijk dil
te aanvaarden, 'k Denk dikwijls
aan de tijd dat we nog samen er
gens heen konden gaan. Daarom:
geniet van elke dag, het leven be
gint niet voor iedereen bij de veer
tig. Het leven begint vandaag. En
wees dankbaar voor gezondheid,
want wat ia dat een voorrecht."
Mijnheer B. te G. heeft het nu
veel beter dan toen hij veertig was
(hij is negenenzestig jaar en zijn
vrouw zeventig). „Toen zaten we
nog volop in de kleine kinderen
(zeven); die zijn nu allemaal ge
trouwd. De meesten wonen veraf,
alleen bij bijzondere gelegenheden
komen we allemaal bij elkaar, zo
als moeders en vaders verjaardag.
De vorige maand waren wij met al
onze kinderen en kleinkinderen
bijeen om ons vijfenveertigjarig
huwelijksfeest te vieren. We waren
toen met vijfendertig personen.
Wat geweldig, wat groots was dat
om ook hierin met z'n allen Gods
weldaden te herdenken. Die alles
zo beeft gemaakt. Wat een zegen is
het toch alz je een groot gezin
groot mag brengen en bun kinde
ren ook weer voorspoedig ziet op
groeien. Daarin genieten ook de
grootouders.
Ik ben de hele dag in de weer.
Tt heb een moestuintje te onder
houden. Bovendien doe ik veel
liefdewerk met kwitanties innen,
ik help mijn vrouw nog wat in het
huishouden. Als het mooi weer is
gaan wij nog graag een eindje
fietsen. Wij zijn. Goddank, beiden
nog fit cn gezond, waarvoor wij
niet dankbaar genoeg kunnen
zijn."
„Uit welke hoek het gezegde
het leven begint bij veertig
waait is mij niet erg duidelijk"
vindt mevrouw G. te L. „Wordt het
in 't algemeen bedoeld dan is een
bepaalde leeftijd overbodig, want
de ene mens beleeft het leven gans
anders dan de andere. Het is zo
persoonlijk: wat verstaat men on
der leven? Wie gelooft in de
Schepper van hemel en aarde be
gint het leven bij de geboorte en
eindigt het leven met de dood.
Voor wie zich het eigendom van
Christus mag weten begint het „le
ven" na de dood."
„Nu onze kinderen groeien naar
de volwassenheid krijgen wij de
ene trouwdag na de andere", zegt
mevrouw W. te d. H. „Het is boei
end om dat mee te beleven. Het is
nu zo'n andere tijd, gewoon niet te
vergelijken. Spaarden wij vroeger
netjea voor een uitzet nu pikken ze
dat anders in. Mijn dochter bijv.
studeert nog en haar verloofde
ook; ze wonen beiden op kamérs.
Ze wilden ook wel eenir trouwen,
deden potten en pannen bij elkaar
en hopen zioh later wel eens in te
richten. Wat ook al weer verstan
dig is, went een lange verlo
vingstijd is niet aan te bevelen.
Het is heerlijk dat mijn man en ik
een goede gezondheid genieten, we
kunnen echt alles met onze kinde
ren mee beleven. Ik ga het wel wat
kalmer aan doen en heb één dag
per week „over" om familie of
kennissen te bezoeken. Wij zijn
dankbaar dat de Here het tot nu
toe zo wél met ons gemaakt heeft.
Wij hopen op Zijn zegen in de
toekomst zodat wij nog lang van
onze kinderen en kleinkinderen
kunnen genieten."
Ons volgende gesprek gaat over
Les en. Wie spreekt een woordje
mee in dialoog? Dank voor de
eerste brieven die binnen zijn.
Volgende week vindt u ze hier.
Tot dan!
Omstreeks 1850 werden in de rand
gemeenten van de Belgische
hoofdstad naast aardappelen, tarwe,
koolzaad en voederbieten hoofdza
kelijk bitterwortelen gekweekt.
Van deze wortels werd het zoge
naamde cichorei, het vervan
gingsmiddel voor koffie gemaakt.
Het onderhoud en rooien van
bitterwortelen werd gedaan door
meestal behoeftige mensen die
voor dit uerk onder meer de klei
ne wortelen, die voor het in
dustriële drogen werden afgekeurd,
mochten houden voor eigen ge
bruik.
Deze wortelen werden doorgaans
op een hoop gegooid achter stal of
schuur. In 1850 was de winter zeer
sachl en de wortelen begonnen te
kiemen met lange, witgeelachtige
scheuten en blaadjes. Door nood
gedwongen, trokken sommige wor-
telrooiers uit Schaarbeek en Evere
ermee naar de markt en verkoch
ten ze daar onder bovengenoemde
schilderachtige namen voor enkele
centen.
DU eerste nog wilde „witloof"
had onmiddellijk succes. In de
loop van de tijd iverd het veredeld
en nu is België de grootste 1
rancier. Produceerde Nedcrlan/\\ 1/
1964 slechts 24.000 ton witlof,
gië haalde 116.000 ton. Ljer
Op het ogenblik leven in g
ongeveer 13.000 gezinnen t'anjp f
witlofteelt en het witlofarfc jr
beslaat 24,6 pet. van de totale j ve(
gische groentebouwoppervlakteafen
erwten, die op de tweede pi.
komen, nemen slechts 15J> pet.Ie hc
de oppervlakte in. ji§
In de loop van de tijd ronddans
wUlof zijn ueg naar 37 laid Zil'
Zelfs aan Frankrijk, dat ttreeitnzer
zoveel witlof verbouwt als Bef er
wordt jaarlijks gemiddeld
ton geleverd, zodat België I
eerste exportland van witlof of
wereld is.
Witlof is een tweejarige pk
vereist een voortdurende zorg.l
ze winerplant wordt van eini'
gustus tot begin mei geoogst.
lof wordt op ontelbare manit
verwerkt in allerlei salades en sé
tels. Het is lekker en gezond erv
slotte: het bevat slechts 47 ut
rieën per pond. Een wetensivadfi ui
iets voor de slanke lijners.
10 ui
A uu
JO uu
in»
I J
De witlofwortele In verwarmde grond gekweekt worden zor<
met de hand geoogst. Het eigenlijke witlof, de krop, wordt
en In manden gestapeld.
afgebrof
