de Concorde door
,Concordsky' verslagen?
Gewapende groep in Tweede Kamer
Studenten kondigen
grote betoging aan
CONCORDE JAAR ACHTER OP SCHEMA
[RANT IN PRAAG VERBODEN
NOVEMBER 1918: MISLUKTE GREEP NAAR DE MACHT
WWt
F'
h
Processen tegen
pro-Tsjechische
Poolse studenten
Hanoi neemt plannen
Thieu niet serieus
J jjddeli
Hm w<
Claus' failliet
Bank beroofd
in Breda:
buit ƒ1000
PROCES-RAY
BEGINT
DINSDAG
'EMBB
ZATERDAG 9 NOVEMBER 1968
onze luchtvaartmedewerker)
45.0M
EN HAAG Het Brits-
nse supersonische ver-
siaapfsvliegtuig de Concorde,
4i.5ofeeds op 28 februari j-1- het
mgeisJtruim zou hebben gekozen,
nu eind januari of begin
uari volgend jaar zijn eer-
ulti^ucht niaken.
32.5W
l maand geleden dacht men nog
«t de volgende week zou gebeu-
naar dat blijkt niet door te kun-
jaan. Ergo heeft het projekt een
w^stand opgelopen van bijna een
met alle kans dat het verslagen
53.OO0vorden door de Tocpolef 144.
flex. de uiterlijke overeenkomst
1 zijn Russische tegenvoeter
sordsky" genoemd en het is nog
I de vraag waar 's werelds
i supersonische straalver-
r (oj,vliegtuig de lucht in zal gaan.
ns de meest recente verklarin-
65.00tal de Toe-144, dit jaar nog wel
erste vlucht maken.
lanks alle tegenslagen blijft de
in ons land aanwezige Brit E.
ürgess, één van de topmensen
het Concorde-projekt, optimist,
ook wel want hij is alge-
67.50t-verkoop-directeur voor de Con-
f een nieuw verkeersvliegtuig
ramenlijk tot stand wordt ge-
door de British Aircraft Cor-
lon en de Franse Sud fabriek.
(oli3erazins zijn beide fabrieken dat
55.501
ook wel verschuldigd aan de Anglo-
Franse regering, deze voteerde
voor dit toestel 500 miljoen Pond, en
aan de 54.000 daarbij betrokken
werknemers.
Voor het eerder genoemde bedrag
zullen zes proefmachines worden ge
bouwd en ruim vierduizend vlieguren
worden gemaakt, voor het verkrijgen
van het bewijs van luchtwaardigheid.
Na verkrijging van dit certificaat
rond 1972 kan de aflevering aan
de 16 maatschappijen beginnen, die
tot nog toe 74 van deze machines
voor zich hebben laten reserveren.
Flop
Het aantal tot nog toe verkochte
Concorde machines is ver beneden de
verwachting. Eind vorig jaar hadden,
volgens de voorspelling van de pro-
ducentei), er zeker honderd verkocht
moeten zijn. De aankondiging van
nieuwe kopers laat evenwel al meer
dan een jaar op zich wachten, zodat
sommige insiders al over een flop
spreken.
Voor het uitblijven van orders zijn
twee belangrijke oorzaken aan te
wijzen; n.l. de introductie van het
reuzenstraalverkeersvliegtuig en de
nog vrij onzekere bedrijfszekerheid
van de Concorde.
Min of meer tegelijk met de
134-persoons Concorde komt de
Boeing 747 op de markt, die maxi
maal 490 passagiers zal kunnen ver
voeren tegen een veel lager tarief.
Het enige belangrijke verschil is
de tijdsduur op het traject Europa -
iveek'
elijk?®e brandweerlieden in Boston
p) hebben gisteren door
trektfid-op-mond-beademing het
irmaten gered van twee kinderen
Wil) tijdens een brand door de
24411ik waren bedwelmd. Zij brach-
de kinderen per brandweer-
naar het ziekenhuis en
pasten gedurende de gehele rit
mond-op-mond-beademing toe.
Op de foto is brandweerman
William Carroll bezig met de
vier maanden oude Angeline
Harpor. Ook haar broertje werd
op deze wijze gered.
eginj
r
k
use
'rplet
'HAAG Studentenleiders Volgens het Tsjechische persbureau
eeJ? r c i CTK woonden echter slechts duizend
r'dït' vijf faculteiten aan de
chlagse Kareluniversiteit heb-
inri vandaag een oproep uit-
Iven voor een massale de-
istratie op 17 november
herdenking van alle stil
ten, die hun leven gaven
de vrijheid van hun land
}e vrijheid van gedachten".
oproep wordt een beroep ge-
i op alle studenten stakingsco-
1111* te vormen. De mars zal niet
mkkelUk anti-Russische zUn, maar
[J/protest tegen bezetting door bui-
I^Vndse legers, waar ook ter we-
CTK woonden echter slechts duizend
mensen de herdenking op het kerk
hof bij.
Het weekblad Reporter, waarvan
de oplaag na het begin van een serie
felle anti-Russische artikelen verdub
belde, heeft een verschijningsverbod
van een maand opgelegd gekregen.
Het blad is het orgaan van de Tsje-
choslowaakse journalisten.
Van de strijdkrachten van het Pact
van Warschau is 86 procent vertrok
ken. Hoeveel Russen in het land zul
len blijven, is niet bekend gemaakt.
Ook niet hoevee! er precies zijn ver
trokken.
New York. dat vijf uur minder be
draagt. Voor de maatschappijen zou
de aanschaf van beide toestellen een
zeer grote investering vergen. Daar
naast is het nog de vraag of er wel
voldoende passagiers het toestel
moet vier trips per dag maken
zullen zijn die tegen een hoger tarief
zo snel over de „plas" willen zijn.
Angst
Voorts twijfelt men, zoals gezegd,
nog aan dc bedrijfszekerheid, zowel
uit economische als veiligheidsover
wegingen en de enorme financiële
consequenties die de aanschaf met
zich meebrengt. Nog steeds is men de
ongevallen met de onfortuinlijke
Britse Cornet niet vergeten. Het beste
bewijs daarvan Is misschien wel het
aantal in de V.S. voorlopig bestelde
supersonische verkeersvliegtuigen,
waarvan het prototype pas over vier
jaar zijn eerste vlucht zal maken. Tot
dusver hebben in totaal 26 lucht
vaartmaatschappijen, waaronder de
KLM, een optie genomen op 122
exemplaren van het Amerikaanse su
personische toestel.
Het Amerikaanse pijlvormige ont
werp voor 280 passagiers is in wezen
de enige concurrent, maar tegelijker
tijd in snelheid en capaciteit
nog een stap verder. Gedurende vijf
jaar doen de Russen al pogingen in
het Westen vliegtuigen te verkopen,
maar het is tot nog toe bij een enke
ling gebleven en zo zal de „Con-
cordsky" hier ook niet veel succes
hebben.
Spraakverwarring
De toekomst van de Concorde
hangt min of meer af van het ko
mende testprogramma, als dit vlot en
zonder ongelukken verloopt zullen er
wel weer orders volgen. Zowel in
Frankrijk als in Engeland is er thans
min of meer één toestel gereed, waar
van de ontwikkelingskosten door de
vertraging een derde hoger zijn ge
worden dan oorspronkelijk geraamd.
De nieuwe vertraging zou o.m. het
gevolg zijn van het twee weken gele
den verongelukken van de Mirage IV
bommenwerper, die voorzien was van
belangrijke Concorde-apparatuur.
Voorts bleken diverse systemen, tij
dens de grondtesten, niet juist te
werken.
Het is de fabrikanten er alles aan
gelegen dat er met de eerste proef
machines en natuurlijk ook met de
produktietoestellen, niets mis zal
gaan. In dit verband heeft men ook
al besloten dat er geen gezamenlijke
Brits/Franse testvliegers, het toestel
zullen bemannen. Men is namelijk
bang dat er in een paniek situatie
een taalverwarring zou kunnen
ontstaan.
V raagstukken
Hoe een en ander ook mag verlo
pen, we moeten niet vergeten dat het
een vooruitstrevende technologische
ontwikkeling is die bepaald geen si
necure mag worden genoemd en
waarbij alle voorzorgen worden ge
nomen. André Turcat (46), de lange
kaalhoofdige chef-invlieger van Sud,
die zelf de eerste en de daarop vol
gende testvluchten zal maken, heeft
verklaard dat deze eerste vluchten
een tijdsduur van 35 tot 45 minuten
zullen hebben.
Daarbij zal een hoogte van driedui
zend meter worden aangehouden, bij
een snelheid van 300 tot 450 kilome
ter per uur, terwijl zijn uiteindelijke
snelheid 2250 km/u zal zijn. Bij de
laatst genoemde snelheid zullen be
paalde delen van het toestel een tem
peratuur van 125 graden Celcius be
reiken, met als gevolg dat het toestel
tijdens deze vlucht twaalf tot vijftien
centimeter langer gaat worden.
Nooit in de luchtvaartgeschiedenis
Is er zo'n uitgebreid vliegtestpro-
gramma dat meer dan drie jaren
in beslag neemt voor een civiel
vliegtuig opgesteld.
De proefmachines vervoeren tien
tot twaalf ton testapparatuur, voor
het uitvoeren van drieduizend sys
teem-testen, die het antwoord zullen
moeten geven op vele nog niet beant
woorde vraagstukken. Verder is het
nog de vraag of het publiek de su
personische knal zal accepteren,
maar deze zal veelal voor 80 pro
cent alleen boven zee, bij de
kruis- en maximale snelheid, worden
teweeg gebracht.
Zo zal de Concorde van het oude i
werelddeel misschien als eerste, maar
zeker als tweede vér voor de Verenig
de Staten haar supersonische ver
keersvliegtuig in de lucht brengen.
Of de verwachte verkoopresultaten,
van tweehonderd machines in 1975
en het dubbele aantal tien jaar later,
ook gehaald zullen worden moet de
tijd nog gaan leren.
Het supersonische verkeersvlieg
tuig Concorde, produkt van
Brits-Franse samenwerking,
staat, met een vertraging van
bijna een jaar, nog steeds aan
de grond. Volgens bevoegde
verklaringen zal de eerste proef
vlucht nu toch binnen afzienbare
tijd plaatsvinden.
Door Ton v. d. Hammen
Dinsdag de 12-de november ls DE kritieke dag
geweest. Troelstra zou zijn revolutionaire rede in
de Tweede Kamer gaan uitspreken. Men moet
zijn persoonlijkheid en stijl van optreden gekend
hebben om te weten hoe dat zou kunnen uitpak
ken. Dit temeer, daar hij een regering tegenover
zich had die tot op dat ogenblik op geen enkele
manier doortastend was geweest om de revo-
lutievlam te smoren.
De realiteit was, dat zeer veel Kamerleden, al
durfden ze dat niet openlijk uit te spreken, met
de mogelijkheid rekening hielden dat Troelstra
de regering met zijn woorden weg zou mokeren
om dan zijn de avond tevoren in Rotterdam aan
gekondigde greep naar de macht te doen. Wist hij
het psychologische ogenblik te benutten, dan
vond hij een aantal revolutionairen, David Wijn
koop voorop, aan zijn zijde en zouden twijfelaars
mede overstag kunnen gaan.
DUYMAR PARAAT
Iemand die daar al de praktische consequen
ties uit had getrokken en dat is een gebeuren,
dat in de historiebeschrijving van deze dagen
nimmer naar voren is gebracht was het Ka
merlid L. F. Duymaer van Twist, de latere op
richter van de BVL (de Bijzondere Vrijwillige
Landstorm).
Hij had zich in verbinding gesteld met de lui
tenant-kolonel P. D. van Essen, commandant van
het tweede regiment veldartillerie, gekazerneerd
in de Frederikstraat
te Den Haag, die er
net zo over dacht
De twee mannen
hadden besloten tien
beroepsofficieren van
dit regiment, gewapend
met pistool, in burger
als „belangstellenden"
op de publieke tribu
ne te doen plaatsne
men.
De leiding van de
tien gewapende man
nen in burger had de
luitenant Jan Fabius,
die na de Tweede We
reldoorlog bekend
werd door zijn
Nieuwsbrief en het
blad Burgerrecht. Voor
de door hem opgerichte
partij Vrije Burgers
had hij enkele jaren
(tot zijn dood) zitting
in de Haagse gemeen
teraad.
De luitenant Fabius,
altijd al een avontuur
lijk man, was voor de
Eerste Wereldoorlog,
met toestemming van
de Nederlandse rege
ring, tijdelijk in Alba
nië om in dit land zijn
diensten te verlenen.
Met hem was toen on
der meer de majoor L.
W. J. K. Thomson, van
1905 tot 1913 liberaal
lid van de Tweede
Kamer, die bij Duraz-
zo in Albanië bij ge
vechten sneuvelde. De
Thomsonlaan en het
Thomsonplein in Den
Haag, waar zijn stand
beeld staat, houden de
leider van de gewapen- herinnering aan zijn
de mannen in burger, naam nog levendig.
De luitenant Jan Fabius,
ÉÉN HOOFDBEWEGING
Fabius en zijn mannen hadden derhalve het
consigne „stand by" op de publieke tribune, zou
den we vandaag zeggen. Duymaer van Twist ver
klaarde later aan intimi, dat bij Werkelijk gevaar
van Troelstra's kant: als hij bijvoorbeeld een po
ging zou doen achter de regeringstafel plaats te
nemen, een hoofdbeweging van hem in de richting
van de gewapende mannen voldoende zou zijn
geweest om hen acuut in te doen grijpen.
Er is niets gebeurd en de mannen van deze
„tegen-coup" hebben er nimmer iets van willen
prijsgeven. Weliswaar moet de heer Fabius er
wel eens in overdreven zin, in een van zijn blaad
jes over hebben geschreven, maar dat is aan de
algemene aandacht ontsnapt Een recente gron
dige studie als die van dr. Scheffer vermeldt er
geen letter over.
Hoe verliep het met Troelstra's rede? In feite
sloeg hij niet toe. In een urenlange rede leverde
hij wat later genoemd werd „een revolutie op
zicht", d.w.z. hij had het herhaaldelijk over het
overnemen van de macht: „de regering zou er
verstandig aan doen het staatsgezag aan de so
ciaal-democratie over te dragen" en „het ogen
blik is gekomen dat voor het grote werkende volk
aanspraak gemaakt kan worden op de overne
ming van de macht in de staat" en zo meer, maar
hij verzekerde daarbij, dat hij van geweld niets
moest hebben. Wel moet hij hebben verwacht of
gehoopt, dat de regering na zijn woorden zou op
staan.
Maar de regering stond NIET op, hoe demago
gisch en overtuigend ook was gesproken. De be
klemming was er na afloop nog wel en Troelstra
kwam op het ogenblik bepaald niet geschonden
uit de strijd, want er dromden verscheidene
handjesgevers om hem heen, maar het moment
dat fataal had kunnen worden, was voorbij. Het
geen nog duidelijker bleek toen vervolgens de
rooms-katholiek mr. J. B. Bomans een welis
waar goede, maar wel wat langademige rede
voering ging afsteken.
REGERING ZAT NOG
De regering zat er nog, zij het met knikkende
knieën, de rk Residentiebode mocht er bij de
zesjarige herdenking in 1924 in zijn kolommen
over jubelen: „Wie herinnert zich niet dit histo
rische ogenblik, toen Ruys met vlammende blik
tegenover Troelstra stond meer waarheids
getrouw was wat ds. S. Datema een jaar na het
gebeuren in de Haarlemse Gereformeerde Kerk
bode schreef.
Deze dominee, „vermaagschapt aan een onzer
ministers" en begiftigd met een fabelachtig ge
heugen, memoreerde: „Het allerergste werd ge
vreesd. De volgende dag zou de uitbarsting kun
nen komen. Geruchten van steeds meer veront
rustende en verbijsterende aard drongen op het
Binnenhof door. De Koningin was diep onder de
indruk van de dreigende stormen. Terwijl de he
ren ministers alzo in nood verkeerden, riep plot
seling de president van het ministerie. Ruys de
Beerenbrouck uit: „Idenburg, gij moet bidden"
(Idenburg stond bekend als een zeer gelovig en
vroom man red.). En waarlijk, de heren gingen
staan en verhieven zich tot God. Idenburg bad,
hij smeekte, hij maakte een alarmgeschrei. Tra
nen welden in de ogen van Heemskerk. Van dit
gebed werd door Ruys later telegrafisch medede
ling aan Hare Majesteit de Koningin gedaan".
Inderdaad, er was alle reden tot gebed.
DOODGEPRAAT
Na het langdurige betoog van de heer Bomans
was het Kamerdebat op dat ogenblik doodgepraat.
Vanwege de te verwachten opstootjes waren
in de meeste steden de ramen van winkels
geblindeerd. Hier de Lange Poten in Den Haag,
luguber stil en op dit ogenblik alleen „bevolkt"
door enkele agenten en militairen.
De vergadering werd gesloten zonder dat de rege
ring nog had behoeven te spreken. Maar de ernst
van de situatie was nog onveranderd gebleven,
want bij de grote onzekerheid waarin men ver
keerde, was er van regeringszijde nog steeds geen
enkele tegenmaatregel genomen.
Hoe ernstig de situatie was zou de volgende
dag blijken toen vele demonstranten in Amster
dam actief waren en een kazerne wilden bestor
men. De militairen openden het vuur op de me
nigte en er vielen twee doden. In deze proteste
rende stoet liep ook de dichteres Henriëtte Ro
land Holst mee, die volgens haar partijgenoot
Van Ravesteijn, naar hij in de Kamer zou ver
klaren „door een bloot toeval aan een geweer
salvo van militairen was ontsnapt".
Het Kamerlid L. F. Duymaer van Twist, die
dinsdag 12 november op de publieke tribune
tien gewapende militairen in burger achter de
hand had om Troelstra te overmeesteren in
dien htj op de plaats van de regering wilde
gaan zitten.
WARSCHAU Sinds het
Russische optreden in Tsjechoslowa-
klje zijn zes Poolse studenten veroor
deeld, wegens demonstraties voor
Alexander Dubcek. Een student
kreeg 10 maanden gevangenisstraf,
nadat enkele strooibiljetten op hem
waren gevonden.
Tijdens het proces legde de officier
van justitie de nadruk op het feit dat niet serieus neemt,
allen inden waren. 7 c waren lid van
PARIJS/WASHINGTON
In Noordvietnamese kringen te
Parijs is vrijdag verklaard, dat
de delegatie van Hanoi naar
het vredesoverleg de nieuwe
vredesvoorstellen van presi
dent Thieu van Zuid-Vietnam
allen joden waren. Ze waren lid van
het „Zionistisch centrum voor het or
ganiseren van demonstraties".
Ook studenten, die niet schuldig
werden bevonden, zijn gestraft. Ze
zijn van de universiteiten verwij
derd.
Het staatstoezicht op de universi
teiten is verscherpt. De lessen ver
plicht marxisme zijn weer ingevoerd
en op hoogleraren en lektoren wordt
druk uitgeoefend de studenten ideo
logisch te indoctrineren.
tt ministerie van binnenlandse
In heeft bekendgemaakt, dat 167
sen zijn gearresteerd tijdens de
[Russische demonstraties. Het
de eerste openlijke bevestiging
demonstraties zijn gehouden en
j die een anti-Sovjet karakter
ken.
I betogingen zijn georganiseerd
f „groepen onverantwoordelijke
gers, die zich schuldig maakten
nog al ernstige ordeverstotin-
Bijna alle gearresteerden zijn
Iddels weer vrij gelaten.
Westerse Journalisten zijn door
Tsjechoslowaakse politie ver-
'd. Zij moesten hun films met
lagen van de demonstraties afge-
t Russische Pravda spreekt ook
duizenden betogers, alleen wa-
het „trouwe" communisten, die
(Sovjetunie op een kerkhcf prezen.
I Thieu had voorgesteld ln Parijs
twee delegaties te laten praten, een
onder leiding van Noord-Vietnam,
mèt „anonieme" vertegenwoordigers
van het Bevrijdingsfront, eai een
Amerikaanse delegatie, waarin alle
landen die ln Zuid-Vietnam strijden
zi|n vertegenwoordigd.
In Saigon zou dan een rechtstreeks
gesprek tussen de regering van Thieu
en het Bevrijdingsfront moeten wor
den gevoerd.
De leider van de Noordvietname-
zen, Xuan Thuy, vindt het een zaak
van Amerika en Zuid-Vietnam. als
zij in Parijs een delegatie willen vor
men. Noord-Vietnam en het Bevrij
dingsfront zullen dat beslist niét
doen.
Hanoi gelooft overigens niet dat de
Amerikaanse regering in het voorstel
AMSTERDAM De civiele kamer
van de Amsterdamse rechtbank heeft
de NV Claus meubeltoonzalen failliet
■erklaard. De bewindvoerder had in-
'rekking van de voorlopige surseance
an betaling gevraagd.
Het bedrijf is er niet in geslaagd
;en groot liquiditeitstekort te finan-
ieren. waardoor de voortzetting van
iet bedrijf enkele maanden zou zijn
gegarandeerd De lonen van het 30
nan tekende ne-scneel wordt door
de bedrijfsvereniging Detam gega
randeerd.
van Thieu zal „trappen". Hoewel de
Amerikaanse delegatie geen commen
taar op Thieu's voorstellen heeft ge
geven, neemt Hanoi aan dat
Washington het plan ook niet serieus
neemt.
De Amerikaanse delegatie heeft
gisteren overleg met Washington ge
pleegd, in een poging het vre-
desgesprek weer op gang te krijgen.
In de Amerikaanse hoofdstad is al
leen meegedeeld, det het plan van
Thieu „ernstig wordt bestudeerd"
BREDA Een man met een zwar
te jls en zwarte handschoenen aan
en een zwarte kous over zijn gezicht
heeft gisteravond een overval ge
pleegd op het filiaal van de Boeren
leenbank in het noordelijke stadsge
deelte van Breda De man, die gerui
me tijd op de loer moet hebben gele
gen, verdween met een bedrag van
ongeveer 1.000.
Toen hij hel gebouwtje binnen
kwam was er geen publiek ondanks
het feit dat het op vrijdagavond
meestal druk Is De man vroeg om
geld en de verbouwereerde filiaal
houder gaf hem enkele bankbiljetten
van ƒ100 en enkele van ƒ25. Tegen
de kantoorjuffrouw zei de man met
dreigende stem dat zij zich stil moest
houden.
Daarop verdween hij weer zonder
dat iemand hem gezien heeft. De on
middellijk gealarmeerde politie sloot
een aantal wegen in de omgeving af
maar dit leverde geen resultaat op.
Een aantal rechercheurs is de gehele
avond bezig geweest met een
huis-aan-huis onderzoek in de buurt, I
maar ook daaruit kwamen verder
geen bruikbare aanwijzingen.
MEMPHIS/VS
De 40-jarige
James Earl Ray
zal dinsdag a.s.
in Memphis te
rechtstaan we
gens moord op de
strijder voor ge
lijke burgerrech
ten voor de Ame
rikaanse negers
dr. Martin Lu
ther King.
Ray werd 18
juli door Enge
land uitgeleverd
en is sindsdien
in zijn gevange
nis in de VS zeer scherp bewaakt, o.m.
door middel van t.v.-camera's, micro
foons en cipiers, die zijn cel delen.
De justitie en politie-functionarissen
in Memphis willen er voor zorgen, dat
zich geen ..Tweede Dallas" voor doet.
een toespeling op de moord op I.ee
Harvey Oswald, voordat hij kon wor
den berecht in verband met de moord
op president John F. Kennedy.
De publiciteit vóór het proces is
door gerechtelijke bevelen zoveel mo
gelijk beperkt Zo mag bijv. niemand,
die met deze te maken heeft, zich
een interview laten afnemen. Ook
voor het proces zelf zijn de scherpste
veiligheidsmaatregelen getroffen.
Niemand zal de rechtszaal mogen
verlaten tijdens de pauzes en degenen
die het proces bijwonen zullen ge
fouilleerd worden en vervolgens een
televisieapparaat moeten passeren,
dat hun identiteit en hun stem fixeert.
LONDEN Het huwelijk is
ontbonden verklaard van John Len-
non, een van de Beatles, en zijn
vrouw Cynthia, die eiseres was, we
gens een verhouding van haar man
met de eveneens gehuwde Japanse
artieste Yoko Ono.
