schaak
m 1/ c w «s
ef
Op z'n
elf-en-dertigst
MAnEIIC
PUZZEL VAN DE WEEK
DOOR SCHADE
EN SCHANDE
Dit is de
Top-Elf
ZATERDAG 9 NOVEMBER 19BS
(Een wereld in wording)
fes#*; V
door
John Knittel
Js
„Ben jullie 't! Wel dat doet me plezier!"
En terwijl hij de deur uitliep, riep hij naar beneden:
„Babettli. Ik zei je al. toen je de taart bakte, dat die gegeten
moet worden. Zet die nu op tafel."
Na deze woorden gesproken te hebben, verscheen hij weer
in de kamer.
Pauline zag zijn gezicht van heel nabij en een vreemde
ontroering maakte zich van haar meester. Dat grote hoofd,
dat brede voorhoofd en die lange grijze haren deden haar
sympathiek aan. Zijn ogen hadden de klare kinderlijke uit
drukking van iemand die nooit iets om geld of drank had
gegeven.
Mademoiselle Kummer wilde met excuses en verklaringen
voor de dag komen, maar Pauline viel haar haastig in de
rede: „Wat een alleraardigst huis! En wat een boeken! En dan
die geraniums voor het venster. En die kanaries in de kooi.
Wat knus! Wat heb ik al die jaren veel gemist door de
gelegenheid te verzuimen kennis met u te maken, dominee."
Ze trok haar lippen samen, floot tegen de kanaries en liet
een vrolijke lach horen. Tegen het venster geleund trok ze
een van haar knieën op. „Wat een massa bloemen!" riep ze
uit. „En wat is de tuin goed onderhouden! Kijk eens Euge
nie!"
Ze wenkte haar zusje naar het raam, om de bloembedden
te bewonderen.
„Wat knus en gezellig is 't hier in vergelijking met het
grote huis, dat we hiernaast bewonen. Zeg, ruik die rozen
eens!"
Ten slotte vond mademoiselle een ogenblik, waarop ze de
predikant kon vertellen, dat het mevrouw Inwald ten zeerste
speet, dat ze zelf niet had kunnen komen, omdat ze zich niet
goed voelde. Onderwijl wierp Pauline snel een blik in de
hele omtrek in de hoop Amadeus in de tuin te ontdekken.
Maar hij was nergens te zien. Eugenie stiet haar zusje met
haar ellebogen aan.
„Hij is hier niet. We zijn voor niets gekomen."
„Wacht even!" fluisterde Pauline.
„Ik vind, dat we nu maar naar beneden moeten gaan,"
opperde de dominee. Jullie blijven hier natuurlijk koffie
drinken. Wie van jullie is de musicienne?"
„Zij," antwoordde Eugenie dadelijk en ze wees naar Pauli
ne.
„Zo bent u dat? Ik heb u vaak horen spelen. U bent van
top tot teen een kunstenaresse. Ik zou 't heel aangenaam
vinden, als u zich bij ons musicerend kringetje zou willen
t voegen om ons bij te staan."
„Ik weet niet, hoe lang we hier nog zullen blijven. Ik
{eloof niet langer dan veertien dagen."
„Dat is heel jammer," sprak hij en haar de weg wijzend,
r liep hij naar beneden.
Daar stond een deur open. Pauline zag in een kamer een
wijdopen reisvalies en wat rondslingerende mannenkleren.
Oom Theo sloot die deur.
„Mijn zoons zijn juist op bezoek gekomen," sprak hij. „Ik
weet niet, waar ze nu naar toe zijn gegaan. Franz vertelde
me, dat er iets aan zijn auto gerepareerd moest worden en
ik denk, dat Amadeus met hem mee is gegaan, om te zien
wat er eigenlijk aan mankeert. Ik denk zeker, dat ze tegen
de koffie terug zullen zijn."
Nauwelijks hadden ze rondom de notehouten tafel plaats
genomen, of de twee jongemannen stapten de hal binnen.
(Wordt vervolgd)
vertl
GLOSSING VAN DE
VORIGE PUZZEL
1. machthebbende, 11.
12. kaal, 13. gal, 14. anker,
i- pro, 18. Em, 19. naderen, 21.
12. oir, 23. eer, 25. mee, 26.
28. Dee, 30. Herman, 31.
eens, 32. sla, 33. top, 35. rek,
ent, 39. mil, 41 ra, 43. droe-
br, 47. ode, 49. Agnes, 50.
51. nare, 53. mare, 54. ste-
wgrafie.
^ert. 1. Megen, 2. Adam, 3.
4. KL 5. hond, 6. beer, 7. e.k.,
Lappie Loep en de oude toren
15. Na vijftien treden dalen kwam Jonas in een muffe
kelderruimte. Het was er donker en glibberig. „Oei!" kreet
Jonas verschrikt. „Wat glad is het hier!" Angstig luid
klonk nu het zoemen. Jonas keek schichtig om zich heen.
„Brrr," rilde hij. „Ik vertrouw het helemaal niet; wat een
geluid, brrr!" Twee zware deuren kwamen op het kelder
tje uit. In een ervan was een tralieraampje. Langzaam op
zijn tenen liep Jonas naar die deur toe. Heel voorzichtig
gluurde hij naar binnen. „Hela!" stiet hij uit en tuimelde
van schrik bijna achterover. „Ooei, wat eng!" De arme
Jonas rilde als een rietje. Het zoemende geluid klonk
angstig hard. Wat was er achter de deur met het tralie
venster? Waarom was Jonas zo ontzettend geschokken?
Een rond glanzend licht knipperde aan en uit in de
duisternis van de kelderruimte.
Teddy vraagt: „Ben ik nu niet deftig?"
Dag nichten en neven,
Ja en nu zitten we allemaal
weer op school. Hard te blok
ken voor het eerste rapport.
Valt het wel mee of zijn de
repetities erg moeilijk? Als je
knap wilt worden, moet je héél
goed je best doen en een hele
boel leren.
Wat kreeg ik allemaal opge
wekte brieven over de herfstva
kantie. Jullie hebt je best ver
maakt. De jongens hebben grote
vissen gevangen en fijn een
balletje kunnen trappen. De
meisjes hebben gezellig met
hun moeder gewinkeld en
mooie boeken gelezen. Het weer
heeft het julUe in ieder geval
wel heel erg naar de zin ge
maakt! Er waren zelfs van die
geluksvogels die heerlijk uit lo
geren zijn geweest. Prachtig
jullie zijn echte boffers.
We gaan een gezellige tijd te
gemoet, meisjes en jongens.
Over drie en een halve week is
het alweer sinterklaasfeest. We
krijgen, dan al gauw de kerst
dagen en oud- en nieuwjaar.
GeweldigDe winkels zijn dan
'savonds zo gezellig verlicht en
we kijken onze ogen uit op de
lokkende etalages.
Er waren nichten en neven
die vroegen of ze een versje
mogen sturen. Nou en of dat
mag! Als het geschikt is voor
ons hoekje, komt het in de
krant.
Tekeningen zijn er nog ge
noeg. Jullie krijgt echt wel een
seintje.
Tante Jos wenst jullie heel
veel sterkte op school en tot de
volgende keer.
JARIGEN
Joop Alblas, Peter Baan. Nel»
lie Bos, Lyda de Haan, Alexan
der Monster, Arie Noomen, Nel
lie Pronk, Ad Quist, Alma de
Redelijkheid, Annemarie Riet
veld, Dirk Jan van Veelen, Ine
ke Verhagen en Helma Voogt
van harte gefeliciteerd met Jul
lie verjaardag van de nichten
en neven
Oplossing namen van
beroepen.
Tandarts, kelner en journalist.
Ik denk dat mamma ook wel
eens tegen jullie zal zeggen:
„doe het toch niet zo op z'n
elfendertigst!"
Weten jullie waar deze uit
drukking vandaan komt? Hier
volgt het verhaal.
Grietman is een oude titel,
die uitsluitend in Friesland
voorkwam. Het woord grietman
(in 't meervoud grietmannen of
grietlieden) is afgeleid van het
Friese „greta", dat is groeten,
aanspreken, aanklagen.
In 1234 stierf graaf Floris IV,
de laatste graaf die in Friesland
gezag uitoefende. Na die tijd
verdienden de schouten als ver
tegenwoordigers van het grafe
lijk gezag bijna niets meer. Zij
gingen ander werk doen. Maar
de uitoefening van hun functie
bleef nodig. Hun taaie werd
overgenomen door de grietman
nen. Iemand die een rechtsge
ding aanhangig wilde maken,
moest bij de grietman zijn.
In de loop van de tijd kregen
de grietmannen hoe langer hoe
meer macht. Zij traden zelfs ais
rechters op naast de mederech-
ters. Zij vormden het grietenij-
gerecht.
Grietmannen zorgden ook
voor de openbare vaarten,
bruggen, wegen, dijken, sluizen
enz. In de middeleeuwen ging
het ambt van grietman bij toer
beurt over op bepaalde hofste
den.
Er waren in Friesland elf ste
den en dertig grietenijen. Van
daar de uitdrukking „Op z'n elf
endertigst", die de betekenis
kreeg van „op z'n dooie gemak,
uiterst langzaam." Ze is
ontstaan omdat de Staten van
Friesland steeds als er een
besluit moest worden genomen,
eerst de elf steden en de dertig
grietenijen moesten raadplegen.
In bijna alle zaken was
eenstemmigheid vereist, dat wil
zeggen, ze moesten het er alle
maal mee eens zijn.
Je begrijpt wel, dat vooral
vroeger toen er geen bus-,
trein- en telefoonverkeer was,
het allemaal erg lang duurde.
In 1499 kwam daarin veran
dering. Door de aanstelling van
een Hof werd de macht van de
grietman beperkt; hij werd
ambtenaar.
In 1851 werd de naam van
grietenij veranderd in gemeen
te. De naam grietman verander
de in burgemeester.
Karei van Duijvenboden tekende deze mooie boot
Zal Sinterklaas er mee naar ons land komen?
Dit is een leuke puz
zel, meisjes en jon
gens.
Jullie ziet dat Klaas
ijverig aan het tikken is
geweest. Maar oef, hij
komt tot de ontdekking
dat alle tweede letters
zijn weggevallen en dat
er nu punten staan. Wat
nu?
Vullen jullie de weg
gevallen letters maar in.
Als je daarmee klaar
bent, staat er in het
tweede rijtje (van bo
ven naar beneden) een
woord, waar je nu echt
wel last van kunt heb
ben.
Denk erom, er zijn
dus twee oplossingen.
Eén oplossing is beslist
fout.
Jullie moeten hem in
zenden voor dinsdag 12
november.
PUZZELOPLOSSING
Horizontaal (dat is van links
naar rechts) lezen we televisie,
ketel, touw, krom, duizend, ba
ret, paard en banaan.
Vertikaal (dat is van boven
naar beneden) staat er leeuw,
gieter, mond. zebra, pad, tube,
krant.
PRIJSWINNAARS
Anja van Steenis Heer-
jansdam en Clasien v. d. Wel
's-Gravezande krijgen hun
prijs thuisgestuurd.
LIENTJE v. B. WEL STUURDE
HET VOLGENDE VERSJE IN.
De kapitein
Kinderen hebben jullie mltr
schien,
Het schip van Jantje al ge-%
zien?
Het heeft twee zeilen en één
mast,
En aan een touwtje heeft hij
't vast.
En als hij kon dan voer hij
ja,
'k Geloof wel naar het verre
Amerika.
SLIM
Piet: Weet je waarom de
paarden staande slapen?
Bob: Omdat ze geen bed heb
ben.
Piet: Nee.
Bob: Omdat ze niet willen lig
gen.
Piet: Nee.
Bob: Maar waarom dan?
Piet: Uit gemakzucht, ze zijn
's morgens vlugger klaar.
Kruiswoord-puzzel
[Horizontaal: 1. voorzetsel; 3. vet der melk; 7. hemellichaam; 10.
m; 12. vogel; 15. makker; 17. meisjesnaam; 18. familielid; 19.
igvlakte; 20. vruehtenat; 22. heks; 23. rivierin Egypte; 24. voor
inwoord; 20. bladerkroon; 28. rund; 29. vogel; 31. onbep. voor-
33. de oudste; 34. masker; 36. oude lengtemaat; 37. verdicht
rhaal in proza; 40. vrucht; 42. uitroep; 43. rijk man uit Eng. Indië;
l voorzetsel; 46. lidwoord; 47. vast, stevig; 48. gesneden steen; 50.
jorzetsel; 51. voorvoegsel; 53. achting; 55. ridderteken; 57. aan-
inaam; 60. voorzetsel; 61. hemellichaam; 62. water in N.H.; 63. rijks-
lens (afk.).
Vertikaal: 1. familielid; 2. schol (Vlaams); 4. voorzetsel; 5. boom;
lagdier; 7. muzieknoot; 8. achting; 9. bijwoord; 11. keer; 13.
ihoten; 14. laagvlakte: 16. scheik. element (afk.); 18. wijnsoort;
nachtgewaad; 22. lichaamsdeel; 23. Europeaan; 24. ga (Eng.);
water in Utrecht; 27. telwoord; 29. schram; 30. hoogste punt;
kasteel; 33. tegenstelling van breed; 35. voorzetsel; 38. zoon van
Ida; 39. bijwoord; 41. water in Friesl.; 42. hoeder van schapen; 44.
[p; 46. viervoetig dier; 47. nachtgewaad; 49. plaats in Frankrijk;
[rivier in Italië; 52. spoedig; 54. meisjesnaam; 56. nauw; 57. familie-
jl; 58. voegwoord; 59. gebod.
8. nap, 9. darm, 10. eloge, 14. aar,
15. keer, 16. ree, 19. niemand, 20.
nederig, 22. Oerle, 24. reëel, 25.
mes, 26. ant, 27. kop, 29. enk, 34.
open, 36. brons, 38. tra, 39. mis,
40. armee, 42. adat, 44. ogen, 45.
velg, 46. Bari, 48. ere, 50. kaf,
52. eg, 53. ma.
INZENDINGEN
Inzendingen worden voor don
derdag a.s. op ons bureau
verwacht Oplossingen mogen uit
sluitend op een briefkaart worden
geschreven. In de linkerboven
hoek vermelden: „Puzzel-oplos
sing" Er zijn drie prijzen: een
van 10,- en twee van f 5,-.
Eventuele correspondentie aan
de heer H. J. Slavekoorde,
Goudreinetstraat 125, Den Haag.
Door schade en schande
wordt men wijs, zegt het
spreekwoord. Voor het schaken
geldt het eerste deel van deze
spreuk stellig. Men moet dik
wijls heel wat fouten begaan
alvorens men er redelijk zeker
van kan zijn dat men bepaalde
fouten niet meer zal begaan, en
in analoge situaties duchtig uit
zijn ogen kijken. Het tweede
deel de schande komt er
in het schaken niet zo dikwijls
aan te pas.
De schade die men oploopt
kan talloze oorzaken hebben.
Heel bekend is de directe fout-
zet, zoals men die in de opga
ven 1 en 2 tegenkomt. Maar de
schade die men moet aanvaar
den kan ook gelegen zijn in
verzuimen welke men in een
vroeger stadium der partij be
ging, zoals opgave 3 ons laat
zien, waar de zwartspeelster
naliet tijdig haar loper op c8
uit te spelen.
Aan u ditmaal de schadereke
ning op te maken!
(1) Uit een partij Ahman-
Törnblom (Göteborg 1968).
Smidje Verholen en de Knap-Mutator
abcdefgh
Zwarts laatste zet was
8. Da5. Hoe ging het verder
dacht u?
(2) Uit een partij Wiesner—
Brüggemann (Leipzig 1968).
1065: Over de landweg naderde intussen de pijlsnelle auto
mobiel van de journalist Sipko Stunt Hij had een verslagje
gemaakt van de opening der regionale landbouwtentoonstel
ling te Vlonderhoek, een gehucht onder de rook van Rijk-
huyzen. Nu begaf hij zich stadwaards om het uit te werken tot
een sappig stukje proza. De schemering begon al in te vallen
en Sipko keek zorgelijk omhoog. „Ik ruik moeilijkheden",
stelde hij vast „Er zit iets in de lucht wat me niet bevalt
Hou je haaks, Sipko. Je weet nooit wat er gaat gebeuren.
Hiep hoi!" Doch nog geen drie tellen later wist Sipko het
wel. Met een klagelijke zucht liet de motor van zijn wagentje
het afweten, zodat het derde slachtoffer van de knap-mutator
gevallen was.Sipko Stunt had echter meer aandacht
voor de vreemde capriolen van een sportvliegtuigje, dat met
stilstaande motor m glijvlucht naar beneden kwam, recht
op een stukje land van Gait Lamsbout af. Gait wilde juist
eens een hartig woordje gaan wisselen met Mientje, de rood
bonte prijskoe, toen het vliegtuigje aan de grond kwam. Het
vernietigde in het voorbijgaan nog even een hek. maar verder
gebeurden er gelukkig geen dramatische dingen. ,.Hé! Wil je
wel 'es maken, dat je met dat ding van mien land afkomt!"
riep Gait en hij rende spinnijdig op de vlieger af, die was
uitgestapt en nu onverstoorbaar een sigaretje opstak. „Ronald
d'Aes van Klaeveren", stelde hij zich voor. „Ik zal alle schade
aan dat hekje vergoeden, beste man. Maar dan niet meer zo
dreigen met je stok en ook niet zo hard schreeuwen
(3) Uit een damespartij
Sikowa Szarday (Szarvas
1968).
abcdefgh
Hier speelde wit 1. De4 en
droomde van dameruil en
winst. Wat zal gevolgd zijn?
abcdefgh
Wit aan zet. Hoe zoudt u de
partij voortzetten?
OPLOSSING
De oplossingen van de opga
ven van 26 oktober jl. (Combi
naties) luiden als volgt.
(1) Karazew Klaman. Wit
won als volgt: 1. Te8! Dd8 2.
Tg6! Tg8 3. Txf7 Tdlt 4. Kh2
Db8 5. g3 Td2t 6. Khl en wint.
(2) Berg Danlelsen. Wit
won door 1. g5f! Ke6 2. Dh3t f5
3. Txf5t enz.
(3) 111! Karl. Zwart deed
het als volgt: 1. Dxf3! 2. Pxf3
Txh3t 3. Kgl Txf3 4. Pc4 (4.
Ddl Tg3t 5. Kfl Pd3t 6. Ke2 Tf2
mat) 4. Tf6 5. Pxe5 Tg3t 6.
Kh2 (of 6. Kfl Pd3t 7. Ke2 Tf2t
8. Kdl Tglt 9. Kc2 Pb4t enz.) 6.
TG5 7. Pg6 Tfxg6 en wit gaf
het op.
In het kader van de Kinder
boekenweek 1968 hebben de
AVRO. KRO en NCRV hun
luisteraartjes gevraagd boeken
op te geven die zij het aller
fijnste vinden. De resultaten
waren verrassend: 1. Kamele
on-boeken van H. de Roos 2.
Pietje Bell van Chr. van Abcou
de 3. Pinkeltje-boeken van Dick
Laan 4. Irmgard-boeken van I.
Smits 5. Dik Trom van Johan
Kieviet 6. Alleen op de wereld
van Hector Malot 7. A-
rendsoog-boeken van J. en P.
Nowee 8 Olijke tweeling-boe
ken van Ar ja Peters 9. Jip en
Janneke-serie van A. M. G.
Schmidt 10. De „Vijf-serie van
Enid Blyton 11. Heidi van Jo
hanna SpyrL
