Nooit een straaljager voor burgemeester Van der Have "Orgel vaak het stiefkind van de kerk" [operen jubileum in VALKENBURG "Zjeea defectum isritten naar Biap Eden baan ergerlijke stand van Hillegom ABCDEFGHIJKLMN O PQRSTUVWXYZ ^BER -^IWE LBIDSE COURANT ZATERDAG 2 NOVEMBER 1WS tALKEN BURG Op 16 no- ___jiber zal het twaalf-en-een- f jaar geleden zijn, dat Valken- kra3 op originele wijze zijn nieu- pnid burgemeester verwelkomde. (meeheer M. A. van der Have volgde gemeester W. M. van der Harst Ja^*die na een ambtsperiode van ppiM* W€rd benoemd te Oolt- •erWsphiat. De heer Van der Have vanrd in 1920 geboren in Nieuwer- aan 'k op het Zeeuwse eiland Schou- ttvor* bezocht daar de lagere pmaPol, behaalde zijn h.b.s.-diplo- ten te Zierikzee en wilde officier rden. Voor deze opleiding ging ^Jnaar de K.M.A. te Breda. van Iet uitbreken van de tweede irdereldoorlog noopte hem naar Zee- ing d terug te keren. Hij ging ge- Crorienteadministratie studeren en dhofd op 1 juni 1940 ambtenaar op besti secretarie te Bruinisse. In ok- etlajer 1941 werd deze functie ver- houjseld voor die van ambtenaar te iran -uwerkerk, n S(3egin 1945 volgde zijn benoeming an j gemeentesecretaris te Hoede- tei3skerke, waar hij na elf jaar zijn j rkzaamheden staakte om zijn be aming tot burgemeester van Val- pburg te aanvaarden. Valkenburg [ving zijn nieuwe magistraat op bijzondere manier. De burge meester kwam met zijn gezin per ïrst^ikopter uit Zeeland en landde ihoede speelweide aan de Kerkweg, 'et lenover de christelijke lagere h«t|ool, welke plek nu wordt aan- ?en luid als Dorpshuisplein, n y ,en Welkom iij werd daar verwelkomd door j-burgemeester N. Ouwersloot .de leden van de raad. Nelly van Broek, dochtertje van wethou- K. van den Broek, bood mevr. ondfci der Have bloemen aan. Daar- ^volgde een rijtoer door het dorp. v het gemeentehuis brachten de ooikinderen het burgemeesters- itpaar en zoon Jan een zang- peeVde. mei De benoeming tot burgemees- ngeer van Valkenburg was voor t nle heer Van der Have de ver- sisjralling van een jarenlang ge- s dftoesterde wens. In een kleine Jtegemeenschap een dienende en anJeidinggevende taak te vervul- -len trok hem bijzonder aan.« In Valkenburg zou hij zowel Burgemeester als gemeentese- jretaris zijn, hetgeen hem een goed contact verzekerde met de inwoners. De gemeente Valkenburg kampte retijds met grote problemen, zoals I bouw van een nieuwe school teen dorpshuis; zeer urgent was ft ook de woningbouw en het lort aan bouwgrond, veroorzaakt Drdat veel grond door het vlieg- lctild was afgenomen, waarvoor daftn compensatie werd verkregen, beg ,jj Voorzieningen finnen enkele jaren was de nog evaiwezige oorlogsschade hersteld, piddels zijn in Valkenburg een (uwe christelijke lagere school zes lokalen en een dorpshuis :x gymnastieklokaal met een ie foyer en toneelaccommodatie •ezen. En nog onlangs herdacht het tienjarig bestaan van de stelijke kleuterschool, gevestigd de oude la°ere school aan de •kweg. atjiok het grote aantal woningen in deze 12^-jarige ambtsperio- is gebouwd, is een voorbeeld i de energie en het enthousias- ièiï waarmee burgemeester Van der idd 1 1<H 1n Ier IJ.LKEMADE Aangemoedigd >r het succes van het vorige sei- n organiseert de ijsvereniging Al- nade Jiade, in samenwerking met de ijs- enigingen uit Oud-Ade, Rijpwete- €en Nieuwe Wetering, dit seizoen r iedere maandagavond de busrit de Jaap Edenbaan. Alle aatsliefhebbers (sters) kunnen e Vertrektijden: Oud-Ade, Kolk 5 uur; Rijpwetering, voor café 'icker 18.50 uur; Roelofarendsveen, jordhoekf 19.00 uur; Oude Wete- __t g, voor Kerkstraat 2 19.05 uuur; muiderbrug, op afslag café-res- jer rant Baartman 19.10 uur. lee teceptie en concert dejvan 60-jarige Arti i iLPHEN Volgende week zater- [middag recepieert het bestuur tel n Arti in de grote zaal van De D ede Herderkerk, van half vier tot tst E uur. he i Avonds om acht uur wordt in el :e kerk een jubileumconcert ge ren. )it alles ter gelegenheid van lv-t tigjarig bestaan. HILLEGOM Ondertrouwd: A R isper en M E Pijpers; JAC Maas H M A van Abswoude; H C M en eijer en A W M Verkaart. Getrouwd: J M C van der Voort T Andeweg, B J Zandvliet en P Kroezen, D T A van Leeuwen i A M Strobbe. Have zijn taak verricht. Gesteund door zijn wethouders en in hechtte samenwerking met de raad kon deze krachttoer door de kleine ge meente worden verricht. Daarbij komt, dat Valkenburg niet bepaald gunstig is gelegen ten opzichte van de omliggende plaat sen Leiden, Oegstgeest, Katwyk en Rijnsburg; het ligt enigszins afge zonderd. Toch heeft het alles met deze gemeenten te maken. Bovendien brengt de aanwezigheid van het marinevliegkamp Valkenburg haar problemen met zich. Burge meester Van der Have heeft de positie van zijn gemeente altijd juist gezien. Hij verdreef het an- nexatiespook en pleitte telkens weer voor intergemeentelijk over leg om moeilijkheden op te lossen. Onlangs is de Gewestraad Leiden geïnstalleerd, waarin de proble men vnn de in deze raad verenig de gemeenten gemeenschappelijk worden besproken en tot een op lossing gebracht. Deze vorm van samenwerking waarborgt Valken burg zijn zelfstandigheid. Het aandeel, dat burgemeester Van der Have in de totstandko ming van dit bestuursorgaan heeft gehad (hij was een van de vier voorvechters) is zeker niet gering Misschien is dit wel de grootste dienst aan zijn gemeente bewezen. Woningbouw Momenteel is hèt probleem in Valkenburg het gebrek aan bouw grond voor eengezinswoningen en de bouw van bejaardenwoningen, aldus de burgemeester. Hij pleit sterk voor eengezinswoningen, om dat hij het contact moeder-kind erg belangrijk vindt. In geval van hoogbouw, die bijna geen ruimte winst oplevert, wordt dit contact al Rusland, de Tsjechen en wij in Nederland LISSE In een goedbezochte vergadering van de kiesvereniging en de jeugd-studievereniging van de afdeling van de Staatk. Geref. Partij heeft de heer M. Golverdingen uit Amersfoort een lezing gehouden over „Rusland Tsjechoslowakije en wij". De heer Golverdingen toonde met citaten uit Marx en Lenin aan, dat de communistische moraal alles geoorloofd acht om de voortgang van de wereldrevolutie te bereiken. In dit licht moeten wij de gebeurtenissen in Tsjechoslowa kije zien. Het streven naar liberalisatie der Tsjechen bedoelde geen principiële ombuiging naar het Westen, maar bleef in grondgedachte communis tisch. Men wilde bewijzen dat er een socialisme denkbaar is zonder dictatuur, met meer persoonlijke vrijheid en initiatief, tot meer ge luk en welvaart van het volk. Deze ideeën voelden de Russen aan als een aanslag op de dogma's van Lenin. Wat heeft de overrompeling in Tsjechoslowakije ons te zeggen? Dat de Navo-landen de militaire paraat heid moeten verhogen. Maar dit mag niet ons enig antwoord zijn. De gees telijke waarden moeten worden ver dedigd. Nederland en West-Europa moeten leren erkennen, dat God re geert en het wereldbestuur in Zijn handen heeft. Er kan alleen kracht van ons uitgaan, wanneer we tegen het communisme stellen: „Mijn schild en de betrouwen zijt Gij, o God en Heer". Wisseling raadslid in Sassenheim SASSENHEIM Aan het eind van de gezamenlijke AR/CH-verga- dering van gisteravond, deelde de heer J. Bakker mee, dat hij als raadslid had bedankt. Als reden hiervoor gaf hij op zijn leeftijd die het niet mogelijk maakt bij de vol gende raadsverkiezing herkozen te worden. Daarom leek het hem beter om de twee resterende zittingsjaren beschikbaar te stellen voor zijn op volger, zodat deze zich kan inwer ken. De heer Bakker. CH-man van de oude stempel, heeft 11 jaar in de gemeenteraad zitting gehad t.w. van '53 tot '58 en van '62 tot heden. Hij staat bekend om zijn bezonken oor deel en milde opvattingen, en zijn vertrek uit de raad zal hem zeker niet gemakkelijk gevallen zijn. Hoogstwaarschijnlijk zal hij worden opgevolgd door de heer A. A. v. Bre da (46 jr), wiens bekwaamheid als aannemer van bouwwerken de ge meenteraad ten goede kan komen. Scliaaksiniultaaii SASSENHEIM Onder grote be langstelling is in de kantine van gereedschappenfabriek Rohn één der vijf schaaksimultaan-séances ge houden ter gelegenheid van het 40- jarig bestaan van de Leidse Schaak bond. Ad. v. d. Berg, meermalen snelschaakkampioen van Leiden en omstreken, moest het opnemen te gen 32 schakers uit de bollenstreek. Het duurde ruim twee uur voordat de simultaanspeler zijn eerste winst punt wist te behalen. In totaal wer den door Ad. v. d. Berg 26 wedstrij den gewonnen. Remise speelde hij tegen de heren A. Bosch en F. F. J. den Bak. In de heren P. G. Kroon, drs. A J. v. d. Meer en P. Ie Clerq moest hy zijn meerderen erkennen. SASSENHEIM De collecte van de NOVIB heeft opgebracht f 750. Voor nagiften kan men gebruik ma ken van postrekening 100200. heel vroeg verbroken. De afstand tussen moeder boven en de kinde ren die beneden spelen, is immers veel te groot. De plannen voor een complex bejaardenwoningen met daarbij een verzorgingscentrum waren reeds in een vergevorderd stadium, maar de aanleg van rijksweg 4-bis stuurde alles in de war. Dat burgemeester Van der Have een echte burgervader is met een ruime belangstelling voor iedereen, dat hij tussen de dorpsbewoners staat en hun pro blemen en stemmingen kent, be wijst zijn plan tot ruilverkave ling. Dit plan is nog niet uit gevoerd, maar is door genoemde rijksweg een urgente aangele genheid geworden. Ook een sportzaal en sportvelden zijn een vurige wens. De hobby van de heer Van der Have is archeologie. Dat Valken burg het Mekka van de archeologie is vond hy bij zyn benoeming een prettige bijkomstigheid. Hij heeft diverse opgravingen, onder leiding van professor Van Giffen en pro fessor Glasbergen meegemaakt. Hy kan dan ook als geen ander de oude geschiedenis van Valkenburg doen herleven. Mevrouw Van der Have verge zelt haar man bij vele gelegenhe den en staat hem in alles ter zijde. Ook zij heeft haar persoonlijke in breng in de dorpsgemeenschap, bijvoorbeeld by het verzorgen van de maandelijkse bejaardenmidda gen en door het werk van de plaat selijke afdeling van het Rode Kruis. De veronderstelling van de bur gemeester bij zijn intree geuit: „Al ben ik feestelijk ingehaald met een helikopter, misschien word ik er nog eens per straaljager uitge schoten" zal nooit bewaarheid worden. Dat is de mening van de gehele Valkenburgse bevolking. Burgerlijke stand van Leiden LEIDEN Geboren: Christin» Elizabeth, d: v J P van der Stoel en E Roest; Leonardus Franciscus. zn v J P van Polanen en M van Leeuwen; Maria Diana, dr v A van der Zeeuw en M Dool; Antonie Pie- ter, zn v A L van der Weele en H A de Wit- Just Olivier, zn v L G Dalhuisen en C E Polano; Sylvia Yvette, dr v J Thelen en M A Ban nister. Gehuwd: Baart en S J van Iterson. Overleden: E van Schie, 92 jr. vrouw: G Berveling. 52 jr, man: H van der Graaf, 84 jr. wed v A van Vliet; W P Le Feber, 94 jr. wed v N D Vreeswijk: J R Jongbloed, 89 jr, wed van I Va vier; J A Roelofs, 68 jr, man; M Huijser, 84 jr. man: E van der Ham, 63 jr, echtg v G van Eijk. Auto rijdt tuin in te Valkenburg VALKENBURG Vanmorgen om tien over zeven is een door een Belg bestuurde personenauto de tuin van de familie Hooymans aan de Hoofd straat ingereden. De Belg reed langs een geparkeerde auto, waarbij hij in botsing kwant met een tegenligger en vervolgens de tuin inschoot. Er ontstond flink wat schade. Burgemeester Van der Have van Valkenburg. Foto N. van der Horst HET eerste, waar ik aan denk, als ik het woord orgel hoor, is natuurlijk aan een pijp orgel. Een elektronisch orgel is geen orgel. Het is een aardig in strument als uitvinding, maar het is geen orgel. Bij zo'n orgel wor den de tonen kunstmatig voort gebracht. Het spreekt altijd plof- ferig aan. Ploep, ploep, ploep. Het geluid straalt niet. Dat is dood. Ik kan me indenken, dat je voor studie thuis, waar je geen pijp orgel kunt hebben, die dingen wel gebruikt, maar niet in een kerk. Orgel is voor mij altijd nauw ver bonden met een kerk of een con certzaal. Daar moet je toch wel een instrument hebben, dat je wat doet. Elektronische orgels worden ook maar heel weinig geplaatst. Het leuke van de zaak is, dat verscheidene kerken, die een elek tronisch orgel hebben, al gauw overgaan op een pijporgel. Ze zeggen: zo'n ding gaat ons koste lijk vervelen. Je wordt er beroerd van. We gaan vlug weer sparen voor een echt orgel. EEN aardig voorbeeld is de Her vormde kerk De Hoeksteen in Uithoorn. Daar hebben wp in 1965 een tweeklaviers orgeltje ge leverd. Daar zou eerst ook een elektronisch orgel komen, want de bouwkosten waren zo hoog opge lopen en een orgel is bij kerkbouw altijd het sluitstuk. Hoe hoger de bouwkosten, hoe lager de prijs van het orgel. Enfinde organist, de dominee en nog een paar mensen hadden hard geijverd voor een pijporgel. Wij kregen de opdracht. Nu had den we een paar jaar geleden in Geldrop net zo'n orgel gezet, en het hele gezelschap daarheen om het te beluisteren en te bekijken. Maar ze kregen ook de opdracht mee naar Nuenen te gaan, want, er stond zo'n prachtig elektronisch orgel in de r.k. kerk. In Nuenen werden ze aan de deur van de kerk ontvangen door de pastoor, die zei: mensen, ik wil me nergens mee bemoeien, maar beginnen jullie er alsjeblieft niet aan. Bij ons staat het nu negen maanden en er wordt bij ons veel minder gezongen dan bij jullie, maar we zijn alweer hard aan het sparen voor een pijporgel. Hoe klein zo'n orgel ook is, dat kan je nog altijd beter hebben dan zo'n kreng. DE moeilijkheid is, dat de men sen thuis niet gauw een pijp orgel nemen, omdat ze er geen ruimte voor hebben. Meestal wordt het een harmonium, maar dat vind ik ook turf kisten. Daar zou ïk er van mijn levensdagen nooit een van willen hebben. Wij hebben een paar huisorgels ge bouwd. Er staat er hier een bij Chris Hanegraaff in Oegstgeest. Je moet er wel een beetje meer ruimte voor hebben dan voor een harmonium. Vaak is de prijs ook een bezwaar. Zo'n ding komt toch gauw op f 15.000, maar dan heb je in ieder geval een pijporgel. De belangstelling voor het orgel ze net als vroeger zijn, maar dan wordt niet kleiner. Kijk maar naar de concerten van K. en O. Die zijn veel beter bezocht dan jaren geleden. Het gaat er natuurlijk ook om, welk programma er is en wie er speelt. ER is nogal veel gescholden op Jan Zwart en Feike Asma en ik ben ook niet met alles eens, maar aan hen hebben we toch veel te danken. Ik ben trouwens een hele goeie vriend van Feike. .Deze mensen hebben veel gedaan om het grote publiek wat meer met het orgel vertrouwd te maken. Een beetje populair en wat klassiek er tussendoor en de mensen zeg gen al vlug, we gaan eens naar die knaap luisteren. Er wórdt wel verteld, dat als Feike op een orgel heeft gespeeld het meteen moet worden gestemd. Dat is waanzin. Er zijn allerlei le gendes over hem, die gewoon ver zonnen zijn. Zo van hij trapt de pedaaltoetsen stuk. Ik ken hem al jaren. Neem maar van mij aan, dat als dat is gebeurd, dan heeft er al op een of andere manier een breuk in gezeten. DE ene organist speelt zwaarder en slaat wat stugger aan, het zij met voetwerk of met han den, en de ander, wandelt er over heen. Sommige organisten moeten werkelijk stampen en met hun handen slaan. Een oud mechanisch orgel, zoals hier in de Pieterskerk in Leiden, dat speelt zwaar. Het hangt er ook vanaf, wie er speelt. Blankenstein bijvoorbeeld, die hoeft helemaal niet te slaan, die oefent geen kracht uit. De mooiste orgels, die ik heb gebouwd, zijn de twee laatste ge weest. Het orgel in de Zuiderkerk, dat pas in gebruik is genomen en een orgel in de Geref. kerk van Uithoorn. Ik bouw nu al een jaar of tien zelfstandig orgels. Dat be valt me prima. Voor die tijd zat ik bij Van Leeuwen aan de Hoge Rijndijk, maar het was de laatste jaren niet meer zo prettig werken. De orgels werden minder. Daar kwam ik tegen in opstand en toen had ik het gedaan. Je kreeg praktisch geen tijd om je orgels goed af te werken. Ik was de laatste man, die bij het orgel kwam en intonatiewerk moet rus tig gebeuren. Dat is allemaal ge- hoorwerk. Ik ben weieens met één register de hele dag bezig ge weest. 's Avonds ben je dan bekaf door het intense luisteren. Tegenwoor dig doe ik dat niet meer. Ik weet wat goed is. Mocht hij iets afwij ken. dan komt dat later wel goed met het af-intoneren in de kerk. JN combinatie met andere regis ters hoor je dan, dat die wat minder en die wat helderder moet. Je gaat dan de haartjeszo als wij dat noemen, afwegen. Vaak is het een haartje te sterk. Dat wil zeggen heel weinig. Denk maar aan de dunte van een haar. Zolang ik bezig ben. is hef niet vermoeiend, maar als ik 's avonds thuiskom, voel ik me wel eens. Je bent de hele dag intens bezig met ingespannen luisteren. Eerst zit je met een hulp aan het klavier die pijpen op toon te brenoen. De tonen moeten bij het karakter van de kerk horen. Heb je zo'n 56 registerpijpen gedaan, dan ga je beneden in de kerk luisteren, hoe het daar klinkt: Dan hoor je, dat de een wat scher per, wat ronder of wat strijkender moet worden. JE noteert de tonen of onthoudt ze en je gaat weer naar boven. En zo de hele dag door. Als je in dp Pieterskerk al zo'n 43 treden op moet naar het klavier en je moet dan nog in het orgel klauteren, begrijp je wel, dat je thuis er je gemak van neemt. Ik doe dit werk nu 42 jaar. Via ie lagere school en ambachtsschool heb ik by Van Leeuwen het vak geleerd. Bij ieder orgel streef je een ideaal na, maar droomorgels bestaan niet. Bij elk orgel ben ik met het geluid aan het experimen teren. Vaak kom je er dichtbij, maar geluid is een ongrijpbaar iets. De akoestiek is erg moeilijk. Zo gauw de kap op de kerk is, zie je al die ingenieurs in de weer met hun apparaten. Ze zijn dolblij, als het een beetje in de buurt is van hun berekeningen. Als er te veel in een kerk is, gaat men met allerlei hulpmiddelen werken om dat minder te krijgen. In een Geref. kerk van Broek op Langendijk was het helemaal mooi. Die architect belt me op en zegt: ik heb 1,8 over. Ik zeg: als dat zo is, is het prachtig, want dat is een goeie akoestiek in het al gemeen. Ik ging daar luisteren. Het was zo dood als een pier. GEMIDDELD bouw ik een maand of negen aan een or gel. Tegenwoordig kan ik er makkelijker afstand van doen. Vroeger vond ik het beroerd. Dat is wel te verklaren. Je had een re delijk goed instrument gemaakt en als je dan zag, dat het geen orga nist van allure was, die het ging bespelen, vond je het zonde, dat maar een derde van het orgel zou worden gebruikt. De orgels, die ik heb gebouwd, heb ik ook in onderhoud. Op die manier zie je nog geregeld je eigen orgels terug. Ook van de orgels van Van Leeuwen heb ik een aan tal in onderhoud gekregen. Op het ogenblik zijn we bezig met het orgel van de Reformed Church in Londen. Het gekke in Nederland is, dat ze om buitenlandse orgels vragen. Ze lijden hier altijd aan buiten landse ziekte, terwijl er toch goede orgels worden gebouwd. T~\E twee orgels, die in Leiden IS goed bruikbaar zijn, zijn de orgels in de Lutherse kerk en in de Zuiderkerk. Dat van de Pie terskerk is ook goed, maar moet hoognodig worden gerestaureerd. Als grootste orgel in Leiden blijft liet een monument. Het bezwaar van Monumenten zorg is, dat ze orgels willen res taureren op de oude manier. Dat ze niet als vroeger zijn maar dan zijn die dingen onbespeelbaar. Dat is het beroerde van de zaak Ik hou veel van historische orgels, maar heit zijn geen museumstuk- Orgelbouwer Jac. van der Linden (58) Foto Van der Horst ken. Een orgel is een gebruiksin- strument. In veel gevallen is het orgel het stiefkind van de kerk. Bij nieuwe kerken vooral. Of er moet een speciale orgelcommissie zijn, die zejf voor de gelden zorgt. JN een Geref. kerk van Leider- *- dorp staat nu een elektronisch orgel. Ze hadden eerst 50.000 gulden op de begroting gezet, maar het was er niet meer. Ik had toen nog een ontwerp gemaakt met een alternatief van f 30.000, maar dat konden ze ook niet betalen. Nu staat er een elektronisch or gel van ruim 25 mille. Hoe ze dat wél konden betalen, begrijp ik niet. Ik weet zeker, dat ze over vijf jaar dat orgel eruit hebben ge gooid. Dan krijgen ze er hoge kos ten aan. Het leuke is bovendien, dat de mensen, die zo graag een elektronisch apparaat wilden, er nu het hardst op schelden, /K heb veel voldoening van mijn werk. Toen ik van de lagere school afkwam, heb ik in strijd gestaan. Ik had twee lief hebberijen: of onderwijzer of or gelbouwer. Het is orgelbouwer ge worden. Ik heb er nooit spijt van gehad. In de week zit ik bijna altijd in de kerk. Er zal niemand zoveel in een kerk komen als een orgelbou wer. Voor ons is de kerk ook een werkplaats. Alleen in een r.k. kerk moet je rekening houden met het ritueel, dat er op zo'n dag is, maar in een prat. kerk kan je rustig je gang gaan. Daar koipt alleen de koster af en toe binnen om een kop koffie te brengen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1968 | | pagina 5