J-tunnel (langste van 1 land)
op 30 oktober in gebruik
Reactie vakbonden bewijs
loze - kreten - theorie
van
Uit de Haagse hof geplukt
NOORDSTRAKS VERLOST UIT
ISOLEMENTMAAR AANSLUITEND
WEGENNET NOG NIET GEREED
Koningin
verricht
opening
Drees kreeg boek
over nationaal
socialisme
Griekse dichter
mag naar
Nederland komen
Huisvrouw
werkt 60 uur
per week
DO0R U
Vrouw jaagt
overvaller op
de vlucht
DONDERDAG 24 OKTOBER 1968
9?
(Van oni« vcrkeersredaeteur)
AMSTERDAM Eind deze maand wordt Amsterdam ver
lost van een verkeersprobleem, dat de stad sinds mensenheuge
nis verdeeld heeft gehoudenals de Koningin woensdag 30 ok
tober de IJ-tunnel opent, zullen noord en de rest van de hoofd
stad voor hun verbinding niet langer afhankelijk zijn van de
pont, maar gebruik kunnen maken van een tunnel, die als een
van de modernste ter wereld kan worden beschouwd.
Met die feestelijke plechtigheid zal
levens een eind worden gemaakt aan
«He discussies, die al meer dan hon
derd jaar over dit probleem zijn ge
roerd. Tunnel of brug, het is nu geen
vraag meer: Amsterdam heeft ze bei-
je.
Sinds 1957 de Schelllngwouder-
bruggen, wat later de Coentunnel
en nu het pronkstuk van de stad: een
weg ortder de rivier, die beide
(tadsdelen direct tot in beider hart
verbindt.
i In versneld tempo is het werk de
aatste jaren uitgevoerd. Het toene
mende verkeer eiste dat. Zeiden de
vroede vaderen met kennelijk gebrek
kan visie nog in 1906: „Laten we de
fiiscussie stoppen, pas over 100 jaar
pal een verbinding actueel zijn", de
ptatistieken rekenden met hun
voorspellingen af. Dagelijks moeten
He ponten gemiddeld niet minder dan
170.000 passagiers vervoeren, of wel
ren dikke 60 miljoen per jaar. Een
pantal, waartegen de drie veren nau
welijks bleken opgewassen.
208 miljoen
J Trouwens, al tien jaar voor de oor
log zag men, dat een tunnel noodza
kelijk was. En daarom werd al in
1935 in principe een plan goedge
keurd voor de aanleg van een ver
binding onder water Dat het tenslot
te toch nog 1968 werd voordat die
tunnel er lag, kwam door de oorlog,
de discussies erna over wijzigingen
in het plan en uiteraard door
de financiën.
Want zag het er aanvankelijk naar
uit dat het Rijk wel wilde bijsprin
gen, in 1961 werd alle hoop daarop de
pjjbodem ingeslagen. Amsterdam
moest het geld zelf op tafel brengen.
Hoeveel, bleek later pas: 208 miljoen
pulden. Daarvan vroeg het gedeelte
onder water met af- en opritten 155
miljoen; de rest moest aan bijkomen
de werken worden besteed, zoals de
banleg van viaducten en toeleidende
(wegen.
Spektakelstuk
Met de bouw van de timnel hebben
Weg-en waterbouwkundigen een
fpektakelwerkstuk verricht. Niet al
leen omdat de tunnel met zijn 2025
meter (waarvan het gesloten gedeelte
1039 meter lang is de langste van
Nederland werd) maar vooral omdat
|iij op een geheel ongebruikelijke
wijze op de rivierbodem werd veran
kerd.
Normaal laat men de segmenten j
pinken op een zandbedding, maar
doordat eeuwen geleden het „oer-IJ"
al het zand had weggezogen, was dit
Onmogelijk. Daarom gebruikte men
palen en wel de langste, die ooit in
Nederland als fundering de grond in
fcijn gedreven: 65 tot 100 meter. In
proepen van tien stuks vormen deze
i(230 in totaal) nu de stevige basis.
Met die palen alleen was men er
pchter niet. Om een vloer te creëren,
Fioesten over deze palen zware stalen
alken worden gelegd.
Het spectaculaire van dit deel van
het project was. dat deze balken alle
maal onder water zijn gemaakt.
Daarvoor maakte men gebruik van
het principe van de duikerklok: men
liet een betonnen montagehal zonder
bodem zinken, zo, dat deze over de
boven de bodem uitstekende paal
hoofden kwam te rusten. Op die ma
nier kregen de technici, die vla
•chachten werden neergelaten en
moesten werken in een overdruk van
2,5 atmosfeer, gelegenheid „precies
op maat" te werken. Men had dc
palen bij de hand en kon dus ook dc
onderlinge afstanden, die moesten
worden overbrugd, tot op de centi
meter meten.
Alarmering
Om de tunnel een optimale capaci
teit te geven, is er een elektronisch
alarmeringssysteem in aangebracht:
zodra zich ergens een opstopping
voordoet, wordt de centrale post in
het zuidelijk ventilatiegebouw met
lichten en geluidssignalen ge
waarschuwd. Hier kan men dan di
rect de tv-camera's (er zijn er 22) in
werking stellen en maatregelen tref
fen.
De automobilist kan zelf ook alarm
«laan. In de tunnel kan hij daarvoor
een van de 52 telefoons gebruiken, op
de af- en opritten de 31 praatpalen.
Tot de verdere afwerking behoren
(voorts lichtwerende roosters aan be
gin en einde, langs de wand doorlo
pende lichtlijnen en wegdekverwar
ming in op- en afritten.
Wegen
Heeft men die doorstroming in de
tunnel verzekerd, er buiten zal de
autostroom, zolang nog niet alle toe-
en afvoerwegen gereed zijn, nog wel
eens tot stagnaties leiden.
Hoewel men, komend uit noord,
wel direct in het centrum is (en 85
pet van alle personen die het IJ
oversteken moet daar zijn), is er van
een doorlopende verkeersader nog
geen sprake. Men is wel hard bezig,
maar het zal nog wel een jaar duren
voordat men bijvoorbeeld in één ruk
kan doorrijden naar de Gooise weg.
Aan de noordkant geldt hetzelfde:
er zijn wel provisorische aansluitin
gen, maar de definitieve moeten
wachten totdat nieuwe wegen zijn
aangelegd, zoals de noordelijke ring
weg, de geprojecteerde rijksweg 7
(naar Purmerend) en de geprojecteer
de rijksweg 10.
Verkeer uit noord, richting Den
Haag, kan dan ook nog steeds beter
de Coentunnel kiezen, terwijl verkeer
naar Amersfoort de Schellingwouder-
bruggen wordt aangeraden.
Het meeste nu heeft de nieuwe
tunnel voor de Amsterdammers zelf,
voor de 80.000 „noorderlingen'' die in
het centrum werken en winkelen. En
dan alleen voor hen die een auto
bezitten, want alle anderen zullen
ook in de toekomst nog met de pont kele detailstudies.
DEN HAAG Tijdens een korte
bijeenkomst in Nieuwspoort heeft de
directeur van uitgeverij Kruseman,
de heer J. van Eek, het eerste exem
plaar van het boek „Het Nationaal-
Socialisme in Nederland" van dr. A.
A. de Jonge, uitgereikt aan oud-pre
mier dr. W. Drees. Het boek is
geschreven om te voorzien in een
studie die een globaal overzicht van
de geschiedenis van het nationaal-so-
cialisme in Nederland geeft. Tot nu
toe bestaan od dit terrein alleen en-
moeten.
Voor de Amsterdamse automobi
listen is een barrière van eeuwen de
finitief geslecht en dat is Amsterdam
die 208 miljoen meer dan waard.
De heer Van Eek deelde mee dat
oorspronkelijk de heer H. M. van
Randwijck dit boek zou schrijven.
Door zijn overlijden is hier niets
meer van gekomen. Daarna heeft de
uitgever dr. A. A. de Jonge, die
gepromoveerd is op een studie over
anti-democratische stromingen in ons
land tussen beide wereldoorlogen, ge
vraagd. De heer de Jonge zei dat hij
het van belang achtte dat in een tijd
waarin vaak op emotionele wijze
over fascistische tendensen wordt
gesproken een boek verschijnt waar
in wat meer achtergrondkennis over
deze stroming wordt geboden. Vooral
voor de jeugd achtte hij zo'n studie
van belang.
We moeten niet alleen aandacht
hebben voor de heroische perioden in
onze geschiedenis. Ook „een zwarte
bladzijde" mogen we niet vergeten,
zei de heer De Jonge. Hij beklem
toonde dat zijn boek slechts een glo
baal beeld van het nationaal-socia-
lisme geeft
In de toekomst zullen nadere stu
dies nodig zijn. Met name over de
vraag uit welke sociologische groepen
de NSB haar aanhang heeft gehaald,
gehaald.
DEN HAAG Nederland is bereid
de Griekse dichter Jannis Ritsos, die
ziek gevangen zit in een ziekenhuis
ln Athene, toe te laten als de Griekse
regering hem wil laten gaan. Aldus
heeft premier De Jong geantwoord
op een vraag van het Tweede Ka
mer-lid drs. E. C Visser (D'66).
De regering zal niet via haar am
bassade in Athene contact met Ritsos
opnemen, omdat zulks tegen het nor
male diplomatieke gebruik indruist.
Wel zal zij. aldus de premier, „uit
humanitaire overwegingen" bij de
Griekse regering informeren of zij
Ritsos wil laten vertrekken.
De dichter heeft eerder geruime
tijd op Jaros er Leros gevangen ge
zeten.
KEY WEST Een man, die giste
ren in Key West (Florida) een parti
culier vliegtuig had gehuurd, heeft
de piloot gedwongen op Cuba te lan
den.
Washington heeft de Zwitserse am
bassade in Havanna verzocht de vrij
lating van de piloot, die Amerikaan
is, te bewerkstelligen.
Een politiefunctionaris ligt op de grond te vechten met oproerige studenten. De politieman heeft een pi
stool in zijn hand. Een collega kijkt toe met eveneens een vuurwapen in zijn hand.
B\j de moeilijkheden in Rio de Janeirowaarbij ongeveer 1000 medische studenten waren betrokken, wer
den vijf studenten door kogels geraakt.
PROF. PR. F. L. VAX METIS W1XKEL:
95
(Van onze parlementsredactie)
BUSSUM „Ik had nooit
kunnen denken dat mijn woor
den zo veel tongen zouden los
maken. Maar nu dat het geval
is, vind ik de reactie van de
vakcentrales wel typerend. Zij
reageren op de wijze waarvoor
ik juist heb gewaarschuwd:
vertroebel de sfeer niet, dis
kwalificeer elkaar niet, sta
niet te gauw klaar met allerlei
loze kreten en bovenal, de dis
cussie moet niet geladen zijn
met sentimenten en onbekend
heid met de feiten."
Prof. dr. F. L. van Muiswinkel (63),
hoogleraar in de bedrijfseconomie,
tegenover ons napratend over zijn
rede ter gelegenheid van de 88ste
verjaardag van de Vrije Universiteit:
„Als wetenschapsbeoefenaar voel ik
me volkomen vrij en zoek ik naar de
waarheid wanneer ik meen dat het
algemene denken met betrekking tot
de inkomens- en vermogensverdeling
in een verkeerde richting tendeert
Dan zal ik tegen zere benen schop
pen. Goed, maar ik moet objectief
zijn."
„Als men mij bestrijden wil, moet
men aantonen dat mijn feitelijke ge
gevens onjuist zijn. Dan zal ik mijn
ongelijk bekennen. Maar niet. zoals
het NKV gedaan heeft, anderhalf uur
nadat ik mijn rede heb uitgesproken
mij een hoogleraar noemen die wel
eens bedenken mag dat ook hij op
kosten van de gemeenschap gestu
deerd heeft of mij indelen bij de
groep van rijkaards. Anderhalf uur
later een reactie, gebaseerd op een
samenvatting van de conclusies uit
mijn betoog!"
Niet schraperig
„Ik ben geen tegenstander van
winstdeling of spaarloon. Ik vind het
alleen niet verstandig. Er is de
laatste jaren al sprake van een
UTRECHT In het democratise
ringsproces ten aanzien van de vrije
tijd is de gehuwde vrouw achterge
bleven. Tot deze conclusie kwam
prof. dr. J. P. Kruyt gistermiddag in
een rede ter gelegenheid van zijn
afscheid als hoogleraar in de algeme
ne theoretische sociologie aan de
rijksuniversiteit in Utrecht.
Op grond van NlPO-onderzoekin-
gen constateerde hij, dat de gemid
delde huisvrouw 60 uur per week
werkt en huisvrouwen met kinderen
jonger dan zes jaar zelfs 67 uur per
week.
Haar werkdag lijkt echter een dag
met „gaatjes", zo zei hij: tussen de
bedrijven door laat zij het werk nog
wel eens liggen.
De hoogleraar wist ook precies hoe
lang: 24 van haar 60 c.q. 67 uur. Zij
leest dan dc krant, luistert naar de
radio, drinkt koffie bij de buurvrouw
of wandelt. Zo versnoept zij al een
flink deel van haar vrije tijd.
Dat de Nederlandse huisvrouw zich
niet heeft te beklagen over haar
echtgenoot, illustreerde de hoogleraar
i met cijfers. Op de avonden van de
werkweek neemt de man nog 20 pro
cent van haar werk over. Zaterdags
torst hij de helft van haar last en
zondags een derde deel, terwijl hij in
I de werkweek voor negen procent en
I in de weekends voor 15 procent met
de kinderen optrekt.
-
De vrouw plantte de boodschap
pentas op haar schoot, knikte eens
tegen het meisje dat reeds op het
trambankje zat en stak meteen van
wal: „Ziezo, ik heb alles. Het viel
niet mee hoor. Mieke. da's me doch
ter, wilde persee een truitje hebben
met een goud draadje erdoor. Een
rood truitje. Nou er benne geen rode
truitjes met goud. Wel witte en wel
zwarte. Maar ze hield vol. Moe. zei
ze, ik heb er één gezien. Maar zelf
heb ze geen tijd. Ze is op kantoor.
Daar krijgt ze een feesie van en dan
wil ze dat truitje an".
Het toevallige buurmeisje knikte
vriendelijk. De vrouw glunderde,
dook in de tas en diepte een pakje
op. Met een nagel ritste ze het pa
pier een stukje open en wurmde een
tipje van de inhoud naar buiten
„En kijk eens... echte wollen sokken
voor Jan, da's mijn zoon. Nylon en
dat spul verdraagt hij niei. Maar
vindt eens echte wol! Het is zo'n
goeie knul die Jan. Ik zeg altijd: het
meissie dat hem kriiet kan allebei
haar handen dichtknijpen".
Het buurmeisje bloosde nu ietwat:
het leek zo persoonlijk.
Het moederhart borrelde verder.
Vertelde van de twee kleinsten, die
nog op school waren; de man die
weliswaar een goede boterham had
maar wie het desalniettemin niet op
de rug groeide, weshalf zij alle jur
ken voor de meiden zelf maakte.
Zo kwam ze op een interieur-
beschrijving en steeds duidelijker
rees het beeld van het gezin in de
tram op.
Het meisje kreeg er plezier in en
wist door handige vraagjes de
woordenstroom voort te doen kab
belen. Op het bankje bloeide een
wereld van begrip en wederzijdse
Onbekende
waardering op. Maar de vrouw had
In haar lofprijzingen van zoon Jan
toch een tactische fout gemaakt
want waarschijnlijk niet ten onrech
te voelde het meisje achter de ver
trouwelijkheid de moederlijke be
geerte zelf de juiste uitverkorene
voor de zoon te willen uitzoeken.
Toen de vrouw ging vertellen
waar ze precies woonde en naar het
adres van haar toevallige gezellin
viste bleef het jonge ding tactvol
neutraal en omzeilde het antwoord
handig. Bij het naderen van weer
een halte zei ze: „Ik moet er nu uit,
mag ik even passeren?"
Vrolijk riep de huismoeder: „Da's
toevallig, ik ook. Wat gezellig...."
Het meisje keek wat zuiniger Ze
wilde wel van het geratel af.
Zag dan ook kans in het gedrang
naar de uitgang even voor te komen
en wipte met een vage armzwaai op
straat
De vrouw zeeg wat moeizamer de
treetjes af, de tas meesleurend tus
sen twee versperrende heren. Breed
en stevig stond ze toen rondziende
naar het meisje, dat gereed was om
over te steken. De vrouw stak haar
hand uit ten afscheid, misschien in
een laatste hoop het contact vast te
houden.
Maar het meisje nam haar kans
en glipte weg. De hand zweefde
vreemd rond en een andere vrouw,
die de situatie kennelijk niet be-
ereep en dacht, dat er een onver
moede kennis tegenover haar stond
greep met een vragende glimlach de
vingers in een vluchtig begroeten.
De vrouw met de tas. één oog op
het verdwijnende meisje, keek
stomverbaasd naar de onverwachte
partner, die haar hand stond te
schudden. Snel vond ze haar woord
je: „Wat mot dat? Ik ken u niet
eens...."
objectie/
voortschrijden van de inkomens- en
vermogensverdeling. Daar zouden
spijtstemmers en radikalen eens
meer rekening mee moeten houden.
Dan zullen ze zien dat het wel mee
valt met de schraperigheid van de
maatschappij. Natuurlijk kunnen er
verbeteringen zijn, maar dan in vrij
overleg tussen de drie partijen zon
der wettelijke dwang".
„Tegen de politici zou ik willen
zeggen, de agitatie voor winstdeling
is niet in het werkelijke belang van
de arbeiders.
Zij voelen het verband niet tussen
de arbeidsprestatie en de uitkering
die altijd pas achteraf zal gebeuren.
En dat zullen ze zeker in verliesge
vende jaren niet begrijpen. De vak
centrales moeten zich richten op per
manente verbetering van de directe
beloning van hun leden.
Voor meer dan de helft van het
bedrijfsleven zal het niet mogelijk
zijn winstdeling uit te keren. Neem
de land- en tuinbouw, het midden-
en kleinbedrijf Volgens de cijfers
van 1964 schommelt de gemiddelde
netto bedrijfswinst in het midden- en
kleinbedrijf rond de 15.000. Daar
moet dan nog oelasting af.
Hoe minder uitkering, hoe meer in
vesteringen, des te hoger de ar
beidsproductiviteit en des te groter
de kans op een permanente verbete
ring van de ionen, die direct verband
houden met de stijging van de pro-
duktiviteit"
Geen recht
„Ik ken geen recht op winstdeling.
Ik ken geen rechtsbeginsel met be
hulp waarvan ik zou kunnen
vaststellen hoe bij verschillen in
prestaties de verschillen in beloning
zouden moeten zijn. Wel is er het
rechtsbeginsel: gelijke prestaties op
gelijke manier honoreren.
En dan zegt men. ja de factor ar
beid is toch bepalend. Maar de loon
kosten vormen s'echts een deel van
de kosten. De winst ontstaat dus niet
alleen door de activiteit van de ar
beid. Lage grondstofkosten zijn even
zeer medebepalend. Dan zou je de
producenten van grondstoffen in de
ontwikkelingslanden ook een winst-
deel moeten eeven.
Ik zou me wel kunnen voorstellen
als in een bepaalde bedrijfstak in
vrij overleg ^en winstdelingsregeling
gemaakt wordt, dat per onderneming
een bedrag gestort wordt in een nati
onaal fonds voor ontwikkelingshulp.
Dan trek je da zaak recht en zou je
meer winstbepalende factoren
„recht" doen."
Winst
Het alleenrecht van de factor ar
beid? Een arts die door hard werken
er in slaagt een patiënt te genezen,
vraagt toch ook geen extra bedrag
boven zijn honorarium? Ik heb grote
bewondering voor Albeda, ik geloof
dat hij een van de hele groten wordt,
zo hij dat al niet is. Maar wanneer
hij zegt ter verdediging van winstde
ling, dat de lonen van de werkne
mers te laag zijn als aan het eind
van het jaar winst gemaakt is. is
mi in eerste bezwaar dat de factor
arbeid de winst niet alleen bepaal'..
En het tweede is, dat uit deze rede
nering volgt, dat bij verlies de lonen
blijkbaar te hoog zijn geweest."
„Mijn bedoeling is geweest onge
vraagd advies te geven. Ook aan on
dernemers, want daar worden ook
wel eens te haastige conclusies ge
trokken.
Een voorbeeld van sfeer vertroebe
lend gebruik van argumenten? Ik
heb het genoemd in mijn rede. De
studieconferentie van de christelijke
vakbeweging: 10 procent van de in
komen trekkers geniet eenderde van
het nationaal inkomen; 33 proeent
van de inkomenstrekkers ontvangt
slechts eentiende deel. Conclusie: dit
is onrechtvaardig en dus onaan
vaardbaar.
Er wordt niet bij gezegd, dat in de
groep aan de voet meer dan 1,3 mil
joen personen uit de groep tussen 16
en 20 jaar, scholieren en werkstuden
ten zitten. Er wordt ook niet verteld,
dat de vergelijking berust op lonen
voor aftrek van de (progressieve) be
lasting."
Ik spreek niet als iemand die nau
we banden heeft gehad met het mid
den- en kleinbedrijf, ik probeer als
objectief wetenschapsbeoefenaar een
tegenwicht te geven tegen met senti
ment geladen en soms ook onjuiste
argumenten, die de sfeer „verpesten".
Neem het jongste optreden van Mer-
tens in Friesland De methode deugt
niet
De Nederlandse arbeider heeft een
redelijk loon, dat via directe verho
ging voor verbetering vatbaar is als
de rentabiliteit dat toelaat cn in vrij
overleg, zonder wettelijke dwang."
AMSTERDAM Een 40-jarige
hulp in de huishouding is gisteren in
een woning aan de Amsterdamse
Graafschanstraat aangevallen door
een man. Door hem met de elleboog
in het gezicht te stoten en luid om
hulp te roepen wist zij hem echter op
de vlucht te jagen.
De vrouw, die alleen in huis was,
had elektrisch de voordeur geopend
nadat er was aangebeld. Op dat mo
ment was zij aan het telefoneren.
Toen zij de hoorn neerlegde, voelde
zij plotseling de handen van de onge
merkt binnengekomen man in haar
hals. Hij deed tevens een poging het
telefoonsnoer om haar hals te leggen.
Even later rinkelde de telefoon.
Terwijl zij antwoordde, hield de aan
valler haar stevig in bedwang en ge
bood haar geen lawaai te maken.
Na beëindiging van het gesprek zag
zij kans met een snelle beweging
hem in het gezicht te stoten, waarop
de man ijlings de benen nam. Vol
gens de vrouw was hij ongeveer 40
jaar en armoedig gekleed.
de matras waarop u
werkelijk uitrust
