Gastenboek
W egr estaur sm
onder kabelbaan
InlOfl
In aanraking met de
Grote Kindervriend
AUTOMOBILISTEN DENKEN DAT 'T EEN TEKENKANTOOR /S"
Huib Goudriaan
Scheveningen
krijgt nieuw
centrum
1407,50 voor
„Ik doe mee"
WOENSDAG 2 OKTOBER 19Ó8
Mejuffrouw A. Tak, schrijfster van dit artikel over de
Vereniging van leidsters bij het christelijk kleuteronder
wijs, i* ruim veertig jaar aan dit onderwijs verbonden,
slechts onderbroken van 1942-^1945 in verband met de
Duitse bezetting. Vier jaar was zij leidster en daarna
hoofd van een kleuterschool. Mej. Tak was actief in
plaatselijk afdelingsverband (secretaresse en presidenteI
en behaalde ook het diploma Godsdienstonderwijs. In
1957 zwichtte zij voor de op haar uitgeoefende druk om
presidente van de vereniging te worden, waarvoor zij
zich naast haar dagtaak volledig heeft ingezet. On
langs legde zij deze functie neer.
HET was in liet jaar 1904. dat enkele werksters van het eerste uur
zou je haast zeggen, de moed hadden naar voren te treden niet
wat toen bewaarsehoolonderwijs heette. Zij presenteerden zich onder
de naam: Vereniging van Christelijke bewaarschoolonderwijzeressen
in Nederland.
De eerste presidente was mevrouw Weerman de Rooy; de stuwende
kracht bij dit eerste begin ds. H. Pierson. Op de eerste jaarvergadering
in 1905 telde de vereniging 135 leden, waarvan plm. 100 aanwezig waren.
Men zag het belang, samen zich in te zetten voor de verbetering
van dit onderwijs en de positie van de leden die bedroevend slecht was.
Ter bevordering van het contact onder de leden werd een eigen orgaan
uitgegeven, „De Christelijke bewaarschool".
Het was ds. Pierson die de jonge vereniging vroeg een examen in te
stellen ter verkrijging van een diploma. Hoewel dit niet direct de taak
van een vakorganisatie is, nam zij dit serieus en blijmoedig op zich en
zo werd al heel gauw „de akte Pierson" een bekend begrip. De opleidin
gen waren particulier, maar er was een nauw contact met deze groep,
die zich eveneens organiseerde. Het was een avondopleiding en overdag
waren de leerlingen in de praktijk werkzaam als kwekeling. Een grondige
voorbereiding op de toekomstige taak.
Niet voor niets is lange tijd de naam van Fröbel aan dit onderwijs
verbonden geweest. Zijn inzichten werden toegepast en uitputtend
behandeld. Het hoofdbestuur stimuleerde en activeerde tot een hoger peil
der examens wat zijn uitwerking niet miste in de scholen van toen. Het
diploma werd een verenigingsdiploma, waaraan zij haar naam verbond.
Teneinde het diploma meer rechtskracht te geven werd rijksmede
werking gevraagd en verkregen in de vorm van subsidie en toezicht
Voortaan werd het diploma naast de gebruikelijke handtekeningen mede
ondertekend door een rijksgecommitteerde. Het was een prettige erva
ring dat deze laatste een gunstig verslag uitbracht van deze examens.
Zo heeft particulier initiatief vele lange jaren deze tak van onder
wijs van leerkrachten voorzien, waar de overheid verstek liet gaan.
Hoewel het hoofdbestuur bijgestaan door deskundige adviseurs niet stil
zat, bleef het bij gemeentelijke subsidies voor dit onderwijs en werden
de salarissen bij gemeentelijke regelingen uitbetaald. De vele over het
land verspreide afdelingen bewerkten samen met de zusterorganisaties,
de gemeentebesturen, teneinde subsidie aan te vragen of te verbeteren.
Hierdoor kwam in enkele grotere steden een pensioenregeling tot stand.
Onnodig te zeggen dat na 1920 (het jaar waarin algehele gelijkstel
ling kwam voor openbaar en bijzonder onderwijs) voor vele leden grote
financiële verbeteringen kwamen. Maar op 't platteland waren nog on
voorstelbare situaties. In 1941 werd de incidentele samenwerking met
de andere bonden, neutraal en r.k.-kleuteronderwijs geconsolideerd en
ging men met de B.O.V.O. en de r.k. diocesanenbond een federatief
verband aan. Wilde men op 't hoogste niveau aandringen op een wet
telijke regeling, dan gold voor allen hetzelfde belang en was er wellicht
meer te bereiken. De oorlogsjaren vertraagden alle plannen, het waren
weer andere problemen die zich meldden.
WETTELIJKE BESCHERMING
Eens te meer drong de noodzaak van een wettelijke bescherming,
want gemeentelijke verordeningen bleken hier en daar waardeloos. In
1946 kwam een en ander weer op gang en werd de overheid opnieuw
aanhoudend benaderd. Toen dan eindelijk het eerste wets-ontwerp op
het kleuteronderwijs in bespreking werd gegeven, werd het een hele
strijd om er iets aanvaardbaars van te maken. Samen met de heren
adviseurs die in het H.B. zitting hadden en via de federatie is er heel
wat werk verzet.
Het is mede de verdienste van de presidente uit die tijd, mejuffrouw
Mellema, thans ere-presidente, dat er meerdere onvolkomendheden uit
verdwenen zijn. Zij heeft toen op de bres gestaan, wetend en begrijpend
dat als 't eenmaal als wet wordt aangenomen er niet zo heel gauw weer
wat in gewijzigd wordt. Maar in 1956 beleefde het gehele kleuteronderwijs
de vreugde, dat onder het ministerie Cals de wet op het kleuteronderwijs
een feit werd.
Het ledenaantal van de vereniging was toen reeds de 3.000 genaderd.
De gewijzigde en zich steeds wijzigende inzichten betreffende de metho
diek en didactiek waren van dien aard, dat er voortaan gesproken werd
van voorbereidend onderwijs. Hierdoor werd eveneens in 't al eerder
genoemde jaar 1941 de naam der vereniging gewijzigd in: „Vereniging
van onderwijzeressen bij het Voorbereidend onderwijs in Nederland."
En het orgaan heette voortaan: „De Christelijke Voorbereidende school".
Het examen werd van jaar tot jaar onder de loupe genomen en de eisen
aangepast aan nieuwere inzichten.
Zo ergens Jn een onderwijssector vernieuwingen werden toegepast
dan zeker in „het kleuteronderwijs". Het was deze naam die nu opgang
maakte. Vereniging en orgaan namen ook nu weer de moeite statuten te
wijzigen en onder de naam: „Vereniging van onderwijzeressen bij h'et
christelijk kleuteronderwijs" ging men verder. Waarbij in 1956 de wet
telijke term van „leidsters" die van „onderwijzeressen" verving. Het
administratieve werk van het hoofdbestuur, altijd pro deo gedaan naast
de volledige dagtaak, werd te omvangrijk, zodat een bureaukracht werd
aangetrokken, zij het in bescheiden vorm.
GROTE BELANGSTELLING
Het hoogtepunt voor de leden was en is elk jaar opnieuw, de lan
delijke algemene vergadering, voorafgegaan door een huishoudelijk ge
deelte. De leden toonden en tonen grote belangstelling. Zelfs in deze
tijd waar vooral op dergelijke vergaderingen een terugloop valt te
constateren neemt deze in onze kring geen ernstige omvang aan. Wij
moeten er altijd rekening mee houden dat een kleine duizend leden
present zijn.
Met de rijksregeling werden de examens voortaan door het Rijk
afgenomen, waardoor de vereniging voor 't laatst in 1958 examens afnam.
Overal in onderwijskringen is samengaan waar te nemen, gelukkig zet
dit zich ook door in protestantse kringen, waar nog een ongezonde om
niet te zeggen ongeestelijke gescheidenheid was. Het was zeker geen
toeval dat de huidige voorzitter van de P.C.O.V. als adviseur zitting
had in het hoofdbestuur in 1957 Waardevolle gesprekken en adviezen
hebben geleid tot een samengaan van onze organisatie met de P.C.O.V.
Zo werd in 1958 onze vereniging een landelijke groep van de P.C.O.V.
Tien jaar samengaan heeft de ervaring gebracht, dat vooral door
alle overheidsbemoeiingen, maar ook voor een beter begrip van eikaars
werk, deze verbondenheid goed was. Via de P.C.O.V. worden onze be
langen in A.N.O.F.-verband prima behartigd. Nu de P.C.O.V. per 1
januari 1969 start als een nieuwe vereniging, daarmee de mogelijkheid
scheppend, dat het gehele protestants onderwijs samen op kan trekken,
met behoud van eigen zelfstandigheid voor iedere groepering, wordt de
inbouw enigszins gewijzigd. Wij zullen verder werken als sectie van
de dan nieuw opgezette bond, onder de naam P.C.B.O. (Protestants-
Christelijke Bond Onderwijzend personeel). Er is nu een groot bureau,
Badhuisweg 139 's-Gravenhage.
Ons ledental heeft nu de 3.500 overschreden, maar zou nog groter
zijn als alle kleuterleidsters zich aansloten. Vele afgestudeerden hebben
vaak al trouwplannen en dienen het kleuteronderwijs slechts enkele
jaren, waardoor zij de noodzaak van georganiseerd zijn niet zien. Nu
het rijksexamen niet insluit dat de principiële vakken worden geëxami
neerd, wordt er door de vereniging in federatief verband met de
Vereniging van opleiders en de Bond van besturen, een diploma chris
telijk kleuteronderwijs uitgereikt. Het examen omvat de vakken bij
belse geschiedenis - pedagogiek - kerkgeschiedenis en bijbelse vertelling.
Hierdoor wordt de ernst onderstreept, dat de kleuterleidster in
onze scholen haar kleuters door woord en daad moet trachten in aan
raking te brengen met de Grote Kindervriend om zo inhoud te geven
aan Zijn opdracht: „Laat de kinderen tot Mij kojnen en verhindert
ze niet".
Dagblad dat u omzet geeft van een provincie telt meer gezinnen dan
sommige provincies. Praktisch geen doublures met andere dagbladen
de rotterdammer - dordts dagblad - nieuwe leidse courant - nieuwe heagse courant
R'dam.W.de Withstr. 25 tel.115588 telex 21431 Kantoren te Den Haag -Leiden -Dordrecht»
is
kaas
uit het
vuistje
de c van
combineer
het ook eens
met
een wijntje
Op enkele meters afstand
van elkaar: Rijkswaterstaat re
viseert gondels, wegrestaurant
De Grevelingen serveert ver
fijnde visgerechten.
Want op de Grevelingendam
gaat achter twee forse loodsen,
een kabelbaan met vier gon
dels en een asfaltfabriek, een
café-restaurant schuil.
Bedrijfsleider C. J. C. Wanst:
„We hebben al een hoop klan
dizie gemist; honderden pas
serende automobilisten denken
dat het hier een koffiekeet of
een tekenkantoor is."
Van de weg af lijkt het restau
rant inderdaad op een barak van
Rijkswaterstaat; in het restau
rant doet het uitzicht op mate
rialen en werktuigen, tot 1 april
1965 in gebruik bij de aanleg van
de dam, meer denken aan een
surrealistisch schilderij.
Wie is verantwoordelijk voor
het ontstaan van dit kunstwerk,
dat desondanks, weliswaar lang
zaam, door vertegenwoordigers
en andere professionele wegge
bruikers wordt ontdekt?
Toezeyyinyen
De heer Wanst zegt: „De zaak is
half mei 1967 geopend, en in het be
gin werd aangenomen dat Rijkswa
terstaat de boel wel op zou ruimen,
vooral omdat er voortdurend sprake
van was. Mensen, die hier aan het
weifk zijn, vertelden vorig jaar dat de
loodsen in de herfst, of uiterlijk
voorjaar 1968 zouden worden afge
broken."
Het is nu najaar 1968 en loodsen en
stellages, die het restaurant efficiënt
inkapselen, staan er nog. Alleen de
asfaltfabriek (van NV Offringa) zal
volgende maand verdwijnen.
De Grevelingendam, die Goeree-O-
verflakkee en Schouwen-Duiveland
verbindt, werd 1 april 1965 geopend.
Voor de bouw van het restaurant be
loofde Rijkswaterstaat, dat een jaar
na de opening van de dam het mate
riaal zou worden opgeruimd.
Maar toen het restaurant gereed
was, kwam er een brief dat het wel
tot 1970 zou kunnen duren: de
loodsen moesten worden gebruikt
voor reparatie en revisie van de gon
dels. De kabelbaan is immers in 1969
nodig voor de afsluiting van het Ha
ringvliet.
1-aprilgrap
De heer drs. F. W. J. Schaalen,
adjunct-directeur van de exploitante
van het restaurant, de NV
maatschappij tot exploitatie van ho
tels en café-restaurants, zegt: „We
hebben eigenlijk niets te zeggen want
we zijn gewaarschuwd, maar het
heeft wel belangrijk in de omzet
gescheeld."
De plaatselijke pers ergerde zich in
1966 al aan de maar niet verdwijnen
de restanten van de werkzaamheden
aan de dam. De Flakkeesche
Nieuwsbode, nu Ons Eiland, lanceer
de 1 april 1966 een 1-aprilgrap: met
een openbare verkoping zouden ka
belbaan, keten, grint en andere
resten worden verkocht. Op de be
wuste dag verdrongen de liefhebbers
zich op de dam, maar het was een
grap.
Boze tongen fluisteren dat
Rijkswaterstaat de grap eigenlijk wel
een goed idee vond. De Deltadienst
zou zich nu afvragen waarom men
geen verkoping heeft gehouden.
DE HEER WANST
beter personeel houden en meer
hengelaars als RTM meewerkte
OBERKELNER A. SOHIER
prachtig uitzicht van het terras op het schor
SCHEVENINGEN De ge
meente Den Haag heeft een om
vangrijk plan bekend gemaakt
voor de reconstructie van de
badplaats Scheveningen. Het
project, dat in 10 jaar zal worden
uitgevoerd en dat 200 miljoen
gaat kosten, omvat plannen voor
nieuwe hotels, woningen, par
keergarages, kantoorgebouwen,
vermaakcentra, openbaar ver
voer en wegen.
Het hart van toeristisch Schevenin
gen, het Gevers Deynootplein met
het Kurhaus, zal veranderen in een
voetgangersplateau zonder trams en
auto's. De bouwvallige Les Galeries
wordt afgebroken en zal plaats ma
ken voor een nieuw hotel. Het cir
custheater met zijn markante koepel
zal geheel verdwijnen achter een
hoog, v-vormio kantoorgebouw. Aan
de noordzijde van de promenade is
ruimte gecreëerd voor een hotel van
25 verdiepingen. Het Savoyhotel zal
worden afgebroken en op de vrijge
komen plaats bouwt Holiday-Inn uit
Leiden een hotel van 10 verdiepin
gen.
Verder zijn enige flatgebouwen in
het bestemmingsplan opgenomen ter
vervanging van de 255 woningen die
afgebroken zullen worden. De par-
keercapaciteit rond het Gevers
Desnootplein zal van 1750 op 4250
plaatsen worden gebracht. Voor het
Grand Hotel en Kurhaus komen on
dergrondse garages.
De promenade zal nog voor *het
nieuwe zomerseizoen worden doorge
trokken tot voorbij het Grand Hotel.
De Palacestraat wordt afgesloten en
wordt ook aan het domein van de
voetgangers toegevoegd. Voor het
Grand Hotel aan de zeezijde wordt
een zoutwater-golfbad gebouwd met
schuifbaar dak.
De gemeente zal ongeveer 10 pet.
van het project financieren. De ove
rige 180 miljoen gulden zullen parti
culieren op tafel moeten leggen. Er
heeft zich nu reeds een gegadigde
gemeld die tot 100.000.000 wil in
vesteren. De EMS is dit niet.
Met de verwezenlijking van het
plan kan Den Haag nationaal en in
ternationaal allure krijgen. Vooral
als ook het congrestoerisme in ver
band met de opening van het Neder
lands congresgebouw van de grond
komt is het belangrijk dat Scheve
ningen zijn antwoord klaar heeft, zo
wel in een zomer- als winteraccommo-
datie.
efficiënt ingekapseld door kabelbaan, gondels en loodsen
Maar hoe lang staan kabelbaan en
loodsen nog op de dam? De voorlich
tingsdienst van Rijkswaterstaat ant
woordt 'desgevraagd, dat met het oog
op de afsluiting van het Haringvliet
oktober 1969 alles zal zijn verdwe
nen. Voorlopig moeten de gondels
nog in de loodsen worden gere
viseerd, en bovendien zou er geen
personeel zijn om de zaak af te bre
ken.
Inmiddels ziet de bedrijfsleider van
wegrestaurant De Grevelingen met
lede ogen, vooral in het vakantiesei
zoen, automobilisten onwetend voor
bijrijden. Iemand met goede ogen
kan langs de weg wel een bordje met
een lepel en vork zien staan, maar
voor Duitsers betekent dit alleen dat
er een benzinepomp met koffiebar is
(in Duitsland is bij restaurants nog
een R aangegeven).
Te lunye wey
Kan het restaurant bij het nietige
bordje zelf geen groter bord
plaatsen? „U hebt geen idee hoeveel
moeite dat zou kosten: een lange weg
van aanvragen via gemeente, provin
cie, provinciale waterstaat, het Wa
terschap Schouwen-Duiveland.
Rijkswaterstaat en de Schoon
heidscommissie."
Van de kant van Schouwen-Duive
land snorren eigenlijk alle „onbeken
den" vrolijk voorbij. Het restaurant
is van die kant alleen te bereiken via
een parallelweg, die voor de dam (te
Bruinisse) moet worden ingeslagen.
Maar daar wijst niets erop dat een
restaurant op de Grevelingendam is
te verwachten.
Geen bussen
Dit zijn nog niet de enige moeilijk
heden van restaurant De Grevelin
gen. De vier diensters moeten op de
brommer of op de fiets naar hun
werk komen: 's winters weinig aan
genaam in dit vlakke land.
De bussen van de RTM mogen niet
stoppen bij het restaurant. Een halte
schijnt niet te lonen. Daarom brengt
de heer Wanst de diensters, als ze
„late dienst" hebben, persoonlijk met
zijn auto naar huis. „Het is moeilijk
hier personeel te houden", verzucht
hij.
's Nachts hebben de heer en me
vrouw Wanst en hun vier kinderen
het rijk alleen in het vier kilometer
van Oude Tonge en vier kilometer
van Bruinisse. midden op de dam.
gelegen restaurant. „We zijn niet
bang, we hebben een grote hond, die
de indruk wekt vals te zijn en nog
kan bijten ook."
Vissen
Water het gebouw staat op een
terp tegen de dam is de heer
Wanst wel gewend. Hij was jaren
steward op de grote vaart. Zijn
vrouw niet minder: ze is afkomstig
uit Hoek van Holland. Misschien dat
het echtpaar daarom soms halve
nachten met een bootje gaat vissen
op de Grevelingen.
Iets wat wonderwel past bij het
interie'ur van de zaak, waarvan de
lampen als visdobbers zijn uitge
voerd. de gordijnen netten zijn, en
een gezellig hoekje „de kajuit" heet.
De spijskaart, vol visgerechten, vult
deze entourage culinair aan.
„Er komen hier wel gasten, die me
nen dat de vis zo uit de Grevelingen
komt, maar ze wordt aangevoerd uit
IJmuiden. Alleen de paling komt uit
de Grevelingen; gevangen door de
enige Bruinisser beroepsvisser."
Het schor bij het restaurant zit
(in het seizoen) tijdens de week-
einds vol hengelaars. In alle
vroegte beproeven ze hun geluk.
Bij teleurstellingen wordt later
op de dag wat gemelijk afgezakt
naar De (andere) Grevelingen.
„Ze maken er dan een feestje
van met vis uit IJmuiden", legt
de heer Wanst uit, die meent dat
er wel meer hengelaars zouden
verschijnen als de RTM-bus bij
de zaak zou stoppen. Maar dat
zit er voorlopig niet in. Want al
met al lijken autoriteiten res
taurants niet erg gunstig gezind.
Er komen nog steeds bijdragen
binnen voor de actie IK DOE MEE.
De stand is nu: 1407,50. Verant
woording: A. H. S., Den Haag 10; J.
H. S., Voorburg 10 C. M., Rotter
dam 2,50; I. J. B., Den Haag 5;
Ch. J. C.-L., Dordt 2,50; G. M„ Rot
terdam 2,50.
Lezers, die nog geld willen storten
voor deze actie, ten behoeve van be
jaarden en zieken die een concert
van de koren van Arie Pronk willen
bijwonen, kunnen dit doen ten name
van het Rotterdammer-Kwartet, giro
39639, Witte de Withstraat 25, Rotter
dam.
fej '"'i. m
van een kant op het terras, en ook uit het restaurant gezien:
een surrealistisch schilderij
