Photokina
dit jaar
in Keulen
OP HOOG BEVEL
ptlo^dQ
btograaf Philippe Halsman
'af Yogi Maharishi
n psychedelisch aureool
GEESTRIJK LEVER
ZATERDAG 21 SEPTEMBER 1968
De twee-jaarlijkse manifestatie van de fotogra
fische industrie in Keulen, die onder de naam
Photokina dit jaar met de toevoeging ,,68"
wereldvermaardheid geniet, heeft naast een com
mercieel aspect ook een belangrijke culturele
functie.
Sinds 1950 hebben negen photokina's ruim twee
honderd speciale tentoonstellingen op diverse ge
bieden van de fotografie gepresenteerd. Ook dit
jaar zal de culturele manifestatie een belangrijk
onderdeel vormen van het geheel, zodat niet alleen
van een ..wereldbeurs" maar terecht ook van een
„wereldtentoonstelling van de fotografie" gespro
ken kan worden.
De Photokina '68 t— die van 28
september tot en met 6 oktober
bezit zal nemen van de jaarbeurs
hallen in Keulen presenteert dit j
jaar twintig speciale tentoonstel-1
lingen. „The Camera as a Witness"
aan de samenstelling waarvan
de geestelijke vader van de Photo-
kina Fritz Gruber zijn medewer
king verleende en die één van de attracties vormde
op de Expo '67 in Montreal zal in Keulen zijn
Europese première beleven.
Slaapmuts, schilder palet, primitieve hooivork en
niet in het minst Dali zelf, dragen hij tot de maca
bere sfeer van deze opname.
Andere tentoonstellingen die de
aandacht zullen vragen zijn: „De
Rechten van de Mens", foto's van
de jeugd uit vijftig landen; „Sport
in Beeld"; eminente voorbeelden
van geslaagde reclamefotografie
onder de titel „PhotoGraphis";
een presentatie van Europhot, de
organisatie van Europese be
roepsfotografen; de resultaten
van de derde Europa Jeugdprijs
voor Fotografie en Film („Wij
Europeanen"); en de onderwijs
tentoonstelling van de Famous
Photographers School.
Beatles
Opnamen van
in traditionele
kledij gestoken
bewoners van
Dahomey ge
fotografeerd
door Irving
Penn; de Beat
les gefotogra
feerd door Ri
chard Avedon;
de op publiciteit beluste Salvador
Dali en Maharishi Mahesh Yogi
gefotografeerd door Philippe
Halsman; foto's van Richard
Beattie, Joseph Costa. Arthur
d'Arazien. Alfred Eisenstaedt,
Harry Garfield, Bert Stern en
Ezra Stoller zullen op deze ten
toonstelling te zien zijn.
Naast werk van leerlingen van
de Famous Photographers School
uit Amerika, Canada, Duitsland,
Zwitserland. Oostenrijk, België
en Nederland.
De Nederlandse exposanten op
deze tentoonstelling zijn L. Haf
kamp, E. Nederveld, H. Tonkens
en H. Verheyden uit Amsterdam;
C. Gouweleeuw en H. van Nierop
uit Rotterdam; P. Graafland en
M. de Nood uit Den Haag; G.
Bouwmeester en P. Holstege uit
Apeldoorn; W. Veenman uit
Amersfoort; P. Mol uit Breda;
A. van Beurden uit Velp (Gld);
en E. Hoonakker uit Oss (N.-Br.).
De tentoontselling zal in totaal
zestig foto's omvatten.
Dat bijzondere opnamen niet
zonder meer tot stand komen, be
wijzen twee foto's van Philippe
Halsman met de beeltenissen van
Salvador Dali en Maharishi Ma
hesh Yogi die deel uitmaken van
deze tentoonstelling.
De laatste vooral bekend
door het feit dat hij o.a. de
Beatles, Mia Farrow, Shirley
Maclaine en Sandy Shaw voor
zijn levensbeschouwing wist te
winnen werd door Halsman
gefotografeerd tijdens een re
cent bezoek aan de Verenigde
Staten.
Halsman voor wie deze op
dracht de achtennegentigste om
slag foto betekende voor het
tijdschrift Life ging bijzonder
zorgvuldig te werk om uit het
ene uur dat de oosterse wijsgeer
in zijn studio zou vertoeven het
uiterste te halen.
Gedurende een
week, maakte
Halsman met
zijn assistent
proefopnamen,
waarbij zijn
vrouw Yvonne
als „sit-in mo
del" fungeerde.
Het uitgangs
punt was, de
psychedelische sfeer die de Ma-
I Sr
harishi omringt, in de foto naar
voren te brengen.
Een exacte timing moest het
mogelijk maken vier opnamen
met verschillende lichteffecten
en achtergronden vlot te doen
verlopen.
De dag vóórdat de opnamen
gemaakt zouden worden, werd
Halsman in staat van wanhoop
gebracht door de publiciteitsma-
nager van de Maharishi, die hem
in een telefoongesprek meedeel
de, dat de opnamen in een hotel
kamer gemaakt moesten worden,
daar zijn idool te vermoeid en te
druk bezet was om naar de stu
dio te komen.
Halsman, die voor het eerst in
zijn leven een opdracht zag mis
lukken, wist de zaakwaarnemer
te overtuigen van de noodzaak
naar zijn studio te komen. In
plaats van het beloofde uur, wist
hij zich te verzekeren van veertig
minuten uit het leven van de
tengere oosterling.
Een van de resultaten van deze
opnamenserie is inmiddels gepu
bliceerd in Life van 9 februari
1968. Een tweede nog niet eer
der gepubliceerde opname zal
op de Photokina te zien zijn.
De opname van de Spaanse
schilder, stuntman en levens
kunstenaar Salvador Dali, ver
liep met minder strubbelingen.
Halsman maakte deze foto van
de surrealistische meerster tij-
Foto Philippe Habman (F.P.S.)
dens een verblijf op diens land
goed in Port Lligat, waar hij
een regelmatige en graag geziene
gast is.
In feite, dreven vele van de
publiciteitsstunts waarop Dali de
wereld verraste op de inventivi
teit van Halsman, zoals bijvoor
beeld de frappante opname waar
op hij althans voor het oog
aan zijn vibrerende snor onder
een vliegende helikopter werd
meegevoerd.
Macaber
De foto die op dc Photokina te
zien is, toont Dali met op de
achtergrond het landschap dat
zich vanuit zijn salon aan het oog
ontrolt. De opname werd ge
maakt tijdens een zonsonder
gang.
De macabere sfeer van
de opname werd door Dali
geaccentueerd door een
rode slaapmuts, primitieve
hooivork en zijn schilder-
palet. Halsmans bijdrage
bestond uit het bevestigen
van een stuk rood-oranje
plastic de opname is in
kleur over zijn elektro
nenflitser.
Het psychedelische effect in deze opname die de geestelijke verruiming die
van de Maharishi uitgaat moet accentueren werd verkregen door de brandpunts
afstand van de zoomlens tijdens de belichting te veranderen.
Foto: Philippe Halsman (F.P.S.)
Weer komt de kwestie van de doop op een kerkelijke
vergadering in de Hervormde Kerk. De provinciale
kerkvergadering in Zuid-Holland gaat zich woens
dag bezig houden met het bezwaarschrift, dat de
heren L. Potuyt en J. F. Lantrok, destijds ouderlin
gen in de Haagse wijkgemeente 32, in 1966 hebben
ingediend.
Als ouderlingen van de Hervormde Kerk hebben
wij beloofd de Heilige Schrift te erkennen als
bron der prediking en enige regel des geloofs
en elke leer te verwerpen, die daartegen strijdt,
schrijven zij.
Daarom bestrijden zij op grond van de Bijbel de
mening, dat de bijbelse doop van toepassing kan
zijn op baby's en jonge kinderen.
De doophandeling door
besprenging met water
zien zij als een eigenmach
tige wijziging. Niet dat zij
aan de vorm op zichzelf
hechten, maar wel aan het
Woord des Heren, dat huns
inziens onderdompeling
duidelijk voorschrijft.
Tenslotte hebben zij ernsti
ge bezwaren tegen het „Pasto
raal Advies inzake de heilige
doop", dat in 1960 door de sy
node is uitgegeven.
Dit advies keurt het af, dat
leden der gemeente hun kind
niet willen laten dopen.
Er moet drang op hen wor
den uitgeoefend, om dit wel te
doen. Ouderlingen en nu
komen de persoonlijke moei
lijkheden voor de heren Po
tuyt en Lantrok die de
doop door onderdompeling
voorstaan, worden door het
Pastoraal Advies onder ver
denking gesteld van onbijbel
se leer.
Vooral hebben zij bezwaar
tegen de volgende passage:
„Van kerkeraadsleden,
voorstanders van herdoop,
mag worden gevraagd zich
van opzettelijke verbreiding
van hun gevoelen in - het
ambtswerk te onthouden. Wel
moet het, ook voor henzelf,
duidelijk zijn, dat zij bij hun
eerstvolgende periodieke af
treding eerlijkheidshalve zich
niet opnieuw verkiesbaar
kunnen stellen, zolang zij bij
hun mening volharden."
Grievend, vinden de Haagse
ouderlingen zelf, want wij
voelen ons helemaal geen
voorstanders voor „herdoop",
omdat voor ons de babybe-
sprenking geen doop is. Maar
als men dan beslist ons het
zwijgen wil opleggen, weerleg
ons dan op grond van de Bij
bel.
Zij moeten getuige zijn van
en medeverantwoordelijkheid
nemen voor een handeling, die
zij niet als de bijbelse doop
erkennen. Alleen door on
dershands omruilen kunnen
zij hiervan vrijgesteld wor
den, maar dat is een uit de
weg gaan van de problemen.
Wensen
Willen zij nu, dat de Her
vormde Kerk zomaar ineens
baptistisch wordt? Geen spra
ke van. Zij vragen niet om
afschaffing van de kinderdoop.
Alles moet tijd hebben om te
groeien, zo schrijven ze. Maar
wel moet er ruimte zijn. om
naar de wil van God toe te
groeien.
Daarom vragen zij drie din
gen.
In de eerste plaats willen
zij, dat er net als in de Franse
Hervormde Kerk voor dege
nen, die de doop der gelovigen
voorstaan een mogelijkheid
komt tot opdragen en zegenen
van jonge kinderen. Daarvoor
verwijzen zij naar de ontwer
pen van de Franse kerk.
Bij deze „opdrachf'-plech-
tigheid beloven de ouders,
hun kind op te voeden vol
gens de wil van God en de
kerk neemt van haar kant de
verantwoordelijkheid op zich
voor de christelijke opvoeding
van het kind.
De dominee zegt: „Samen,
kerk en gezin, zullen wij ero
ver waken, dat dit kind zal
ontvangen wat nodig is voor
zijn hoogste welzijn. Samen
zullen wij het niet alleen als
uw kind, maar als dat van de
gemeenie beschouwen."
In de tweede plaats vragen
de Haagse ouderlingen ruimte
voor de doop door onderdom
peling. Natuurlijk leggen kerk
orde noch doopformulier
(„gelijk de ondergang en
besprenging met water ons
leert") aan deze vorm van
doopbediening iets in de weg,
maar in feite bestaat deze mo
gelijkheid thans niet, denk al
leen maar aan het ontbreken
van doopvonten.
Tenslotte willen zij, dat het
Pastoraal Advies wordt inge
trokken.
Vervallen
In oktober 1966 besloot de
classicale vergadering van
Den Haag het bezwaarschrift
naar de provinciale kerkver
gadering door te zenden met
drie overwegingen:
1. De kerkelijke praktijk
heeft inderdaad correc
ties nodig, gezien de
voorkomende lichtvaar
dige omgang met de
doop.
2. De mogelijkheid van
doopbediening door on
derdompeling dient se
rieus overwogen te wor
den.
3. Het Pastoraal Advies is
inderdaad voor verbete
ring vatbaar. Met name
de regel, dat bezwaarde
ouderlingen zich niet
herkiesbaar behoren te
stellen, zou moeten ver
vallen.
Dat dit laatste is voor
gesteld op advies van dr. Th.
C. Frederikse, die het Pasto
raal Advies indertijd zelf op
gesteld heeft, stemt de ouder
lingen tot voldoening.
Vorig jaar stagneerde de
boel, omdat de PKV van
Zuid-Holland het be
zwaarschrift eerst niet in be
handeling wilde nemen. Het
was volgens de PKV een her
haling van een eerder behan
deld bezwaarschrift (in 1959;
ook uit Den Haag; ook van
twee ouderlingen, maar nu uit
wijkgemeente 22, de heren A.
van der Linden en F. M. Ver
beek). Maar nu komt het dan
toch in bespreking.
Inmiddels is de heer Potuyt
geen ouderling meer, omdat
hij naar Leidschendam ver
huisd is, terwijl de heer Lant
rok als gevolg van de moei
lijkheden is afgetreden.
Overbodig
Vinden de Hagenaars niet,
dat hun bezwaarschrift min of
meer overbodig is geworden
doordat dezelfde zaken dit
voorjaar uitvoerig op de gene
rale synode zijn behandeld
(een voorstel, om kinderdoop
en volwassenendoop kerkor-
delijk volkomen geliikwaardig
naast elkaar te stellen, werd
nog niet aanvaard en er
werd weer een studiecommis
sie ingesteld)?
Helemaal niet. zegt de heer
Potuyt. Laat het maar mer
ken, dat deze zaak leeft bij
honderden in de kerk. Vele
gemeenteleden hunkeren er
naar, dat de grote doop in de
kerk komt.
In een brief aan de generale
commissie voor de behande
ling van bezwaren en geschil
len schreven zij vorig jaar:
„Wij vertegenwoordigen in
dc kerk een groep christenen,
die zich de babybesprenging
voelt opgedrongen. terwijl
kinderzegening en bijbelse
doop hun wordt onthouden.
Volgens hun besef ontbreekt
dc bijbelse doop zelfs geheel
in de kerk.
'„Houdt u de kinderdoop,
maar geeft ons, waar wij
recht op hebben.
voor ons is het geen herdoop.
Hij wijst op de suggestie, die
prof. Berkhof een paar jaar
geleden heeft gedaan vanuit
de praktijk van de kerk van
Zuid-India: „Wie meent, zich
te moeten laten wederdopen,
kan dat niet achter de rug
van zijn kerk om doen. Hij
moet bereid zijn, zich aan een
gesprek met zijn kerkeraad of
predikant bloot te stellen.
Dat kan voor beide partijen
alleen maar goed zijn. Maar
dan komt het ogenblik, waar
op het gesprek eindigt en de
enkeling de beslissing moet
nemen. Als de kerkeraad van
de oprechtheid van zijn mo
tieven overtuigd is. zal hij
zich achter de beslissing stel
len, ook als die „wederdoop"
zou betekenen."
Daarbij tonen de ouderlin
gen er begrip voor, dat her
doop in de kerk zelf nu nog
moeiliik voor de kerk te ver
teren is.
Impasse
Het gesprek over de doop is
al lang een loopgravenoorlog
geworden. Beide partijen heb
ben bijbelteksten, sterke en
zwakke argumenten. Doorslag-
gfevende argumenten hebben
geen van beide.
Zou het wel zo moeten? In
de gespannen houding van
..De kerk kan niet dulden, dat
de geldigheid van haar sacra
mentsbediening wordt ont
kend" of „Eerst moeten we
van de kinderdoop af. voordat
de Geest kan komen met zijn
zegen."?
Vervlakking
Niet dat het onbelangrijk is,
hoe wij over de doop denken.
Bij een dergelijke vervlakking
is niemand gebaat. Maar wij
gaan er zo vaak vanuit dat
elke ruimte, die we geven aan
de ander, een ondermijning
van ons eigen standpunt bete
kent.
Zou een dergelijke men
taliteit misschien niet een
(of de?) grote belemme
ring kunnen zijn voor Gods
zegen?
In ieder geval draagt het
Haagse bezwaarschrift bij
aan het zoeken van een op
lossing, die voor beide par
tijen aanvaardbaar is.
„Zolang men in de Her
vormde Kerk blijft doorgaan,
ouderlingen uit het ambt te
zetten, omdat zij de doop door
onderdompeling voorstaan, zo
lang moet protest in elke le
gale vorm mogelijk blijven."
Geestesdoop
Daar komt nog bij, dat voor
de Haagse ouderlingen de
kwestie van de (water-)doop
onlosmakelijk verbonden is
met de doop in de Heilige
Geest. Dat kan op kerkelijke
vergaderingen wel eens wre
vel opwekken, zodat men
zegt: „Houdt dat pinksterbe
wegingachtige er nu alsje
blieft buiten en laten we ons
beperken tot de kwestie kin
derdoop ja of nee."
Maar wie zo spreekt, peilt de
bedoeling van Potuyt c.s. niet.
Johannes de Doper zei: Ik
doop u met water, maar die
na mij komt, zal u dopen met
de Heilige Geest. Daarop moet
alles uitlopen.
Die Geestesdoop is de belof
te des Vaders, waar Christus
zo vaak van sprak (Lucas 24,
Handelingen 1, Handelingen
2 39). Die belofte zou Hem
verheerlijken en de gemeente
in staat stellen te zijn en te
doen, wat God van haar ver
wacht.
Waarom komt de doop met
de Heilige Geest niet? Waar
om is het in de kerk vandaag
de dag zo dor? Dat komt me
de door de dooppraktijk, zegt
de heer Potuyt
De waterdoop is dus be
paald niet onbelangrijk (zie
bij voorbeeld Cornelius: na de
Geestesdoop volgde bij hem
nog de waterdoop), maar het
gaat uiteindelijk ten diepste
om de Geestesdoop.
Wij zullen, zegt de heer Po
tuyt. daartoe weer de weg van
Jezus moeten gaan in gehoor
zaamheid aan Hem, met losla
ting van alle tradities.
Het moeilijke punt bij het
zoeken naar een oplossing is
natuurlijk de herdoop. Ook de
commissie, die de generale sy
node dit jaar voorstelde beide
doopDraktijken naast elkaar
te stellen, wees de herdoop
beslist af. De kerk kan im
mers geen handeling dulden,
waardoor de eerste doop als
het ware wordt verloochend.
De doop als inlijving in het
lichaam van Christus is een
eenmalig gebeuren.
Maar, zegt de heer Potuyt.
