Amateur-fotograaf heeft een
ontstellend gebrek aan visie
KUNSTGEBIT (NOG) NIET RIJP
VOOR DE DONKERE KAMER
DE VAKANTIE-OOGST
IS WEER BINNEN
Kunstgebit
Ontwikkelaar
Waarborg
Moeilijk
ZATERDAG 7 SEPTEMBER ITS»
Wat maakt de gemiddelde Nederlander van zijn foto's? Enwat komt er
zoal aan te pas voor u uw foto's, dia's of films keurig afgewerkt thuis krijgt?
Daat gaat het over op deze pagina, die met dit interessante aspect van het
hedendaagse massatoerisme: hef filmen en fotograferen door de amateur, het
vakantieseizoen wil besluiten
Moet u zich voorstellen: elke dag van dit hoogseizoen, dat nog
tot oktober duurt, ontvangen tachtig tot honderdduizend Neder
landers hun pas ontwikkeld, overwegend kleurig foto-, dia- of
filmmateriaal thuis. Dat is elke dag een volksstam die gelijk
staat met het inwonertal van Delft.
Nieuwe foto's gaan van hand tot hand onder het slaken van de
daarbij gebruikelijke kreetjes, projectoren worden inderhaast in
stelling gebracht om zacht zoemend weer te geven wat meneer,
mevrouw of nageslacht daar wel voor kleurigs hebben gevangen.
Soms is het beeld een
pietsje te donker (of erger),
soms een tikkeltje te licht
(idem). Maar toch in
alle gevallen blijft het ste
reotiepe napret van pas ge
noten vakantieweken, ver
kneuterend nagenieten met
beelden als geheugensteun.
Neen. wij behoren niet tot de
bewonderaars van het confectie-
grapje dat u via het celluloid pas
gaat zien, waar u allemaal bent
geweest.
Vakl
Iets anders dan het genre „Toe Mien en Kees, lach eens
even" waar dan prompt twee verkrampte grijnsgezichten
het gevolg van zijn, vergt vaak een andere gezichtshoek,
die een man de plooi uit zijn pantalon kan kosten. Maar
het resultaat is veelal verbluffend.
UI
Aan de andere kant: als je de
vaklui mag geloven gaat ons volk
wél mank aan een onthutsend
gebrek aan visie bij het fotogra
feren.
Het is allemaal pa voor de wa
terval, moe voor de waterval of.
als er een zelfontspanner op
hun toestel zit, pa én moe voor de
waterval. En wat de varianten
daar maar van zijn. „De vakan
tiefoto als alibi", zegt de socio
loog ertegen.
Doodmoe worden de ontwikke
laars ook van miljoenen schalkse
blikken die vanuit autoraampjes
in even zovele lenzen plegen te
worden geworpen. Plaats van
handeling een brug bij Dor
drecht. De bomen gaan neer,
want de brug gaat open. Num
mer één in de file is, getuige om
vangrijke bagage en vreemd
nummerbord, de wagen van een
vakantiehoudend gezin uit het
buitenland. Mevrouw stapt wat
stram na het lange chaufferen
door
Ton van der Hammen
van achter het stuur, haar came
ra in de aanslag.
Goed idee, denkt de automobi
list achter haar, want ze heeft
hier de kans van een aanlokke
lijk schot: Dordrecht aan de ri
vier onder zeldzaam mooie licht
omstandigheden. Ze beent wat
stram rond, vigeleert met belich
tingsmeter. Neemt dan haar posi
tie in... één meter van het voor-
portier waarachter oma al
verstard „zit te poseren Klik,
dat was em dan. Wij verkennen
de samenleving.
Massamens
Gek eigenlijk. We blijven mas
samensen. Ook in het fotografe
ren. „Zien" weinig. Tot de Van
Egeraat's en de Garthoffs eens
zeggen: daar en daar. Dan gaan
we er bumper aan bumper heen
en knippen dat het een lieve lust
is...
Zelfs de hobbyisten onder de
fotografeerders ontkomen er niet
aan. Vraag maar eens aan de
mensen die wedstrijdfoto's moe
ten beoordelen. Er zijn altijd
vaste prik wel tien tot vijftien
slapende oude mannetjes of
vrouwtjes bij. Of dronken, verlo
pen sujetjes. Het triesterige is
„in" op het moment.
Wij, ouderen, moesten maar
eens bij de jonkies in de leer. Die
zijn nog onbezoedeld. Het ge
beurt de laatste jaren nogal eens,
dat aan honderden scholieren,
gewoon, van het l.o., door een
fototechnische industrie camera's
in handen worden gegeven. Op.-
dracht: verken je stad maar eens.
Verbluffende resultaten. Ook al
is het technisch doorgaans zwak,
de professional kan er nog van
leren.
Op dit thema van de visie me
diteert men graag bij een orga
nisatie als de Stichting ter bevor
dering van de amateurfotografie
in Amsterdam.
Men w i 1 daar verder zien dan
het leuke en lollige van het foto
graferen en filmen. De homo lu-
dens, de spelende mens kan via
de fototechniek als een schone
slaapster uit haar droom worden
gewekt.
Daarmee heeft men dan het
oog op fotograferen als een mo
gelijkheid tot in beginsel
creatief bezig zijn, tot het ver
kennen, tot het in werking zien
van de maatschappij.
waarmee meer miljoenen dan
men bevroeden kan zieh dage
lijks onledig houden.
De zesurige werkdag, die men,
zonder profeet te zijn, kan
voorspellen legt verplichtingen
op, zegt men bij de stichting.
Daarvan is de voornaamste het
verdiepen van de geest, waartoe
het fotograferen als verken
ningsmogelijkheid de eerste aan
zet kan vormen.
Toegegeven, het is nog maar
een eerste beginsel van creativi
teit die hier in het geding is
want voor het gros blijft het
„knip" en daarmee uit, maar het
is een mogelijkheid. Temeer als
men bedenkt, dat het huidige
maatschappijpatroon kennelijk
noopt tot het individueel foto
grafisch vastleggen.
De ontwikkeling is (ook hier)
niets meer of minder dan revolu
tionair. Vergeleken met voor de
oorlog wordt in ons land tien
maal zoveel gefotografeerd en
gefilmd. Vier miljoen in omloop
zijnde fototoestellen en een half
miljoen filmcamera's liegen er
tenslotte niet om. Bij elkaar
meer dan één optisch apparaat
per gezin! Nota bene met de dure
camera in opmars. Mensen, wat
d o e n we ermee?
vies gevraagd. Haar voorlopige
antwoord is: drie projectie
filmstroken met bijbehorend
tekstboek als eerste onder
wijsmateriaal. Daarop zal de do
cent-voor-de-klas moeten volgen.
Een krachttoer apart. Bij dit al
les niet zozeer het accent op het
fotograferen en filmen als tech-
Zinvol
Speels
Want laten we eerlijk zijn. In
deze tijd van minder arbeidsu
ren en verder te verwachten ar
beidstijdverkorting moet de ge
middelde moderne mens nog
steeds leren zijn uren te vullen
met zinville, non-produktieve ar
beid. En dat is bepaald niet. zoals
tot op heden overwegend, het ac-
tiefloos verpozing zoeken bij het
kastje, in een boze bui wel eens
hel stomme staren genoemd,
Het gaat erom, dat we er min
der conventioneel, veel meer
speels mee leren omgaan. Dat we
actief leren zien. Vanuit het on
derwijs lijkt de stichting bij dit
streven al een helpende hand
toegestoken te krijgen. Want de
mammoetontwikkeling die pas
van start is gegaan laat fotogra
feren en filmen als keuzevak toe.
Gevolg: de stichting wordt
door tal van scholen voor voort
gezet onderwijs om hulp en ad-
RIJSWIJK
Met auto's vol
wordt het be
lichte foto- en
filmmateriaal
bij de ontwik
kelcentrales
binnengebracht.
Topseizoen. Bij
Kodak-Rijswijk
alleen al zor
gen tien eigen
bestelwagens
voor het voer
van de gecom
pliceerde ont-
wikkelmachi-
nes, terwijl
vroeg in de morgen bovendien een, soms
twee PTT-auto's de rest moeten aan
rijden. Twintigduizend films per dag
is in deze dagen geen uitzondering. Er
moet in ploegen worden gewerkt.
Het is uitsluitend kleurenmateriaal, dat hier
wordt verwerkt. Laten we, om het niet al te
ingewikkeld te maken, alleen de smalfilm eens
volgen, die in Rijswijk de helft van de produktic
uitmaakt.
De jute zakken met films worden leeggeschud
in een grote sorteerbak. waar soorten worden
gesplitst en verkeerde pakjes er worden uitge
wipt.
Er blijkt aardig wat kaf onder het koren te
zitten: onbelichte films, die netjes worden gere
tourneerd, films van een ander merk die bij
vergissing in een Kodakzakje werden gedaan, ja
een lichtdicht doosje bevatte eens de centjes van
een meneer, die het doosje als spaarpot gebruik
te. terwijl weer een ander onlangs zijn complete
kunstgebit ter ontwikkeling bleek te hebben op
gezonden.
Nu begint het lopende bandproces. Metalen
bakken die elk twintig films in verzendenvelop-
pen (welke meteen retourenveloppen zijn) kun
nen bevatten, worden op de transportband gezet
en via een lichtsluis naar de Egyptische duister
nis van de donkere kamer gevoerd.
Hier worden films en verpakking gescheiden
na allebei van hetzelfde perforatienummer te
zijn voorzien. Daarna worden de twintig films
Alle grote spoelen met twintig filmpjes zorgen
voor een onafgebroken filmlint dat door de ma
chine trekt. De eindfase in de droogkast, waarna
de filmperforatie van een randsmering wordt
voorzien tegen slijtage.
Bij de splijttafel (de vakman noemt het de
slittafel) komen grote filmspoel en metalen ge
nummerde bak. waarin de twintig verzendenve-
loppen zijn achtergebleven, weer bij elkaar. In
rap tempo klooft hier een jongedame de dubbel
8 films op projectiebreedte, zet de twee delen
aan elkaar en voorziet het begin van een aan-
loopstrook om de kant en klare film tenslotte in
het (altijd goede) zakje te deponeren. De nieuwe
super acht behoeft dit slitten uiteraard niet
De chemische baden,
waarin te ontwikkelen
films worden onderge
dompeld, vergen nauw
gezette controle. Wat de
samenstelling betreft,
maar vooral ook qua tem
peratuur.
niek. maar als spel. Duurder ge
zegd: als ludieke vocming.
Ach, de techniek van nu laat
toch zoveel mogelijkheden toe?
En hoe weinig scheppend wordt
er mee omgegaan. Neem nu al
leen de diaprojectie. Het blijft
hier in ons land maar bij: plaatje
zus en plaatje zo, doorgaans zon
der enige samenhang. Terwijl in
het buitenland, met name België,
tal van dia-festivals worden ge
houden met werkstukken die
beeld én geluid in een samenhan
gend geheel verenigen. In tal van
ongedachte concepties.
Dimensie
uit elke bak achter elkaar op een rol gespoeld,
welke in de ontwikkelmachine belandt, die de
inhoud van een grote huiskamer heeft.
Via een ingenieus stelsel van wieltjes gaan de
films hier met een gangetje van vijf a zes kilo
meter per uur door maar liefst negentien
verschillende borrelende baden (men gebruikt
150 000 kg chemicaliën per jaar en 600 liter
water per minuut), die constant op samenstelling
en temperatuur gecontroleerd worden.
Het hele proces is met zoveel waarborgen om
geven dat vergissingen uitgesloten zijn. Dat, de
klanten zich echter in de eigen adressering van
de opzend- en retourzakjes kunnen vergissen
kan echter niet worden voorkomen. Elke dag
zijn dat er wel zo'n dertig of veertig, voor wie
een speciale „recherche-afdeling" van zeven
man constant in de weer is om hen de films toch
weer in de handen te spelen.
Al deze filmpjes moeten worden geprojec
teerd, waarna specifieke aanwijzingen in grote
boeken worden genoteerd. Het gemakkelijkste
spoor dat men na kan gaan is de auto, die op 70
procent van de gemaakte films blijkt voor te
komen. Even het nummerbord overnemen en de
rest is dan een koud kunstje.
Maar ook moeilijker gevallen weet men letter
lijk en figuurlijk thuis te brengen, vaak, nadat
Ach, ach, wat een conventioneel
fotograferend en filmend volkje zijn we
toch. Soms kan je er beter een giraffe
achter zetten, omdat die de zaken op
een veel hoger niveau kan bekijken.
de ongeruste afzender zich heeft "»meld en hij
op essentiële punten kan worden ondervraagd.
Dia's en omkeerfilms vereisen uiter
aard weer andere behandelingen. On
danks het indrukwekkende machinepark
zijn bijna tweehonderd paar vaardige
handen nodig om alles in deze fabriek
tot een goed einde te grengen.
Met de dia kun je immers méér
dan louter projecteren. Het zoe
ken van passende muziek daarbij
blijkt verrassende resultaten op
te leveren: klank èn beeld samen
hebben groter vertelkracht. Een
nieuwe dimensie wordt aan de
dia toegevoegd.
Kom, fotograferend Ne
derland, wordt wakker,
roept voortdurend deze
stichting. Staan we dan
toch in de woestijn? Doe
toch wat meer met de ge
geven mogelijkheden. Speel
het kleurig spel van foto en
film met verve!
