PLAN VOOR REFERENDUM
Conservatieven
in partijtop?
Tsjechen vluchten uit
land als „toerist"
Minister verkiest CAS
boven „Etherplan"
Kidnapper na wilde
achtervolging gepakt
Rollen omgekeerd: nu
Duitsland goedkoop
Studenten en arbeiders
hebben ambitieus plan
Volksraadpleging om aan
Sowjet-juk te ontkomen
Handtekening nodig van
2 min. Tsjeehoslowaken
Liefde in
diepe haat
veranderd
Er komt een nieuw presidium
Moeder wurgt
vijf kinderen
met nylonkous
De veilige
manier
van sparen
Rijkspostspaarbank
altijd safe!
Jongen als schild gebruikt
Melkautomaten
bij benzinepomp
IJ
5
ZATERDAG 31 AUGUSTUS 1968
Mejuffrouw B. A. Beydals van
de International Broadcasting
Company heeft gisteren te Hil
versum aan de radiopionier
Willem Vogt een van de jaarlijk
se onderscheidingen van de or
ganisatie uitgereikt.
Emile Zatopek:
PRAAG mm Emile Zatopek, de
bekende Tsjechoslowaakse sport
man, heeft gisteren in Praag ge
zegd dat de invasie de liefde van
zijn land voor de Russen heeft
veranderd „in diepe haat, die
misschien wel duizend jaar zal
duren".
Volgens een diplomatieke
woordvoerder in Bonn concen
treert het Kremlin zich steeds
meer op beschuldigingen, dat
West-Duitsland de invasie zou
hebben uitgelokt.
Bondskanselier Kiesinger
heeft gezegd dat Russische mili
taire interventie in het westen
zou kunnen leiden tot „een situa
tie, zoals die in Cuba bestond".
De hoofdredacteur van het
Praagse tijdschrift Literami
Listy, Jungman, heeft verklaard
dat „het bestrijden van tanks
met het wapen der logica een
dwaasheid" is. Hij voegde er aan
toe: „Voortaan is alles afgelopen,
voor verscheidene jaren. Wij zijn
te beschaafd om tot grote woe
de-uitbarstingen te komen, maar
wel in staat tot kleine provoca
ties. Alleen in eenheid kan onze
hoop schuilen".
Over de Russen zei de hoofd
redacteur: „Het is moeilijk met
hen te argumenteren. Hun doel
treffendste wapen is hun achter
docht. Zij wantrouwen alles".
Ook dit weekeinde zijn alle
verloven van militairen in
West-Duitsland ingetrokken.
PRAAG Het centrale co
mité van de Tsjechoslowaakse
communistische partij is op
het ogenblik bijeen om een
nieuw presidium te kiezen. Dit
vernam het persbureau Reuter
uit gezaghebbende bron.
De maatregel is bedoeld om de
Russen tevreden te stellen. Partijlei
der Dubcek is verscheidene dagen
bezig geweest, zijn eigen progressieve
aanhangers te manen voor de wil van
het Kremlin te buigen.
Nu, om Moskou openlijk blijk te
geven van zijn goede wil, heeft hij
het oude centrale partijcomité bijeen
geroepen; daarmee stilzwijgend te
kennen gevend dat de recente zuive
ring van de partijleiding van conser
vatieven ongeldig was.
De zuivering is vorige week uitge
voerd door een buitengewoon partij
congres, dat in het geheim in een
fabriek te Praag werd gehouden ter
wijl Dubcek en de andere leiders in
Moskou onderhandelden. Het koos
een nieuw, geheel uit progressieven
bestaand centraal comité een daad
die door het Kremlin als onwettig
werd beschouwd.
Drie conservatieven
In het samen te stellen nieuwe
presidium zullen waarschijnlijk ten
minste drie conservatieven worden
opgenomen, overeenkomstig de eisen
van de Russen.
De perscensuur is gisteren inmid
dels een feit geworden. De functiona
rissen die de censuur moeten invoe
ren zijn hun werk al begonnen, ter
wijl de ministeries van justitie en
van voorlichting een wetsvoorstel aan
het opstellen zijn voor toezicht'op de
pers. Dit ontwerp zal spoedig aan het
parlement worden voorgelegd. Bo-
Investe ing in Randstad: 158 min
ïr DEN HAAG De minister
ravan verkeer en waterstaat,
J. A. Bakker, verkiest
chet centraal antennesysteem
(CAS) boven het zgn. ether-
plan van professor Bordewijk,
het voordelen blijkt te
^bezitten zowel wat het aantal te
ontvangen programma's als
de storingsvrijheid betreft.
De bewindsman sprak deze voor-
axeur uit tijdens het mondelinge over
leg met de bijzondere commissie uit
p^e Tweede Kamer, die zich bezig
loudt met het wetsontwerp herzie
ning Telegraaf- en Telefoonwet.
e| Weliswaar biedt 'het etherplan be
voordelen, maar het CAS-sys-
:eem heeft er volgens de minister
neer: het kan bijvoorbeeld zestien
FM-kanalen en zes tv-kanalen (mo
gelijk zelfs elf) geven. Het CAS geeft
/oorts geluid en beeld van een kwa-
die langs andere weg zelden
bereikbaar is.
g, Een ander voordeel is, dat de ruim-
|e in de coxiale netten gebruik voor
plaatselijke en/of gewestelijke doel
einden toelaat. Ook kan voor een
rerdere toekomst gedacht worden
lan transmissie van allerlei data, bij
voorbeeld t.b.v. centrale meterafle-
6,.ing bij gas. elektriciteit en water,
[/vaarmee thans proeven worden ge
nomen in Engeland.
De minister wees voorts op
Voorspellingen over de komst van
.elektronische kranten", die bijvoor
beeld via fotografische reproduktie
fan een tv-beeld in de huiskamer
zouden kunnen worden geleverd, en
over mogelijkheden van een giraal
betalingssysteem door het geven van
opdrachten per draad in huis of kan
toor.
Kosten
Een voordeel van het CAS zag de
bewindsman ook in het financiële
vlak, waarbij ,hij een inzicht
verschafte in de kostenramingen voor
wat de randstad betreft, d.w.z. 25 ge
meenten met meer dan 40.000 inwo
ners of wel 16 agglomeraties, gelegen
in het gebied westelijk van de lijn
Alkmaar, Amersfoort - Dordrecht.
In dat gebied bevinden zich onge
veer een miljoen woningen. Ervan
uitgaande dat 25 procent hiervan al
op gemeenschappelijke antertne-in-
richtingen is aangesloten, zullen zo
wel in het etherplan als in het
CAS-project 136 miljoen moeten
worden geïnvesteerd. In de randstad
vergt het CAS-project voorts ca. 22
miljoen voor een aanvoernet van
straalverbindingen, een interlokaal
verdeelnet en het intercentrale net.
Op basis van het huidige loon- en
prijspeil zou een abonnement op
aansluiting bij het CAS 1 tot 1,50
per week gaan kosten.
De bewindsman zette voorts uiteen,
dat in elk van de drie agglomeraties
rond de grote steden in de randstad
120 130 man in vier jaar tijds de
aanleg van het stelsel kunnen rea
liseren. Voor onderhoud moet worden
gerekend op één arbeidskracht per
10.000 aansluitingen, voor controle op
de naleving der voorschriften door
machtiginghouders in totaal 30 k 40
man.
vendien is een bureau van de mi
nister-president voor pers, radio en
televisie in het leven geroepen. Tot
hoofd van dit bureau is Josef Voh-
nout benoemd.
De gebeurtenissen in het land héb
ben de economische toestand ernstige
schade toegebracht. De directeur-ge
neraal van de centrale bank in Praag
noemde de toestand „even ernstig als
de politieke". Hij becijferde het da
gelijkse produktieverlies op 250 tot
500 miljoen kronen. De als gevolg
van de invasie aan installaties en ge
bouwen toegebrachte schade wordt
geschat op vier tot vijf miljard kro
nen.
DUSSELDORF Een moeder, die
al enige tijd overspannen was, heeft
gisteren in Düsseldorf haar vijf kin
deren met nylonkousen gewurgd. De
leeftijden van de kinderen varieer
den van anderhalf tot acht jaar.
De 35-jarige vrouw pleegde haar
daad toen haar man, een vrachtwa
genchauffeur, naar zijn werk was.
Zij meldde zichzelf bij de politie.
Vietcong beschiet
Amerikaanse bases
SAIGON De Vietcong heeft van
morgen de Amerikaanse bases Plei-
koe, Danang en Bien Hoa onder vuur
genomen. Er werd veel schade aange
richt aan de vliegvelden van de ba
ses. Enkele soldaten en burgers wer
den gedood.
In de delta ten zuiden van Saigon
wordt al enkele dagen fel gevochten
tussen Amerikanen en Vietcongrebel-
len. De communisten worden
bestookt door B-52 bommenwerpers.
Van onze speciale verslaggever Link van Bruggen)
PRAAG Praagse studenten en jonge arbeiders pogen via
een plebisciet alsnog een weg te vinden om onder het zwaar
drukkende Sowjet-juk uit te komen.
In een geheim hoofdkwartier in Praag, dat slechts aan de
Tsjechoslowaakse veiligheidsdienst bekend is en dat door een
buitenstaander die vertrouwd wordt alleen betreden mag wor
den nadat deze door een niet meer terug te vinden doolhof
van straten en straatjes is geleid, wordt aan de voorbereiding
van deze volksraadpleging gewerkt.
van Praag en het vasthouden der ge
arresteerden.
Gisteren heeft premier Cemik
weer eens met de Russische militaire
leiders gepraat. Tijdens dit samen
treffen heeft hij een hartstochtelijk
pleidooi gevoerd voor het terugtrek
ken van de Sowjettroepen uit Praag
en voor het vrijlaten van de gevan
genen.
Volgens de constitutie heeft
men twee miljoen handtekenin
gen nodig om een voorstel tot
het houden van een referendum
op de agenda van de Nationale
Vergadering te kunnen plaatsen.
Het zijn de parlementariërs die
dan het laatste woord hebben.
Het plebisciet, waarvoor nu reeds
handtekeningen worden verzameld,
en dat op 3 september a.s. in zijn
voorbereidend stadium zou moeten
worden afgerond, omvat vijf punten.
Men zou het Tsjechoslowaakse volk
een uitspraak willen laten doen over:
1. De onmiddellijke aftocht van de
troepen van de landen van het
Warschaupact;
2. De vrijheid voor de commu
nistische partij haar aktieprogram-
ma volledig uit te voeren;
3. De zelfstandigheid en de souverei-
niteit van de regering;
4. De volledige en zelfstandige oplos
sing van de economische proble
men;
5. Een schaderegeling voor de vernie
lingen welke door de binnenruk
kende militaire eenheden van de
bezetter werden en worden aange
richt.
Ambitieus plan
Het plan van de Praagse studenten
en jonge arbeiders is bijzonder ambi
tieus. Hoewel het zeker mogelijk is
voor het houden van het referendum
de benodigde twee miljoen handteke
ningen te krijgen, betwijfelen waar
nemers of hier ooit iets van zou kun
nen komen.
Dc onderwerping van Tsjechoslo-
wakije aan het Kremlin is een on
loochenbaar feit. De partijleiding en
regering laveren zo voorzichtig mo
gelijk tussen de klippen door die de
bezettende macht in hun vaarwater
heeft geslingerd. De reeds verloren
zaak van de Praagse hervormers is
niet bij een plebisciet gediend. Voor
het organiseren van een volksraad
pleging over onderwerpen waarover
in Moskou al definitieve uitspraken
zijn gedaan zullen dc Sowjets zeker
geen toestemming verlenen.
Terwijl men aan de ene kant moet
zeggen dat er op dit moment aan
zienlijk minder Russische troepen in
de Tsjechoslowaakse hoofdstad gele
gerd zijn dan in het begin van deze
week, kan men aan de andere kant
helaas nog niet stellen dat de Sow-
jetsoldaten Praag verlaten hebben.
Bij mijn dagelijkse ronde door de
stad heb ik gisteren kunnen constate
ren dat er hier en daar nog sterke
concentraties gepantserde voertuigen
waarneembaar zijn terwijl ook nog
heel wat gebouwen zijn bezet.
De zeven tanks die tien dagen lang
bij het radiostation hebben gestaan
zijn verdwenen. De studio's blijven
echter bewaakt en kunnen slechts
worden betreden door mensen die in
het bezit zijn van speciale papieren.
Het eerste teken van de censuur
op de dagbladen in Tsjechoslo-
wakije. Het Praagse Malada
Fronta verscheen gisteren met
een blanco kolom. Het artikel
dat daar had moeten staan, stond
de bezetters kennelijk niet aan.
Gevangenen
De staf van de sterke bezet
tingsmacht Is ondergebracht in grote
bijgebouwen van de beruchte gevan
genis van Pancraz. Ook de politieke
gevangenen bevinden zich daar
streng bewaakt door de Russische ge
heime dienst. Hoeveel het er zijn is
nog niet bij benadering te zeggen. De
Tsjeehoslowaken spreken van enkele
honderden.
De hete hangijzers blijven het
voortduren van de militaire bezetting
Inbreuk
Wat dit laatste betreft zou hfj zelfs
hebben opgemerkt dat het vasthou
den van Tsjechische arrestanten op
Tsjechische bodem een zaak is van
de Tsjechische politie. Wat de Russen
in Pancraz doen schetste hij als een
nieuwe inbreuk op de souvereine
rechten van de staat. Tegen de ge
vangenen is bovendien nog geen aan
klacht ingediend. Willekeur dus en
rechtsverkrachting beide Inherent
aan de totalitaire staat.
Cemik heeft slechts ten antwoord
gekregen dat beide aangelegenheden
zullen worden onderzocht. De imperia
listische meester-knecht verhouding
gedoogt geen besprekingen op basis
van gelijkwaardigheid. Ook niet als
de knecht het grootste gelijk heeft en
in het volste recht staat.
De door zogenaamde bondgenoten
geknevelde burgerij is ook opgeroe
pen de achterstand die als gevolg van
de bezetting in het produktieproces is
ontstaan zo snel mogelijk in te halen.
Morgen zal er daarom de hele dag
worden gewerkt en waarschijnlijk
ook zondag.
Eerst een bezetting dus waarom
niemand heeft gevraagd dan klappen,
vooral morele waarvan de draag
wijdte nog niet is te overzien en ten
slotte werken, heel hard werken zelfs
om te voorkomen dat de door de in
vallers veroorzaakte schade niet in
een nationale ramp ontaardt.
Wanhoop
Een geestelijk gebroken Tsjech
vertelde me dat hij niet geloofde dat
de Russische troepen de eerste jaren
uit z'n land zullen verdwijnen. Men
ontmoet trouwens totaal geen
mensen meer met hoop of uitzicht op
een menswaardige toekomst. Wél lie
den die de wanhoop nabij en met
stomheid geslagen zijn.
Voor optimisme is er dan ook to
taal geen reden. Zoals het Russische
partijblad Prawda nog schrijft dat er
zeer veel zal moeten gebeuren om in
Tsjechoslowakije weer een voor het
wereldcommunisme bevredigende
toestand te doen ontstaan dit ci
taat vindt men in het gisteren
verschenen nummer staan land en
volk nog heel wat schrijnende erva
ringen te wachten.
Duidelijk is te merken dat in Praag
weer angst en onzekerheid heerst.
Men kent de methoden van de gehei
me dienst die de afgelopen twintig
jaar het volk heeft geterroriseerd. Ie
dereen is weer heel voorzichtig ge
worden bij het gebruik van woorden,
kwalificaties en interpretaties. Voor
een onbekende klapt de Tsjechoslo-
waak van dit ogenblik weer als een
oester dicht.
Vluchtelingen
Hartverscheurende tonelen speel
den zich gistermiddag op het Praagse
hoofdstation af bij het vertrek van
de internationale trein naar Wenen.
Er bevonden zich zeker 1500 Tsje
ehoslowaken in de wagons. Mensen
die er alsnog in geslaagd waren een
uitreisvisum te bemachtigen. Offi
cieel stonden ze als vakantieganger
te boek. maar iedereen wist beter.
Het innige afscheid dat velen van
ouders en familieleden namen zome
de de tranen die men overal zag,
lieten er geen twijfel over bestaan
dat het om vluchtelingen ging die
hun land voor goed zouden verlaten.
Bij de visumdienst in Praag liggen
op dit moment ontelbare aanvragen
van mensen die naar het buitenland
willen reizen. Er is een grote ach
terstand ontstaan maar de ambtena
ren maken het niemand moeilijk.
De vraag is hoelang de huidige
omstandigheden kunnen blijven
voortbestaan. De vrees bestaat dat de
Cr zijn 2200 vestigingen. Op de postkantoren kunt u de hele dag terecht
Een aantal daarvan is zelfs ook op vrijdagavond of de plaatselijke koopavond
geopend. Voor de postagentschappen gelden aparte openingstijden.
LOS ANGELES Agenten
van het Amerikaanse federale
bureau van onderzoek (FBI)
hebben gisteren de vierjarige
miljonairszoon Stanley Stalfort
uit handen van zijn ontvoerder
gered na een hevig vuurgevecht,
waarbij deze de jongen als schld
gebruikte. De dader, de 39-jarige
Robert L. Dacy uit Lakewood
(Californië) kon na een schot in
zijn rechterarm worden gearres
teerd.
Het losgeld (250.000 dollar) Is even
eens terecht. De ontvoerder bleek het
bij zich te hebben.
Stanley is het zoontje van de rijke
49-jarige bankier Stanley Stalford sr.
in Beverley Hills, de miljonairs- en
filmsterrenwijk van Los Angeles. De
jongen werd donderdagmorgen ont
voerd door een man, die zich bij de
woning van de Stalfords aandiende
als controleur van elektrische appa
raten. Toen hij binnen was sloot hij
mevrouw Stalford op en nam de
knaap mee.
Telefoontje
Gisteren belde hij de ouders van
Stanley op en vroeg een losprijs van
250.000 dollar. Geruchten willen dat
de heer Stanley kort daarop naar de
luchthaven van Los Angeles is ge
gaan om de kidnapper te ontmoeten.
Vast staat evenwel, dat de 250.000
dollar in de loop van de dag na een
aantal telefonisch gegeven instruc
ties, in het bezit van de ontvoerder
zijn gekomen via een tussenpersoon,
die op zijn verzoek handelde. De
overdracht van het geld geschiedde
in één van de zuidelijke wijken van
Los Angeles.
Welke rol de politie hierbij achter
de schermen heeft gespeeld is niet
duidelijk. Vast staat alleen .dat zij
op een gegeven moment de auto ont-
Russische bezetter elk ogenblik kan
ingrijpen om onder de legale vluch
ten van dit moment voor goed een
streep te zetten.
Burgermoed
Staaltje van geïmproviseerde en te
gelijkertijd riskante burgermoed vond
plaats in een ongenoemd dorpje bij
Praag. Vier Russische soldaten die
daar in een pantservoertuig doorheen
kwamen en kennelijk uitgehongerd
en ten einde raad waren, vroegen op
straat naar een plaats waar ze kon
den eten.
Tot hun grote verbazing geleidden
gedienstige dorpelingen hen naar een
restaurant waar ze een copieuze
maaltijd verorberden. Toen ze vol
daan en in de beste bestemming bij
hun voertuig terugkwamen merkten
ze dat het kanon met een snij
brander verwijderd was.
dekte, waarin Dacy met de kleine
Stanley zat.
Wilde jacht
HEERLEN De „Butterfahrt" van Duitsers naar Nederland, die de laatste
jaren een enorme vlucht heeft genomen, is op haar retour, zo constateren de
Nederlandse winkeliers in het Limburgse grensgebied.
Twee jaar geleden moesten zij extra personeel aantrekken om de grote
stroom kooplustige Duitsers te kunnen bedienen, nu zijn zij al blij wanneer
zij 's zaterdags in hun winkels Duits horen spreken
De rollen zijn omgekeerd: steeds meer Nederlandse grensbewoners trekken
nu naar Duitsland om daar een gedeelte van hun inkopen te doen, temeer
aantrekkelijk omdat de benzine en een bezoek aan de kapper daar thans goed
koper zijn dan in Nederland, de „witte pompen" buiten beschouwing gelaten.
Kort daarop begon een wilde jacht
door de straten van Los Angeles,
waarbij talrijke schoten vielen. Aan
deze jacht kwam een einde toen een
agent zijn wagen tegen die van Dacy
liet botsen.
De man 'kwam uit de wagen en
vroeg honend: „Waarom schieten jul
lie me niet dood?" Hij trok een
pistool en begon op de agenten, die
hem omringden te schieten, waarbij
hem omringden te schieten, waarbij
hij Stanley (nog steeds gekleed In het
zwempakje, dat hij ook op het mo
ment van de ontvoering aan had) als
levend schild gebruikte.
De politiemannen schoten uiterst
voorzichtig terug om te voorkomen
dat de jongen zou worden geraakt.
Op een gegeven moment zag één der
agenten kans de kidnapper in de
rechterarm te schieten, waarna hij
snel kon worden overmeesterd. Ook de
kleine Stanley liep verwondingen op
(een scheur in de linker knie en een
schram aan het hoofd), maar die zijn
ontstaan bij de autobotsing. Beiden
werden in een ziekenhuis behandeld.
Eén der rechercheurs, die bij de
achtervolging waren betrokken, liep
een kogelwond op.
Gelukkig
„Het is niet mogelijk om uit te
drukken hoe gelukkig mijn vrouw en
ik zijn", zei de heer Stalford na af
loop van het avontuur tegen verslag
gevers. terwijl hij zijn zoontje stijf
tegen zich aandrukte.
Mevrouw Stalford kon alleen maar
zeggen: „Heerlijk, gewoon heerlijk".
Op haar gezicht was duidelijk de
angstige spanning te lezen, waarin de
ouders hebben geleefd. „De Stalford's
konden het bedrag overigens heel
best missen", zo luidde het (ietwat
wrange) commentaar van de politie
chef, die de operatie leidde, Clinton
Anderson.
Vorig jaar is de elfjarige zoon van
een bankier, die vier huizen van de
Stalford's afwoont, eveneens ont
voerd. De ouders betaalden toen ook
een losprijs van 250.000 dollar en
kregen in ruil daarvoor hun zoon on
gedeerd terug. De kidnapper is echter
nooit gevonden. De vraag, die bij de
politie al is opgekomen, is: zou hij
het nog eens over hebben willen
doen?
DEN HAAG Bij benzinestations
langs rijkswegen zullen binnenkort
melkautomaten worden toegestaan,
zo meldt het officieel orgaan van de
Koninklijke Nederlandse Zuivelbond
FNZ.
Vier jaar geleden kreeg het Neder
lands Zuivelbureau van de toenmali
ge minister van verkeer en wa
terstaat afwijzend bericht op een
verzoek in die richting. De huidige
minister heeft het zuivelbureau laten
weten dat hij verkoop per automaat
van melk. chocolademelk en koffie
bij benzinepompen aan rijkswegen
onder bepaalde voorwaarden toe zal
staan.
Het zuivelbureau zal nu met spoed
proberen benzinemaatschappijen, zui
velfabrieken en automatenleveran-
ciers tot elkaar te brengen.
