Het moderne meisje
in een
calvinistisch land
i
BLAD ZIJ
Studenten
psychologe
drs. Rogier
Wo:
me
OPENHARTIG VERSLAG
VAN EEN VERKENNING
IN MEISJESHARTEN
Sommige vrouwen
prefereren
mannen-modezaak
dialoog
ZATERDAG 31 AUGUSTUS 19M
Drs. Rogier is ge
boren en getogen in
Rotterdam. Ze volg
de een verpleeg
stersopleiding en
studeerde psycholo
gie. Vanaf
1966 is ie als stu
denten-psychologe
verbonden aan de
Technische Hoge
school te Eindhoven.
„Leer ons voor overdaad ons wachten dat w'ons
gedragen zoals 't behoort, doe ons het hemelse be
trachten Wie heeft het niet klakkeloos nage
zegd, dit tafelgebed dat ons Nederlandse protestan
ten zo raak typeert?
Gedragen zoals 't behoort, dat vooral voorop. Het
hemelse betrachten kan volgen. Veel jongeren zien
door dat steigerwerk van woorden heen en breken
het af. Als zich daarachter een gebouw bevindt, dat
stevige fundamenten heeft doet die afbraak er niet
toe. Het geeft des te meer zicht op het gebouw zelf.
Gerard van 't Reve, Hugo Claus
en Harry Mulisch, daarnaast de
ouderen zoals Couperus, Van Ee-
den. Bordewij k, Heijermans,
Timmermans en Helman.
Bij de buitenlandse literatuur
staan onder meer Tsjechow,
Dostojewski, Sartre, Camus, An
ne Philippe enFrangoise Sagan
hoog genoteerd en vooral Hein-
rich Böll.
Preuts
t vrouwen, die wat
men in de Verenigde Staten de
.eool-Ioolc" noemt prefereren,
•ofaijnen in herenzaken beter
naar hun xin terecht te kunnen
dan in damesmodewinkels. Dit is
niet »o gek als het lijkt.
Ook hier te lande geeft een
niet onaanzienlijk aantal vrou
wen de voorkeur aan herenkle
ding, vooral kleine en tengere
figuren speciaal voor vrije-
tijdsjkleding bijvoorbeeld jon-
gensmaten. Er is nog een ander
element in het spel dan alleen
het feit, dat herenzaken kleding
in voorraad hebben die bepaalde
typen vrouwen aantrekken.
Uit een enquete in de Verenig
de Staten blijkt dat de vrouwen
vinden dat ze in herenzaken be
ter bediend worden dan in da-
meswinkels. De heren der schep
ping die de cliëntele in de heren
winkels bedienen zijn tegenover
de damesklanten beleefder en
hulpvaardiger dan de ver
koopsters in de damesmodezaken
voor hun sexegenoten.
Als het omgekeerde ook waar
is, zien we binnenkort een aantal
mannen in damesmodezaken
verschijnen. Hoewel, het is mak
kelijker voor een vrouw om een
herensandaal te dragen dan voor
een man, dameszomerschoenen te
be-lopen. De keus aan vlotte zo-
merbloezen met korte mouw
streep in de lengte, button down
kraag, is bepaald groter dan bij
het herenmodevak.
En wie trekt er 's winters niet
eens een warme beha gelijke trui
van man- of zoonlief aan? Zit
herenkleding als het erop aan
komt niet veel comfortabeler?
Vragen wij ons in gemoede af.
De hedendaagse jongeren
nemen geen genoegen met on
ze levenspatronen. Zij zoeken
zelf. Zaken waar ouderen van
terugschrikken, behoeven bij
nadere beschouwing niet
schrikaanjagend te zijn. Een
heldere kijk op jonge mensen,
met name het meisje, geeft
ons de studentenpsychologe
drs. A. M. L. Rogier.
Zij verrichtte een groots op
gezet onderzoek over de ge
dachten en gevoelens van het
Nederlandse meisje in de
leeftijd van elf tot eenentwin
tig jaar.
„Schrijven over groepen men
sen is een riskante aangele
genheid. Desondanks ls het boei
end. Het hele onderzoek is uiter
aard niet representatief voor al
le Nederlandse meisjes", zegt ze
er zelf van.
Meisjes van vandaag zijn de
vrouwen van morgen. Als zoda
nig komen de conclusies overeen
met die van dokter Van der Plas
uit Leiden: de jeugd is open. Zij
heeft, ondanks alle schijnbare
openhartigheid over sex, slechts
een gebrekkige informatie. De
grotere openheid en de discussie
wordt door praktisch 90 procent
van de jongeren als positief be
leefd.
Eigenwaarde
Hoe ziet „het" moderne mgisje
eruit? Zij snakt naar erkenning
van haar eigen waarde en haar
gelijkwaardigheid met de jongen.
Zij trekt niet zoals de
volksmond zegt naar haar va
der.
Moeder is gedurende de gehele
ontwikkeling van het meisje tot
vrouw de favoriete gesprekspart
ner. De beschrijving van de va
der valt vaak hard uit: Despoot,
egoïst, oordeelt het meisje vaak.
Ze loopt in spijkerbroek, op
blote voeten of in een hip mi
ni-jurkje. De meisjes wekken de
indruk meer op de buitenwereld
gericht te zijn dan de vrouwe
lijke pubers van vroeger.
Bovendien is er een kentering
gaande in de opvattingen over
vrouwelijk en mannelijk in de
wereld. Veel meer dan vroeger
wordt de menselijkheid bena
drukt
Biologisch
Er voltrekken zich de laatste
eeuw grote veranderingen in het
biologisch groeiproces. De eerste
menstruatie begint iedere tien
jaar vier maanden eerder. Mo
menteel is deze leeftijd in
West-Europa 13Vt jaar, tegen ze
ventien een eeuw geleden.
Desondanks laten wij kinderen
in een fase van intensieve groei
en lichamelijke veranderingen
over het algemeen lange werkda
gen maken, zonder dat deskundi
ge zorg aan hen wordt besteed
(vergelijk baby- en kleuterzorg!).
De weinige tijd waarover de
meisjes beschikken besteden zij
actief. Schoolgaanden en stude
renden beoefenen veelal een tak
van sport (75 pet.).
Datzelfde percentage leest re
gelmatig boeken, daarentegen
slechts 55 pet. van de werkende
meisjes. Zij lezen Anna Blaman,
Marga Minco, Marnix Gijsen,
Het jonge tiener-meisje staat
niet onbevangen in de wereld zo
als haar nette moeder en preutse
grootmoeder. Zij is zich duidelijk
bewust van eigen charme.
Een twaalfjarige gymnasiaste
zegt: „Ik vind dat ik genoeg weet
van sexualiteit, maar vooral zou
ik willen weten hoe je te weten
komt wanneer je iemand echt
liefhebt, zodat je met hem zou
willen trouwen". Een aantal
meisjes heeft al jong ervaren wat
liefde kan betekenen. Ze weten
ook jong wat pijn en teleurstel
ling is op dat gebied.
Het meisje dweept en droomt
niet meer, zij gaat zelf allerlei
Beddesprei voor
kinderbedjes
Een fraaie beddesprei vormt
vaak de afsluiting van een mooie
slaapkamer. Vooral als de kleur
een goede combinatie met de
overgordijnen vormt Om het as
pect van de slaapkamer af te ma
ken is de sprei onontbeerlijk. Het
is dan ook niet te verwonderen
dat textielfabrikanten steeds
weer met nieuwe collecties voor
de dag komen teneinde bij de
tijd te blijven. Een van de be
kendste spreienfabrikanten
heeft nu zijn collectie uitgebreid
met spreien voor de groep, die
tot dusver een beetje in de hoek
stond, letterlijk en figuurlijk: de
kinderbedjes. Aan deze, uiteraard
kleine spreitjes is niet minder
zorg besteed dan aan die voor de
grote bedden. Het zijn chenille
spreien in pasteltinten versierd
met dierenfiguren en dergelijke.
De spreien zijn goed wasbaar...
pluspunt bij onverwachte spuug-
partijen.
Het spreekwoord „Onbekend
maakt onbemind" geldt ook voor
deze rubriek; mensen uit de
nieuwbouw nemen het nogal
luchtig op, terwijl dorpsbewo
ners, de flatbewoners beklagen:
„Ik vind de flats net gevangenis
sen" zegt b.v. mevrouw N. te N.
rJZelf wonen wij aan een dijk,
helemaal vrij, de wijde polder
voor ons. Voor de man geloof ik,
is het wonen in de nieuwbouw of
flat nog het beste.
De man gaat meestal heel de
dag van huis, voor hem is het
weekend het ergste. Ik vind het
dan ook goed te begrijpen dat de
stadsmensen tegenwoordig in het
weekend er op uittrekken. Daar
leven ze door de week naar toe,
de hele zomer. De winter is wel
lang voor hen.
Vroeger bouwden veel mensen
relf een huis, maar daar is tegen
woordig haast niet meer aan te
beginnen. Als men een oud huis
kocht en verbouwde, kon men
heus wel een mooi huis krijgen.
Dat kan nog wel, maar men moet
bouwen zo de heren het willen.
Dan kost het ontzettend veel
geld. Waarom moet alles toch zo
duur zijn dat het voor een gewo
ne werknemer geen doen meer is
om zelf te bouwen? Men is te
genwoordig verplicht in de
nieuwbouw te gaan wonen. Als
men daar eenmaal woont kom je
er niet meer vandaan. Flinke
huur, zodat er van sparen voor
een eigen woning niets meer
komt Is het een wonder dat veel
vrouwen over hun toeren zijn?
Altijd die spanningen: ze willen
eerlijk door de wereld en alles In
*t werk stellen om vrede te be
waren met de buren, wat niet
altijd meevalt Voor de kinderen
die nu geboren worden is het als
ze groot geworden zijn niet zo
erg als voor ons ouderen. Wij
zijn alles zo vrij gewend, maar
zij worden er in groot gebracht.
De hulzen zijn mooi, maar het
wonen erin is voor ons buiten
mensen een noodzakelijk
kwaad."
Mevrouw S. te L. ziet zéker wel
Toordelen in het wonen in de
nieuwbouw: „Het geeft zoveel
voordelen boven wonen in
oud-bouw, dat ik niet terug zou
willen. Men heeft geen werkster
meer nodig! Het sanitair is ver
zorgd, veel licht door al die ra
men en meestal grote winkelcen
tra in de buurt. Als flatbewoner
moet je je er wel op instellen
altijd rekening te houden met de
andere bewoners. Geen rommel
ln de trappenhuizen laten slinge
ren. Eigenlijk moest bij alle flats
verplicht gesteld worden: vaste
vloerbedekking ln alle kamers.
Ook de radio en t.v. niet tegen
binnenmuren plaatsen. En geen
wapperend wasgoed voor de
woonkamer van de benedenbu
ren. Maar als men met deze din
gen rekening houdt is het goed
wonen in de nieuwbouw."
Gelijkvloer
Mevrouw V. te R. heeft reeds
vijftien jaar ervaring met het
wonen in de nieuwbouw: „Een
voordeel in een flat is dat je al
les gelijkvloers hebt, je werkt er
gemakkelijk door. Het heeft ook
nadelen: vaak te kleine keuken,
slechts één schoorsteenaanslui
ting, in verhouding te weinig
kastrulmte. Ruzies hebben we
heel weinig gehad. Je moet veel
geven en nemen en nooit denken:
„Zoiets doen mijn kinderen niet".
Elk kind laat wel eens een pa
piertje op de trap vallen of komt
met vuile voeten de hal binnen.
Als je je aan de regels houdt
valt het wonen in een flat wel
mee. Je wilt zelf leven dus moet
je een ander ook laten leven. MA.
moet men in die kleine keukens
meer met schuifdeuren werken,
dat zou met de ruimte enorm
schelen. Nu draaien de deuren de
keuken in met de narigheid van
het steeds op elkaar wachten of
je hoofdstoten enz." (U kunt de
deuren eruit halen, een schuif
wand, dwarse Luxaflex, stevig
gordijn of vouwdeur er voor in
de plaats nemen. - red.)
Leren
„Iedere keer ben ik vol be
langstelling wat anderen over
zo'n onderwerp te schrijven heb
ben" zegt mevrouw O. te. L.
„Volgens mij kunnen we niet ge
noeg van elkaar leren en niet
genoeg onze belevenissen meede
len. Wat is het heerlijk als je in
een oud huis gewoond hebt, met
alle ongemakken van dien, en
dan in de nieuwbouw terecht
komt. Om dan weer tot de ont
dekking te komen dat nieuw
bouw ook ongemakken kent. Er
moesten na de oorlog veel huizen
gebouwd worden. Omdat de prij
zen steeds omhoog gingen zo
goedkoop mogelijk. Vandaar dat
we nu horen dat er bij de buren
iemand naar het toilet gaat, dat
het lichtknopje aangedaan wordt.
Dat ze de trap opgaan, enz. Na
tuurlijk moesten er voorschriften
zijn bij het bouwen van een wo
ning (subsidieregeling b.v.). Is
het niet onzinnig dat wat soms
pas klaar is alweer gesloopt
wordt. (Tussenmuur er uit om
van twee kamers één grote te ma
ken). Heeft het misschien véél te
lang geduurd voordat er vrouwen
in diverse commissies kwamen?
Ik denk aan te kleine keukens, te
lage gootstenen, een toilet zo
klein dat een klein beetje gezet
iemand zich met de grootste
moeite kan behelpen. Natuurlijk
heeft ieder gezin weer andere
wensen. Er ls al gepraat en
geschreven over verschuifbare
wanden. Wanneer wordt zoiets
werkelijkheid en bereikbaar voor
de doorsnee Nederlander? En
snakt ook deze laatste niet naar
het huis met tuintje? Ik geloof
dat de meeste mensen de beton
nen flats die (noodzakelijk) over
al verrijzen niet mooi vinden..
Wat kan de flatbewoner zelf er
nog veel fleur inbrengen door
bloembakken. Het wordt nog erg
weinig gedaan. Zeker, het kost
geld, maar beseft de flatbewoner
wel dat een tuin ook geld kost?
Om over tijd nog maar niet te
spreken. Laat de kinderen toch
nooit papier op straat gooien.
Hoe kweken we liefde voor de
planten bij de kinderen als we
het goed vinden dat de planten
bakken bij de flats vertrapt wor
den en er papier tussen de strui
ken gegooid wordt? Gelukkig
wordt er nu in Nederland
geëxperimenteerd met de bouw
in de geest van Zweden, d.w.z.
iedere woning zoveel mogelijk
een behoorlijk terras met moge
lijkheid tot zonnebaden temidden
van groen en planten. Speelmo-
gelijkheden voor de kinderen
zonder direct met het verkeer in
aanraking te komen. Laat iedere
bewoner van een huis in de
eerste plaats zich „thuis" voelen.
Dat kan in een flat net zo goed
als in de eengezinswoning. Buren
hebben we hier in Nederland
overal; laten we proberen onszelf
te blijven, waar we ook wonen.
Ten slotte: laten we ook wat voor
onze woning over hebben, al is
het huis niet van onszelf. We
moeten er toch in wonen en dat
moet ons ook wat waard zijn.
Waarom wel gesleuteld aan
een auto die ons verder van huis
brengt, en niet die deur geverfd
die zo kaal geworden is?"
Is de galerij woningbezit of
openbare straat, mag iemand
buurkinderen wegjagen?
Hebt u nog leuke ideeën over
wonen ln de nieuwbouw of be-
oaalde ervaringen, raadgevingen
over „functioneel" wonen? Wacht
dan niet te lang met schrijven.
Vaak krijgen we nog brieven als
we alweer aan een nieuw onder
werp bezig zijn.
contacten aan. Wensen en dro
men zijn er wel zij ontstaan
naar aanleiding van werkelijke
contacten.
Drs. Rogier beziet een te
genstrijdigheid tussen gedrag en
opvatting: „Wat deze meisjes
zeggen te willen doet mij oud en
overleefd aan.
Zelden ben ik zo overtuigd ge
weest van de calvinistische sfeer
waarin wij leven, als door de on
telbare malen dat in de enquête
„netjes" als belangrijk voor
mens, ding of opvatting werd ge
noemd." De meisjes van vandaag
verschijnen aan ons duidelijk an
ders dan voorheen.
Drs. Rogier spreekt van een
emancipatie van de tieners. „Hun
engagement volgt niet meer het
zuiver feministisch getinte pa
troon, maar het in gemeenschap
met mannen en jongens zoeken
naar een betere wereld: geza
menlijk zoeken en werken aan
een leefbare toekomst.
In de tijd dat het meisje ver
liefd is, is er niet alleen geabsor
beerde aandacht voor de ander,
ook een wijde openheid ten op
zichte van de wereld om de mens
heen." Ze zijn bewogen maar lo
pen niet warm voor abstracte
idealen.
Te denken geeft, dat het geloof
tot een randgebied van hun bele
vingswereld hoort. Hoewel op de
confessionele scholen de be
langstelling wel hoger wordt op
gegeven dan op de openbare
scholen, zegt daar een groot per
centage zich weinig te 'interesse
ren voor godsdienstige proble
men.
Er is geen confessionele groep
waar meer dan 50 pet. zegt zelf
te geloven. Een dertienjarige uit
een godsdienstig milieu: „Ik ge
loof alleen in mijzelf". Een acht
tienjarige: „Ik ben nog veel te
jong om te geloven". Voor som
migen is er nog een vast
patroon, dat je zonder nadenken
volgt. Bij anderen is er kritiek,
soms fel.
Wie zich verontrust afvraagt
waarom meisjes zo dolgraag spij
kerbroeken schijnen te dragen,
leze dit mee:
„Onlangs vertelde een
zestienjarig meisje enthousiast
dat z)ij naar een fijn feest
Als geldzorgen
groeien...
Geldzorgen op zich is al erg
genoeg, maar als daardoor dan
ook nog de gezondheid aangetast
wordt... Iemand met financiële
zorgen is vaak prikkelbaar, onge
nietbaar voor zijn omgeving en
heeft zelfs de kans als hij
daar aanleg voor heeft om ze
nuwziek te worden.
Een Amerikaanse socioloog, dr.
M. H. Brenner, is tot de conclusie
gekomen dat het totaal aantal ze
nuwzieken in de Verenigde Sta
ten op en neer gaat met de con- f\Ji ifntPT
junctuur. i n^i
MODERN MEISJE
ging. Op mijn vraag wat zij
daaronder verstond, ant
woordde zij: „met fijne mu
ziek en een lange broek aan!"
Zij motiveerde het graag
dragen van deze kleding met
de mededeling, dat je in een
lange broek geen last hebt
van het geklungel van jongens
aan je knieën en onder je rok
ken. Je kon zelfbepalend zijn
in wat je wilt en je bent even
vrij als de jongen zelf. Zij
wist wel dat er meisjes zijn
die liever in een rok gaan;
maar zij meende dat juist
mensjes waren die het fijn
vinden dat jongens etc."
Ongehuwde meisjes tussen 16
en 25 jaar kunnen gemiddeld
105 voor zichzelf besteden
geen cent ervoor aan een linnen-
uitzet, 18 aan kleding en schoe
nen, 14 voor sparen zonder
doel, 12 aan sparen voor be
paalde dingen, 8 voor cadeau
tjes, 3 voor boeken en
tijdschriften, grammofoonplaten
1 (jongens 3). Aan cosmetica
geeft ze 6, aan de kapper 3.
Geen opwinding
Als mannen of jongens soms
denken dat meisjes zich opwin
den over hun verschijning, hier
een stoot onder de rib: ze spre
ken er liever over. Er' zijn
meisjes die vinden dat mannen
niet sexy zijn, of dat ze, dat beet
je „sexy" dat ze hebben, maar
moeten houden omdat ze anders
niets meer overhouden (als ant
woord op een vraag of meisjes
leuke sexy foto's van jongens
verlangen in jeugdbladen).
Intussen valt op dat deze ver
kenning in meisjesland een secu
re beschouwing is, maar ook zelf
heel wat openhartiger dan bij
voorbeeld Levensverwachting
van Van Andel-Ripke. Onze con
clusie na de enquête van drs. Ro
gier: het wordt hoog tijd dat wij
met onze meisjes op de vrouw af
spreken. Wij kunnen ach en wee
roepen over rebellie, maar weten
wij hoe jongeren de stroom
versnelling van onze tijd verwer
ken?
Uit zijn onderzoek van de ge
gevens van alle inrichtingen voor
zenuwzieken van 1910-1960 bleek
dat de curve van het aantal pa
tiënten haar hoogtepunt bereikt
ongeveer twaalf maanden, nadat
de daling van de conjunctuur een
aanvang heeft genomen. Wan
neer de top van het aantal ze
nuwzieken is bereikt is
omstreeks zestig zeventig pro
cent van dit totaal slachtoffer
van financiële of economische
druk.
Of geld alléén in staat is geluk
en gezondheid te brengen is na
tuurlijk een heel ander chapiter.
De door drs. Rogier waargeno
men en door haar geïnterpreteer
de gegevens verschenen in boek
vorm: „Meisjes In puberteit en
adolescentie", uitgave De Toorts,
Haarlem. Met tabellen en grafie
ken een goed leesbaar boek door
de nuchtere commentaren.
Actueel, deze gegevens
voor ieder die meer wil we
ten dan spijkerbroek en mini
rok; een „must" voor allen die
maar iets met de begeleiding
tot volwassenheid van het
meisje te maken hebben.
De briefvriendin die me de
rige keer ertoe bracht de vraag t»
stellen: maar dat geloof je tocl
zelf niet, dat God een meneer is'
heeft me voortreffelijk geantwoori)
Niemand geeft zich erzeli reken
schap van dat wij, als wij steed*
horen van God als de Vader va*
de Zoon, onwillekeurig aan ee(
manlijk iemand denken, schrijs
zij. Een man verzinnebeeldt kracht,
je kunt je aan hem toevertrouwen
Als nu een vriendin van je kaffert
op haar man en op de mannen ij
het algemeen, dan zeg je daar wai
tegenin, en dan grijp je naar zoiet*
als God die de mens schiep.
Daardoor, door de discussie me
een vriendin, is het geheel eei
ietsje scheef getrokken, schrijf,
sters gedachten waren niet zo va
gegaan als ik meende. We zijn hei
er, blijkt nu, over eens dat Godj
scheppen van de eerste mens NIEl
betekent dat Adam naar uiterlij(
op God leek, alleen omdat er staat
God schiep de mens naar Zijl
beeld. Mens-zijn is iets heel ander)
dan man-zijn of vrouw-zijn. Mens
zijn is de totaliteit van je levei
aanvaarden en beleven. Wie da!
kan is pas waarlijk vrouw, of man
De gaafste mensen, zo komt
mij voor, zijn zij die als gehuwde
vooral mens zijn. En als ongehuv
den vooral mens zijn. Dan zijn
dat lastige „ik ben lekker
trouwd"-air kwijt. En, ongehuv
dat z.g. zielige alleen-zijn kwijl
Dan zijn ze vrij. En gaan vrijwil
lig elke dag opnieuw de werke
lijkheid van hun leven in 1
een zich verbindend aan man
taak en kinderen, de ander zie
fevend in andere verbanden as
ndere naasten.
Aan vrije mensen zie je een
je toekomst: eens zal er niet me
ten huwelijk gegeven en genome)
worden: volmaakt mens-zijn sluj
angst en eenzaamheid buiten. Een
zullen we weten hoe God ons wil
de, zullen we erachter komen wï
dat is: naar Zijn beeld.
Maar dat alles valt niet zo gt
makkelijk in ons mens-zijn van ni
Briefschrijfster zegt het al: ee
man, dat betekent kracht, je km)
je aan hem toevertrouwen. Indei
daad, de man heeft meer spie-
kracht dan de vrouw. m|
stelletje jongverliefden
mag de jongen het meisje
geweldige reohterarm oi
houden: maar stel je voor dat
dragonder van een jongedame c
die wijze eens een jongeman ové
het trottoir voerde.
Ik vraag mij wel eens af, b.i
na de uitspraken van die synod
laatst over de vrouw NIET in hd
ambt, of we toch niet. onwilleke
rig ons Godsbeeld en vader- e
krachtbeeld zo af en toe vere
zelvigen. U moogt me allemaal
genspreken natuurlijk, maar hel
ik alleen dat rare gevoel dat
migen de man hoger stellen
de vrouw omdat de eigensohappe
van de man zozeer lijken op c
eigenschappen die wij G"?d toe
schrijven? Valt dat puntje oof
niet onder discriminatie?
Wij, vrouwen, hebben daara«
zelf flink schuld. Wij lieten eei
wen en eeuwen het uitdelen va
de lakens aan de man over. Som!
zie boven, omdat we meenden dJ
het in de Bijbel stond, soms. oir
dat we helemaal niets meendez
omdat we het allemaal maar z
lieten, omdat het ons wel van pa
kwam. De politiek van de mar,
nen, de kerk van de mannen, trou
wens alles van de mannen, h<
glas op de tafel, het kookfornui
de vingerhoed, vul maar in. Lie:
dewerk en huishouden, dat zij
jarenlang de bezigheden gewees
waartoe de vrouw zich beperk
wist. En zo gaat het door als w
ons niet bewust worden van mens
zijn.
Ik lees maar weer in een brie
„Nou jö, tot de volgende keer. da
krijgen we geloof ik jouw verhaa
over de pil. "k Heb het wel nié
nodig, maar ben benieuwd hoe w
door jou voorgelicht worden." Oo
al zo iets. Het lag voor de han
dat we met de biochemie wat z
is heden ten dage, vroeg of laa
een pil zouden krijgeri. Ik wil nie
zeggen dat ménnen hem bedach
ten, maar toch houdt de man zie
weer met deze materie bezig, e
ook is het een mén die zich ove
het gebruik ervan uitliet.
Hoe dat komt zie je in het bo
venaangedeelte. „Ik heb het nie
nodig. Ik denk wel even mee. maa
ik voel me niet betrokken." Dat i
een echt vrouwelijke reactie. I
moet eerlijk bekennen dat het oo
mijn eerste reactie was. Ik he
mijn kinderen, ik weet hoe ik z
krijgen en ook niet krijgen kan -
al zeggen ze hier thuis dat twe
op z'n minst „kleine vergissink
jes" zijn ik heb niets op dit ge
bied nodig.
Maar die eerste reactie duur
heel kort, precies genoeg om eei
ander te begrijpen. Daarna wijkei
mijn situatie, mijn getrouwd-zijn
mijn kringetje, en weet ik mij ver
bonden, mede-verantwoordelijk
Die pil is het probleem niet. He
is alleen van belang hoe we erme
omgaan. Net als met de tram p
zondag. Of als met vrije tijd.
Het meest griezelige vind Ik d
houding van veel vrouwen die doei
alsof zij in hun vrijage of verlo
vingstijd zonder spanning leefden
De mopjes op bruiloften getuigei
wel anders.
Jongens met wie ik op schoo
was vertelden me, toen zij studen
waren, dat zij gebruik maakt#*
van de onvruchtbare dagen u.ai
hun meisjes. Dat ging natuuriijl
honderd keer „goed". En het wa;
ook niet gemeen, nee, men hielt
van elkaar. Verkeerd was niet di
liefde maar verkeerd was. als he
„mis" ging, je gedrag jegens d<
maatschappij, een vage grootheic
die je voorhield eerst baan, trap
loper en aankleve te hebben voor
dat je je geliefde zo vergaanc
mocht "beminnen.
En wat is er nu aan de hand!
Niet dat moeders met een bewer
kelijk gezin, zonder hulp, wat meei
adempauze hebben; niet dat man
en vrouw meer dan vroeger sa
men het kindertal bepalen en
daarvoor b.v. gebruik maken var
een middel dat voorzover wij he
den weten geen kwaad kan. Nel
als de tram. Nee, maar dat jonge
ren minder om de vage grootheid
maatschappij geven. En dat ze
geen spanningen wensen waar het
zonder kan. En dat ze dan dat
is het probleem met jan en
alleman liefde bedrijven. Over
dat laatste de volgende keer meer.
