GAULEITER' IN PRAAG?
f1000,"
f2500,-
f4000,-
krant van
FORMAAT
Tsjechoslowakije wordt protectoraat
AMRO-LENING
Uit de
iaagse hof geplukt
Ministers
verbannen
Markt van
nog niet
peren is
hersteld
Geen protestbetoging
maatschapsvissers
Tsjeclioslowaaks volk
koestert zijn doden
f 62,07 p.m. (18 mnd.)
f 118,37 p.m. (24 mnd.)
f 189,39 p.m. (24 mnd.)
Egyptische stem
tegen ingrijpen
Tochten met
Kometa gaan
niet door
9
VRIJDAG 30 AUGUSTUS 1968
(Van onze speciale verslaggever Link van Brnggen)
PRAAG Op de plaats waar Maria Charouska door een
Sowjetmitrailleur werd neergemaaid worden nog steeds
bloemen gelegd. Auto's stoppen op het plein waar Beethoven
zijn Waldsteinsonate schreef en op welks ruw plaveisel thans
het portret ligt van een jonge moeder die, terugkerend van
haar werk, door verdwaalde kogels werd geraakt. De Tsjecho-
slowaken koesteren hun doden die als gevolg van de bezetting
vielen. Het is misschien het enige dat ze op dit moment nog
kunnen doen.
De rode invallers, die hel kwaad
van het imperialisme aan de kaak
stellen, maar tegelijkertijd de sou-
vereiniteit van een staat vernietigen
hebben al een voorzichtig begin ge
maakt met de uitvoering van de
dwangmaatregelen die van Tsje
choslowakije niet veel meer dan een
protectoraat zullen maken.
De Russische ambassadeur in
Praag Tsjernovcnko moet als de
stadhouder worden gezien, als de
rijkscommissaris of de gauïeiter om
het eens in Nazi-termen te zeggen.
Het is overigens de vraag of deze van
intriges beschuldigde diplomaat zijn
machtige tussenpositie aal kunnen
behouden.
De Tsjechoslowaken schelden niet
alleen op hem maar ook zijn
Moskouse meesters. Hij zou een veel
rooskleuriger beeld hebben geschil-
1 derd van de mogelijkheden welke in
j het geknechte land bestonden om een
I Novotny gezinde tegenregering te
vormen.
Wurgende hand
De wurgende, door het Kremlin
bestuurde hand grijpt overal in. Be
halve in de ministeries gebeurt dit
thans ook in de partij, het parlement
en de regering.
Het is alles nog maar een voor
proefje van wat werkelijk komen
gaat. Gevreesd wordt dat het
Russische bestuursapparaat, dat naar
Praag gezonden is er straks wel de
gelijk in zal slagen de steun van de
orthodoxe communisten in Tsje
choslowakije te vindeb.
De positie van de Praagse hervor
mers is welhaast onmogelijk gewor
den. Voeren ze de besluiten uit van
het afgedwongen Moskouse akkoord
dan krijgen ze het met hun volk aan
de stok. Doen ze het tegenovergestel
de, proberen ze er althans van af te
wijken, dan knalt de' Russische sla
venzweep.
Dubcek zou zo zijn ingestort, dat
hij in een zenuwinrichting is opgeno
men. Een bevestiging van dit bericht
kon ik gisteravond nergens krijgen.
Ruim een week na de bezetting be
vinden zich reeds 800 functionarissen
van de Russische geheime dienst in
het land. De sterkte van de Sow-
jet-troepen wordt op 20 divisies
geschat of wel een half miljoen man.
In Praag zijn de tanks weliswaar
uit het centrum verdwenen maar
vlak eromheen zijn de afschuwelijke
monsters gehergroepeerd.
Bij alle grote steden worden 50
tanks gereed gehouden; bij alle klei
ne tenminste 20. Het totaal aan ge
pantserde Russische voertuigen
wordt op liefst 6.000 stuks geschat.
De artillerie die overal verdekt staat
opgesteld heeft de loop van haar ka
nonnen op de fabriekscomplexen ge
richt, voor het geval de volksmilitie
politieke amok mocht maken.
Gordijn valt dicht
Langzaam maar zeker wordt hier
duidelijk wat de besluiten van
Moskou voor Tsjechoslowakije zullen
gaan betekenen: geen vrijheid meer
van het woord, maar censuur op alle
publiciteit; ongeldigverklaring van
het veertiende partijcongres waarop
de aanhangers van ex-president No
votny door verlichte figuren vervan
gen werden; verloochening van de li
berale koers die zowel voor het poli
tieke als het economische vlak was
gaan gelden; het verbieden van alle
politieke bewegingen anders dan de
communistische partij. Kortom: het
weer dichtvallen van het IJzeren
Gordijn dat via de weg van het pro
gressieve democratische socialisme op
zij geschoven was.
Er zijn nog geen kranten versche
nen in Praag. Kennelijk wordt ge
wacht op het waterdicht maken van
de weer opgerichte knevelorganisatie
Ivan het woord. Aangenomen wordt
dat de meeste journalisten niet meer
op hun post kunnen terugkeren. Hun
plaats zal worden ingenomen door
mensen die de leugens van de
meester hoger achten dan de vrijheid
van het geweten.
Huichelachtig
Hoe huichelachtig de Russen te
werk gaan blijkt uit de opmerkingen
jvan de plaatsvervanger van Tsjerr.o-
venko tijdens een gisteren gehouden
ambassadeursconferentie. De
Westerse diplomaten protesteerden
daar bij hem tegen het doorzoeken
van hun wagens en die van hun
personeel door de bezettende macht
..Wat op Tsjechoslowaaks grondge
bied gebeurt", luidde het ontstellende
antwoord, „is een Tsjechoslowaakse
aangelegenheid".
Nachtmerrie
Zijn lange redevoering ten spijt
kon ook Smrkovsky zijn volk geen
greintje hoop geven. Het ontbreken
van een garantie inzake het terug
trekken van de troepen van het
Warschau-pact is de zo op hun natio
naliteit en souvereiniteit gestelde
Tsjechoslowaken tot een nachtmerrie
geworden.
Wat eveneens verontrustend werkt
Is het bezoek dat Dubcek gistermor
gen aan president Svoboda heeft ge
bracht. In z'n gezelschap bevonden
zich Lenart de laatste premier on
der Novotny en het voormalige lid
van het Centrale Comité Piller. Bei
den worden gezien als uitgesproken
orthodoxe figuren. De angstige vraag
die men stelt is of deze twee mannen
opnieuw tot een hoge staatsfunctie
worden geroepen om het lot van
Tsjechoslowakije in handen te ne
men.
Genegeerd
De bevolking blijft de Russische
militairen negeren en zoveel mogelijk
saboteren. Een door de sowjets beleg
de uitvoering van volksdans en
volksmuziek in Praag werd slechts
door dertig Tsjechoslowaakse burgers
bijgewoond. Dit ondanks het feit dat
de bezetter luidsprekerwagens door
de straten had laten rijden om de
burgerij voor deze gratis voorstelling
uit te nodigen.
Gistermorgen heeft het Russische
leger nog eens de nodige doden voor
zijn rekening moeten nemen. Een
door de Praagse straten patrouille
rend pantservoertuig kwam op de
linkerhelft van het wegdek terecht
en reed daar tegen twee tegenliggers
op. De droeve tol beliep acht Tsje
choslowaken, die onderweg waren
naar hun werk.
De zender Moravië, die het in de
laatste uitzending over de door het
Kremlin aangeklaagde Tsjechoslo-
Waakse politici had, is dood. Hij ver
dween gisteren plotseling uit de
ether en is daar sindsdien niet terug
gekeerd.
De moedige commentatoren en
nieuwslezers van de vrijheidszenders
hebben hun illegale werkzaamheden
nu bijna allen gestaakt. In Praag
noemt men dit de consequentie van
de steun die aan Dubcek en de zijnen
wordt verleend.
(Vervolg van pag. 1)
President Svoboda zou gisteren
door de stad zijn gereden om met
kleine groepjes mensen te praten en
hen begrip te vragen voor de situatie.
Smrkovsky zou gisteren een bewogen
beroep op de Nationale Vergadering
hebben gedaan om de overeenkomst
met Moskou te aanvaarden, ofschoon
hij de Russen beschuldigde deze
reeds te hebben gebroken door de
regeringsgebouwen niet te ontruimen.
Zenders
Dc leden van het oude en nieuwe
centrale comité van de commu
nistische partij in Praag zullen trach
ten de kwestie te regelen van de wet
tigheid van het eerste bijzondere con
gres van de partij op 22 augustus.
Waarschijnlijk zullen nog voor het
congres verscheidene hoge functiona
rissen worden uitgeschakeld. Dit zou
gelden voor voorstanders van de in
terventie enerzijds en voor onvoor
waardelijke aanhangers van Dubcek
anderzijds.
Vrijwel alle ondergrondse zenders
zouden uit de ether zijn verdwenen.
Tsjechoslowaakse legereenheden zou
den bevel hebben gekregen beslag te
leggen op de apparatuur van de on
dergrondse radiostations. Zij willen
kennelijk voorkomen dat dit gebeurt
door de Russen.
Volgens de laatste berichten zou
den de eisen van Moskou aan Praag
onder meer bevatten de uitwijzing
van enige buitenlandse corresponden
ten, geen straffen voor collaborateurs
en verbanning van enige ministers,
onder wie de minister van buiten
landse zaken Jiri Ha.iek.
De nuchterheid begint in Tsje
choslowakije de overhand te krijgen.
Jeugdorganisaties in Praag hebben
meegedeeld, dat zij geen nieuwe de
monstraties zullen steunen, omdat
deze zouden kunnen leiden tot bloed
vergieten.
De inderhaast (vanwege de ge
beurtenissen in haar land) ge
trouwde Tsjechische onderwijze
res Michaela Novakova (23) zal
naar haar land terugkeren om
zich over een jaar definitief bij
haar man te voegen: de 24-jarige
Peter Swinkels uit Eindhoven.
Vele Tsjechische landgenoten,
die in Nederland verblijven,
hebben Michaela brieven voor
hun familie thuis gestuurd, die
ze allemaal mee zal nemen. Door
haar huwelijk is Michaela nu
Nederlandse geworden.
tenschappen in Praag houdt' in ieder
geval een aanwijzing in voor datgene
wat de Russen van plan zijn. Buiten
staanders worden er niet meer in
toegelaten.
Elke Tsjechoslpwaak die zich aan- i
meldt voor een entree dient zich te- j
genover een Sowjet-wacht te legiti-
meren, terwijl in elke kamer een met I
een machinepistool gewapende mili
tair op wacht staat.
(Van een medewerker)
ROTTERDAM Sinds woensdag
is er op de Nederlandse fruitveilin
gen sprake van een perencrisis op
grond van de EEG bepalingen. De
veilingen kopen de peren van hun le
den tegen door de EEG vastgestel
de prijzen.
Woensdag en donderdag werden in
ons land reeds honderdduizenden ki
lo's peren uit de markt genomen.
Bij de belangrijke fruitveilingen
ging het om hoeveelheden van onge
veer 50 ton per dag.
De uit de markt genomen peren
gelegen, dat wil zeggen totdat er een
algeheel marktherstel is ingetreden.
Wanneer dat zal zijn, valt op het
ogenblik nog niet te zeggen. De mo
gelijkheid bestaat dat er per 1 sep
tember nieuwe ophoud en vergoe-
dingsprijzen zullen worden vast
gesteld.
Kamervragen over
Rudi Dutschke
DEN HAAG Het Tweede Ka-
Nieu
we wig
Hetzelfde geldt eigenlijk voor de
afdelingen van de communistische
partij. Aan de ene kant stelt men
zich teweer tegen het Moskouse ak
koord aan de andere kant betuigt
men zijn trouw aan de verslagen
Praagse hervormers. De bezetting van
het gebouw van de akademie van we-
Hct Kremlin is er in ieder geval in
geslaagd lussen de Tsjechen en de
Slowaken een nieuwe wig te drijven.
De Slowaakse communistische partij
die in Bratislawa vergaderde, heeft
de Russische eis overgenomen dat
het veertiende partijcongres met
andere woorden: dc huidige sa
menstelling van het centrale comité
ongeldig wordt verklaard.
De Tsjechen zijn razend geworden,
maar misschien is het wel een tac
tische zet van de Praagse hervormers
Dubcek is ten slotte een Slowaak
om de onterende nederlaag in
Moskou nog enigszins te verzachten.
moeten worden bestemd voor vee- merlid voor de PvdA mevrouw mr.
voer of worden vernietigd. j H. Singer-Dekker heeft minister Po-
Financiering lak van justitie gevraagd of het waar
r.o m I is- dat studentenleider Rudi Dutschke
i door het Centraal Bureau ^/an de j 3'S, W™s'e "«mdeling is gesig-
Tuinbouwvetlingen die op haar beurt Zij wü, bij bevestigende
weer 90 pet. van de uitbetaalde ver
goeding terug krijgt uit het Land
bouwfonds van de EEG.
De vergoedingsprijzen die via het
Centraal Bureau van de Tuinbouw
veilingen worden uitbetaald zijn ge
baseerd op klasse II kwaliteit. Ook in
België wordt, in overleg met het Ver- j
bond van Tuinbouwveilingen, een j
dergelijke regeling toegepast. Ook in j
dit land is een perencrisis. Daar krij-
gen de telers een vergoeding die ge
lijk is aan die in ons land.
De crisis duurt totdat bij een van
de fruitveilingen Utrecht. Zwaag of
Geldermalsen de gemiddelde prijs,
gedurende drie achtereenvolgende
dagen boven f 28,40 per 100 kg heeft
wil, bij bevestigende beant
woording. graag weten wat dit pre
cies inhoudt en waarom dit signale
ment is gebeurd.
voor u:
De AMRO Bank leent u graag het geld voor die
nieuwe meubelen, die wasautomaat, die verhui
zing en noemt u maar op.
In die 18 mnd betaalt u: 18xf 62,07=f 1117,26. Dat
is slechts f 117,26 aan financieringskosten, incl. rente,
vergoeding administratiekosten en overlijdensrisico.
Dus slechts ca. f 6,50 p. m.
In die 24 mnd betaalt u: 24xf 118,37=f 2840,88. Dat
'is slechts f 340,88 aan financieringskosten, incl. rente,
vergoeding administratiekosten en overlijdensrisico.
Dus slechts ca. f 14,20 p.m.
In die 24 mnd betaalt u: 24xf 189,39=f 4545,36. Dat
is slechts f 545,36 aan financieringskosten, incl. rente,
vergoeding administratiekosten en overlijdensrisico.
Dus slechts ca. f 22,70 p. m.
Komt u eens langs bij de Amsterdam-Rotterdam Bank
in uw buurt. (Bellen of schrijven mag ook!) Wij
vertellen u graag alles over de bedragen die u kunt
lenen, over het aantal terugbetalingstermijnen, over
de kwijtschelding bij overlijden. Èen uitgebreide fol
der met alle inlichtingen en tarieven ligt voor u klaar.
Als u daar de voorkeur aan geeft kunt u deze folder ook
opvragen bij Postbus 342, Amsterdam.
EEN SERVICE VAN DE AMSTERDAM-ROTTERDAM BANK
Na gesprek met minister Roolvink
IV J
door
Heel moeizaam tilt de dag zich uit
de grijze watten. Het ruikt naar
chrysanten en tussen de paarse bel
len van de fuchsia glinstert een zil
verig web.
De wingerd hangt rood aan de
muur en pronkt naar de bruinver-
doffende kastanje en de gelende
wilgen.
De herfst staat in het land.
Lijkt het nu zo of is het zo. dat de
seizoenen anders verlopen dan vroe
ger?
De laatste augustus, de 31ste, is in
mijn herinnering en eigenlijk nu
nog Koninginnedag. Zoals 1 januari
Nieuwjaar is.
Maar die Koninginnedag was een
snikhete zomerdag met een blakend
groen veld waar we in een lange
optocht naar toe trokken. De jon
gens bestreden elkaar in het zaklo-
pen en de meisjes mochten blok-
jesrapen.
Het was een dag met ijs en limo
nade en daar bovenop lollies, waar
je misselijk van werd,wat je echter
nooit zou willen toegeven.
De avond kwam met zachte ver
koeling en dan liepen we in onze
lampionoptocht, de kaarsjes flakke
rend in de bonte omhulsels.
Het kon niet regenen op die dag.
Verbeeld ik met het allemaal dat
het eens zo geweest is?
De blauwe hemel en de groene
bossen in augustus in plaats van de
grijze damp en het brons met de
rode lijsterbestrossen ertussen.
Zouden de seizoenen zachtjes ver
glijden met een zomerse mei en een
herfst in augustus?
Je weet het niet meer. Tenslotte
Warreling
staan in de bloemenwinkel de lelie
tjes van dalen ook zusterlijk naast
de cyclamen en in de groentewinkel
zoek je al even vergeefs naar een
rangorde der jaargetijden.
Bij de bakker kan ik oliebollen
krijgen en als ik met Sinterklaas
een ijstaart op tafel wil brengen, is
dat geen moeite.
De wintermode vertoont mouwlo
ze japonnen en van de zomer was I
het up-to-date om polslange mou- vandaag en wat is morgen dan nog!
wen te hebben.
Het wirrelwarrelt nu helemaal en
zonder duidelijke kalender met elke
dag een blaadje afscheuren is er
geen touw meer aan vast te knopen.
Wie weet of we ons straks in sep
tember niet zullen verbeelden in au
gustus te leven of schaatsen op
Prinsjesdag.
In ieder geval kan ik me nu le
vendig indenken hoe het mogelijK
is. dat een belangrijk man die een
belangrijke lezing op een belang
rijke vergadering moest houden,
niet kwam opdagen.
Men belde zijn huis en kreeg er
geen gehoor. In doffe ellende sleepte
de bijeenkomst voort met surrogaat
belangrijkheden. Men fluisterde de
vreselijkste veronderstellingen.
Toen eindelijk zijn huis gehoor
gaf, lang na de afloop der vergade
ring, maar de president was blijven
volhouden, kwam de grote baas zelf
aan de lijn. En riep, toen hij de hem
bekende stem hoorde: „Wat kom je
me storen, ik zit net mijn lezing
voor morgen te prepareren.."
Nu ja, als zomer herfst is, wat is
(Van onze Haagse redactie)
DEN HAAG De voorge
nomen massale protestdemon
stratie van de zogenaamde
I maatschapsvissers naar het
I regeringscentrum in Den Haag
gaat vrijwel zeker niet door.
Dit is het resultaat van een
bespreking, die een delegatie
van de maatschapsvissers gis
termiddag met minister Rool
vink van sociale zaken had.
De maatschapsvissers hebben een
unieke vorm van winstdeling, name
lijk dat zowel elk bemanningslid als
de schipper-eigenaar een gelijk deel
van de winst ontvangen. Als er geen
opbrengst is. ontvangt de bemanning
geen geld. Niettemin heeft deze rege
ling de maatschapsvissers in het ver
leden nooit windeieren gelegd en hun
jaarlijkse inkomen is gemiddeld 100
pet. hoger dan dat van vissers die
onder c.a.o.-contract varen.
Volgende week dinsdag wordt in
de Tweede Kamer het wetsontwerp
minimumloon en vakantietoeslag be
handeld. Als deze wet wordt aange
nomen, worden de maatschapsvissers
als werkgever en werknemer tegen
over elkaar geplaatst en dit zou fu
neste gevolgen voor het systeem heb
ben.
Begrip minister
De heer K. Hoekstra van de Neder
landse Vissersbond, dr. H. A. H.
Boelmans-Kranenburg van de stich
ting voor de Nederlandse visserij
alsmede vertegenwoordigers van de
IJsselmeer vissers en Zeeuwse vissers
hebben gistermiddag een gesprek met
minister Roolvink gehad. Zij hebben
de bewindsman uitvoerig het systeem
van de maatschapsvisserij uitgelegd
en de voordelen ervan benadrukt.
De delegatie-leden waren van me
ning, dat de minister begrip heeft
gekregen voor de situatie en gezien
deze ervaring zullen de delegatiele
den het hoofdbestuur van hun bon
den adviseren de demonstratie niet
door te laten gaan.
Men vertrouwt dat zowel de mi
nister als de Kamerleden de belangen
van de 3000 maatschapsvissers zullen
onderkennen.
Zoals bekend, waren de vissersbon
den aanvankelijk van plan met 250
kotters naar Scheveningen te komen
om daarna te voet vanaf de haven in
demonstratieve optocht naar Het
Binnenhof te lopen om een petitie te
overhandigen.
CAIRO De hoofdredacteur van
een Egyptisch dagblad en vriend van
Nasser heeft de Russische interventie
in Tsjechoslowakije veroordeeld.
„Als de leiding van Tsjechoslowa
kije tot bepaalde conclusies inzake
de toepassing van het communisme is
gekomen is het haar goed recht een
eigen weg te volgen. Dit geldt temeer
wanneer de meerderheid van het
volk achter die weg staat.
Gaat men ervan uit dat het com
munisme zelf in Tsjechoslowakije in
gevaar was. wat erop neer komt dat
de communistische partij niet in staat
was leiding te geven aan het volk.
dan mocht men het volk het com
munisme niet met militaire macht
opleggen." De hoofdredacteur van het
semi-officiële blad onderstreept, dat
dit zijn persoonlijke mening is.
ANTWERPEN De Rus
sische draagvleugelboot „Ko
meta" ligt onder politiebewaking
in Antwerpen. De rondvaart-
rederij „Flandria" heeft de ex
cursies die er mee op het pro
gramma stonden afgelast. De
Belgische rederij heeft laten
weten dat men geen belangstel
ling meer heeft voor deze draag
vleugelboot.
Enkele weken geleden heeft de
„Kometa" demonstratie-vaarten ge
maakt tussen Vlissingen en Antwer
pen. Bovendien werden voor een
groot aantal genodigden dc mogelijk
heden van deze boot in Rotterdam
uitvoerig getoond.
Het is duidelijk dat deze gang van
zaken een direct gevolg is van de
toestand in Tsjechoslowakije. De re
ceptie. die Intourtst dinsdag aan
boord van de draagvleugelboot zou
geven, werd afgelast. Men was daar
toe genoodzaakt omdat diverse
reisbureaus hadden laten weten niet
te zullen komen. Het Is op dit mo
ment nog niet duidelijk wat er met
de „Kometa" gaat gebeuren.
Vrijlating politici
de
in
Kongo
KINS JAS A President Moboetoe
van Kongo heeft dc vrijlating van
alle politieke gevangenen bevolen.
Dit zou betekenen, dat ook Gode-
froid Moencngo. minister van binnen
landse zaken van de regering-Tsjom-
be. in vrijheid zal worden gesteld.
Moenongo werd in juli 1967, na de
opstand van de huurlingen, gear
resteerd.
