panning en onzekerheid
Praag als in oorlogstijd
in
RUSSEN ONTWAPENEN
TSJECHISCH LEGER
Uit de Haagse hof geplukt
SOMBERE SFEER
VREES NEEMT TOE
Tsjechen kunnen
gratis naar hun
land terug
Regering in Praag protesteert fel
al
JORDANIË WIL
OPTREDEN VN
TEGEN ISRAËL
7
DINSDAG 27 AUGUSTUS 1968
(Van onze speciale verslaggever Link van Bruggen)
PRAAG Spanningen onzekerheid als in oorlogstijd. In een
I particulier huis aan het Wenzelplein waar zich een sterke Russische
j troepenmacht heeft samengetrokken, kijk ik naar de patrouilles die
in tirailleurslinie voorhij komen. Het is nu midden in de nacht. De
1 om tien uur begonnen avondklok is vier uur oud. De schimmige
J schaduwen van de soldaten met hun vetleren laarzen en venijnige
I machinepistolen vallen op de vloer voor me. Mijn opstelling in een
Idonkere schuilplaats kon echter niet heter zijn.
Er gebeurt niets in het centrum
in Praag. Er is vannacht niet
[eschoten. Na die schietpartijen van
de afgelopen dagen is de Tsjechoslo
waken de lust vergaan te demonstre
ren tegen de bezettende macht.
Slechts een kleine groep jongeren
probeerde het nog gisteravond. Maar
't was alles behalve een manifestatie.
De Sovjets die bij de schietklare
tanks op het Wenceslasplein stonden
onttrokken zich aan het uitgelokte
debat.
De Russische legerleiding heeft
kennelijk strenge instructies doen
uitgaan niet langer met het publiek
in discussie te treden. De demoralise
rende uitwerking hiervan heeft
tenslotte de vervanging van verschil
lende in Praag gelegerde militaire
eenheden ten gevolge gehad.
Van m'n schuilplaats uit zie ik de
Russen plakkaten van muren en ra
men scheuren, waarop voor de
zelfstandigheid en de souvereiniteit
wordt gepleit. Met plakband beves
tigen ze hun eigen propagandamidde
len op dezelfde plaatsen.
Een affiche vertoont de leugenach
tige foto, die zaterdag in Moskou
werd gemaakt toen president Svoba-
da zijn moeilijke gang naar Canossa
begon, staande in een open auto en
omringd door paternalistische kame
raden als Brezjnef en Kosygin. Het
i gaat om een beeld van een
i ogenschijnlijke triomftocht. In wer-
as kelijkheid is het echter een andere
z<\ versie van de judaskus.
Onheilspellend
Er hangt een onheilspellende en
!*ook droeve sfeer in Praag terwijl de
Russische tanks door de straten rate
len; terwijl de behelmde militairen
Thun machinepistolen dreigend naar
||de daken der huizen richten, leven de
^overvallen Tsjechoslowaken tussen
y vrees én hoop.
Ïj Er is vrees voor de schietpartijen,
^die gisteren nog enkele doden eisten;
vrees voor de provocatie op welke
manier dan ook. Of het nu gaat om
Ndemonstraties of het schilderen van
^vaderlandse en anti-Russische leuzen
^op de gevels, standbeelden en straten.
En wat de hoop betreft, de hoop op
een vergelijk op het behoud van de
nieuwe identiteit, deze is na zes da
gen passief verzet bijzonder klein en
vaag geworden.
In Praag is geen openbaar gebouw
onbezet gebleven. De telexcentrale,
de telefooncentrale, alle verbindingen
worden door de militairen bewaakt.
#)De vrijheidszenders (dertien in getal)
^zijn nog in de ether maar boven de
stad cirkelen dag en nacht helikop
ters die met peilingsapparatuur zijn
uitgerust.
Sinds gistermiddag is er van een
duidelijke depressie sprake. De moe
dige houding tegenover de bezetter
ten spijt hebben ontelbare Tsje
choslowaken het gevoel dat hun nati
onale zaak nog nauwelijks te redden
De prijs
Er gaan geruchten dat president Svo-
boda en partijleider Dubcek tegen
over de Kremlintop concessies heb
ben moeten doen. Het weer aandraai
en van de politieke duimschroeven,
zo wordt er gezegd, zal ongetwijfeld
de prijs zijn die straks zal moeten
worden betaald voor het geheel of
gedeeltelijk terugrekken van de troe
pen van het Warschau-pakt. Hoe
moet nog iets van de eigen soeve
reiniteit worden gered?
Een bijna wanhopige zaak. Wie het
nog waagt een muurkrant op te han
gen of een affiche op een muur te
plakken, loopt het risico ter plaatse
te worden neergeschoten. Praag is
niet veel meer dan neen naamloze
stad met naamloze mensen en naam
loze straten, alle richtingaanwijzers,
alle straatnaamborden, alle bordjes
op deuren zijn weggehaald. Ik heb
gisteren ervaren, dat zelfs de kinde
ren, ook die op het platteland door
hun ouders op het hart zijn gedrukt
geen vreemdeling, die naar de weg
vraagt in de goede richting te hel
pen.
Geheime dienst
Dit is niet alleen gedaan om de
Russen in hun bewegingen te belem
meren, maar ook om de arrestatie
van politieke figuren, vakbondslei
ders en journalisten te voorkomen.
De Russische geheime dienst heeft
tenslotte enkele honderden van zijn
ambtenaren naar Tsjechoslowakije
gestuurd om de leiders van het gees
telijk verzet de mond te snoeren.
Slechts één richting wordt nog met
naamborden in Tsjechoslowakije
aangegeven. Dat is de richting naar
Moskou, dat volgens de plakkaten en
de beschilderingen op het wegdek
zo'n tweeduizend kilometer van
Praag verwijderd ligt. Deze aandui
ding is voor de tanks en de gepant
serde voertuigen bedoeld die daar
in colonne over de wegen rijden en
grote schade aanrichten.
De gezichten van de Russische mi
litairen staan strak en grimmig. Ze
bevinden zich in een duidelijk
vijandig land ondanks de bondde-
nootschappelijke banden. Voedsel en
water worden niet verstrekt. Wat ze
nodig hebben moeten ze zelf weg
halen.
Hier en daar is er sprake van
plundering omdat het met de ravi
taillering van de Sovjet-troepen meer
dan droevig gesteld is. Het brand
stofgebrek is nijpend, terwijl de min
of meer geïsoleerde voorposten op
het platteland dikwijls met een
maaltijd per dag moeten stellen.
In Pilzen vertelde men me giste-
teren dat de soldaten in het bos naar
paddestoelen lopen te zoeken ter
aanvulling van hun karige rantsoen
De politie en ook het leger schij
nen nog enigszins zichzelf te kun
nen zijn. Bij de kazernes hangen
zwarte vlaggen terwijl de nationale
vlag halfstok gehesen is.
Verraders
Hoewel de verraders in Tsjechoslo
wakije niet slapen, hebben ze nog
geen kans gekregen zich te roeren.
Novotny-aanhangers als Bilak cn
Kolder zouden in de Sovjet-ambas
sade zijn gevlucht.
De Russische geheime dienst staat
voor een haast onmogelijke taak om
dat er geen medewerking van de
bevolking wordt ondervonden.
Cynische noot: Op de menukaart
van een Praags restaurant wordt een
Russische ei op 't ogenblik een be-
zettings-ei genoemd.
Twee slachtoffers
van busongeluk
in levensgevaar
MüNCHEN Twee van de Neder
landers die gisteren ernstig gewond
raakten bij een busongeluk in de
buurt van München, verkeren in le
vensgevaar. Tweeëntwintig andere
passagiers worden nog verpleegd in
ziekenhuizen.
Drie jonge Tsjechen in Bratislava
volgen het voorbeeld van landge
noten in Praag door straatnaam
borden te verwijderen. Zij doen dit
om het de bezetters zo moeilijk
mogelijk te maken als ze arresta
tieplannen mochten hebben.
Met bloedvlag
lang de tanks
Er zijn veel Tsjechen in Praag,
die niet moede worden dagenlang
in bloed gedrenkte nationale vlag
gen aan de Russische bezetters te
laten zien. Hier een man, die een
besmeurd dundoek langs een aan
tal Russische pantserwagens draagt.
De bemanningen van deze oorlogs-
voertuigen letten er amper meer
op. Het is een veel voorkomende
vorm van protest geworden in de
Tsjechische hoofdstad.
(Van oonze correspondent)
AMSTERDAM Tsjechoslowaken,
die in Nederland zijn, wordt de ge
legenheid geboden gratis naar hun land
terug te reizen met de twee Tsjechi
sche autobussen die zaterdag Neder
landse toeristen uit Praag naar Am
sterdam hebben gebracht.
De bussen zullen tot aan de Tsjecho-
slowaakse grens rijden en dan naar
Nederland terugkeren om eventueel
nieuwe gegadigden op te halen. Een en
ander is mogelijk gemaakt door de
reisbureaus Cira en Vlasman te Am
sterdam. in samenwerking met de
Tsjechoslowaakse ambassade in ons
land.
Tsjechen, die hiervoor belangstelling
hebben kunnen zich melden bij de
ambassade van hun land in Den Haag
of in Amsterdam onder het telefoon
nummer 020 - 17 00 98.
Zelfs met heel weinig ruimte kunt u toch het genoe
gen van een eigen kaptafel smaken. Deze mini-kaptafel
neemt namelijk slechts een halve meter ruimte in, want
de stoel past op de rand. De hele verzameling tubes,
potten, haarborstel en kammen, krullers en pincettan
kan nu een keurig plaatsje vinden.
De mini-kaptafel is vervaardigd van staal, heeft
draaibare plateaus van spiegelglas, is in pasteltinten
verkrijgbaar en kan ook nog rijden. Uw toilettafel kan
dus nog bij bezoek weggemoffeld worden in de kast.
Ideaal voor kamerbewoonsters en kleinbehuisden, of zij
die hun slaapkamer overdag als eetkamer gebruiken.
De prijs is ƒ325,-; bij Manusje, die toonkamers heeft
in Den Haag. Rotterdam, Utrecht en Amsterdam. U
kun't daar ook een 'kleurenfolder vragen en per post
bestellen.
Twee-in-één
De dagen worden kor
ter. Dan wordt het tijd
aan bijverwarming te
denken. Moet die verwar
ming bij u thuis ook ge
paard gaan met (nieuwe)
verlichting, dan moet u
eens denken aan deze
nieuwe combinatie van
verwarming en verlich
ting.
Het lijkt een plafond
lamp, heeft een element
van 750 Watt en een ron
de reflector van gepolijst
aluminium. Wilt u licht in
het duister, dan gaat dat
gewoon zoals u gewend
bent: via het knopje aan
de muur. Wilt u er warm
te bij, dan even aan het
koordje trekken.
De verwarming zit op
een veilige plaats waar
kinderhandjes niet bij
kunnen. Daarom mis
schien wel ideaal voor de
kinderkamer, voor boven
de commode of in de hal:
met recht een warm ont
haal voor uw gasten. De
Twee-in-een komt u op
98,-. Hoenson heeft 't.
Knackebrod
halve boterham
Al eens van knasper-
brood gehoord? Het is de
Hollandse naam voor
Knackebrod. Dit Skandi-
navische produkt werd
oorspronkelijk uit rogge
meel bereid. Zoals u weet,
zijn er verschillende soor
ten van deze knapperige
broodsoort, die dagenlang
goed blijft, in de handel,
namelijk bereid met tar
webloem of een mengsel
rogge- en tarwebloem.
Sommigen denken dat
knasperbrood bij uitstek
slanke-lijn-brood zou zijn.
Draagbaar
Baby-matje
Een baby op komst in
kennissen- of familie
kring? Meestal krijgt de
kraamvrouw zoveel trui
tjes en slabbetjes, dat ba
by het niet eens allemaal
af kan dragen: zo'n klein
tje groeit hard! Een origi
neel geschenk vinden wij
het draagbare babymatje.
Het gevalletje is van
een Nederlandse fabriek
van babyartikelen. Het
ziet eruit als een flink
plastic commodekussen,
maar de snufjes zijn vier
vakken aan de zijkanten
waarvan er drie gevuld
zijn met zalf, poeder en
(nieuw): baby-lotion,
zacht vloeibare crème te
gen irritatie en infecties.
Het vierde vak is gauw
gevuld met veiligheids
spelden, watten en derge
lijke.
Het tweede snufje: gro
te nestelgaten en witte
veters. Daarmee verandert
het baby-matje in een
vrolijke draagtas waarin
ook nog wat luiers of een
handdoek een plaatsje
vinden. Fijn voor kleinbe
huisde en reislustige moe
ders. Trouwens, voor een
morgen-kopje-koffie-drin-
ken bij oma is zo'n tas
mat ooik een uitkomst.
De complete mat ie uwe
voor 10.75, de nieuwe lo
tion „los" voor 2.75.
Dan moet u dit wel we
ten: een plakje knasper
brood kan een half snee
tje brood vervangen. Om
het eens duur te zeggen;
de calorische waarde van
een plakje knackebrod is
evenals een halve boter
ham ongeveer 33 kcal.
PRAAG Vrije Tsjechoslo
waakse radiozenders hebben
gisteren gemeld, dat de Rus
sische bezettingstroepen har
der gaan optreden tegen het
Tsjechoslowaakse leger. Ka
zernes worden bezet, soldaten
ontwapent en officieren gear
resteerd.
Gisteren schoten de Russen zon
der duidelijke redenen een jonge
vrouw dood. die bij de bushalte
stond. Radio Vrij-Praag meldde dat
in totaal 22 inwoners van Praag door
de bezetters zijn gedood. Ongeveer
350 mensen liggen met verwondin
gen in ziekenhuizen.
De regering in Praag heeft inmid
dels scherp geprotesteerd tegen het
ontwapenen van het Tsjechoslowaak
se leger. De ambassadeurs in de vijf
landen, die troepen hebben gestuurd,
hebben gisteren protestnota's aan
de regeringen overhandigd.
DOOR
Een verjaardag behoort een jubel
dag te zijn. Maar morgen 28 au
gustus 1968 zal er een jarige zijn,
die stom en stram nauwelijks geluk
wensen in ontvangst zal kunnen ne
men.
Vijfenvijftig jaar oud en weinig of
geen idealen verwezenlijkt. Erger
nog. staande in een wereld, die zijn
bestaan blijkbaar vergeten is. Met
mankementen belast ook. Kwalen,
die door de kundige mensen verhol
pen zouden kunnen worden, maar
blijkbaar bekreunt geen mens zich
er om.
Daarom morgen een droeve blik
en, zo ge nie^ in zijn omgeving
komt, een deelnemende gedachte
aan het Vredespaleis, dat dan 55
jaar wordt. Daar staat de Tempel
des Vredes zo luisterrijk geopend
met een hooggestemde rede van jhr.
mr. A. P. C. van Karnebeek en de
minister van buitenlandse zaken jhr.
mr. R. de Marees van Swinderen,
wiens laatste ministeriële rede het
was, want de volgende dag trad hij
af en nam mr. P. W. A. Cort van
der Linden ad interim zijn porte
feuille over, tot op 27 september jhr
dr. J. Loudon minister van buiten
landse zaken werd.
Nog zijn ze er te lezen, de gebei
telde. geschilderde of ingelegde
spreuken, die schone gedachten uit
drukken. In de marmeren vloer van
de hal: Zon der gerechtigheid ver
licht ons. In het tweede
glas-in-lood-raam van de grote
rechtszaal: Gij kunt eensgezinde
broeders wapenen tot strijd en ge
zinnen te gronde richten door haat.
slagen kunt gij toebrengen aan de
huizen en rouwfakkels er binnen
dragen: onder talrijke namen bezit
gij talrijke middelen om schade toe
te brengen.
Of in het plafond van de partijen
kamer van de kleine rechtszaal: In
dien gij vrede wilt. betracht gerech
tigheid...
Dv vrede
Alle zijn in het Latijn geschreven,
maar in welke taal ook, zouden ze
ooit verstaan zijn?
Alle landen, die deelnamen aan de
Vredesconferentie van 1907 hebben
bijgedragen tot de bouw van het
Vredespaleis met een geschenk, ty
perend voor hun land.
Rusland gaf keihard marmer;
Duitsland het ijzeren hek, Grieken
land een copie van de troon van
Minos; Zuid-Afrika het hout voor
de betimmeringen. Nederland de ge
brandschilderde ramen
En Zwitserland? Zwitserland gaf
het produkt van zijn nationale trots
en roem: het uurwerk in de toren.
Onder de wijzerplaten, aan iedere
zijde van de vierkante kolos één
staat een zin gebeiteld: Kom o ze
genrijke vrede; Leg de wapenen af;
Gerechtigheid geschiede, opdat de
wereld niet ten onder ga en De tijd
gaat voorbij, de vrede blijft...
Is het omdat de tijd niet meer
voorbij gaat, dat de vrede ging?
Want sinds jaar en dag staat de
klok stil. Om klokke twaalf.
De Zwitsers, die geen oorlog meer
kennen en in super-neutraliteit le
ven, laten het maar zo.
Hun nationale industrie schijnt de
ze anti-propaganda best te kunnen
verdragen.
Ach of de klok nu loopt of niet, de
vrede zal er niet mee gediend zijn.
maar toch... een zo nadrukkelijke
verwaarlozing van een symbool doet
pijn.
Dat heeft de Haagse plantsoenen
dienst begrepen, die met rappe hand
het monument van Jan Toorop van
brandnetels heeft ontdaan en zelfs
een nieuw gazon aan de voet heeft in
gezaaid.
Wat zou het vreugdevol zijn als
de Zwitsers even snel hun tekortko
mingen herstelden...
Radio Midden-Bohemen maakte
melding van een geheime zender in
de Sovjetunie, die de invasie veroor
deelt. Deze zender eist een volkstri
bunaal, dat het Russische optreden
moet veroordelen.
Het persbureau Vry-Ceteka meld
de, dat de Russen gisteren de na
tionale bank hebben bezet, omdat
het personeel weigerde Russische
roebels om te wisselen in Tsjechi
sche kronen.
De Russen zyn er in geslaagd meet
apparatuur aan te voeren voor het
opsporen van geheime zenders. De
opsporingsfunktionarissen worden
geholpen door de Russische ambas
sade. De apparatuur wordt in auto's
van de ambassade vervoerd.
De burgemeester van Praag heeft
fel geprotesteerd tegen de arresta
tie van enkele leden van de gemeen
teraad.
Iedereen die gebruik maakt van
het openbaar vervoer in Praag moet
zijn identiteitsbewijs tonen.
Vlag halfstok
Duizenden mensen begeleidden
gisteren een door de Russen gedo
de 27-jarige jongeman naar zijn
laatste rustplaats. „Vertel de we
reld, dat we de Russen haten",
schreeuwde een Tsjech tegen wes
terse verslaggevers.
In de dorpen en steden rond Praag
heeft de bevolking de vlag de t/?le
dag halfstok gehangen.
Zondag hebben Russen geschoten
op enkele ministers, die van een
vergadering op kasteel Hradcfny
naar Praag terugkeerden. De minis
ters bleven ongedeerd.
Tanjoeg, het Zuidslavische pers
bureau, meldt, dat diplomatieke wa
gens op wapens zijn doorzocht. Dit
persbureau heeft ook vernomen, dat
de Russen hun troepen versterken.
Op de Slowaakse vliegvelden komen
honderden gevechtsvliegtuigen aan.
Een transporttoestel stortte neer.
Een vrije zender in Slowakije
noemt de onlangs opgerichte separis-
tische Slowaakse beweging een pro
vocatie. De groep zou reeds bijeen
komsten hebben belegd, waarop de
scheiding van Tsjechië en Slowakije
werd gepropageerd.
Het buitengewone congres van de
Slowaakse communistische partij
heeft tijdens een geheime bijeen
komst Alexander Dubcek in het pre
sidium herkozen.
NEW YORK Jordanië en Israël
hebben in brieven aan de Veilig
heidsraad elkaar beschuldigd van ar-
tillerieaanvallen en andere schendin
gen van de bestandsovereenkomst.
De landen hebben niet om een bij
eenkomst van de raad gevraagd.
Jordanië wil dat de raad nu voor
eens en altijd het optreden van Israël
veroordeelt en doeltreffende maatre
gelen zal nemen, als Israël aan een
VN-oproep geen gehoor geeft.
De Israëlische beschuldiging maakt
melding van aanvallen van ongere
gelde troepen op het door het land
bezette Jordaandal.
Tsjechoslowakije (4)
De wereld is eindelijk weer eens
wakker geschud, schrijft de heer S. J.
Anes uit Leiden in zijn ingezonden
stuk. Vergis u niet. heer Ahes. Er zijn
nog mensen wier slaapmuts nog even
vast op het hoofd staat, want op de
zelfde pagina stond immers te lezen:
„De Tsjechen zijn de Russen politiek
in alle opzichten de baas".
Dat te weten moet toch een gewel
dig gevoel zijn als je met je blote
handen voor een dreigende Russische
tank komt te staan. „Een ongenuan
ceerde veroordeling van Rusland is
dom", aldus eveneens prof. dr. J. de
Graaf. Hebben wij in het westen nog
niet genoeg geleerd uit de even laffe
overval op Hongarije? De Tsjechen
blijkbaar wel, gezien hun goed geor
ganiseerde geheime zenders.
We moeten andermaal toezien hoe
de wrede barbaren „ongenuanceerd"
handelen en de Tsjechen op de eerste
zondag van hun hernieuwde onder
drukking uit hun kerken gedreven
werden.
De Veiligheidsraad bewees ander
maal zijn machteloosheid, alleen al
door het Russische veto. Geweld met
geweld beantwoorden mag en kan
men niet, politieke of diplomatieke
maatregelen treffen durven we niet,
voor een fel (desnoods ongenuanceerd)
protest zijn wij (helaas misschien) niet
dom genoeg. Wat rest ons dan nog dan
onze diepe verontwaardiging uit te
spreken in een niets helpend commu
niqué?
Nog even en we durven in ons ver
kapt communistische westen zelfs niet
meer openlijk te protesteren tegen de
verraderlijke en laaghartige daden
van het onverkapte communistische
oosten, terwille van de goede betrek
kingen.
Het is diep betreurenswaardig dat
wij in het „vrije westen" zelfs onze
tanden niet durven ontbloten om ze
eens goed te laten zien, maar de lip
pen getuit houden, gereed voor het
geven van de volgende Judaskus.
Giessenburg
A. D. Donk
MINITOILETTAFEL
