VOBODA EN DUBCEK TERUG
Commentaar
JAMIN
Houding Roemenië
nu voorzichtiger
Blokkade van Praag
alweer opgeheven
Het Kwartet
t wem
j PRAAG Ongerust wachtten vanmorgen de Tsjechoslowaken
p mededelingen van hun leiders, die in de vroege ochenduren
|it Moskou waren teruggekomen, over wat met het land zal ge
leuren. Naast berichten dat de bezetters zich zullen terugtrek-
len, zijn er tekenen dat een compromis is aangegaan waarin
jnder meer is bepaald dat een grote Russische troepenmacht in
fsjechoslowakije zal blijven.
Tsjechen niet ongerust
over compromis
SPREUK
Fabriek door
brand verwoest
Dode en gewonden
na autobotsing
Handtekeningaktie
Socialistische
Jeugd in Rotterdam
Rede Ceausescu verzoenend
BLOEMEN, VLAGGEN. LEUZEN -
PRAAG PROEFT DE VRIJHEID
Vechtend volk
Zitting van de
Veiligheidsra a d
geschorst
V olksstemming
wassen neus
Mobilisatie in
O.-Duitsland
Kinderverlamming
in W.-Duitsland
Meeste rijksgeld
naar drie
grote steden
vanille toffees
Meer Amerikaanse
hulp voor Biafra
Gratis reis
Oud-directeur van
bureau rijbewijzen
reed onder invloed
•rfvrf
Nieuwe jLeidse Courant
Dinsdag 27 augustus 1968 49ste jaargang
vooraanstaande
prot. christelijke
dagbladen
Nieuwi
Itcteur: F. Diemer
ofdrcdactcur: Dr. E. Diemer
CHRISTELIJK DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMGEVING
„Stantvastich is ghebleven
mijn hert in teghenspoet!"
iofdkantoor Leiden
Steenstraat 37
Postbus 76
Telefoon 31441 Giro 58936
Abonnementsprijzen p. w. 1,10, p. m. 4,70, p. kw. 14,10
Klachtendienst bezorging 18.00—19.00 uur
[WÊÊÊÊÊÊÊÊKBÊÊÊUi
De presidiëntele burcht Hradcany in Praag.
Heaetiingstroepen gedeeltelijk weg
.\lle Tsjechische leiders blijven
Persvrijheid aan banden gelegd
Onze speciale verslaggever Link van Bruggen
is er gisteren in geslaagd Tsjechoslowakije
binnen te komen en Praag te bereiken kort vóór
de Russen alle wegen naar de hoofdstad af
sloten.
Daar alle verbindingen waren verbroken, kon
hy gisteravond noch telefonisch, noch via de
telex contact met onze redactie krqgen. Van
nacht slaagde hij er echter in zijn artikel per
telex door te geven aan het kantoor van de
Scandinavische luchtvaartmaatschappij SAS te
Gothenburg (Zweden), dat zo vriendelijk was
het vanmorgen naar onze redactie door te
seinen. U vindt het verslag op pagina 7.
Van de teruggekeerde lei-
ers was de voorziter van het
arlement, Josef Smrkosvsky,
e eerste 'die voor de radio iets
ver de onderhandelingen heeft
erteld.
„Ik kan thans nog erg moeilijk iets
iggen", zei hij met bevende stem,
k zou teveel kunnen zeggen". Hij
evestigde dat alle Tsjechische lei-
trs, ook partijleider Dubcek, waren
rijgelaten.
Als wilde hij zijn landgenoten voor-
ereiden op een ongunstig akkoord
letd e Russen, zei Smrkovsky: „Ik
oop dat het Tsjechoslowaakse volk
erstandig zal reageren".
Ingelicht
'De delegatie heeft vanmorgen de
esultaten van de onderhandelingen
Esproken met de regering en het
residium van de nationale vergade-
pg. Vandaag nog zou het volk wor-
fen ingelicht.
Over de inhoud van het akkoord
bestaan nog slechts gissingen. Be-
alve dat veel bezttingstroepen in
et zouden blijven, zouden de Tsje-
ïische leiders een meer orthodox-
jmmunistisChe koers moeten gaan
olgen en zou de persvrijheid wor-
Het is gemakkelijk om dap
per te zijn op een veilige
afstand.
JESOPUS
I „.Als ik plciier in liet bo? wil
'hebben, lees ik die bepalingen
-tAiggp
gi*Jf» Tm WÉÉK.
DE BILT Een hogedrukgebied
strekt zich uit van Scandinavië tot
Ierland. Boven Zuid-Europa be
vindt zich daarentegen een uitge
breid lagedrukgebied. Door dit ge
bied en door storingen in de hoge
re luchtlagen boven Duitsland ver
oorzaakte onweersbuien, drongen
gisteren tot Limburg door, elders
in ons land bleef het vrij zonnig
met in het binnenland temperatu
ren tot 27 graden.
Gedurende het komende etmaal
zal de onstabiliteit geleidelijk toe
nemen, waardoor plaatselijk regen-
of onweersbuien tot ontwikkeling
kunnen komen.
Half tot zwaar bewolkt met plaat
selijk enkele regen- of onweers
buien. Overwegend matige wind
uit oostelijke richtingen. Dezelfde
temperaturen als vandaag of iets
lagere.
Strandweer
De on weer kans in de middag
blijft langs het strand nog klein.
Ook morgen een matige noord
oosten wind. Temperatuur 22 a
23 graden, zeewater 18 graden.
Vooruitzichten: Het hogedruk
gebied blijft een belangrijke rol
spelen. Een storing boven Duits
land doet de 'buienkans wel iets
toenemen, maar aan het strand
zal het voorlopig zomers blijven.
den beknot in ruil voor de vrijheid
van alle autoriteiten.
De vijandelijke troepen hebben
zich vanmorgen grotendeels uit
Praag teruggetrokken. Slechts op en
kele plaatsen stond een tank of een
pantservoertuig en er waren nog
slechts patrouilles van vier of vijf
man te zien. De rest van de bezetters
heeft zich met de tanks buiten de
stad gelegerd.
Schoonmaak
De burgerij ging vanmorgen aan
de schoonmaak. Hopen vlugschrif
ten en aanplakbiljetten werden op
het wenceslasplein bijeengeveegd en
arbeiders zijn begonnen met herstel-
1 ingswerkzaamheden
Tweemaal kondigden vanmorgen
sirenes, kerkklokken en claxons het
begin aan van stille demonstraties
van een kwartier tegen de bezetters.
Het lawani 'tan ook worden uitgelegd
als een begroeting Van de Tsjechische
leiders.
Drie man van de delegatie zouden
in Moskou zijn achtergebleven. Het
zijn Vasil Bila'k, Alois Indra en Dra-
homir Kolder, die zich alle drie aan
de R/ussisohe zijde hebben geschaard.
Premier Oldriöh Cermk heeft na
zijn terugkeer gezegd, niet van plan
te zijn af te treden. Hij vroeg alle mi
nisters op hun posten te blijven.
ALMELO Een felle brand heeft
gistermiddag de tricotagefabriek Sesa
NV in de binnenstad van Almelo to
taal verwoest. De oorzaak van de
brand is nog niet bekend. De schade
wordt op meer dan een miljoen gul
den geraamd.
Twee weken geleden was de pro-
duktie in deze 60 jaar oude fabriek
gestaakt. De aandeelhouders van de
meer dan 100 jaar oude naamloze
vennootschap v/h Scholl, Engberts en
Scholten, tricotage-, kapok- en veren-
fabriek hadden besloten het bedrijf
te liquideren per eind 1968, omdat de
'belangrijkste financier, onlangs is
overleden. Alle produktiemachines,
ruim 75 in getal, waren nog in het
fabriekspand aanwezig, toen de
brand uitbrak. De directeur, de heer
Alberts, slaagde er in de belang
rijkste papieren te redden. De fa
briek met de complete inventaris
ging in vlammen op.
SCHAGEN De 66-jarige
oud-caféhouder S. Zomerdijk uit Den
Oever is gisteren bij een verkeerson
geluk om het leven gekomen. De man
kwam met grote snelheid uit de rich
ting Schagen en verleende geen voor
rang aan een personenauto, bestuurd
door mevrouw Roem uit Schagen.
Door de botsing, die hierna volgde,
werden beide auto's vernield. Me
vrouw Roem moest met haar beide
dochtertjes en een logeetje ernstig
gewond in een ziekenhuis in Alk
maar worden opgenomen.
ROTTERDAM De afdeling So
cialistische Jeugd in de Maasstad
gaat een handtekeningenaktie voe
ren om te protesteren tegen het Rus
sische optreden in Tsjechoslowakije.
Aan de aktie werken mee Nieuw
Links, de Studentenvakbeweging, de
Studentenraad en in Nederland stu
derende Tsjechen.
De Socialistische Jeugd ontving
het afgelopen weekeinde al duizend
handtekeningen uit Lochem. De ak
tie daar was een resultaat van een
particulier initiatief.
Bloemen op een monument, foto's van Dubcek, Svoboda en de
Masaryks, lijsten met handtekeningen tegen de Sow jetbezetting,
spandoeken, vlaggen, spreekkoren, discussies met verblufte jonge
Russische soldaten dat is nu al dagenlang het straatbeeld in
Praag. Soms vallen er schoteii, worden er doden en gewonden
weggedragen. Een exclusieve fotoreportage uit Praag vindt u op
pagina 5.
'TERWIJL dit geschreven wordt
in de vroege uren van deze dag
is nog niet bekend met welk resul
taat de president van Tsjechoslowa
kije bij zün volk is teruggekeerd.
Wel zijn er vermoedens, die onver
mijdelijk duiden op een compromis.
Een compromis weliswaar, maar dat
voor Moskou niet minder dan voor
Praag onvermijdelijk is geworden.
Dat komt omdat het volk van Tsjecho
slowakije zich een volk van vechters
heeft getoond. Het heeft onder on
voorstelbaar moeilijke omstandighe
den zijn eenzame strijd voor de vrij
heid dapper gestreden.
Het heeft begrepen dat dit zün laat
ste kans was om nog iets van de vrij
heid te redden. Anders toch had het
moeten delen in het lot van die an
dere volkeren, van Hongarüe, van
Polen, van Bulgarye. van Oost-Duits-
land, en ook van Rusland.
Door de hunkering naar vryheid be
zield, heeft het getuigenis afgelegd
van een moed die aan de wanhoop
grensde, en alles wat het uit deze
strijd heeft gehaald is meegenomen.
Daarby is het trouw gebleven aan
leiders, onder wie er zjjn die het ni
veau van de politicus te boven zün
gegaan en in wie de wereld vandaag
reeds de staatsman erkent en eert.
Nog gaan regering en volk van Tsje-
choslowakye moeilyke tijden tege
moet. te moeilyker omdat de omstan
digheden straks wellicht minder dui-
dclyk zullen zyn dan zy in de afgelo
pen dagen waren.
Maar de wüze waarop Tsjechoslowa-
kye, dit kleine, geplaagde, maar dap
pere land, zich nu reeds heeft gedra
gen, wettigt verwachtingen van hoge
orde.
NEW YORK Op verzoek van de
Tsjechoslowaakse minister van bui
tenlandse zaken is de vergadering
van de Veiligheidsraad voor onbe
paalde tijd gesohorst. Minister Hajek
had daarom gevraagd, om het over
leg in Moskou niet te doorkruisen.
Hajek sprak gisteravond drie
kwartier met secretaris-generaal Oe
Thant. Na afloop onthield hij zich
van commentaar.
De Veiligheidsraad zal op een na
der te Bepalen tijdstip bijeenkomen
om een westelijke resolutie (waarin
Oe Thant wordt gevraagd een
persoonlijke vertegenwoordiger naar
Praag te zenden) te behandelen.
De 52-jarige J. P. Heeren uit
Amsterdam is gisternacht op de hoek
Keizersgracht en Reguliersgracht in
Amsterdam door onbekende oorzaak
in het water gevallen en verdonken.
BOEKAREST Roemenië
dat na de bezetting van Tsje
choslowakije scherpe verwa
ten tot de Sowjetunie heeft ge
richt, benadert de kwestie de
laatste dagen wat voorzichti
ger.
President Ceause'scü hield gisteren
op een massabijeenkomst in Brasov
een toespraak die in opmerkelijk
verzoenende bewoordingen was
gesteld. Zo zei hij: „Wij beseffen dat
elk meningsverschil tussen socia
listische landen, tussen communisten,
hun krachten en weerbaarheid tegen
de vreemde vijand: het imperialisme
verzwakt".
Ceausescu zei verder dat niets dc
samenwerking en vrifendschap tussen
zijn land en de Sowjetunie in de weg
kon staan.
Hij onderstreepte wel dat Roeme
nië hoopt dat het overleg in Moskou
een einde zal maken aan de huidige
stand van zaken. „We hopen dat de
wettige partij- en staatslichamen de
mogelijkheden zullen krijgen hun ac-
Mr. Berkhouwer meent:
SCHIPHOL „Van de toezicht
houder van de Verenigde Naties op
de uitvoering van de volksstemming
volgend jaar. de Boliviaan Ortiz
Sanz, heb ik een uitstekende indruk
gekregen. Hoe die man echter een
eerlijke gang van zaken bij een toch
werkelijk by na onmogelijk te orga
niseren plevisciet zou moeten con
troleren, is me niet duidelijk."
Dit zei de liberale Tweede-Kamer
lid mr. dr. C, Berkhooiwer vanmor
gen bij zijn terugkeer uit Indonesië,
waar hij met de Nederlandse perle-
mentaire delegatie een bezoek
bracht. Dat hij vroger dan de dele
gatie terugkwam, was al lang afge
sproken.
„Sanz is feitelyk niet meer dan
een adviseur. Ik stel me voor dat
volgende maand Indonesische amb
tenaren de bush-bush ingaan, daar
met wat stamhoofden praten en dan
verslag uitbrengen aan Sanz,
zich ergens achter een bureau al
dan niet met een glas whisky poogt
koel te houden."
tiviteit normaal uit te voeren", voeg
de hij er nog aan toe.
W aar schu win g
Mogelijk hebben de gesprekken,
die Ceausescu met de Russische am
bassadeur in Boekarest heeft gehad,
iets te maken met de verzoenende
houding. Volgens sommige berichten
heeft Moskou Roemenië ernstig ge
waarschuwd, de kritiek te staken.
Het Roemeense partijblad Scienteia
schreef dat „in de huidige toestand
de partij er ten volle van overtuigd
is dat het van essentieel belang is, de
betrekkingen niet te verslechteren".
De waakzaamheid van de Roeme
nen aan hun grenzen met Rusland
blijft echter. In de Roemeense
hoofdstad zijn gisteren verscheidene
bussen en trucks met soldaten gesig
naleerd, en men zag in enkele wa
gens jongelui in burger onder hoede
van een officier.
Een woordvoerder van de Zuidsla-
vische regering zei in Belgrado dat
zijn land „zich met alle middelen zal
verdedigen als het bedreigd wordt".
Roemenië neemt volgens hem het
zelfde standpunt in. Wat de
Russische verklaringen betreft die
berichten over troepenconcentraties
aan de Roemeense grens tegenspre
ken, zei de woordvoerder: „De erva
ring heeft ons geleerd die te wan
trouwen".
Geen verdrag
Welingelichte kringen in Belgrado
menen echter dat er geen sprake is
van een verdrag van wederzijdse
bijstand met Roemenië, dat gesloten
zou zijn tijdens de ontmoeting die
Tito en Ceausescu het afgelopen week
einde aan de grens hadden.
De kritiek in de Russische pers te
gen Roemenië en Zuidslavië is intus
sen feller dan ooit. Een commentator
van de Russische televisie zei dat de
„officiële politiek van Zuidslavië en
Roemenië nu te vergelijken is met
die van NAVO- en soortgelijke mo
gendheden" en „niets gemeen heeft
met het marxistisch-leninistische in
ternationalisme".
Voorts nam hij ze kwalijk dal ze
voedsel hadden gegeven aan de be
richten uit het Westen, als zou een
Russisch-Bulgaarse invasie in hun
landen op handen zijn.
SAIGON Een militair tribunaal
in Danang heeft een zestienjarig
Vietconglid ter dood veroordeeld. De
knaap was vorige week gevangen ge
nomen tijdens een aanval op de stad.
Een tweede rebel, vijftien jaar, kreeg
dwangarbeid.
BERLIJN In Oost-Duitsland is
de „burgerlijke mobilisatie" afgekon
digd. zo verluidt in West-Berlijn. Als
gevolg van deze order worden alle
bedrijven dag en nacht bewaakt door
kaderleden van de communistische
partij en van de „arbeidersmilitie".
De helft van het wagenpark der fa
brieken moet voortdurend beschik
baar blijven en voor elke dienstreis
is een vergunning nodig.
c
ESSEN Nadat in Gelsenkirchen
reeds bij zes kinderen kinderverlam
ming was geconstateerd, heeft de ge
zondheidsdienst van Essen ook een
geval van kinderverlamming gemeld.
Het gevaar voor uitbreiding is vol
gens Westduitse deskundigen niet
uitgesloten. Nog deze week starten in
Essen en Gelsenkirchen massale in
entingsacties. In de laatste plaats zijn
reeds 30.000 mensen rngeënV
VL4ARDINGSE KLACHT
(Van een onzer verslaggevers)
ROTTERDAM B en VV van
Vlaardingen hebben de indruk dat
een groot deel van dc nationale mid
delen bij de drie grootste gemeenten
terecht komt Daarnaast gaan veel
extra uitkeringen naar gemeenten
waar werkloosheid heerst, zodat er
voor de rest van de Nederlandse ge
meenten maar een klein bedrag over
blijft.
Het Vlaardingse college schrijft dit
in de aanbiedingsnota van de ge
meentebegroting voor 1968, die van
morgen gelijk met die van de ge
meente Ridderkerk als eerste in het
Rijnmondgebied in de openbaarheid
zijn gebracht.
Russen trekken zich terus
n
PRAAG De Russen hebben
vanmorgen hun pas opgerichte weg
versperringen rond Praag alweer
opgeheven. Reizigers berichten dat
er op de hoofdwegen vanmorgen
vroeg geen controleposten meer wa
ren.
Gisteravond werd gemeld dat de
Russen een kordon om Praag had
den gelegd om te verhinderen dat
leden van het Tsjechische centrale
partijcomité naar de hoofdstad zou
den komen voor de zitting die van
daag zou worden gehouden.
Een verslaggever van Reuter be
richt, dat westerse journalisten met
steun van de bevolking betrekkelijk
gemakkelijk door het land reizen. De
troepen van het Rode Leger kunnen
daarentegen maar moeizaam hun
weg vinden en hebben vaak geen
j eten. drinken en dak boven het
I hoofd.
I De verslaggever zegt voortdurend
te zijn geholpen bij het kiezen van
routes, waar geen Russen zijn. „In
morgen voordeel
210 gram van 81 voor 75
niel duur wel heerlijk
WASHINGTON - De Ameri
kaanse regering heeft besloten de
voedselhulp aan de slachtoffers van
de burgeroorlog in Nigeria te vergro
ten. Het voedsel zal in de door de
federale troepen bezette Biafraanse
gebieden worden verdeeld. In totaal
heeft Amerika nu 21.000 ton voedsel
elk dorp staan mensen klaar om mij
te helpen. Geheime zenders meldden
voortdurend, dat de Russen aan alles
gebrek hebben, zelfs aan benzine.
Hun patrouilles hebben benzineblik-
ken en eten afgenomen van automo
bilisten uit het westen."
De verslaggever noemt de geheime
zenders de sleutel van het koppige
verzet van de Tsjechen en Slowaken.
„Als de Russen erin slagen die zen
ders uit te schakelen, dan zou het
wellicht de beslissende slag zijn voor
het moreel van het volk."
Voor de in Nederland verblijvende
Tsjechen, die naar hun land terug
willen zullen woensdagavond vanaf
het stationsplein in Amsterdam twee
autobussen naar Schinding/Cheb by
de Duits-Tsjechische grens rijden.
Het vervoer is gratis.
De Tsjechen die hiervan gebruik
willen maken kunnen zich opgeven
bij het reisbureau Vlasman in
Amsterdam, tel. 17.00.98. Zaterdag 31
augustus wordt een tweede rit ge
maakt. De wagens vertrekken dan uit
Amsterdam om 21 uur. Zij die van
deze vervoersmogelijkheid gebruik
willen maken moeten volgens de
Tsjechoslowaakse ambassadeur in
Den Haag beschikken over een geldig
doorreis visum voor de Bondsrepu
bliek.
DEN HAAG Tegen de oud-direc-
teurvan het Centraal Bureau voor de
Afgifte van Rijvaardigheidsbewijzen te
Rijswijk (ZH>, de heer H. M. W., is
proces-verbaal opgemaakt wegens 'het
veroorzaken van een verkeersongeluk
onder invloed van alcohol.
De heer W. heeft op de Hyacintfaweg
te Den Haag op een stilstaande auto ge
botst, waarna hy Is doorgereden. De
politie wist hem evenwel te achterha
len. Zijn rijbewijs is in beslag genomen