HAAST U, DE RUSSEN KOMEN
a
Sow j et-ambassadeurs
nachtelijke uren op
in de
pad
I
Historische
verklaring
Tsjechisch advies aan de toeristen
DE EERSTE UREN
VAN DE OVERVAL
]erocj) van
ubeek en
Svoboda
Westen
verwerpt
inval
Burgemeester van
Moskou breekt
zijn bezoek af
„In strijd met
alle principes"
Scherpere bewaking
Haagse ambassades
Spoedberaad in westelijke hoofdsteden
Navoraad komt bijeen
WOENSDAG 21 AUGUSTUS 1968
WENEN De Oostenrijkse strijdkrachten zijn vannacht in staat van paraat
heid gebracht na de bekendwording van de militaire interventie in Tsjechoslowa-
kije. Het leger zal „in de geest van de Oostenrijkse neutraliteit de grenzen bewa
ken", aldus militaire kringen.
De grenzen tussen Oostenrijk met Hongarije en Tsjechoslowakije
zjjn gesloten. Tsjechen konden hun land niet meer uit maar buiten
landse toeristen werd tot spoed gemaand om het land te verlaten.
Haast u, de Russen komen er aan", zeiden de Tsjechische grens
beambten.
f
(Vervolg van pag. 1)
Beroep
9 Partijleider Dubcek en president
voiSvoboda deden een beroep op de
jevolking zich rustig te houden. „Er
een ingewikkelde situatie ont
staan", zei Svoboda. „Ik verzoek u
;ich niet over te geven aan ondoor
dachte daden en even waardig als
de afgelopen weken de komende
'ai beslissingen van de constitutionele
organen van de republiek af te
/is vachten".
es In Praag circuleerden vanmorgen
ti geruchten dat de liberale regering
an 'ou zijn afgezet. In de officiële ver-
vi daring van het persbureau Tass
;reverd hierover niet gerept.
'aht In deze Russische verklaring (zie
w, ilders deze krant) stond dat „de
lartijleiding in Tsjechoslowakije had
gev'erzocht hulp te bieden, met inbe-
isr jrip van hulp door middel van
•q trijd'krachten".Duidelijk is niet wie
irecies om deze hulp van ,de Sow-
etunie en haar trouwste bondgeno-
en hebben gevraagd,
bri Volgens sommige berichten die in
bg, Joskou de ronde deden, was er in
Tsjechoslowakije een staatsgreep ge-
ileegd, of stond deze voor de deur.
De „reformistische" leider Dubcek
was, aldus deze berichten, afgezet en
zijn opvolgers hadden militaire hulp
jgwraagd.
Opvallend is dat de Sowjetunie in
jtin haar optreden in Hongarije op
g ooitgelijke wijze rechtvaardigde,
k "dertijd vroeg Erno Gero, die de
riding van de communistische partij
Dat de grens tussen Oostenrijk en
Hongarije werd gesloten, houdt
waarschijnlijk verband met
Russische troepenbewegingen in
Hongarije. De Russen wilden die ken
nelijk maskeren.
Alle treinen tussen Oostenrijk en
Tsjechoslowakije reden niet verder
dan de grens. De Tsjechoslowaken
hebben de verbindingen gestaakt.
Een Oostenrijkse functionaris ver
télde dat er vanmorgen vroeg nog
geen berichten waren van Tsje-
choslowaakse vluchtelingen naar
Oostenrijk. Toen de Russen in 1956
Hongarije binnentrokken, vluchtten
meer dan 100.000 Hongaren naar
Oostenrijk.
sp
AMSTERDAM De burgemees
ter van Moskou is vanmiddag plot
seling met een KLM-toestel naar
Rusland teruggekeerd. Volgens waar
nemers was hjj gisteravond al op de
hoogte van de bezetting van Tsjecho
slowakije.
De Nederlandse tolk van de bur
gemeester liet het vanmorgen uit
protest tegen de Russische stap af
weten.
Een persconferentie op Schiphol
zegde de burgemeester op het laatste
moment af.
De burgemeester bracht op uit
nodiging van burgemeester Samkalden
van Amsterdam een bezoek aan de
hoofdstad.
had verloren, de Russische strijd
krachten de opstand in Hongarije te
onderdrukken. De Russen vielen toen
Boedapest aan en verwijderden de
liberale premièr Imre JSTagy.
WENEN Het presidium van
de Tsjechoslowaakse communis
tische partij heeft vannacht de
volgende historische verkla
ring uitgegeven, die door radio-
Praag (toen nog niet bezet) werd
omgeroepen:
„Gisteren, 20 augustus 1968 om
23.00 uur, zijn troepen van de
Sowjetunie, de Poolse Volksrepu
bliek, de Duitse Democratische
Republiek, de Hongaarse Volksre
publiek en de Bulgaarse Volksre
publiek de staatsgrenzen overge
trokken van de Tsjechoslowaakse
Socialistische Republiek. Dit ge
beurde zonder medeweten van de
president van de republiek, de
voorzitter van de nationale ver
gadering, de premier en de eerste
secretaris van het centrale comité
van de communistische partij van
Tsjechoslowakije en van deze or
ganen.
Het presidium van het centrale
comité van de Tsjechoslowaakse
Communistische Partij is in zitting
geweest en heeft de voorbereiding
van het 14de cohgres van de partij
besproken. Het presidium dringt
er bij alle burgers van de repu
bliek op aan, de orde te bewaren
en zich niet te verzetten tegen de
oprukkende troepen. Daarom zijn
geen bevelen gegeven aan ons
leger, de veiligheidstroepen en de
volksmilitie om het land te ver
dedigen.
Het presidium acht dit optreden
niet alleen strijdig met alle prin
cipes aangaande de betrekkingen
tussen socialistische landen, maar
ook een ontkenning van de fun
damentele normen van internatio
naal recht.
Alle leidende functionarissen
van de staat, de communistische
partij van Tsjechoslowakije en het
nationale front blijven op hun
posten waarvoor zij gekozen wer
den door afgevaardigden van het
volk en leden van hun organisa
ties, krachtens wetten en andere
normen die in de Tsjechoslowaakse
Socialistische Republiek gelden.
De autoriteiten hebben onmid
dellijk de nationale vergadering,
de regering van de republiek, bij
eengeroepen. Het presidium van
het centrale comité roept een ple
naire zitting bijeen van het cen
trale comité van de communis
tische partij van Tsjechoslowakije
om zich met de huidige toestand
bezig te houden".
Aan de Westduitse-Tsje
choslowaakse grens was de situatie
dezelfde als aan de Oostenrijkse
grens. Tsjechen mochten het land
niet uit, westerse toeristen wel. De
Beierse grenspolitie werd versterkt
om de bewaking van de grens te
versterken en om eventuele vluchte
lingen op te vangen. In Müncnen zijn
speciale voorbereidingen getroffen
voor vluchtelingen.
Het telefoonverkeer in Tsjechoslo
wakije en met het buitenland is ver
broken, evenals het telexverkeer.
Ook met andere Oosteuropesc landen
is telefoonverkeer in vele gevallen
onmogelijk. De Engelse telefooii2nib-
tenaren meldden dat hun Russische
collega's geen antwoord meer gaven
op hun oproepen.
In Praag begon vanmorgen om zes
uur een wedloop op levensmiddelen
winkels. Toeristen verzamelden zich
voor de ambassades van hun landen.
DEN HAAG De ambassades van
de landen die direct betrokken zijn
bij de gebeurtenissen in Tsjechoslo
wakije worden sinds vannacht ver
scherpt bewaakt. De politie is hier
toe overgegaan onmiddellijk na het
bezoek van de Russische ambassa
deur bij premier De Jong.
Ook uit het buitenland komen be
richten over verscherpte bewaking
bij ambassadegebouwen.
Nog onwetend van de verraderlijke overval offerden Tsjechoslowaken gisteren nog hun giften in goud ter
ondersteuning van de nationale economie. Hier komt een bejaarde dame bij de bank van Bratislava haar
bijdrage brengen voor het goudfonds.
r a d 1 o-p a a g:
poolse
oostdultse troepen tajecho-
slowaklje binnengerukt
parijs 21 aug -afp- sowjetrussische, poolse en oostdultse troepen
hebben dinsdag om 23.30 uur plaatselijke tijd zonder waarschuwing
de tsjechoslowaakse grens overschreden, dit heeft nadio-praag
gemeld ln een In parijs opgevangen uitzending.
de amerikaanse ambassade in praag heeft bevestigd dat troepen
van rusland, polen en oost-dultsland tsjechoslowakije zijn binnen
gerukt.
(do/mp)
In deze bewoordingen maakte het ANP-telexnet vannacht omstreeks
drie uur de invasie in Tsjechoslowakije wereldkundig.
Gelukkige dagen in Praag hoe kort heeft de vrijheid gedaagd voor de Tsjechen, een vrijheidsgevoel dat
misschien zijn hoogtepunt beleefde toen nog maar kort geleden de Joegoslavische president Tito op bezoek kwam.
Tito werd toegejuicht, als enige onder de machthebbers in Oost-Europa. Zo groot was de geestdrift voor zijn
bezoek dat de politie de hoofdpoort van het kasteel in Praag moest afzetten voor de ontelbaren die Tito wilden
begroeten.
BRUSSEL De secretaris
generaal van de Navo heeft de
Navoraad in spoedzitting bij
eengeroepen. Verwacht wordt
dat de zitting omstreeks tien uur
vanmorgen zal beginnen.
De geallieerde opperbevelhebber in
Europa, generaal Lemnitzer, is in
Griekenland. Het is niet bekend of hij
de vergadering zal bijwonen.
Het hoofdkwartier in Brussel heeft
meegedeeld, dat geen speciale maat
regelen zijn ondernomen.
De KLM heeft vanmorgen twee
vluchten naar Kaïro en Ankara moe
ten afzeggen, omdat het Hongaarse
luchtruim is gesloten. Het was niet
bekend, of de KLM-vlucht naar
Praag zou doorgaan.
De televisiezender in Praag is om
twintig minuten voor acht uit de
ether verdwenen. Het televisiestation
in Ostrava bleef toen nog protesteren
tegen dc militaire interventie.
Om kwart voor acht was radio-
Praag ook nog in de ether en werd
een rede uitgezonden van president
Svoboda die lcenneljjk van tevoren
was opgenomen.
De Amerikaanse en Franse troepen
ln West-Duitsland zijn niet in staat
van alarm gebracht.
De Australische premier Gorton
heeft, vanmorgen in het Huis van
Afgevaardigden de Russische invasie
fel verworpen. Hij noemde deze stap
in strijd met het handvest van de
Verenigde Naties.
DEN HAAG/WASHINGTON
Vannacht om half vier ver
voegde de Russische ambassa
deur in ons land, de heer V. S.
Lavrof zich persoonlek by het
Catshuis in Den Haag. Hij over
handigde minister-president De
Jong een boodschap, waarin me
dedeling werd gedaan van de
militaire aktie in Tsjechoslowa
kije.
Vanmorgen kwam het Neder
landse kabinet in een spoedzit
ting büeen om de laatste ernstige
ontwikkelingen in Oost-Europa
te bespreken.
„De regering is over deze ont
wikkeling met zorg vervuld."
Het kabinet acht de gebeurtenis
sen in Tsjechoslowakije zeer
ernstig", zo werd van de zijde
van het kabinet meegedeeld.
Terwijl de ministers vanmor
gen bijeen waren, stroomden de
berichten over de gebeurtenissen
in Praag binnen.
Hetzelfde politieke beeld gaven
de andere westelijke hoofdsteden.
Om tien uur vergaderde in Bonn het
Westduitse kabinet. Vooral de mili
taire toestand aan de grenzen had
de aandacht van de Westduitse be
windslieden. Het ministerie van bui
tenlandse zaken liet weten dat al
het mogelijke zou worden gedaan
om vluchtelingen, die over de Tsje
chische grens komen, niets in de
weg te leggen.
Terwijl in het Britse ministerie
van buitenlandse zaken alles in het
werk stelde om in contact te komen
met haar ambassade in Praag, was
er vannacht om vier uur al een top
bijeenkomst in de ambtswoning van
de Britse premier. Wilson zelf was
niet aanwezig. Hy was onderweg
van zijn vakantieverblijf op de Scil-
lij-eilanden.
Minister van staat Lord Chalfont
had de leiding van de bijeenkomst.
Hij was de gehele nacht al in de
weer geweest. Om half twee had de
Russische ambassadeur, Michail
Srmrnovsky, bij hem aangebeld om
hem officieel op de hoogte te stellen
van de aktie in Tsjechoslowakije.
Rode telefoon
Het was de Russische ambassa
deur Dobrinin, die president John
son in het Witte Huis officieel op
de hoogte stelde. Dat gebeurde reeds
vroeg in de nacht. De mededelingen
van de ambassadeur waren zo ver
ontrustend dat kort daarop dc Natio
nale Veiligheidsraad reeds verga
derde.
De raad vergaderde ongeveer een
uur. Men besloot geen gebruik te
maken van de „rode telefoon", die
rechtstreeks in verbinding staat met
het Kremlin. Wel gaf de raad minis
ter van buitenlandse zaken Rusk
opdracht om de toestand 'met de
Russische ambassadeur nog eens
grondig te bespreken.
Opmerkelijk was, dat de Russi
sche ambassadeur Johnson zo vroeg
op de hoogte stelde, dat de Ameri
kaanse veiligheidsraad reeds bijeen
was slechts enkele minuten na
dat de Russische troepen over de
Tsjechische grens trokken.
Aan het overleg in de veiligheids
raad namen deel president Johnson,
vice-president Humphrey, minister
van buitenlandse zaken Rusk, mi
nister van defensie Clark Clifford,
de directeur van de CIA Richard
Helms, de voorzitter van de stafchefs,
generaal Wheeler, de adviseur van de
president voor veiligheidszaken Walt
Rostow en de vertegenwoordiger bij
de V.N., George Ball.
AMSTERDAM In de eerste
editie van het communistische
dagblad De Waarheid staat een
uitvoerige beschrijving van de
gebeurtenissen in Tsjechoslowa
kije. In een commentaar veroor
deelt het blad scherp elke in
menging in de binnenland aan
gelegenheden van het land.
De Britse dagbladen kwamen met
grote koppen op straat. „De Russen
vallen binnen", meldde de Daily Mail.
„Russische mars naar de Tsjechen"
luidde de kop in de Sun.
De correspondent van de Daily Ex
press meldde, dat burgers van Praag
in haast de stad verlaten op weg naar
de grens met West-Duitsland en
Oostenrijk.
Ze zullen proberen het westen te
bereiken. Maar volgens deze corres
pondent is dat onmogelijk, omdat de
grenzen hermetisch gesloten zijn.
De Britse commentaren wijzen Jn
het bijzonder op de rol van Svestka.
de hoofdredacteur van het partijblad
Rude Pravo. Deze heeft de afgelopen
week het leiderschap van Dubcek
herhaaldelijk betwist. De Britse kran
ten menen, dat Svestka één van de
mensen is, die de Russen „te hulp"
riep.
De BBC meldde uit Moskou dat
Dubcek vannacht door een staats
greep zou zijn afgezet. Radio War
schau las vanmorgen een verklaring
voor, waarin werd bekend gemaakt
dat de Poolse troepen het land on
middellijk zullen verlaten als de „be
dreiging van het socialisme zou zijn
verminderd".
De Franse staatsradio meldde dat
het nieuws in Parijs als een bom was
ingeslagen. De radio zendt voort
durend berichten uit over de toestand
in Praag.
AFSCHUW'
De PSP heeft vanmorgen als eer
ste Nederlandse party commentaar
gegeven op de Russische aanval. „Met
diepe verontwaardiging en afschuw
hebben wfj van de bezetting van
Tsjechoslowakije kennis genomen,"
zegt het partijbestuur. „Dit is een ern
stige aantasting van het recht van
ieder volk om zelf te beslissen over
eigen lot."
President Tito van Zuidslavië heeft
het centrale comité van de commu
nistische partij op het eiland Brioni
bijeengeroepen.
De Italiaanse communistische par
tij heeft haar diepe bezorgdheid
uitgesproken over de bezetling van
Tsjechoslowakije. Het partijbestuur
is in spoedvergadering bijeengeko
men.
President De Gaulle zou vandaag
het kabinet bijeenroepen. De Rus
sische ambassadeur in Parijs were
vannacht op het Elysée ontboden.
2.27:
2.53:
3.10:
3.30:
3.50:
4.05:
4.16:
4.26:
4.32:
4.45:
PRAAG Hieronder volgt een overzicht van de eerste dra
matische uren in Tsjechoslowakije (Nederlandse tijd):
2.14: Radio-Praag maakt bekend dat Russische, Poolse en Oostdultse
troepen de Tsjechoslowaakse grens hebben overschreden.
Ongewone activiteit op het vliegveld van Praag; er landen
straalgevechtsvliegtuigen.
Johnson roept de nationale veiligheidsraad in spoedzitting bijeen.
Premier Wilson van Engeland onderbreekt zijn vakantie en keert
terug naar Londen.
Alle telefoonverbindingen met Oostenrijk zijn verbroken.
Radio-Praag vraagt de bevolking niets tegen de buitenlandse
troepen te ondernemen.
Geruchten circuleren, dat de Tsjechoslowaakse regering is ge
vangen genomen.
Volgens radio-Praag zijn er ook Hongaarse en Bulgaarse troepen
het land binnengerukt.
De grens met Oostenrijk en met Hongarije is gesloten.
Johnson ontbiedt de Russische ambassadeur, Dobrinin.
De uitzendingen van radio-Praag worden afgebroken.
5.11: Het telefoonverkeer in Tsjechoslowakije is verbroken; het vol
tallige centrale partij-comité is bijeengeroepen.
Johnson heeft besloten geen gebruik te maken van de „rode
telefoon" tussen het Kremlin en het Witte Huis.
Het Russische nersbureau Tass deelt mee dat de troepen op ver
zoek van de Tsjechische regering het land zijn binnengerukt.
GESCHOTEN
Russische tanks hebben het gebouw van het centrale partij-
comité bezet. Uit de ramen wordt geschoten.
Radio-Praag komt weer in de lucht met de oproep: „Ga naar
uw werk pleeg passief verzet".
In pamfletten wordt verklaard dat de afgezette president No-
votny „de wettige president" is.
De Nederlandse regering gaat zich beraden.
In Londen wordt overleg op hoog niveau gevoerd.
Het Oostenrijkse kabinet komt bijeen.
Russische troepen hebben ook Karlovy Vary en Ostrava bezet.
DUBCEK
Radio-Praag zendt een boodschan van partiileider Dubcek uit,
waarin hij de bevolking oproep de kalmte te bewaren.
Russische troeDen openen het vuur od Tsjechoslowaakse betogers.
Russische en Hongaarse troepen hebben de stad Kosiee in het
oosten van Slowakije bezet.
De ambassades in New York en Washington worden extra be
waakt.
President Svobobdda doet een beroep op het volk kalmte te be
waren.
De Tsiechoslowaakse televisiezender verdwiint uit de lucht, maar
vijf minuten later wordt uit een andere studio uitgezonden.
Drie mensen worden voor het gebouw van het centrale partij
comité in Praag door het vuur van de Russische militairen ge
troffen.
De secretaris-generaal van dc NAVO roept de Navo-raad in
spoedzitting bijeen.
President Tito van Zuid-Slavië kondigt een bijeenkomst aan
van het centrale comité van de communistische partij in zijn
land.
5.23:
5.26:
6.42:
6.58:
7.06:
7.30:
7.42:
7.52:
7.55:
