Rein Draijer geëerd
Jacob Marisprijs
met
Praag
Zwaardwalvis maakte droge'
reis van zestig uur
(EDERLAND WIJST
ENCYCLIEK AF
Italianen eren de taille
Spanje strijdt
aan modefront
NIEUWE AANWINST DOLFINARIUM
Geen vluchten KLM op Eelde
Expositie in Haags Gem, museum
Opinie-onderzoek Brand punt
MINISTER BAKKER:
9
ZATERDAG 17 AUGUSTUS 1968
DBN HAAG Rein Draijer,
bnstschilder. beeldhouwer,
[jjjjraficus, docent en wat niet al,
an* gisteren begiftigd met de
ldtacob Marisprijs 1968, die hij
i- onder couvert, zals dit heet
pocht ontvangen uit handen
[PIf8n wethouder Wilzen.
spf Hoezeer verdiend, bemerkt
jjken al gauw bij het rondgaan
^ver de immense overzichts-
entoonstelling van zijn oeuvre,
jeijraarvoor het Haags Gemeen-
:bVnu6eum met gulle gastvrij-
jeid wagenwijd zijn deuren
leeft opengedaan.
bjDralJer. in de beste betekenis van
et woord een ware Einzelganger
Jolgend jaar zomer wordt hij zeven-
heeft zich door niets of niemand
lt uit zijn rechtlijnige baan laten
igeren, doch zich afgezet tegen
•mingen, waarvan hij de modieuze
,„sheid op slag wist te doorzien,
'at goed is beklijft en naar het
rd van Van Gogh, „de sterkste
jt in het eind: Hiernaar heeft
•aijer naar eer en geweten gehan-
Jd.
Zeker, hij ontleende dit aan grote
orbeelden, maar altijd wist hij
:hzelf te hervinden,
lit soort overwegingen hebben na-
irlijk meegeteld in de beslissing
i de competente jury. die hem
rigens niet voor het eerst eerde
(Jet de zozeer begeerde Maris-prijs.
^etDe fraaie catalogus, die deze ex-
u%itie begeleidt, geeft uitvoeriger in-
[rmatie dan een krantenkolom ver-
jag te bieden, maar wat hier dan
*1 vooral aangetipt mag worden, is,
'oftt de bekroning des kunstenaars ge-
ele oeuvre geldt. Men moet het
ireekt vanzelf heel wat inbren-
tn om de moed te hebben, dingen
d it de jaren twintig te tonen en hier
Vog volledig achter te kunnen staan,
anaals de kunstenaar, zonder restrictie
Het.
Schommeltent (1934)
Een vaste lijn
K Slechts een belangwekkend en in-
'ïj ger mens, ziet kans een levenswerk
rljeen te brengen dat opvalt door
-1 mtinuiteit en samenhang. Anders
»zegd. Draijer pleegde nooit verraad
awvzijn eigen positief gerichte
inflB/nSenaarspersoonlijkheid. Al deze
maken zijn uniciteit uit. Het
Werk ran een kunstenaar nooit ver
warren met dat van een ander, zoals
lier. betekent zijn grootste en gaafste
•kenning en lof. Van grote afstand
(troepen en „uitroepen" gebeurt
s na de schok die ieder
irk-van-kunst teweeg moet bren-
„Hé, een Draijer!", is dè waar-
voor het eigene, de oorspronke-
(kheid.
Al heel vroeg ziet en vooral
;lt men die vaste, sterke lijn, dat
iannelijk stoere, dat op de grens
in het ascetische verkeren, maar al-
0Ijd is er die dialoog met de eigen
J| d. waarin het werk ontstond, ach-
jrhaalbaar.
Draijer „verstond" heel goed wat
j rondom hem gebeurde, maar op
3n of andere manier zette hij zich er
—^engereid tegenaf.
Dat deed hij tegen de magisch-rea-
listen, als een Pyke Koch etc., maar
ook, in latere periodes, toen hij zelf
een ogenblik de kant van de non-fi
guranten koos.
Al spoedig echter, had hij door. dat
hij, als hij in deze richting dood liep,
zou verzanden in en op een al spoe
dig afgegraasd terrein en ook toen
vond hij de weg terug en kwam weer
Gezaagde boom in brons (1967)
terecht bij de dingen die oprecht van
zijn diepte wezen uit opborrelden:
het constructivisme.
Het thema, waar hij nooit mee
klaar kwam. Mocht een kerithof, de
boom in veler verschijningen, hem
boeien, bij uitstek was het de bouwe
rij: De werkelijkheid hierbij altijd
centraal gesteld, nooit een slaafse na
bootsing van de natuur of de hem
omringende realiteit, maar steeds en
voorop, het zoeken naar elementen
die pasten in het wereldbeeld van
het ogenblik van stilstaan.
Zo verloopt een schildersleven: En
wanneer de lezer, als bezoe-
ker-in-spe, het gevoel krijgt voor een
mer a boire te komen te staan, waar
in het mogelijk is te verdrinken, ge
lieve hij te bedenken, dat men bij
alle veelheid hier aanwezig, slechts
een klein partje ziet van wat er ooit
door Draijer gewrocht is. Maar dat
was (en is!) zijn zorg. Vermoei u niet
met deze overwegingen, geniet
slechts v&n het werk van een kunste
naar. wiens groei zich (nu nog!) on
verdroten voortzet en manifesteert
en verheug u over de oprechte zui
verheid van Draijer's bedoelingen,
maar bovenal over de hyperintelli
gente wijze van benaderen van het
leven en de kunst, een "benadering
die zelden hinderlijk cerebraal aan
doet, en vooral dit laatste.-raag bij
een overmaat van intelligentie die
O
(Vervolg van pag. 1)
Vrijdagmiddag zei Ceauscescoe tij
dens een bezoek aan een Praagse
vliegtuigfabriek in een rede tot de
arbeiders: „Van het begin af heeft
het Roemeense volk volledig begrip
gehad voor het proces van vernieu
wing. dat hier in januari is begon
nen". Een eerste voorwaarde voor de
versteviging van de eenheid van de
socil8istische landen en van de com
munistische beweging is de eerbiedi
ging van het recht van iedere partij
onafhankelijk haar eigen beleidslijn
uit te zetten.
Op de vraag of Roemenië ook het
document zal ondertekenen dat de
zes landen opstelden, die in Bratisla
va confereerden, heeft Ceauscescoe
gezegd: Wij ondertekenen niet iets;
waaraan wij niet hebben deelgeno
men. Zolang de NAVO bestaat
beschouwt Roemenië het als noodza
kelijk het Warschaupakt te verster
ken, deelde hij ook mee. Het pakt is
niet aangegaan om zich te mengen in
de buitenlandse aangelegenheden van
landen, die er lid van zijn, meende
hij.
Gevraagd naar de betrekkingen
van Roemenië met West-Duitsland
zei de president dat die dezelfde zijn
als die van Tsjechoslowakije met Ame
rika „of elk ander kapitalistisch land".
Samenwerking met het westen zou nor
maal zei, zo voegde hij eraan toe,
onder voorwaarde dat de onafhanke
lijkheid van beide landen zou worden
geëerbiedigd en geen inmenging in
binnenlandse zaken wordt gepleegd.
Kritiek
Ceauscescoe stelde herhaaldelijk de
topconferenties van Oosteuropese lei
ders aan de kaak. Hij levende kritiek
op wat hij „De driezijdige of soortge
lijke veelvuldige bijeenkomsten van
Europese socialistische landen noem
de, omdat er negen Europese socia
listische landen zijn, die allen dezelf
de principes voor samenwerking aan
hangen. maar alleen van mening
verschillen hoe deze samenwerking
ten uitvoer te brengen.
De Tsjechische partijleider Alexan
der Dubcek heeft gezegd dat zijn
land alles zal doen om het Duitse
vraagstuk op te lossen. Desalniettemin
min zullen wij de neo-nazlstische en
revanchistische tendenties in de
Bondsrepubliek, die niet onderschat
en niet overschat moeten worden,
observeren.
Pe regering in Praag wil een reële
buitenlandse politiek voeren en be
trekkingen met alle buurlanden on
derhouden. Wij behoeven onze koers
niet te veranderen en zullen ons ver
nieuwingsproces in deze geest voort
zetten", aldus Dubcek.
Dakplastiek (1951)
(Van een onzer redacteuren)
SCHIPHOL „Ingeblikt" in
natte doeken en een hangmat
is gisteravond eindelijk de an
derhalve ton wegende en vier
meter lange zwaarwalvis voor
Harderwijks Dolfinarium op
Schiphol uit Amerika aange
komen.
Na zestig uur op een droogje te
hebben gelegen, werd hij in het licht
van tientallen flitslampen op Schip-
hols platform uit de Panam Boeing
overgeladen op een speciale trailer,
die het dier in anderhalf uur onder
politiebegeleiding naar Harderwijk
reed: naar het vijftien met erl angeen
zes meter diepe bassin, waar hij van
vandaag af te bezichtigen is.
Een gemakkelijke reis is het niet
geweest. Aanvankelijk had men gere
kend op een tocht van 23 uur, maar
doordat het dier in Seattle te laat
HILVERSUM De meerder-
fcid van de Neerlandse rooms-
Jatholieken is het niet eens met
je pauselijke encycliek over de
fboortenregeling. Ruim 63 pro-
ïnt van hen verwerpt het ver-
pd van voorbehoedmiddelen,
jvintig procent vindt de encv-
liek juist en zeventien procent
eeft geen mening.
KRO-actualiteitenrubriek Brand-
it gaf deze cijfers gisteravond
i een onderzoek door Intomart. het
0 en het sociologisch instituut
de Nijmeegse universiteit.
[Twaalf procent van alle Neder-
pdeis. katholieken èn niet-katho-
pken. vindt het verbod-van de pil
ist. Zestien procent heeft geen
'ning. terwijl de overgrote meer-
rheid. 71 procent, de encycliek
verpt.
meeste katholieken vinden, dat
encycliek niet juist is omdat „de
pensen hier zelf over moeten kun-
1 beslissen" en omdat het een be-
irking van de vrijheid van de
kens" la.
o* overwoging dat de overbevol-
moot worden tegengegaan.
wordt gedeeld door veertien procent
van alle katholieken.
Andere redenen waren: ..De kerk
mag en kan zich hierin niet men
gen". ..Men kan de klok niet terug
zetten". „De pil is al te veel inge
burgerd" en „Periodieke onthouding
is onnatuurlijk".
Zondig99
Ook de katholieken die het wel
eens zijn met de encycliek vroeg het
Nipo naar hun motieven:
24 procent noemde religieuze re
denen, 21 procent vond het gebruik
van voorbehoedmiddelen niet juist
of zondig, terwijl 17 procent van me
ning is dat iemand die een gezin
sticht, er ook de consequenties van
moet dragen.
Andere motieven waren: .„voorbe
hoedmiddelen leiden tot zedenver
wildering" en „liet is vroeger verbo-
boden en daar blijf ik bij".
Zeventig procent van de Neder
landers meent, dat de geestelijkheid
de voorschriften van de encycliek
niet zal opvolgen, acht procent denkt
van wel.
Dat percentage lag bij de katholie
ken wat lager: 64 procent denkt van
niet, 15 procent wel, terwijl 21 pro
cent geen mening heeft.
(HM
Zó werd de vier meter lange zwaard-
walvis vervoerd Eelt vav de bege
leiders zorgde ervoordat het beest
met een spons werd natgehouden.
kwam voor het Panam-toestel, moest
het een vol etmaal wachten voordat
het per United Airlines naar New
York kon worden gevlogen.
Daar stapte het over op de Boeing.
Met deze vertraging heeft de zwaard
walvis overigens wel een recordtijd
gebroken.
Stond het vorig record „droog
zwemmen" voor een zwaardwalvis op
32 uur, ditmaal werd het noodge
dwongen 62 uur. „Maar" zei Dolfi-
nariumbioloog dr. W. Dudok van
Heel. die de tocht had meegemaakt
en sinds dinsdagochtend niet uit de
kleren was geweest .hij is nog
kerngezond. We brengen hem nu
gauw naar Harderwijk om hem over
zijn vermoeienissen heen te helpen".
Een ander record verbrak het dier
eveneens: het was de grootste en
zwaarste levende passagier die ooit
over de Oceaan vloog. En dan stond
het nog maar in de kinderschoenen:
bet is nog maar enkele jaren oud,
straks tils het volwassen is, zal het
negen meier lang zijn en bijna het
dubbele gewicht hebben.
Tijdens de reis heeft de walvis
niets gegeten. Dat gebeurde op advies
van dr. Dudok van Heel. Maar nu hij
in het Dolfinarium rondspartelt,
verslindt hij 45 kilogram vis per dag.
NAT HOUDEN
Het vasten betekende overigens
niet dat de begeleiders tijdens de
vlucht niet de handen vol aan het
dier hebben gehad. Om het half uur
moest het met sponzen helemaal
worden natgemaakt.
Daarbij werd dr. Dudok van Heel
geassisteerd door de Amerikaan Mit
chell. de man die de walvis in de
Stille Oceaan aan Amerika's west
kust speciaal voor het Dofinarium
had gevangen.
Of hij na deze vrijheidsberoving in
Harderwijk zal kunnen aarden te I
midden van de acht andere dolfijnen
en drie zeeleeuwen, is nog een vraag.
De directie wacht het met spanning
af Tenslotte heeft zij meer dan een I
ton moeten neertellen voordat zij de
ze exclusiviteit in huis had...
Leven iets duurder
DEN HAAG Het landelijk
prijsindexcijfer van de ge
zinsconsumptie voor werkr.emersge-
zinnen. zoals het Centraal Bureau
voor de Statistiek dat maandelijks
samenstelt op basis 1964 is 100. gaf
van medio mei op medio juni 1963
een lichte stijging te zien, namelijk
van 118,3 tot 118,7.
men de exposant zeker mag toedich
ten. als zijn voornaamste pluspunt
worden aangemerkt.
Ontdek hoe geheel anders, hoe in
tens en zuidelijk zijn coloriet is als
hij in Afrika schildert en constateer
er dan wat ons betreft bij, dat hij
hier even getoucheerd is van Mondri
aan, maar merk er dan tevens bij op,
dat het altijd en in eerste instantie
Draijer is die u hier in volle pracht
en kracht aanwezig ziet.
Gijs Kording
(Van onze moderedactrice)
ROME Het opvallendste
van de Italiaanse mode is wel,
dat de taille alle eer krijgt. Of
door de aanzet van de iets uit
staande rokken; of door cein
tuurtjes, die dikwijls weer op
vallende details hebben. De col
lecties zijn vrolijk, de modellen
wat springerig, als wensen de
ontwerpers niets anders dan de
vrouwen fleurig door het leven
te doen gaan.
Bescheiden zijn de kleuren: alle
tinten grijs of zachte kleuren met
een grijze waas erover, verder zwart
en wit
De mantels hebben een brede
overslag, dikwijls zijn ze doublé
breasted. Het rokgedeelte is iets ge
rend en ook hier beheersen fijne
details het beeld. Zoals: kleine
gespjes op de zakken, geborduurde
monograms, ceintuurs met gespen
als kunstwerkjes.
De roklengte is tot de knie en is
er geen rok maar een wijde panta
lon. dan reikt de mantel tot onder
de knie.
Galitzine en Barentzen toonden
mantels zonder, knoopsluiting, in de
taille bijeengehouden door de cein
tuur. Fabiana bracht mantels met
kimonomouwen. Forquet had voor
de japonnen inspiratie gezocht in de
Russische kiel, maar dan als tuniek
japon uitgevoerd, terwijl Barentzen
met franjes aan zoom en taille
werkte. André Laug btracht veel
met plooien en plissés.
(Van onze moderedactrice)
MADRID Al vele jaren is
Spanje actief aan het modefront
waar nu eenmaal flink deviezen
mee verdiend kunnen worden.
Merkwaardig genoeg worden de
rijke klederdrachten der Spaan
se schonen, die zovele buiten
landse mode-ontwerpers inspi
reerden, niet als uitgangspunt
genomen. Eerder is de Spaanse
mode, voor export bestemd, bij
zonder sober. Verder vooral ook
degelijk.
De uitbundigheid van de Italianen
en de malle invallen van de Fransen
missen we hier, waar de conserva
tieve geest ook de mode beheerst.
Toch zijn er al enige ontwerpers,
die internationale faam verwerven.
Van hen is Elio Berhanyer het
enfant terrible, die de rokken flink
boven de knie houdt en bovendien
het ook meer dan de anderen zoekt
in extreme versieringen. Hij brengt
losse panden aan of zet enorme zak
ken op onwaarschijnlijke plaatsen.
Het model links is aan zijn brein
ontsproten. De losse schouderflap-
pen zijn typisch voor zijn collectie.
Het pakje bestaat uit een mouwloze
japon met kort manteltje uitgevoerd
in double face wollen materiaal,
mosgroen-oranje.
Beroemdste ontwerpster in Spanje
is Carmen Mir, die ensembles ont
wierp bestaande uit lange pantalon,
Links een overslag mantel
van Barentzen uitgevoerd in
double face wol, zwart en
camel, gedragen op een lange
pantalon met heel wijde
pijpen. Rechts een geklede
mantel van Valentino, de
fijne zwarte wollen stof is
door Polidori met ronde
monograms geborduurd.
Boordje, manchetten en cein
tuur zijn van satijn. De rok-
wijdte wordt verkregen door
platte plooien in de zijnaden.
tuniek en korte mantel (midden).
Vargas Ochagavia verwierp al wat
kort was en hield het op de lange
lijn, die verleden jaar in Parijs als
een mislukking gold. Maar mis
schien heeft Vargas het toch bij het
rechte eind, want niets is ongewis
ser dan de mode.
In ieder geval toonde hij een
heerlijke mantel uitgevoerd in dou
ble face wol in een camelkleur met
chocoladebruine ruit (rechts). Bij de
japonnen, die dezelfde lengte had
den, maakte hij veel gebruik van
zonnestraalplissee.
DEN HAAG Minister drs. J. A.
Bakker van verkeer en waterstaat
heeft drs. H. DL Franssen, lid van de
Tweede Kamer voor de Partij van de
Arbeid, op diens schriftelijke vragen
meegedeeld dat de trainingsvluchten
van de KLM met straalvliegtuigen
waarschijnlijk niet van Schiphol
naar Eelde zullen worden verplaatst.
De bewindsman bevestigt dat het
streven er inderdaad op gericht is om
het aantal lesvluchten van de KLM
op Schiphol ln de toekomst te ver- 1
minderen. De geluidshinder kan
daarmee enigszins worden terugge
bracht en voorts laat het steeds
groeiende normale, commerciële ver
keer het uitvoeren van volledige
lesprogramma's op Schiphol hoe lan
ger hoe minder toe.
Zoals inmiddels bekend is gemaakt
hebben de plaatselijke vertegen
woordigers in de raad van bestuur
van de nv Luchthaven Eelde zich
zeer duidelijk negatief ten opzichte
van de plannen opgesteld. Onder de
ze omstandigheden is het, aldus mi
nister Bakker, niet waarschijnlijk dat
de grote investeringen die nodig zou
den zijn om de luchthaven Eelde uit
te bouwen, investeringen die op den
duur ook voor het commerciële ver
keer van het veld van belang zouden
zijn geweest, althans voorshands
doorgang zuilen vinden.
DEN HAAG Mr. E. H. Koning,
Tweede-Kamerlid voor de VVD,
heeft de staatssecretaris van finan
ciën schriftelijk gevraagd of het
waar is. dat ook in gevallen waarin
aannemelijk is dat de aar.giftestor-
tingskaart voor de motorrijtuigenbe
lasting niet door de belastingplichtige
Is ontvangen, door het Centraal .bu
reau motorrijtuigenbelasting naast
een aanslag van de verschuldigde be
lasting tevens een verhoging wordt
opgelegd.
