CAMARGUE
Frankrijks
„wilde westen"
DNDAGS
MUGGEN MAKEN RUIM BAAN VOOR TOERISTEN
BIJ PAMPLONA EEN
NIEUWE RIVIERA
Dick Ringlever
ZATERDAG 17 AUGUSTUS l?»«
Op de bo
venste foto:
paardrijden
onder geleide
van een gar-
dian-op-reces.
Hiernaast
twee echte
Franse „cow
boys". Man en
paard lijken
één in een on
gerepte wil
dernis.
A EN land Een zee Een uitgestrekt moeras De Camargue, wild, on-
Jhgerept, geïsoleerd stukje Frankrijk aan de stranden van de Méditerra-
I née, omarmd door Rhone en Kleine Rhone, heeft zich nooit laten van
gen in woorden. Het is land, zee en moeras tegelijk. Grillig als zijn
(w/oners: de wilde paarden, de stieren, hun „manadiers" en „gardians".
stuk natuur, dat steeds van gedaante verwisselt. Van de ene op de andere
wordt droge grond overspoeld als de mistral erover jaagt. En slechts hete
is bij machte verloren land terug te winnen.
Zo is het in de Camargue
tids mensenheugenis ge-
ian. De strijd tussen wind,
ater en zon gaf het land
onbestemd gezicht. Een
en getekend gezicht,
de mens in een sfeer
totale verlatenheid
is ook deze streek, in de
van de Rhone, de laatste
meer en meer in de toe
belangstelling gekomen,
zakenman in de Camargue,
met lede ogen elke zomer op-
de grote trek slechts lutte-
ilometers van zijn land naar
zuiden zag gaan, verheugt
erover.
hoe anders zou hij dat kun-
tonen dan door zijn streek te
met de attractie, waar
de Camargue bekendheid
tot ver over de grenzen kreeg:
het paard. De Camargue is het
land van de wilde paarden en de
gardians, de Franse cowboys.
Het is het „wilde westen" van
Frankrijk, het land van de
breedgerande hoeden, de lasso's,
van gitaarmuziek in tussen riet
verscholen cabanes.
Oude romantiek van het film
doek herleeft hier voor de ogen
van de nog aarzelend binnentre
dende toerist.
'Romantiek overigens, waaraan
hij slechts mag nippen. Geen ro
deo's voor de vakantieganger,
geen stierenjachten in de reser
vaten. Zonder de jarenlange trai
ning van de geharde gardians
zou hij daaraan alleen maar ge
broken ledematen overhouden.
Voor de toerist zijn de tamme
paarden beschikbaar. Maar die
vindt men in de Camargue dan
ook bij honderden. Wie richting
Saintes-Maries-de-la-Mer gaat,
treft ze bijna om de honderd me
ter aan, de borden met het uitno
digende „promenades cheval".
Voor een handvol franken kan
hij er onder geleide in het zadel
voor een rit door de streek, over
de zich langs moerassen slinge
rende zandpaden het binnenland
in.
Grootste attractie van zo'n rit:
het kijken naar de „manades", de
troepen stieren, die ver van de
bewoonde wereld nog in het wild
leven, zij het dan in georga
niseerd verband.
Stierengevecht-
Want al worden de dieren dan
vrijgelaten en al worden zij niet
verzorgd voedsel wordt hun
niet gegeven en zomer en winter
verblijven zij in de openlucht
de „manadier", de fokker, houdt
er geregeld toezicht op.
Ze vormen tenslotte zijn
broodwinning: de besten, de „co-
cardiers", gaan na drie jaar wild-
leven naar de arena's vóór de
stierengevechten en leveren hem
daar dik geld op.
Die stierengevechten zijn in dit
stukje Zuid- Frankrijk in de loop
der eeuwen het voornaamste
volksvermaak geworden.
Vrijwel elke plaats heeft zijn
eigen arena, waarvan die in Ni-
mes en Arles wel de bekendste
zijn. Anders dan in Spanje echter
gaat zo'n gevecht hier toe. Weet
de Spaanse stier bij het binnen-
gekomen (vandaar de naam er
van).
Zij zouden er een kapel hebben
gebouwd en er later ook zijn be
graven. Het kerkje dat er nu
staat, dateert al uit de tiende
eeuw en is in de loop der eeuwen
verscheidene malen verbouwd.
Er kwam onder meer een crypte
bij, waarin de relikwieën van Sa
ra worden bewaard.
Die van de beide Maria's wor
den in de eigenlijke kapel be
waard. Het zijn deze relikwieën,
die elk jaar weer in een processie
op straat worden meegevoerd.
Saintes-Maries-de-la-Mer is
overigens niet alleen in mei een
trekpleister. In de zomermaanden
nemen de toeristen er bezit van.
Op de grote (overigens weinig
comfort biedende) camping aan
het strand, in de hotels en in de
als hotel ingerichte witte cabanes
op het veld (vroeger de woonhui
zen van de gardians), verblijven
jaarlijks zo'rt 30.000 vakantiegan
gers, meest Fransen. Fn èlk jaar
neemt dit aantal toe.
Niet alleen in St. Maries, ook
in het ommuurde oude schilder
achtige stadje Aigues-Mortes,
twintig kilometer verderop.
Het comfort in deze streken is
misschien nog wat primitief. To
renhoge moderne hotels zal men
vergeefs zoeken. De Camargue is
nog niet vercommercialiseerd. En
dat heeft voor velen, die dit we-
DOOR
ces van de Riviera, wil zij een
tweede Riviera creëren, die van
Marseille tot aan de Spaanse
grens gaat lopen.
De kustplaatsen op dit traject
zouden dan in de toekomst door
een lange, doorlopende boulevard
met elkaar verbonden moeten
worden.
Grote centra aan deze boule
vard moeten worden Montpellier,
Narbonne en Perpignan (nu al
een zeer druk toeristencentrum).
Met de uitvoering van deze
plannen is men al geruime tijd
bezig. Vooral aan de lagunenkust
bij Montpellier wordt hard ge
werkt aan nieuwe wegen en ho
tels.
Muggen
Een van de grote problemen in
deze streek en dat geldt ook
voor de Camargue is de mug-
genbestrijding. Door de aanwe
zigheid van veel moerassep heb
ben deze insecten de streek ja
renlang geterroriseerd. Pas on
langs is men erin geslaagd deze
plaag te verminderen en men
hoopt ze in de nabije toekomst
zelfs helemaal te kunnen uitban-
Voor de „razeteurs" is zo'n
strijd bepaald niet altijd zonder
risico. De Franse stier, die min
der log en veel sneller is dan zijn
Spaanse soortgenoot, achtervolgt
zijn tegenstander dikwijls tot het
eind.
Zover, dat deze soms geen an
dere vluchtweg overblijft dan
een reuzensprong over de afzet
ting. Niet zelden springt de stier
hem echter ook daar na, wat de
duizenden toeschouwers tot oor
verdovend gejuich brengt.
Wanneer de stier een kwartier
in het veld weet te blijven zon
der beroofd te zijn van zijn attri
buten, wordt hij met veel égards
en onder applaus teruggeleid
naar de „toril": hij is dan de
winnaar van het gevecht en heeft
recht op enkele maten uit de
„Carmen" van het orkest, ook
een eerbewijs aan de „manade"
die hij vertegenwoordigt.
Een volle arena's trekkend
volksvermaak is ook het vrije
stierengevecht, waaraan iedereen
mag deelnemen, het feest voor de
DE CAMARGUE: vlaktes van
moeras, opgedroogd zand en
witte cabanes. Nog ongerept,
als een wildernis.
Hieronder een bijeengedreven kudde
arena.
rilde stieren. Ze worden „klaargemaakt" voor de
jeugd, dat 500 tot 1000 oude fran
ken aan de kassa kan gaan halen,
als zij de stier verleidt tot een
bad in het bassin in het midden
van de arena.
Zigeuners
De Camargue: het land van
paarden en stieren. Het land ook
van tradities en volksfeesten. Elk
jaar kent zijn hoogtepunten. Als
de stieren en paarden worden ge
brandmerkt is het feest, als de
stieren door de nauwe dorps
straatjes naar de arena worden
gejaagd is het hele dorp op de
been en dan is er natuurlijk ook
het grote lentefeest van de zigeu
ners in de week van de 24ste
mei. Een feest, waardoor het
badplaatsje Saintes-Ma
ries-de-la-Mer wereldbekendheid
kreeg. Elk jaar komen daar zo'n
6000 zigeuners bijeen om er het
einde van de winter te vieren én
om hun familie nog eenmaal te
ontmoeten voor zij weer de grote
trek beginnen.
Het zijn de zwervers, de sme
den, de ketellappers, de manden
makers, de paardenkopcrs en de
sjacheraars uit Hongarije, de Oe
kraïne, Duitsland. Italië, Catalo-
nië, of gewoon uit de dor
pen in de buurt, die in woonwa
gens of luxe-caravans, maar in
ieder geval mét hun viool en gi
taar, feest komen vieren. Al
sinds mensenheugenis.
In die meidagen is St. Ma-
ries-de-la-Mer de stad van de zi
geuners, ongeacht van welke
stam zij zijn, uit de Balkan of uit
Iberië. Dan wordt er 's avonds
rond de vuren gedanst en klinkt
opzwepende zigeunermuziek.
En overdag gaat men naar het
kerkje in het dorp. een jaarlijkse
tocht naar de Sainte Sara, de
beschermheilige van de zigeu
ners. Volgens de legende was zij
na de. kruisdood van Christus als
zwarte dienstmeid van Maria, de
moeder van Jacobus en Maria de
moeder van Salome, op de och
tend van de paasdag samen met
haar en Martha, Maria Magdale-
na en Lazarus naar deze plaats
Om er paard te rijden,
stierengevechten te zien en
niet te vergeten te genie
ten van „la cuisine Ca-
marguaise" (specialiteiten:
palingbouillabaisse, boeuf
gardiane en snoekbaars
uit de Vaccarès). Maar
ten te waarderen, zijn charme, vooral om er de onge-
De Camargue is puur. repte verlatenheid van een
Of dit zo zal blijven, is echter nog nauwelijks ontdekt ge-
twijfelachtig. Zoals bekend, heeft bied ondergaan; de verla.
de Franse regering grootse plan-
nen met de zuidkust. Naar aan- tenheid van Frankrijks „Far
leiding van het commerciële sue- West'
Wilde paarden in Het water: men kan ze overal in de Camargue tegenkomen.
treden van de arena zijn lot al
bij voorbaat bezegeld, in Frank
rijk wordt de „cocardier" het le
ven gelaten.
Meer dan in Spanje is het stie
rengevecht hier een spel, waarin
beide kanten gelijke kansen wor
den gegeven. De toreador (in het
Frans: de „razeteur") is ook niet
gewapend met een degen. Het
enige wapen dat hem ten dienste
staat is een harkje zonder steel,
voorzien van vier punten, waar
mee hij de versierselen, o.m. de
cocarde, aan de stier moet trach
ten te ontfutselen.
Stukje Carmen
De stier vindt in deze gevech
ten ten minste tien tegenstanders
in het veld, een aantal dat kan
oplopen tot dertig al naar gelang
de importantie van het gevecht.
Ook in dc Camargue zijn dc
resultaten van dit systeem al
merkbaar. Hoewel iedere hotel
gast in zijn kamer nog een busje
met een insectenbestrij
dingsmiddel vindt, zal hij het
nauwelijks hoeven te gebruiken.
De mug heeft ruim baan ge
maakt voor de toerist, die jaar
lijks ra grotere aantallen komt.
Resultaten
nen.
Dit doet men door grote hoe
veelheden muggen te vangen, de
mannetjes daartussen in het la
boratorium te steriliseren en ze
dan met vliegtuigen weer boven
hun eigen gebied los te laten.
Men bewerkstelligt daarmee, dat
er steeds meer onbevruchte eitjes
komen, waardoor de muggenlegi-
oenen langzaam rhaar zeker en
effectief uitsterven.
