Lambeth - conferentie vandaag begonnen Kern: Bantoes missen 2000 jaar christendom Honderd jaar Strijdkreet TWEESPALT ONDER BRAZILIAANSE BISSCHOPPEN Geheim gesprek f vermaant? Minister Luns iri de Oude Stad f i Politicus theologen Een woord voor vandaag SEROEPiNfiSWERK RUIM VIERHONDERD BISSCHOPPEN UIT 79 LANDEN MAAND BIJEEN Eén vertaling in Indonesisch N. G. KERK 18 TALEN DONDERDAG 25 JULI Deze is mijn Zoon, de geliefde, in wie lk mijn welbehagen heb; hoort naar HemToen zij hun ogen opsloegenzagen zij niemand dan Jezus alleen (Mattheiis 17 5-8). Vaak benijden wij de discipelen. Zij zagen Jezus zelf, hoorden zijn woorden, zagen wat Hij deed. Het moest voor hen wel vanzelf spreken, dat zij in Hem geloofden. Hoeveel moeilijker hebben wij het, denken wijdie het moeten hebben van de Bijbel, de preek. het. gebed. Wij vergeten, dat er in Jezus' omgeving ook ongelovigen wa ren. Het aantal van hen, die Hem hebben laten kruisigen, was veel groter dan dat kleine groepje discipelen. Ja, hebben zelfs de discipelen Hem niet een vreselijke dag lang gezien als een tragisch als gevolg van een rechtelijke misdaad gestorvene, Jezus van Nazareth? Menselijke ogen of ze Hem nu lichamelijk ziendan wel kritisch zijn evangelie onderzoeken zien nooit anders, dan Jezus alleen". Hij moet zelf onze blik scherpte geven. Dan zien wij in Hem Gods Zoon. Voor de discipelen voltrok zich niets minder dan een wonder. Maar dat wonder van het geloof is niet uit met het verhaal van de verheerlijking op de berg. Het kan ook vandaag, voor ons, gebeuren, daar waar het evan gelie van Jezus van Nazareth verkondigd wordt. Van dit won der leeft de kerk van alle tijden. Wij lezen vandaag 1 Korinthiërs 10 14-33. (Van onze kerkredactie) RIO DE JANEIRO Onder de Braziliaanse rooms-katholieke bisschoppen is een duidelijke tweespalt aan de dag getreden naar aanleiding van het sociale vraagstuk. Progressieve geestelijken hebben de „Bevrijdingsbeweging" in het le ven geroepen. Deze beweging start officieel op 2 oktober. De leiding heeft de welbekende aartsbisschop van Recife, Helder Camara. Deze beweging wil politieke, econo mische en sociale hervormingen be werken en de mensen beschermen te gen elke vorm van slavernij en uit buiting. Zij gaat druk uitoefenen op de openbare mening en op de over heid. Het verslag van de bisschoppen conferentie, die verleden week is ge houden. is nog steeds niet gepubli ceerd. Het moet eerst nog „bestu deerd" worden door verscheidene instanties in de kerk. Maar het blad Correio de Manha wist gisteren al te melden, dat in het verslag gezegd wordt, dat econo mische ontwikkeling onmogelijk is, zolang de politieke en sociale struc tuur niet veranderd wordt, waardoor meer dan twee derde van de bevol king paria's zijn. Twaalf conservatieve bisschoppen hebben zich al van hun collega's ge distantieerd. Zij hebben de president van Brazilië. Cosoa e Silva. laten we ten, dat zij het niet eens zijn met de andere bisschoppen, die „linkse ver klaringen" hebben gepubliceerd. PAUS Met des te meer spanning ziet men in Latijns-Amerika de komst van de (Vervolg van pag. 1) Aanvallen De Russische pers zet haar aan vallen op het liberale bewind van Dubcek en de zijnen in Praag on verdroten voort. Zo leverde de Prawda weer kritiek op de Tsje chische partijsecretaris Cisar, die revisionisme zou preken. Het orgaan van de Russische schrijversbond bestempelde enkele Tsjechen als voorstanders van een pro-Westerse oriëntatie. Het blad vond dat hun uitlatingen niet moch ten worden genegeerd „daar de ideeën die zij vertolken geleidelijk- aan als tendensen van de buiten landse koers van Tsjechoslowakije naar boven beginnen te komen". Oost-Duitsland Het politburo van de Oostduitse communistische partij vond dat de Tsjechische leiders de dreigende ver slechtering van de politieke situatie niet realistisch genoeg hadden be naderd. Ze sluiten de ogen voor de „directe of indirecte inmenging van imperialistische kringen, met name die van West-Duitsland", De meeste bladen ln Tsjechoslo wakije schrijven over twee onder werpen: dc veiligheid aan de grens en het feit dat het land zich als één man achter zijn leiders heeft ge schaard. „Men moet niet denken dat de ondertekenaars van de brief van Warschau (de vijf grote orthodoxe communistische landen) vait ge dachten zijn veranderd. Maar door hun komst wordt de hoop gewekt dat het geschil op basis van niet- inmenging en eerbiediging van de soevereiniteit zal worden geregeld", aldus een van de kranten in Praag. NED. HERV. KERK Beroepen te El lm fDr- toez. W. Ph. E. v. Kooten te Harenkarspel (N.H.); te Makkum (Fr.): S. Brandsma te Grams- bergen. paus tegemoet, die volgende maand in Bogota zal zijn ter gelegenheid van het eucharistisch congres. Velen hopen, dat hij, waar het de eerste keer is, dat een paus La tijns-Amerika bezoekt, een woord zal spreken over de sociale verhoudingen daar. De encycliek Populorum Pro- gressio van vorig jaar biedt hem vol doende aanknopingspunten, om een progressief geluid te laten horen, zo redeneren zij. BERAAD Hoofddoel van de Lambeth-confe- rentie is het, de bisschoppen gelegen heid te geven tot onderling beraad. Een vergelijking met het Vaticaanse concilie gaat in zoverre mank, dat haar besluiten geen bindende kracht hebben voor de afzonderlijke angli caanse kerken. Iedere provincie van de anglicaanse geloofsgemeenschap staat het vrij, de adviezen van de Lambeth-conferentie te verheffen tot besluiten. Dat is sinds 1867 onveran derd gebleven. De anglicaanse geloofsgemeenschap heeft geen centrale autoriteit. Wel wordt de aartsbisschop van Canter bury erkend als een soort ere-primaat. Hij presidieert ook de Lambeth- conferentie. De betekenis van elke Lambeth- conferentie hangt alleen af van het gewicht van haar discussies. LONDEN Met een kerkdienst in de kathedraal van Canterbury begint vandaag de tiende Lambeth-conferentie van de wereldwijde anglicaanse geloofsgemeenschap. Precies een maand later, op 25 augustus, zal zij eindigen met een dienst in de Londense Sint-Paulskatliedraal. De eerste Lambeth-conferentie werd in 1867 samengeroepen door de toen malige aartsbisschop van Canterbury, Longley. Sindsdien is de conferentie, waartoe alle anglicaanse (of zoals ze in de Verenigde Staten en in Schot land heten: episcopaalse) bisschoppen worden uitgenodigd, om de tien jaar bijeen geweest, afgezien van de onder brekingen, die door de beide wereld oorlogen werden veroorzaakt. Omdat aartsbisschop Longley de bisschoppen had uitgenodigd op zijn residentie in het Londense stadsdeel Lambeth, kreeg de conferentie de naam Lambeth-conferentie. Aan de eerste conferentie in 1867 namen maar 76 bisschoppen deel, al len van Europese afkomst. Vandaag worden 468 bisschoppen verwacht uit 79 landen. Van verschillende zijden is het als een zwakte van de Lambeth-conferen tie aangemerkt, dat er tot nu toe alleen maar bisschoppen aan deel namen en geen andere geestelijken, laat staan leken, om van vrouwen maar te zwijgen. Voor het eerst zijn nu echter 25 adviseurs uitgenodigd, onder wie ook leken zijn. Ook zün er vijftig vertegenwoordi gers van andere kerken. Onder hen zijn ook acht afgevaardigden van de Rooms-Katholieke Kerk, onder wie enkele bisschoppen en de Nederlandse mgr. Jan Willebrands, secretaris van het Vaticaanse secretariaat voor de eenheid. Zij zullen ook aan het werk van de commissies deelnemen. DJAKARTA De bijbelvertaling in het Indonesisch, die algemeen door de protestanten gebruikt wordt, is nu ook officieel toegelaten voor de Rooms-Katholieke Kerk. Dit besluit van de katholieke bijbelcommissie van Indonesië werd op een bijeen komst van het Indonesisch bijbelge nootschap bekend gemaakt. PRETORIA De Nederduitse gereformeerde Kerk verkondigt het evangelie in Zuid-Afrika nu in acht tien talen. Onlangs zijn ds. B. N. van Westhuijzen en zijn echtgenote zen- dingsarbeid begonnen in het gebied Caprivi, grenzend aan Angola, Zam bia en Rhodesië. De bewoners van dit gebied, 180.000 mijl in oppervlakte, spreken het Lozi. Weer in Enrnna weer max temp gisteren neer slae- Kopenhagen geh. bew. 20 0 Londen geh. bew. 17 0 Amsterdam geh. bew. 20 0 Brussel zw. bew. 22 0 Luxemburg licht bew. 19 0.3 Partis half bew. 20 0 Nice onbew. 25 0 Frankfort onbew. 21 0 Miinchen gen. bew. 17 10 Zurich zw. bew. 17 2 Genève licht bew. 19 0 Locarno onbew. 13 0 Wenen regen 3 Innsbruck regetn 13 25 Rome geh. bew. 26 4 Majorca onbew. 29 0 Zuid-Afrika on sijn problemon li Welke indrukken doet een rei ziger door Zuid-Afrika alzo op? Een sterke indruk maakte op ons mijn vrouw reisde mee voor het genoegen, als hulpe tegen over, en ter correctie dat Zuid-Afrika een land is met een christelijke signatuur. Het is niet eenvoudig om aan te wiizen. waaraan dat té merken is, ook is er verschil tussen Boer en Brit. tussen stad en platteland, maar in het algemeen kan men toch spre ken van een christelijk levensklimaat met een sterke verbondenheid aan de calvinistische traditie van het volk. Er is een sterk gemeenschapsbesef, de levensstijl is eenvoudig en belijnd, men heeft gevoel voor orde en respect voor gezag. Het treffendst is eigenlijk, dat men ervan kan uitgaan mensen te ont moeten, die zich willen laten gezeg gen door Gods Woord. Zulk een situ atie kenb Europa sinds lang niet meer. De vergelijking met Amerika is treffend. Ook de V.S. kennen een sterk gemeenschapsbesef en de doorsnee Amerikaan zal deze ge meenschap als vanzelfsprekend een christelijke noemen. Maar op de weg. waarop de vlag de lading steeds min der dekt. lijkt Amerika Zuid-Afrika ver vooruit te zijn. Toch loopt ook Zuid-Afrika het gevaar, dat men de traditionele gemeenschap tracht te bewaren voor de prijs van waarach tig christendom. Historisch De tegenstellingen tussen wat ik nu maar voor het gemak de Engelsen en de Boeren wil noemen, hebben een sterke verankering in de geschie denis. De Boeren hebber in de geschiedenis slechts één vijand ge kend: Engeland. Men kan echter sinds de uitroeping van de republiek in 1961 van een duidelijke toenade ring spreken. De Engelsen zijn naar hun aard niet geporteerd voor het straffe apart- heidsbeleid van de Boeren, zij geven de voorkeur aan compromis en im provisatie, maar dit betekent voor hun opvattingen toch niet meer dan graduele verschillen met het gevoer de beleid. De Boeren zijn vriendelijk, vastbe raden en nogal gesloten. Zij houden onwankelbaar vast aan hun stand punt, maar het genoegen dat de Ne derlander eraan beleeft om de degens erover te kruisen, kennen zij niet. „Moe nie seer maak nie." Het meest benieuwd is de reiziger natuurlijk naar de onderlinge ver houdingen, met name die tussen de blanken en de Bantoes. Spanningen of zelfs verborgen dreigingen in deze verhouding heb ik niet opgemerkt. Dat is niet zo onverklaarbaar. Men bemerkt al spoedig, dat zij in twee werelden leven, door elkaar heen maar wezenlijk langs elkaar heen, ie der met een eigen leefwijze en be langstelling. De aanraking van deze werelden heeft een zeer bepaald en ongedwongen karakter. Zij is het beste te vergelijken met de ontmoe ting van ouderen en kinderen. Wel verontrust het dat de Bantoes veel diefstallen plegen en dat er naar verhouding nogal veel moorden door hen gepleegd worden. Maar men mag dat niet met westerse maatstaven meten. Ook voor de Bantoe geldt nog overwegend, wat in de oudheid een standaardopvatting was, nl. dat het geen buiten de stam is ook buiten de wet is. Stamverband Ook dit herinnert aan oude cultu ren: De Bantoe voelt zich slechts op zijn gemak binnen een overzichte lijke en streng gehandhaafde orde en in het volgen van vaste leefregels. Zo leven zij in hun stamverband en zo verwachten zij dat de blanken het leven voor hen zullen inrichten. Ook al mag men veronderstellen dat een vrijer levensopvatting hun toe komstig deel zal zijn, voorlopig zal men daar niet op vooruit kunnen lo pen. Dit vooral is een zaak, die de vreemdeling moet gaan begrijpen op zijn reis door Zuid-Afrika. Hij legt zijn Europese maatstaven aan en is geneigd om de Bantoe op die wijze te behandelen, wellicht denkend aan de wijze waarop hij met negers in Pa rijs of New York omgaat. Maar de Bantoe is daarmee thans nog niet te vergelijken. Doen we het in de verhouding met hem eens een keer anders, dan weet hij daarmee, ook als het in zijn voordeel is. niet goed raad. Hij raakt ervan uit het lood. Geeft men een Bantoe een ca deautje dan moet dat met omzichtig heid gebeuren, want geven om niet is hem onbekend; de uitdrukking: Dank je wel, komt in zijn taal niet voor. Door intensieve bearbeiding is on geveer de helft van de Bantoes lid van een kerk of één van de vele secten geworden. Zelfs wanneer dit ernst is, betekent het niet dat heel de leefwij ze direct omgezet wordt Dat is trou wens nergens ooit het geval geweest Wel komt er in het leven dan iets op gang. maar dat gaat zeer lang zaam en voorlopig blijven de door de vroegere godsdienst bepaalde gebrui ken en opvattingen het leven be heersen. Vrolijk De Bantoe is vrolijk, goedlachs en zeer spraakzaam. Hij kan echter op raadselachtige wijze driftig en agres sief worden. Loopt men door de zie kenhuizen dan ziet men nogal eens de schrikwekkende gevolgen ervan, die zij overigens gelaten ondergaan. De Bantoe heeft nooit haast en hij geniet het meeste als hij in het zon netje ligt. Onder leiding werkt hij goed, maar als bijv. in de meubelfabriek in de Transkei de weinige blanke adviseurs enige dagen afwezig zijn. wordt er niet meer gewerkt. Men heeft dan de neiging hen lui te noemen. De naam van de lokasie by Potchefstroom is. zoals ik vernam, in het Nederlands, Zelfbouw, maar de inwoners noemen haar: Zit in rust. De interpretatie van luiheid is ech ter een typisch westerse. Ziet men de Bantoe dansen dan blijkt hij een on voorstelbare energie op te kunnen brengen. De Bantoe is niet „gemotiveerd" tot de arbeid, zoals een westerling dat is. Dit verschijnsel hangt ten nauwste samen met godsdienstige verschillen. Aan het christendom is een religieuze roeping tot arbeid in herent. die geheel de westerse cul tuur doortrokken heeft. In heidense godsdiensten in het verleden en he den ontbreekt deze roeping. Verschil Bij gelegenheid van een toespraak tot Bantoestudenten meende ik dat zo te moeten uitdrukken, dat het verschil tussen hen en mij niet was, dat zij zwart waren en ik blank, maar dat het verschil was, dat ik 2000 jaar christendom achter de rug had en zij niet. Ik heb de indruk dat daarmee het hart van het probleem getroffen is en zodoende ook van de oplossing Om dezelfde reden is het dunkt mij. dat de Bantoe het geven om niet. de barmhartigheid en de liefde niei kent. Geeft de baas hem zonder op gaaf van reden, een Rand meer, dan zal hij weglopen, omdat zijn inter pretatie is dat hij dat dan altijd had moeten hebben. Met dieren gaat hij voor ons besef zeer wreed om. Dat man en vrouw volgens onze maatstaven elkaar niet liefhebben geeft bij de vastgestelde gewoonten van het stamverband geen moeilijkheden, maar raakt de Bantoe daar los van. zoals het geval is met de dienstmeisjes, die achter de hui zen der blanken wonen, dan beginnen de sexuele verhoudingen voor ons besef hier en daar op prostitutie te lijken. De kinderen van diverse va ders gaan naar grootmoeder in het thuisland. Zijdelings met de genoemde reden verbonden is wellicht ook het feit, dat Voortrekkersmonument, Pretoria DOOR PROF. DR. IR. H. VAN RIESSEN Onrecht de Bantoe op school de grootste moeite heeft met abstracties, zoals die voor wiskunde en logica bijv. no dig zijn. Die vakken liggen hem niet Maar uit het hoofd leren kan hij beter dan wij. Hij heeft een geweldig geheugen. De overige indrukken van de reizi ger wil ik bewaren tot na de bespre king van het apartheidsbeleid. Beleid Inzake het probleem in Zuid-Afri ka van het samenleven van vele vol keren, die grote verschillen in cul tuurontwikkeling vertonen, bestaan in hoofdzaak twee standpunten, die elkaar uitsluiten. Ie. De integratie dezer volken op grond van de principiële gelijkheid van alle mensen. 2e De eigensoortige ontwikkeling op grond van de feitelijke apartheid en bedoelend de goede ontwikkeling der volken. Het eerste standpunt wordt over wegend buiten Zuid-Afrika ingeno men, het tweede, domineert in Zuid-Afrika, en voorzover het de Bantoes betreft tot welke ik mij op dit moment zal beperken vindt het bijna algemene instemming, ook. voorzover ik kon nagaan, onder de Bantoes zelf. Wat de grond voor de idee van integratie, de gelijkheid der mensen, betreft, moeten we bedenken, dat de zaak niet zo eenvoudig is als het woord doet vermoeden. Alle mensen zijn verschillend en de vraag is dus, in welk opzicht gelijkheid geëist wordt. De bijbel kent de gelijkheid der christenen in Christus, maar legt evenzeer nadruk op hun verschillen in kwaliteit en positie. Ongetwijfeld is vanuit het Evangelie de idee over wonnen, dat de mensen in hogere en lagere soorten verdeeld zijn en is langzamerhand een gelijkheid van al le mensen voor de wet gerealiseerd. Maar zelfs deze zal altijd betrekke lijk blijven, omdat sommigen een sterker bescherming door de wet be- Zou men de integratie dwingend invoeren dan zal men voor de Ban toes ontstamming en verlies van identiteit moeten vrezen, en erger nog moorddadige stammenstrijd en een chaotische toestand voor het ge hele land. Men kan dat t.o.v. de Ban toes zonder moeite een onrecht noe men. Maar dat geldt ook voor de blan ken. De integratie met een zo groot aantal Bantoes en mede op het terrein van de huwelijkssluiting zou spoedig tot de ontbinding van de beschaving en van het christelijk leven leiden. Op die wijze zou tevens de conditie voor de hulp aan de zover achterge bleven volken vervallen. Het apartheidsbeleid dat in Zuid-Afrika in praktijk wordt ge bracht is in formele zin de juridische vormgeving van de feitelijk optre dende apartheid. Het bedoelt de ei gensoortige ontwikkeling van de di verse volken in hun thuislanden. Op die wijze kan uitgegaan worden van het geordend leven in stamver band. Hulp aan de naaste, die deze hulp nodig heeft, kan zo meent men slechts op deze manier doeltreffend geschieden. Deze hulp ziet men als een christelijk geïnspireerde bijstand aan het ontwikkelingsproces dat op de duur zal moeten leiden tot cultu rele gelijkwaardigheid en politieke gelijkberechtigdheid voor de geïnte greerde volken. Bij vergelijking van beide stand punten zal men dunkt mij eerst recht doen, indien men de norm dezer standpunten, resp. de eis van gelijk heid der mensen en het gebod om de naaste uit liefde te helpen, in de beschouwing betrekt. Op de vraag, of deze laatste ach tergrond algemeen aanvaard is in Zuid-Afrika. zal ik nog ingaan. Maar reeds thans kan ik opmerken, dat ik niemand van de leidende figuren in de staat, de kerk en aan de universi teit over deze zaak sprak, die het apartheidsbeleid anders fundeerde dan ik hierboven deed. Eén van de leidende figuren uit de N.G. kerk zei mij reeds vlak na mijn aankomst, dat het apartheidsbeleid zou mislukken indien de blanken zich zouden laten leiden door de gedachte dat zij zich met de rug tegen de muur bevinden en dat zij zodoende met dit beleid hun bestaan in Zuid-Afrika verdedigen moesten. Als het bedoeld was om de Ban toes, die zoveel tekort komen, te hel pen in hun ontwikkeling, dan mocht men er zegen op verwachten. Het thema luidt dit keer „De vernieuwing van de kerk". Deze keuze houdt verband met het thema van de zojuist geëindigde assemblee van Uppsala. De drie hoofdsecties zullen zich bezig houden met de the ma's „vernieuwing in het geloof", „vernieuwing in het geestelijk ambt" cn „vernieuwing in eenheid". Er zijn over de gehele wereld on geveer vijftig miljoen anglicanen. Het feit, dat van de 27 miljoen gedoopte lcwlen van de Kerk van Engeland slechts drie miljoen meelevende gemeente leden zijn, wordt als een teken gezien, dat de invloed van de kerk in het moederland van de anglicaanse ge loofsgemeenschap afneemt. In ver schillende landen zijn de anglicanen dan ook betrokken in besprekingen over samengaan met andere kerken. HAMBURG Heli Schmidt, de fractieleider vay sociaal-democraten in de duitse Bondsdag, heeft er gewaarschuwd, de gemeente i in de war te brengen met i derne, discutabele theologie.^. „Lutherische Monatshefte" pf" ceerden een toespraak van de pi cus, die hij onlangs heeft gehol op de Hamburgse synode, waa Schmidt lid is. j Volgens Schmidt is er de lai tijd reden, om te onderzoeken ol eigenlijk toelaatbaar is. dat opz| lijk politieke ideologieën verlj worden in het gewaad van de th» gie en het ambt. Vooral het sprj over „theologie en revolutie" is gens Schmidt niet meer als eenjar ging, om de eigen politieke opval met Gods mantel te bekleden." Hij ontkende het recht van de niet, om te spreken over poli zaken, maar de kerk zal nauwkeurig moeten weten, haar grenzen liggen. hoeven dan anderen. Het is ook niet moeilijk, zich voor te stellen, dat in een bepaalde fase van de ontwikke ling, waarin feitelijk nog grote verschillen tussen de mensen bestaan, gelijkheid voor de wet een onrecht t.o.v. de zwakkeren kan bete kenen. De voorstanders van integratie in Zuid Afrika, gepaard aan de gelijk heid der mensen voor de wet, hebben te bedenken, dat zij dit eisen voor een unieke situatie, zodat geen enkele ze kerheid over de uitvoerbaarheid bestaat Ook is te overwegen, dat de Bantoewereld naar binnen toe bezien noch deze gelijkheid noch deze inte gratie kent. Voorzover het de Ban toes betreft is dit standpunt voorlo pig nog een fictie. r DU Minister Luns heeft op zijn bezoek aan Israël ook een tocht gema door het oude, vroeger Jordaanse, deel van Jeruzalem. H\j bezóchts- de plaatsen die alle toeristen er plegen te zien, zoals op de foto bov de Via Dolorosa. Zijn bezoek trok veel belangstelling en Arabier^ en Joden liepen uit om mr. Luns te zien. De minister gaf bij een bezoek aan een van de kerken aan de T Dolorosa blijk van een gedegen Bijbelkennis. Een pater laat hem e maquette zien van de oude stad. Na zijn wandeling door de oude stad verlaat minister Luns de westelif muur (rechts) samen met ambtenaren van het Israëlische ministei van buitenlandse zaken. j (Van onze kerkredactie) LONDEN Honderd jaar geleden, in oktober 1868. verscheen het blad van het Leger des Heils. Het was het maandblad „East London Evangelist". Dit blad bestaat* Het heette later „The Christian Mission Magazine" en kreeg in 1879 definitieve naam „The Salvationist". Dit eerste verschijnen van zijn eerste blad gaat het Leger des Heils vi| Thans heeft het Leger 127 bladen in alle delen van de wereld meth gezamenlijke oplaag van ongeveer twee miljoen exemplaren. De „Strijdkreet" in Nederland bestaat 81 jaar.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1968 | | pagina 2