MAMMOETWET
opent
nieuwe
wegen
Opstand dreigt tegen
Relatie
kerk en
staat
moet
anders
fiEESTEUJK LEVEN
Tsjechoslowaakse kerkelijke leiders
Leerling krijgt meer kans
gaven te ontplooien
Mennonieten moeten weer verhuizen
ZATERDAG 13 JULI 1968
dat
t C
dan
KVP
proc
'gen
iltiji
I
nig
if of
iepai
(Van onze onder wijsredactie)
ROTTERDAM Eindelijk, op 1 augustus,
is het dan zo ver. Dan ..treedt de Mammoetwet
in werking"
Nu heeft de aandachtige krantenlezer en
trouwens ook de man die zijn lijfblad wat non
chalant doorkijkt natuurlijk wel een indruk
van wat hem en vooral zijn kinderen te wachten
staat, maar hij zal nog wel eens willen zien hoe
al die nieuwe onderwij sty pen en vormen nu
precies in onderlinge relatie staan. Daarom geven
wij op deze pagina nog een keer de Mammoetwet
in vogelvlucht. Maar eerst nog een klein stukje
historie.
Mr. Cals, destijds minister van
onderwijs en wetenschappenkan
men de geestelijke vader van de
>rzc Wet op het voortgezet onderwijs
red< noemen.
Hij vertolkte de gevoelens van
3Ce onbehagen die overal in het on
derwijs leefden. De voornaamste
daarvan waren dat de onder
scheidene schooltypen eigenlijk
los ?iaast elkaar stonden.
'Cf
Het ulo bijvoorbeeld viel onder de
wet op het lager onderwijs en had
dus weinig of geen band met het
vhmo, dat toch een deel van de leer
lingen van dat ulo later moest verder
helpen. Maar een goede aansluiting
was er niet. Verder was de hbs, een
school naar de gedachte van zijn
stichter Thorbecke van een school
voor de hogere middenstand gewor
den tot een instituut dat gedeeltelijk
voor de handel of de leidinggevende
beroepen opleidde, maar tevens een
groot deel van zijn eindexamenkan
didaten naar de universiteit zag gaan.
GEEST
Het revolutionaire karakter van de
nieuwe wet steekt echter niet in de
«erste plaats in de organisatorische
vernieuwingen, maar in de geest die
er uit spreekt. Het kind moet cen
traal staan in het onderwijs, een
wijsheid die niemand ooit heeft dur
ven aanvallen, maar waarmee in de
praktijk nooit zoveel ernst is ge
maakt.
De nieuwe wet houdt daarentegen
bijzonder veel rekening met de leer
ling. Zij aanvaardt dat de over
gang naar het voortgezel onderwijs
voor de meeste leerlingen, en heus
niet "in de eerste plaats de lang niet
briljanten, grote moeilijkheden zal
bieden. Daarom heeft de wetgever de
keuze van het soort van onderwijs
een beetje uit handen van de wel
goedwilltnde. maar niet altijd goed-
wetende ouders gehaald en een
oriënterend jaar ingevoerd, het zoge
naamde brugjaar.
Tevens heeft ue wetgever van meet
af onderkend dat het .eren studeren
ie-nand ook niet zo maar komt aan
gewaaid, vandaar de studielessen.
A's straks de Mammoetwet volle
dig in werking is getreden zal de
richtingkeuze ook minder problemen
met zich brengen. Ook hierin tracht
de '.vet door het brugjaar verande
ring ie brengen. De wetgever heeft
namelijk de realiteit aanvaard van
de grote verschillen in intelligentie
en geaardheid van de ieerlir.gen.
KEUZE
Daarom maakt de wet differentia
tie mogelijk in de hogere leerjaren,
waardoor ieder de vakkenkeuze kan
maken die het meest met zijn capaci
teiten overeenkomt.
In het schema dat op deze pagina
is afgedrukt vindt men de gehele
Mammoetwet in een oogopslag. De
cijfers achter de schooltypen verwij-
een naar dat schema.
Bij 'het kleuteronderwijs (1) veran
dert voorlopig niets. Het lager onder
wijs gaat in de toekomst basisonder
wijs heten (2). Er staan vernieuwin
gen op stapel, maar voorshands ver
andert er niets. Het buitengewoon
onderwijs (3) is 'bestemd voor leerlin
gen die geestelijk of lichamelijk niet
in staat zijn om een school voor ge
woon onderwijs te volgen. Bovendien
werdt het onderwijs aan kinderen
wier ouders geen vaste woonplaats
hebben onder het buitengewoon ge
rangschikt.
vwo
Het voorbereidend wetenschappe
lijk onderwijs (vwo. 4) geeft een
voorbereiding voor het wetenschap
pelijk onderwijs, zoals dat gegeven
wordt aan universiteiten en ho
gescholen.
Dat vwo kan gevolgd worden aan:
Het gymnasium (5), in de hogere
leerjaren gesplitst in een afdeling A
en B, in het schema aangegeven na
het derde leerjaar.
Het atheneum (6), dat in de plaats
komt van de huidige hbs, in zoverre
deze een voorbereiding geeft vroor de
studie aan universiteit en hogeschool.
In de hogere leerjaren kent het athe
neum eveneens een afdeling A en B.
Het lyceum (7) met een onderbouw
van tenminste een jaar en een bo
venbouw van gymnasium en athe
neum.
De cursusduur van al deze
vwo-scholen is zes jaar. Het
hoger algemeen voortgezet on
derwijs, havo (8) wordt ge
geven aan scholen met een cursus
duur van vijf jaar. afdelingen van
athenea, lycea en scholen voor mavo.
Tenslotte zullen ook kweekscholen
havo-afdelingen krijgen. Ook de hui
dige mms zal in een havo-school
worden omgezet.
MAVO
Het mavo (9). middelbaar algemeen
voortgezet onderwijs, vervangt de te
genwoordige ulo-school. De nieuwe
wet kent twee typen mavo-scholen,
te weten een met een driejarige cur
sus, die opleidt voor eenvoudig mid
delbaar bèroepsonderwijs en waarbij
de leerling examen doet in slechts
vijf vakken, en een vierjarige ma
vo-school die het grootste deel van
de huidige mulo-mensen zal opvan
gen.
Zij moeten examen doen in zes
vakken, hebben r.a slager, toegang tot
het middelbaar beroepsonderwijs en
via een voorbereidend jaar tot
het hoger beroepsonderwijs. Boven
dien (en daar komt het principe van
de doorstroming weer om de hoek
kijken) kunnen zrj in de vierde klas
van het havo geplaatst worden.
LAVO
Voor het lager algemeen voortgezet
onderwijs, lavo (10 en 11) zijn twee
mogelijkheden. Het kan worden ge
geven zowel In het eerste of In het
eerste en tweede jaar van scholen
voor lager beroepsonderwijs (10) als
in afzonderlijke lavo-scholen met een
cursusduur van twee jaar (11).
Het wetenschappelijk onderwijs
fl2i in het schema volledigheidshalve
ingetekend, staat los van de Mam
moetwet, zoals ook te zien is.
HBO
Het hoger beroepsonderwijs hbo
13) bestrijkt een rijk geschakeerd
terrein. Het wordt onder meer gege
ven aan:
a. hogere technische scholen, waaron
der de hogere zeevaartscholen en de
hogere textielscholen.
b. opleidingen voor hoger huishoud-
en nijverheidsonderwijs zoals de
opleiding tot diëtiste.
c. hogere landbouwscholen.
d. scholen voor hoger mid-
denstandsonderwijs (onder meer de
hogere hoiclvakscholen).
e. scholen voor hoger economisch en
administratief onderwijs (heao-scho-
len), waaronder begrepen de school
tot opleiding van staffunctionarissen
voor het toerisme.
f. scholen voor opleiding van onder
wijzend personeel (dus b.v. de huidi
ge kweekschool).
g. scholen voor kunstonderwijs.
Het middelbaar beroepsonderwijs
(14) wordt o a. gegeven aan:
a. middelbare technische scholen (o.a.
de uts).
b. opleidingen voor middelbaar
huishoud- en nijverheidsonderwijs
(de ulno-opleidingen voor meisjes).
c. middelbare landbouwscholen.
d. scholen voor middelbaar mid-
denstandsonderwijs (middelbare de-
tailhandelsscholen).
e. scholen voor middelbaar econo
misch en administratief onderwijs
fmeao-scholen).
f. scholen voor middelbaar soci
aal-pedagogisch onderwijs (opleidin
gen tot o.m. arbeiasterapeut en sport
leider).
Het lager beroepsonderwijs (15)
wordt tenslotte gegeven aan:
a. lagere technische scholen.
b. scholen voor lager huishoud- en
nijverheidsonderwijs.
c. lagere landbouwscholen.
d. scholen voor lager mid-
denstandsonderwijs (in het bijzonder
scholen voor lager detailhandelson-
derwijs).
e scholen voor lager economisch en
administratief onderwijs, de lea-
o-scholen.
Schema van het onderwijsstelsel volgens de Wet op het voortgezet onderwijs
Tsjechische studenten trokken enkele weken
geleden de straat op, om te demonstreren
voor de staat Israël.
(Van onze kerkredactie)
Nu zoveel politieke hoofden in Tsje-
ehoslowakije gevallen zijn duikt de
vraag op of er spoedig ook geen kerke
lijke hoofden zullen duikelen. Naar het
Centraal Comité van de Wereldraad
van Kerken in Uppsala zijn nog de
oude en vertrouwde figuren gezonden.
Maar in verschillende kerken worden
al pogingen ondernomen om de syno
dale organen ingrijpend te gaan ver
nieuwen.
Reeds in maart verzocht het oecumenische
blad „Kostnycké Jiskry" (Vonken van
Constance) de christenen binnen de kerken
zich af te vragen wat er moet gebeuren. K.
J. Trojan, de schrijver, riep christenen op
om plaatselijk bijeen te komen en een actie
programma op te stellen.
DEMOCRATISERING
Zij moesten zich inzetten voor een voort
gaande democratisering van het gehele
openbare leven, voor wetten die voorkómen,
dat de macht in de toekomst weer in handen
van de weinigen komt, eisen, dat onrecht uit
de jaren van het Stalinistisch regime van
Novotny wordt ongedaan gemaakt, en pro
beren om zendtijd te krijgen voor de radio
en televisie.
Maar hij voorziet in dat artikel al dat
meer nodig zai zijn. „Ongetwijfeld zal het
dan noodzakelijk worden om de verhouding
tussen kerk en staat te herzien", schrijft hij.
En hij voegt er aan toe: „In de allereerste
plaats moeten we de wet van 1949 wijzigen
die het de staat mogelijk maakte om in te
grijpen in het kerkelijk leven, door de ge
meenten bepaalde predikanten op te dringen
en te laten kiezen in kerkelijke organen.
STAAT
In verschillende artikelen van de laatste
tijd is duidelijk geworden, dat de staat een
geweldige invloed had op de kerk. Dat was
in het westen natuurlijk wel bekend, maar
wordt nu Ln het openbaar geschreven in
Tsjechoslowaikije zelf.
In 1950 werd in opdracht van de regering
de Grieks-Katholieke Kerk die het gezag
van de paus van Rome eijtent verenigd
met de Russisch-Ortihodoxe Kerk. Meer dan
300.000 rooms-katholieken van oosterse sig
natuur werden ineens overgeheveld naar de
orthodoxie.
In Kosice. de hoofdstad van Qost-Slowa-
kije kwamen onlangs 135 priesters bijeen om
herstel van hun kerkelijke zelfstandigheid
voor te bereiden.
PROTEST
Maar de krachtigste woorden werden wel
gesproken door predikanten van de Slo
waakse Lutherse Kerk. Zij kregen niet de
kans om te schrijven in hun eigen kerkblad,
omdat hun kerk nog geheel in handen is van
discipelen van Novotny. Zij konden zich
edhter wel uiten in het blad „Kulturny Zi-
vot" (cultureel leven).
Zij schrijven eind mei: „De huidige leiders
van de Slowaakse Lutherse Kerk zijn ons
opgedrongen door de Communistische Partij,
nadat de oorspronkelijke leiders waren afge
zet. Het ziet er naar uit. dat zij hardnekkig
hun functies willen vasthouden, hoewel de
meerderheid van de lutherse ambtsdragers
en leden wil dat ze aftreden."
„Toch werden de democratische principes
enigszins gehandhaafd. De gemeenten moch
ten hun predikanten en de synodes hun mo-
deramen kiezen, maar voor iedere functie
werd maar één kandidaat gesteld. Besloot
een gemeente of synode die kandidaat af te
wijzen dan werd van hogerhand iemand be
noemd."
CEVANCENIS
De woorden van de protesterende predi
kanten liegen er niet om: „De kerk heeft
sinds 1950 eigenlijk in een gevangenis op
gesloten gezeten. Dit stempel drukte ook op
de kerkelijke pers... daarin was alleen een
sfeer van gevangenschap en van censuur te
bespeuren. En dat is nog steeds zo."
Er wordt nu gesproken over de rehabilita
tie van de kerken, zo zeggen zij, maar dan
zullen we niet alleen moeten spreken over
de predikanten die onschuldig in de gevan
genis geworpen werden, maar ook wat moe
ten doen aan de kerkelijke leiders die ons
zijn opgedrongen. In wezen zijn alle verkie
zingen sedert 1950 ongeldig en zij zullen
herzien moeten worden.
VERKIEZINGEN
Nieuwe verkiezingen in die kerken houden
Op
deze foto (genomen in Kar.
lovy
'urv, het oude Karlsbad) lijkt
coëxistentie tussen Karl Marx en de
kerlc
gemakkelijk. In werkelijkheid
staan
de kerken in Tsjcchoslowakije
deze
maanden voor een moeilijke
taak.
om opnieuw hun plaats te he
palen
in een drastisch veranderde.
maar toch marxistisch gebleven
samenleving.
in dat een totaal nieuwe leiding gekozen zal
worden. De vraag die in het westen gesteld
wordt is of de situatie binnen deze kerk
slechter was dan in andere, of dat spoedig
ook vanuit andere kerken dergelijke stem
men zullen opgaan.
Dat betekent dat internationale organen
als de Wereldraad van Kerken er rekening
mee moeten houden, dat over een jaar wel
eens heel andere mensar». de Tsjechoslo
waakse kerken zullen gaan vertegenwoordi
gen.
De huidige Tsjechoslowaakse leiders heb
ben voorai een grote invloed ln de Praagse
vredesconferentie. Zal dat inhouden dat ook
daar een aflossing van de wacht komt? Dat
kan ook in die internationale kerkelijke be
weging heel wat veranderingen brengen.
OP VLUCHT VOOR MODERNE WERELD
,éczi i7iu
,9o
MEXICO CITY Voor
enkele honderden mennonie
ten, die tot nu toe als boeren
in Mexico leefden, is de aan
raking met de moderne be
schaving zo ondraaglijk ge
worden, dat zij vluchten
naar Bolivia en Brits-Hondu-
ras, om daar een nieuw leven
te beginnen.
De opmars van radio en televisie
heeft vijtienhonderd tot voor
kort in Mexico wonende men
nonieten al genoodzaakt, zich
terug te trekken in de
bergstreken van Bolivia of de
oerwouden van Brits-Hondu-
ras.
levensstijl, die huns inziens on
verenigbaar is met hun doperse
levensbeschouwing.
Meer groepen bereiden zich er op
voor, de bloeiende landbouw
kolonies in Mexico op te geven,
die een halve eeuw eilanden
zijn geweest van de sobere le
vensstijl van het volk van
Menno Simons.
Omdat vele van de veertigdui
zend mennonieten van Mexico
in de staat Chihuahua wonen,
die aan Texas grenst, voelen
zij zich vooral gestoord door de
infiltratie van de Amerikaanse
Tijdens de Eerste Wereldoorlog
vluchtten zij uit Canada, om de
militaire dienst te ontgaan.
Omdat zij uitstekende boerpn
zijn en een belangrijke bijdra
ge aan de agrarische ontwikke
ling van Mexico leveren, stond
de regering hun toe, praktisch
Levensstijl niet gestoord door de moderne
samenleving, in hun kolonies te
leven.
Predikers
De laatste jaren is de invloed
van de buitenwereld op hun
kolonies echter steeds sterker
geworden. Tot de vlucht van
veel mennonieten uit Mexico
heeft ook de komst van me
nisten-predikers uit Canada
bijgedragen. Zij keurden niet
alleen het gebruik van auto's,
bioscoopbezoek, televisie en
het contact met de samenleving
buiten de kolonies goed, maar
stimuleerden deze dingen zelfs.
De mennonieten, die nog steeds
een plat-Duits dialect spreken,
hebben een lange traditie van
landverhuizen, om de dingen te
ontgaan, die zij houden voor de
gruwelen van de moderne
beschaving. Hun zwerftocht
begon reeds in de zestiende
eeuw uit Duitsland en Neder
land en leidde hen via Pruisen
naar Rusland Canada, de Ver
enigde Staten en Mexico.
