TEKORT
REMT
AAN BEWAKERS
VERNIEUWING
bij
Gundula
stralende zang
KUNSTVLEES1
IIN TREK BIJ
CONSUMENT
Vorstin opende nieuwe
DAF-fabriek in Born
Uitkering
ontslag
T weede Ailey-programma
toont koersverandering
DE DAM, historie van een plein
Gevangenen studeren op rijkskosten
Lezen: bijna elke dag een boek
Vrouw overvallen
door indringer
me
geproefd heeft
Feestdag in Limburg
BALLET IN HOLLAND FESTIVAL
VAT RIJNWIJN VOOR
ALLE PREDIKANTEN
VRIJDAG 28 JUNI 1968
(Van onze speciale verslaggever)
DEN HAAG Uit huizen van bewaring, gevangenissen en rijks-
asielen ontvluchtten in 1966 22 gedetineerden. In 1965 was dit cijfer
14. Op één na konden alle ontvluchte gevangenen weer worden
aangehouden.
De gestichtsarbeid bestaat voor on
geveer 40 procent uit huis- en
plantsoendiensten. Van de overige 60
procent is ruim de helft vakarbeid en
werk waarvoor een grote mate van
inzicht wordt verlangd,
de bouw van een centraal huis van
Een en ander is te lezen in het
ruim 100 bladzijden tellende verslag
over het Nederlandse gevangeniswe
zen in de jaren 1965 en 1966, dat door
het ministerie van justitie is uitge
bracht.
Werden er in 1965 23 pogingen tot
ontvluchting verhinderd, in 1966 wa
ren het er 36. Hiierbij waren respectie
velijk 39 en 38 gedetineerden betrok-
Het totaal aantal Nederlanders, dat
op 1 januari 1965 in gevangenissen,
asielen en huizen van bewaring ver
bleef, was 3.902 (3.814 mannen en 88
vrouwen). 1.445 mannen en 36 vrou
wen werden op dat tijdstip in pre
ventieve hechtenis gehouden.
Van de criminele gedetineerden
waren er 40 veroordeeld tot hechte
nis. 1.559 tot gevangenisstraf en 54
tot Rijkswerkinrichting. Het aantal
ter beschikking van de regermg
gestelde psychopaten bedroeg 734.
Ondanks geboekte successen bij de
werving zal het personeelsprobleem
nog wel geruime tijd tot de kernpro
blemen van het gevangeniswezen be
horen. Vooral bij de bewaking m het
westen van het land zijn veel vacatu
res. Het landelijk percentage onver
vulde plaatsen beliep 8 procent.
Voor de gewenste ontwikkeling
vormen de belangrijke tekorten bij
de verpleging een ernstige belemme-
I ring. Eind 1966 waren er m totaal
3.107 personeelsleden in dienst (vaca
tures: 272).
Vernieuwing
De opzet van de personeelsformatie
der bewaking in een aantal gestich
ten wordt zodanig gewijzigd dat de
taak van de huidige bewaarder wordt
«esplitst in twee verschillende func
ties namelijk die van bewaarder m
1 de eigenlijke zin van het woord en
die van groepsleider, belast met de
bejegening van de gedetineerde. Deze
vernieuwing wordt eerst in de gevan
genissen voor jeugdigen doorgevoerd.
In de verslagperiode is er naar
gestreefd de negatieve werking van
de vrijheidsstraf verder terug te
dringen. Sterk heeft de gedachte
voorgestaan dat in de vrijheidsbene
ming het strafelement behoort te lig
gen. Verdere toevoeging van leed
dient te worden vermeden.
Het onderwijs in hoofdzaak in
haal- en algemeen vormend onder
wijs heeft in toenemende mate de
aandacht. Individuele zelfstudie
wordt zoveel mogelijk bevorderd.
Ongeveer 150 gedetineerden studeren
jaarlijks op kosten van het Rijk.
Met de openbare bibliotheken
bestaat een groeiend samenspel. Ge
detineerden in een gemiddeld huis
van bewaring lezen 25.000 tot 30.000
boeken per jaar. of wel 5 boeken per
persoon per jaar.
Gestichtsarbeid
De arbeidsmogelijkheden worden
gekenmerkt door een voortgaande
modernisering van alle vormen van
werk. In 1965 werd voor 381.538 en in
1966 voor 329.408 gulden aan machi
nes en transportmiddelen ten behoe
ve van de bedrijven aangeschaft. De
laatste waren doorlopend van werk
voorzien. Het gefactureerde bedrag
kwam op een jaargemiddelde van
bijna 5 miljoen gulden.
AMSTERDAM Een 68-jarige al
leenwonende vrouw heeft gisteren
nacht na een vechtpartij met een
indringer urenlang bewusteloos in
haar benedenwoning in de Amster
damse Vondelstraat gelegen. Zij werd
ernstig aan het gezicht gewond en
moest met o.a. een dubbele kaakfrac-
tuur in het Wilhelminagasthuis wor
den opgenomen.
De vrouw werd tegen middernacht
gewekt door het blaffen van haar
hond. Toen zij een onderzoek instelde
werd zij in het souterrain plotseling
van achter aangegrepen door een ca.
25-jarige jongeman. Ondanks haar
heftig verweer kon de aanvaller haar
makkelijk de baas. Hij sleepte zijn
slachtoffer naar een divan in een
achterkamer, waar zij het bewustzijn
verloor. Tegen zes uur gisterochtend
kwam zij weer bij kennis, waarna zij
een buurvrouw waarschuwde, die de
politie inlichtte.
De aanvaller kwam binnen door
het raampje van de in het souterrain
gelegen keuken. Voor zover kan wor
den nagegaan wordt er niets vermist.
(Van onze haagse redactie)
DEN HAAG TVP, het le
vensmiddel van hoge voedingswaar
de, dat vlees kan vervangen in
verschillende gerechten, slaat aan bij
de consument.
Volgens de heer J. L. Nederlof, di
recteur van de United Food Group
N.V., die het produkt in ons land een
half jaar geleden in de handel heeft
gebracht, reageerde het publiek posi
tief op TVP, dat in ham- en ba-
consmaak verkrijgbaar is.
De maand februari gaf een grote
verkoop te zien in de 35 supermarkts
van Vroom en Dreesmann, waar het
produkt gelanceerd werd. De ver
wachtingen zijn met vijftig pet. over
troffen.
In de loop van de eerste week van
juli wordt TVP in de open verkoop
gebracht bij zevenhonderd waren
huisfilialen en een grootwinkelbe
drijf. Gemiddeld worden 110-140 pak
jes TVP (dat gelijk staat aan de voe
dingswaarde en de hoeveelheid van
800 gram vlees) per week in elke
supermarkt verkocht.
United Food heeft aanvragen bin
nengekregen van een aantal bejaar
dentehuizen en ziekenhuizen, die het
levensmiddel willen gaan gebruiken.
Verschillende artsen schrijven TVP
voor voor dieethouders.
De Nederlandse slagers willen het
produkt ook gaan verkopen. Het is
belangrijk goedkoper dan vlees. Bij
het ministerie van economische za
ken is een verzoek ingediend.
Een derde TVP-smaak, Rundvlees,
is in ontwikkeling. Deze smaak zal in
grotere stukjes worden vervaardigd,
evenals de bestaande bacon- en
hamsmaak.
LONDEN Bij tussenverkiezingen
in Lancashire hebben de conservatie
ven een Lagerhuiszetel veroverd op
Labour. De conservatieve kandidaat
kreeg ruim 3500 stemmen meer dan
zijn socialistische rivaal. In 1966
won de Labourkandidaat met een
meerderheid van ruim 4.500 stem
men.
weet niet wie de beste bessenjenever maokt
TELEURSTELLEND PROGRAMMA
AMSTERDAM Het pro
gramma dat gisteravond door
het Concertgebouworkest in Am
sterdam ten gehore werd ge
bracht, bezat nauwelijks festival-
allure. Composities als de Suite
uit de Water Music van Handel.
De Vier letzte Lieder van
Strauss en de eerste symfonie
van Mahler lenen zich bij uitstek
voor een doorsnee seizoen-con
cert. Bü een festival verwacht
men meer spectaculairs, zoals
bijv. de Schönberg-Berg-Webern
cyclus van het Residentie Orkest.
Bernard Haitink bracht met het
Concertgebouworkest in de afgelopen
maanden de 2e, 4e en 9e symfonie
van Mahler en in het komende sei
zoen staan de le en 6e symfonie op
het programma. Daarmede zet Hai
tink een lange traditie voort. Immers,
reeds in 1903 dirigeerde Willem Men
gelberg de 3e symfonie van deze even
bewonderde als verguisde toondich
ter. De Mahlerverering in ons land
Rapport NW:
UTRECHT Bij collectieve ont
slagen, dat wil zeggen bij alle ontsla
gen binnen een termijn van een
maand waarbij 25 of meer mensen
zijn betrokken, moet het Gewestelijk
arbeidsbureau zes weken voor de
onlslagaanzegingen worden gewaar
schuwd.
Dit is een va nde voorstelen van
het rapport Gedrag bij ontslag, dat
het Wetenschappelijk en scholings
instituut van het Nederlands verbond
van vakverenigingen vandaag heeft
uitgebracht.
Het instituut suggereert de onder
neming een geleidelijke schadeloos
stelling te laten verlenen aan allen
die ontslagen worden om buiten hen
liggende redenen.
De hoogte van de schadeloosstel
ling zou moeten toenemen naar ge
lang de betrokkene meer dienstjaren
heft, bijvoorbeeld van een half
maandloon bij drie dienstjaren tot
25 maanden bij veertig jaren.
STOCKHOLM In de zomer zal
op vrijwel alle Zweedse autowegen
een maximumsnelheid van 90 km
per uur gelden. De regering is hier
toe overgegaan na een sterke stij
ging van het aantal dodelijke ver
keersongelukken gedurende de laat
ste weken. Slechts op enkele auto
wegen mag nog 130 km per uur
worden gereden.
(Van onze redacteur automobilisme)
BORN De produktieband van
van de nieuwe DAF-fabriek in
het Limburgse Born draait
sinds gistermiddag officieel.
Door het overhalen van een „pien
ter pookje", waarmee het eenvoudige
bedieningsmechanisme van de Vario-
matic wordt bedoeld, zette koningin
Juliana de (stilgelegde) persen van
het gigantische bedrijf in werking.
De vorstin, die een werkbezoek aan
Noord-Limburg had gebracht, kreeg
na een rondgang door de fabriek het
eerste gerede produkt aangeboden.
Het was een DAF 44 stationcar, die
ze onmiddellijk overdroeg aan de
Kring Limburg van het Neder-
landsche Roode Kruis. Als voorwaar
de stelde ze echter dat ze er als pas
sagier even in mocht rijden. Dit ge
beurde dan ook prompt middels een
ererondje, waar het uitgebreide
feestprogramma niet in had voorzien.
Overtroffen
Terwijl overal in de omtrek de na
tionale driekleur wapperde, stak de
minister van economische zaken, mr.
L. de Block, een rede af. Voor een
groot aantal genodigden en het vol
tallige personeel van de Limburgse
vestiging van DAF bracht de be
windsman naar voren dat de geleide
lijke opbouw van de automobielfa
briek de indertijd opgestelde plannen
had overtroffen.
Eind 1967 zouden er circa 500
personen werkzaam zijn, eind 1968
ongeveer 1500. Dit aantal, dat in de
toekomst tot 6.000 man zal worden
opgevoerd, was nu reeds bereikt. Ook
wat de produktie betreft, was men
een half jaar voor op de prognose.
Dr. Rottier, president-directeur van
de Staatsmijnen, welke nauw bij de
financiering van het nieuwe bedrijf
zijn betrokken de investeringen
bedragen thans 120 miljoen gulden
en zullen na verloop van tijd tot 190
miljoen worden opgevoerd gaf
aan waarom het DAF-project voor
keur had gehad bij de economische
herstructurering van Zuid-Limburg
in verband met de sluiting der mij
nen.
In de eerste plaats, zo zei hij, om
dat de Van Doorne's plannenmakers
van formaat zijn. Als zij iets onder
nemen, doen zij 't goed. Hun projec
ten zitten, industrieel gezien, perfekt
in elkaar, terwijl het tempo van rea
lisatie zeer hoog is.
Een tweede beweegreden was wel
dat het werk in de automobielin
dustrie de mijnwerkers aanspreekt.
Ook elders had de praktijk bewezen
dat deze arbeid hen goed ligt.
Tevens was DAF in staat een om
vangrijke industrie naar Limburg te
brengen, welke een vrij grote perso
neelsbehoefte had.
Tempo
De heer W.A.V. van Doorne, presi
dent van de Raad van Bestuur, gaf
met enkele cijfers het tempo aan,
waarmee de DAF-fabriek in Born uit
de grond was gestampt.
Nadat op 13 juli 1966 de eerste paal
in de grond geslagen was, kon pre
cies een jaar later met de produktie
worden gestart. Thans waren in het
bedrijf bijna 1500 man werkzaam,
terwijl er al 32.000 personenwagens
van de band gelopen waren (DAF
produceert momenteel 65.000 perso
nenauto's per jaar en hoopt hier in
1969 100.000 van te maken).
De ziel van de Nederlandse auto
mobielindustrie, dr. H. J. van Doorne,
die sinds het vorig jaar presi
dent-commissaris is van DAF, roem
de zijn nieuwe personeel, dat voor 't
grootste deel uit ex-mijnwerkers
bestaat.
Beroepseer
„Wat mij in Limburg zo getroffen
heeft", verklaarde hij, „is dat de
Julia Foster, de Britse actrice
die een van de hoofdrollen speelt
in de verfilmde musical ,Malf a
Sixpence" zal volgende week
naar Nederland komen ter ge
legenheid van de première van
deze film in ons land.
KEULEN De gewezen sergeant
van de Gestapo Kurt Wiese (53) is in
Keulen tot levenslang veroordeeld
wegens het doden van joden in het
getto van het Poolse Grodno.
ROME Zes mannen zijn in Ro
me aangehouden wegens handel in
verdovende middelen. Grote hoeveel
heden morfine en .codeïne werden op
het plein van de Paulus-basiliek ver
handeld.
mijnwerker zo gehecht is aan z'n werk
en een grote mate van beroepseer
bezit. Dit is zeer zeker mede te dan
ken aan de sociale begeleiding, die de
mijnen en de vakbonden de werkne
mers altijd hebben gegeven. Ik hoop
van harte dat deze trouwe medewer
kers evenveel belangstelling krijgen
voor hun nieuwe werkkring, en
straks ook trots zullen zijn op de
functies, die ze hier vervullen".
DEN HAAG Het tweede Hol
land-Festivalprogramma, waarmee
The Alvin Ailey American Dance
Theatre woensdagavond in Eindho
ven en donderdagavond in de Ko
ninklijke Schouwburg in Den Haag
verscheen, toonde evenals het eerste
programma van dit ensemble duide
lijk het sedert verleden jaar veran
derde karakter.
Had het eerste programma van Al-
vin Ailey The Black District als we
reldpremière en Journey van Joyce
Trisier en Icarus van Lucas Hoving
als Europese premières, het tweede
programma bood Credo van John
Fealy en Metallics van Paul Sana-
sardo als premières.
De avond zette al dadelijk goed in
met het in hoge mate dynamische
Congo Tango Palace van Talley Beat-
ty op muziek van Miles Davis. Uiterst
ritmisch met grote spanning en een
pittige vaart.
Credo van Jogn Fealy heeft muziek
van Strawinsky als begeleiding. Het
is een adagio met duidelijke Gra-
ham-motieven en het heeft, evenals
het daarop volgende Metallics, niets
meer van doen met de „culturele er
fenis van de Amerikaanse neger", zo
als Alvin Ailey verleden jaar het
werk van zijn ensemble aanduidde.
Credo is een solo, gedanst door
Freddy Romero, een adagio, dat ei
genlijk niet helemaal volledig uit de
verf kwam. Choreografisch is het
niet overal even sterk.
Beter beviel Metallics, een muziek
ballet van Paul Sanasardo met een
fragment van Evolutions van Henk
Badings als muzikale begeleiding. In
deze muziek speelt het slagwerk een
grote rol en Sanasardo heeft daarin
zijn inspiratie voor de prachtige dans
van Consuelo Atlas gevonden.
De klanken van de muziek gaan
helemaal in de dans meedoen, tot
zelfs het uit metalen staven bestaan
de decor niet alleen meespeelt maar
ook meeklinkt.
Het duo Dudley Williams en Alma
Robinson geven een achtergrond, een
weerklank van de dans van Consuelo
Atlas.
In de oosters aandoende choreogra
fie zijn motieven van Tetley.
Ook Metallicstoont duidelijk de
koersverandering van Alvin Ailey,
die in alle opzichten een verrijking
betekent.
Donderdag 4 juli komt Alvin Ailey
wederom in Den Haag.
HANS W. LEDEBOER
was zo groot, dat men in 1920 zelfs
een Mahlerfeest organiseerde.
Bij de voortzetting van deze tradi
tie teert Haitink niet op oude roem.
Hij benadert Mahler met eigen
persoonlijkheid, nuchter en door
dacht. Hij zweept de spanningen niet
op, overtrekt de dramatiek niet, de
„wanhoop der mensheid" zoals Mah
ler wilde weergeven is niet hart
verscheurend, de romantiek wordt
ontdaan van sentiment. Dit alles is
bij de 9e symfonie uiteraard meer
van toepassing dan bij de symfo
nische eersteling, doch de 28e jarige
Mahler was in 1888 reeds een compo
nist die spanningen wist op te roe
pen. Zo is de finale van een heftige
bewogenheid tot aan het majestueuze
D-majeur slot-accoord. Het meest
imponerende onderdeel van deze
symfonie is het derde deel vol schril
le vrolijkheid, ironisch en macaber.
De interpretatie was imponerend,
voortreffelijk afgewerkt en geïnspi
reerd. Afgezien van de waardering:
voor de weergave lijkt 't ons in een
festival echter onjuist een werk te
presenteren, dat voor het wintersei
zoen op het repertoire staat.
Over de opmaat van het concert,
de suite uit de „Water Music" van
Handel valt weinig goeds te melden.
Niet alleen was Haitink's visie zwaar
en weinig transparant, doch de bla
zers lieten 't somtijds afweten. Ook
hier weinig of geen festival-sfeer,
Handel blijkt voor Nederlandse diri
genten steeds weer een moeilijke op
gave.
De Oostenrijkse sopraan Gundula
Janowitz kan men rekenen tot
de topzangeressen van het ogen
blik. Niet alleen als opera-zangeres,
doch ook als liederen- en oratorium-
vertolkster heeft zij grote naam ge
maakt.
Gisteravond zong zij de vier Letzte
Lieder die Richard Strauss in 1948
schreef. Geen geestesproduct van die
tijd, doch een terugblik naar pure
romantiek. Strauss heeft deze liede
ren instrumentaal gedacht en in deze
geest heeft Gundula Janowitz gezoh-
gen.
Naast haar uiterlijke schoonheid is
't de pracht van haar stralende stem
die haar optreden tot een belevenis
maakt Bezit de lagere ligging wat
minder spanning en draagkracht de
middenstem is rijk aan klank en de
hoogte is van een schitterende
pracht waarmede zij wonderschone
tonen voortbrengt.
Gendula Janowitz legde vooral de
nadruk op de tederheid, waardoor
het derde lied „Beim Schlafengehen"
adembenemend schoon klonk. Zij
kreeg van Bernard Haitink en het
Concertgebouworkest een prachtige
begeleiding met een perfecte solo van
Herman Krebbers. Het publiek toon
de zich opgetogen.
ADR. HAGER.
(Van een onzer redacteuren)
Voor Amsterdam was het die 29ste juli 1655 een grote dag. Het nieuwe
stadhuis werd in gebruik genomen en dat ging gepaard met tal van
feestelijkheden.
's Morgens om half acht was er een dienst in de Nieuwe Kerk. waarin
dominee Melchior Johannes voorging. Hij baseerde zijn preek op een tekst
waarin verhaald wordt hoe koning David, door zjjn zoon Absalom ver
volgd, terugkeert in Jeruzalem en er de tempel inwijdt.
Na de kerkdienst trok een plechtige stoet van het Prinsenhof, waar
burgemeesters en vroedschap de afgelopen drie jaar waren bijeengekomen
naar het nieuwe stadhuis op de Dam.
De stoet werd geopend door de
ruiterwacht met ontbloot hoofd en
uitgerust met hellebaarden. De
wacht werd gevolgd door de roede-
dragende stadsbode, eveneens met
ongedekt hoofd, als derde in de rij
volgde de schout met zijn dienders,
van wie de voorste de roede van
justitie droeg. Hierna kwamen de
belangrijkste personen....
In de loop van de dag kwamen de
Amsterdamse predikanten en de ou
derlingen de burgemeesters met hun
nieuwe stadhuis gelukwensen. De
dominees kregen allen namens het
stadsbestuur een vat uitstekende
rijnwijn thuisgestuurd.
De dichter Constantijn Huygens
maakte een nog altijd zeer leesbaar
gedicht naar aanleiding van de in
wijding van het stadhuis, 's Avonds
om negen uur waren de feestelijk
heden afgelopen en lagen stadhuis
en Dam verlaten. Allen waren vol
gens een tijdgenoot „zeer vrolijk en
zoet geweest".
KALEIDOSKOOP
Het verhaal is ontleend aan het
rijk geïllustreerde boek De Dam, de
geschiedenis van een plein (uitgave
A. Oosthoek, Utrecht), geschreven
door D. H. Couvée, die is verbonden
aan het Rijksmuseum en daar is be
last met het beheer en de herinrich
ting van de afdeling Nederlandse
geschiedenis.
Het boek is een kaleidoscoop van
het afwisselende leven dat zich op
de Dam „het plein van Neder
land". zegt de schrijver heeft af
gespeeld en nog afspeelt. „Als er
iets te doen is in Amsterdam, dan is
er iets te doen op de Dam. Dat is nu
zo en dat is altijd zo geweest. Welke
heer de stad ook kende, zijn feesten
en plechtigheden vonden hun mid
del- en hoogtepunten op de Dam.
Feestelijke intochten hadden altijd
hetzelfde einddoel: de Dam. Als er
rampen dreigden of onrust door de
stad sloeg, dan vonden en vinden de
Amsterdammers elkaar op de Dam.
De Dam is de temperatuurmeter van
de stad...."
VEELBEWOGEN
De Dam heeft een veelbewogen
geschiedenis moeten doormaken, al
vorens dit plein was wat het nu is.
Couvée vertelt daarover boeiend. Hij
vertelt over de markten, het stad
huis, de wisselbank, de waag, de
winkels en de veelsoortige gebeurte
nissen als daar zijn intochten, rede
rijkersfeesten, relletjes, oproer, ker
missen.
Hij vertelt over Naatje, het monu
ment dat de herinnering moest le
vendig houden aan de strijd tegen
de Belgen. De vereniging „Het Me
talen Kruis", opgericht in 1853 en
vergaarbak van Belgenvreters en
behoudenden, bracht de gelden bij
een. Van den beginne af heeft er
grote tegenstand bestaan tegen dat
overbodige monument van rancune
en revanche..."
Tenslotte komt hij tot de con
clusie: „De cosmopolitische zeven-
tiende-eeuwse Amsterdammer
schiep de Dam, de kleinburgerlijke
nazaat van de negentiende en vroe
ge twintigstige eeuw brak hem af.
Koopmanshuizen werden vervangen
door sociëteiten en winkelmagazij
nen, die door gebrek aan een eigen
Amsterdamse stijl waren geïnspi
reerd op Parijse voorbeelden.»."
STEENTJES
Couvée heeft aan het schrijven
van het boek een uitvoerige studie
laten voorafgaan. Het gevolg is, dat
hij zijn werk kon verluchten met tal
van charmante verhalen. Zo met hei
verhaal van de „kleine steentjes"
voor het paleis.
„Het was niet toegestaan die klei
ne steentjes te betreden. Het absolu
te verbod dateerde uit de tijd van
koning Lodewijk Napoleon. De aan
leiding tot het verbod zou zijn ge
weest een vondeling, die door een
Amsterdamse was achtergelaten In
een schildwachthuisje voor het pa
leis.
Toen uitlekte, dat de koning zich
het lot van het kindje had aange
trokken, zouden schier dagelijks ba
by's in de huisjes der schildwachten
zijn neergelegd. Het verbod de
steentjes te bétreden moest dit eu
vel tegengaan. Het verbod is jaren
lang vrij rigoureus gehandhaafd
Herhaaldelijk is in de Amsterdamse
gemeenteraad op de afschaffing van
het verbod aangedrongen. Het zou
tenslotte uiteindelijk tot 1940 duren
eer het zo ver was."
(81 blz. 12.50).
