Met een kotter maar nieuw VADER RAIFFEISEN GAF DE ARMEN TOEKOMST NS plaatsen order in Duitsland □Dupli-kaact „Misvormingen bij baby's door softenon zijn niet te bewijzen" Herdenking geboortedag IEUWE LEIDSE COURANT WOENSDAG 29 MEI 1968 Een mannengemeenschap op een kotter, varend over de Waddenzee. Het z|jn sportvissers, die een fascine rend „stekkie" hebben ontdekt, waar over ze zelfs niet hebben durven dromen. Op deze pagina vertelt Onno Rettsma hoe het op zo'n kotter toe gaat, waar de sociale afstanden zijn opgegaan in de nevelen. Sportvissen op de Wadden ft Sociale afstanden vallen weg rET gulzig speurend oog van de Nederlandse sportvissers is op een nieuw „stekkie" gevallen. Dus gieren daar de lijnen van de werpmolens en laten de met lood verzwaarde vislijnen het zilte water met een korte plons opspat ten. De chirurg en de vuilnisman ontwarren daar in broederlijke saamho righeid hun door elkaar geraakte snoeren. Sociale afstanden? Ze zijn net zo ver weg gevallen als de grijze lijn van de Friese kust aan de ene kant en de blonde contouren van de Waddeneilanden aan de andere zijde. Alle zorgen zijn weggewaaid. Er is nog slechts één vraag: zullen ze toehappen? Het nieuwe „stekkie" van de sportvissers is de grijs-kruivende Waddenzee, dat vreemde gebied dat zo uit het scheppingsverhaal kon zijn weg gewandeld: er is nog nauwelijks een scheidings lijn aan te brengen tussen land en water, tussen schorren en slenken. Waar de wadlopers hun voeten uit het zuigende slik trokken, maken enkele uren daarna, wanneer de eb door de vloed is vervangen, sportvissers op dezelfde plaats verbetert jacht op makreel, bot, geep schar, zeeforel, zalm, harder, congeraal, tong en wat zich nog meer onder het grauwe water oppervlak verbergt, tot de kleine grondhaai toe. Anarchie TTET is opmerkelijk dat de anarchis- tische tendenzen in het Paryse studentenverzet zwakker worden naarmate de kans op verwezenlijking van hun eisen groter wordt. Enerzijds ziet men een streven naar bevestiging van het verworvene. An derzijds weet een kleine groep nog demonstraties te organiseren, die voortzetting van de strijd beogen. Dat anarchisme in een bepaalde ont- wikkeling maar een voorbijgaand verschijnsel kan zijn hoe destruc tief het ook kan werken is gevolg van innerlijke tegenstrijdigheid. Om zich te handhaven moet het zich organiseren. Maar op het moment dat het georganiseerd is houdt het op, anarchisme te zyn. Wordt het niet georganiseerd, dan heeft het ook geen bestaan. In een aan anarchie gewijd artikel zegt Time. dat de Parijse studenten tussen deze twee tegenstrijdigheden gevangen zitten, ondanks hun uiter lijk vertoon van eenheid en eensge zindheid. De vrijheid, die de studenten verlan gen, vinden zij niet in omverwerping van de maatschappelijke orde, waar tegen zij zich keren, maar in hervor ming ervan, samen met gelijkgezin den. Daarom zullen de krachten die naar consolidering streven langzaam maar zeker de overhand krijgen. Hetgeen uiteraard niet betekent, dat het revo lutionaire elan geheel zal verdwijnen. Leiding T-JET AKKOORD tussen regering en vakbonden heeft geen eind ge maakt aan de algemene staking die Frankrijk verlamt. Zelfs heeft het de vakbonden in moeilijkheden gebracht. Deze bonden, aanvankelijk tevreden met het bereikte resultaat, noemen dit nu zeer onvoldoende en organiseren nieuwe demonstraties om de hogere eisen van de arbeiders kracht bij te zetten. Blijkens ook de jongste ontwikkelingen hebben de vakbonden en de politieke partijen geen vat op de miljoenen Fransen die aan de gaullistische voogdij zijn ontgroeid. Dit moet worden betreurd, omdat de in beweging gekomen massa duidelijk naar leiding zoekt op haar weg naar maatschappelijke vernieuwingen. In de toezeggingen van de president heeft men geen vertrouwen meer. Maar evenmin wil men zich blinde lings toevertrouwen aan de oppositie partijen, die overigens zelf nog naar een oplossing zoeken. Het is daarom de vraag, of de leider van de linkse federatie. Mitterrand, kans van slagen heeft, tenzy hy I spoedig met een bruikbaar alternatief voor de dag komt. Zyn voorstel, een voorlopige regering! te vormen, die de leiding van het I gaullistische bewind moet overnemen,! is dat nog niet. WASHINGTON Israël heeft de j VS 3.323.500 dollar betaald als schade- vergoeding voor de gezinnen van de i 34 Amerikanen die het leven lieten I toen Israëlische strijdkrachten in ju- j ni vorig jaar het verbindingsvaartuig Liberty aanvielen, zo deelde gisteren i het Amerikaanse ministerie van bui- I tenlandse zaken mee. De Waddenzee is rijk aan vis, een feit, dat de beroepsvissers al lang be kend was, maar wat, vreemd genoeg, nog altijd niet tot de sportvissers was doorgedrongen. Natuurlijk, al vele jaren lang staan de hengelaars gedurende de week ends op de Afsluitdijk bijna schou der aan schouder en ook degenen, die ieder vrij ogenblik weer aan de Friese of Groningse kust zitten te vissen kan men beter niet allemaal tegelijk op één avond aan tafel krij gen. Maar dat zegt nog niet dat men de Waddenzee ontdekt had. De henge laars langs de kust of op de Dijk stelden zich tevreden met hun botjes en scharretjes. Ondertussen zwom het werkelijk edele waterwild zoals de zeeforel, de harder, de jonge ka beljauw of de zalm op veilige afstand in de diepe geulen van de Wadden zee. 0 Visklimaat Twee maal per etmaal perst de oceaan daar met onweerstaanbare kracht een paar miljard kubieke me ter water naar binnen en even zo vaak stroomt dat inmiddels wat ver warmde water weer door de stroom- gaten naar buiten. Door die getij-bè- weging en dpor de enorme voedsel- rijkdom van dat stuk water, werd tussen de kust van Noordnederland en de Waddeneilanden een klimaat geschapen, waar bijna geen enkele vis „nee" tegen durft te zeggen. En door de grillige bodemlijn. op de ene plaats één en op de andere zestig meter onder het wateropper vlak, kreeg de Waddenzee nog een andere functie: kraam- en kinderka mer voor de waterbewoners. Hetgeen in de zomer de schitte rendste taferelen op kan leveren, bij voorbeeld wanneer een school van enkele tienduizenden vraatzuchtige makrelen een minstens even grote school kleine bliekjes in paniek aan de oppervlakte brengt. Er is geen kennersoog voor nodig om die onder water-slachtpartij te kunnen re gistreren: meeuwen, aangetrokken door de uit angst bijna boven water zwemmende bliekjes, gaan met hun platte poten op de dicht opeenge drongen school staan en verorberen zo de makkelijkste maaltijd die ze zich maar wensen kunnen. Zo nu en dan verdwijnt er ook wel eens een meeuw half onder water, doordat een makreel zich in de hitte van de strijd even vergiste en een meeuwepoot in de bek nam. 0 Geen kunst De makreel, die alleen tijdens de zomermaanden in de dan wat war mere Waddenzee te vinden is, vormt zelf ook een prachtig wild. Wanneer een met sportvissers bemande boot in zo'n enorme school makrelen terecht komt is er niet zo erg veel kunst voor nodig om de blauwe vissen in hoog tempo op het platte dek neer te laten kletsen. Een uitgeworpen pater noster (vishaken voorzien van ge kleurde veertjes) raaikt amper het water, of de makreel heeft de haak al in z'n bek. In zulke omstandighe den bëh®ort een vangst van duizend makrelen binnen één tij zeker tot de mogelijkheden. De boten, die nodig zijn voor deze vorm van zeevisserij, worden al sinds enige jaren geleverd door beroepsvis sers, die niet afkerig zijn van een schnabbeltje. Op dagen, waarop ze anders in de haven zouden blijven, varen ze nu uit met tien, twintig Die slag is aan u. Mijnh. J. Lagendijk uit Rotterdam Prijswinnaar van f 500,- in het boeiende Shell Dupli- kaart spel. Speel mee, win mee op elk Shell-Station. Ook zo'n zeebaars is te ver schalken. hengelaars aan boord. In de kajuit pruttelt een pot koffie opgewekt op een gascomfoortje, maar na de eerste teugen weten de gasten meestal al genoeg kritiek op het brouwsel te verzamelen om met een gevoel van rechtvaardiging naar de zelf meegebrachte kratten bier en flessen jenever te kunnen grijpen. Het schijnt er bij te horen. Ook hier zal het wel zo zijn, dat de gelegenheid de dief maakt: een man nen-gemeenschap, samengedrongen op een klein stukje vaste grond te midden van de ruige natuur, die ie der ge-„U" en ge-„meneer" even vals laat klinken als een zeemansvloek in een nonnenklooster. Daarbij gevoegd het excuus, dat meneer niet waggelt maar dat het schip zo slingert en het is overduide lijk, dat de fiscus financieel geïnte resseerd is in de trips der zeehenge laars. 0 Grote zaken Een van de beroepsvissers, die het zien zitten is Willem Zandstra, ex-marineman en ex-garnalenvisser. Zelf enthousiast sportvisser, hing hij zijn netten aan de wilgen om zijn zo vrijgekomen schip volledig ten dienste te stellen van de sportvisse- rïj. Na een voorzichtige aanloop pak te hij dit jaar de zaken groot aan door er voor hetzelfde doel een twee de boot bij te kopen en op Terschel ling het hotel Lutinc af te huren. Deze outillage 9telt hem in staat besloten groepen van circa tien personen, maar ook individuele lief hebbers, een volledig verzorgde zee-visvakantie aan te bieden. Samen met twee briefjes van henderd en twee van vijfentwintig leggen de deelnemers op maandagmorgen in Harlingen de uitvoering van hun va kantie in de eeltige handen van de Friese schipper. Tot de volgende zaterdagmiddag zijn zc zijn gasten en als het aan hem ligt zal het hen aan niets ont breken. Er zijn twee onberekenbare facto ren. het weer en de animo van de visfcen om zich te laten vangen, maar verder is alles keurig contractueel vastgelegd. Hotel met vol pension, huur van boot en schipper, vistuig en -kleding, aas, het zijn allemaal zaken die bij de prijs zijn inbegrepen. Nu al is gebleken dat die korte vakanties in een behoefte voorzien, zowel voor door de wol geverfde sportvissers als voor mensen, die tot dan over hengelaars spraken als over figuren, die kennelijk niets beters te doen hebben dan wat lui met een hengeltje in de hand te zitten suf fen. 0 Directies Er hebben zich mensen bij Zandstra gemeld met een dokters-at test in de hand: ze moesten er maar eens uit, de spinnewebben uit hun hoofd laten waaien en hun zorgen over efficiency en prijsontwikkelin gen vervangen door de zorg, hoe die wild vechtende kanjer van een con geraal uit het water te sleuren. Voltallige directies (van Philips bijvoorbeeld) grepen de visvakantie op de Waddenzee aan als een middel om eens op andere wijze dan bij de stafbespreking van gedachten -te kun nen wisselen. Want het is opvallend hoe mensen veranderen wanneer zc hun maat- costuum op een knaapje in de kast hangen en een dikke trui en een broek zonder vouwen aanschieten. De eerste uren aan boord van het vis sersschip wordt er nog netjes ..oh, pardon!" gezegd en „zou u misschien zo vriendelijk willen zijn om....", maar spoedig legt de zee haar eigen taalwetten op. Ter illustratie een paar kreten, ge noteerd op een schip dat niet was gehuurd door een homogene, besloten groep maar bemand werd door „los se" hengelaars van velerlei pluima ge. Een chirurg-sportvisser tegen een vuilnisman-dito: „Zeg, hou die pie- rentroep een beetje bij elkaar, je bent hier niet op je vuilnisbelt!" en even later, toen de chirurg zo onhan dig uitgooide dat de vuilnisman het lood met een doffe dreun tegen zijn hoofd kreeg: „Ik kan me voorstellen dat je graag wat wilt verdienen, maar kun je daar niet de kop van een van je patiënten voor gebrui ken"? Wees gerust, beide opmerkin gen werden vergezeld door een vriendelijke grijns. Net als bij alle vakanties, in Ne derland doorgebracht, speelt ook hier het verraderlijke klimaat een grote rol. De ene dag is het bladstil op het water en liggen de vissers half naakt op het dek naar hun hengel te staren, maar de volgende dag vliegen de kopjes rammelend dooi- de kajuit en 'hebben de hengelaars de grootste moeite om hun tuig tegen de wind in te werpen. Toch wordt er gevaren, en wat be langrijker is, er wordt gevangen. De schippers kennen de Wadden als hun spreekwoordelijke broekzak en weten waar en wanneer ze de verschillende soorten vis kunnen verwachten. f Hongerig Zeelucht maakt hongerig. Daar wordt rekening mee gehouden, niet Een aal van 20 pond. De Wadden zee is er goed voor. alleen door vanuit het hotel lunchpa- ketten mee te nemen, maar tevens door de aanwezigheid van een rook- ton aan boord, waarin de vis, met het zoute water nog op het blanke lijf, in no time wordt omgetoverd tot het meest verse zeebanket dat men ooit gehad heeft. Tegen de avond, wanneer de botten keurig aan een lijn zijn geregen en de doosjes met pieren en spiering op wat modder na leeg zijn, dan wordt de kop van de boot richting Terschel ling-haven gelegd. In hotel Lutine wachten douches en diner op de verwaaide of rood-verbrande, maar altijd vermoei de sportvissers, 's Avonds is er dan een bar voor het deskundig uitdiepen van vangst-verhalen (want ook al is de Waddenzee een kinderkamer waar de vis voorbeeldig groeit, u zult het niet willen geloven, maar aan de bar groeit een verschalkt vis nog tien maal sneller) er is, ook in het hotel, een vis-academie: een bibiliotheek met vissport-standaardwerken en voor de onvermoeibaren ten slotte kan er ook 's nachts gevist worden, cp tong, gul of op de zware zeepa ling, die graag eens aan de peur gaat hangen. 0 Ook por tlag Natuurlijk is het voor de man (of vrouw, of beiden), die de Waddenzee eens op haar vis-merites wil testen, geen noodzakelijkheid om daar een hele week voor uit te trekken. In Harlingen. Den Oever, Zoutkamp, Den Helder, om maar enkele plaatsen te noemen, zijn altijd wel beroepsvis sers bereid om voor een dag met een aantal mensen het water op te gaan. De prijzen per persoon zullen dan tussen de tien en dertig gulden lig gen, afhankelijk van de grootte van de groep en het feit, of er ook aas, hengelmateriaal en voedsel verstrekt moet worden. Maar hoe men het ook in wil kleden, het experiment is de moeite waard. Gevangen wordt er altijd iets, ook al zal dat niet telkens op één boot een aantal van duizend makrelen zijn. ALSDORF De verdediging in het softenon-proces in het Westduitse stadje Alsdorf heeft gisteren op de tweede dag van het monster-proces als argu ment aangevoerd, dat het ver band tussen het gebruik van thalidomidehoudende prepara ten en vastgestelde misvormin gen bij baby's en zenuwstoor nissen bij volwassenen niet is bewezen en ook niet valt te bewjjzen. De voornaamste woordvoerder van de uit twintig advocaten bestaande verdediging van de zeven verdachten, mr. Schmidt-Leichner, beloofde de openbare aanklagers en de rechtbank in de loop van het proces materiaal te zullen aandragen waaruit de onschuld van softenon zou blijken. Mr. Schmidt onthulde tijdens de zitting voor velen geheel nieuwe en interessante zaken. Uit zijn woorden 'bleek namelijk dat de farmaceutische firma Grünenthal, die in de jaren 1957 tot 1960 het mogelijke fatale slaap middel softenon (ook contergan ge naamd) op de wereldmarkt bracht, bewust geen financiële steun heeft gegeven aan ouders wier kinderen door het middel zouden zijn mismaakt. „Had de firma dat wel ge daan dan zou het publiek dit als een schuldbekentenis hebben opgevat", aldus mr. Schmidt. Hij voegde daaraan toe, dat de fir ma steeds belangrijke steun heeft ge- (Van een onzer redacteuren) UTRECHT In de Juliana- hal van het Jaarbeurscomplex te Utrecht zullen donderdag 30 mei een drieduizend belangstel lenden, allen gasten van het be stuur van de Coöperatieve Cen trale Raiffeisen-Bank, onder meer de 150ste geboortedag her denken van de Duitser Frie- drich Wilhelm Raiffeisen. Raiffeisen is de man geweest, die uit diepe bewogenheid met zijn in materiële nood verkeren de medemens, een systeem van credietvoorziening ontwikkelde dat later door tal van landen werd overgenomen. Friedrich Wilhelm Raiffeisen, ge boren op 30 maart 1818 in Hamm a.d. Sieg, had eigenlijk boer moeten wor den, zo had zijn moeder het althans gewild. Doch het leger trok hem meer en hij volgde een officiersoplei ding, die echter voortijdig werd afge broken toen bij een keuring bleek, dat zijn gezichtsvermogen veel te wensen overliet. Zo stond hij voor de taak een nieu we richting te zoeken en die vond hij tenslotte bij de administratieve dienst van de koninklijke Pruisische regering. BURGEMEESTER Nauwelijks 27 jaar oud werd hij benoemd tot burgemeester van Wey- erbusch en daar begonnen, door de omstandigheden, de denkbeelden te rijpen, die hem grote bekendheid zouden geven in heel West-Europa. In de winter van 1846/1847 heerste er, door misoogsten, op het Duitse platteland grote nood. Tal van kleine boeren vooral, niet kapitaalkrachtig genoeg om levensmiddelen te kopen, raakten in moeilijkheden. Velen van hen vielen in de handen van woeke raars, die bikkelhard er geen been in zagen bij het niet inlossen van ge leende geldbedragen boerderijen ge s-echtelijk te laten verkopen en zo boeren tot de bedelstaf te brengen. GEMEENSCHAP Raiffeisen zag deze gang van zaken als een gevolg van het feit, dat het ontbrak aan een goede credietvoor ziening voor de kleine boer, waar door de woekeraar grote macht kreeg. Voor hem was het dorp een na tuurlijke levensgemeenschap, waar van de leden niet alleen ge meenschappelijk zaken zouden moe ten doen, maar ook gemeenschappe lijk iedereen in nood helpen. Dat „gemeenschappelijk iets doen" had hij in Weyerbusch al eerder in de praktijk gebracht met de bouw van een school en de aanleg van we gen. Beide projecten waren een suc ces geworden en Raiffeisen genoot daardoor veel vertrouwen, maar ja, het gemeenschappelijk helpen van mensen in nood op basis van een crediet, dat was nog iets anders. TEGENWERKING Het ging Raiffeisen met het ver breiden van zijn denkbeelden niet al tijd voor de wind. Zo af en toe was er ook wel tegenwerking. Maar Raiffeisen hield vol. Hij was niet al leen een aimabel mens. ook een man, die met kracht een overtuiging kon uitdragen. En hij was een gelovig man. Hij deed zijn werk naar het woord van Christus: „Wat ge de geringste der Mijnen gedaan hebt, hebt ge aan Mij gedaan". Toen een buitenlander eens afscheid van hem nam met de woorden: „Wij bewonderen uw werk, meneer Raiff eisen. Wij danken u uit naam van ons volk", antwoordde hij: „Het was het werk van God. Door Zijn genade mocht ik Zijn werktuig zijn". LEED Het leed is hem niet bespaard ge bleven. Vrij onverwacht verloor hij zijn vrouw met wie hij altijd de vraagstukken, die hem bezighielden had besproken. En zijn gezichtsver mogen werd steeds minder. In Hid- desdorf, de derde gemeente die hij als burgemeester diende, waren zijn ogen al zo zwak, dat hij alle aan hem gerichte brieven, zelfs de meest ver- Friedrich Wilhelm Raiffeisen trouwelijke, moest laten voorlezen. En zijn secretaris moest hem de plaats aanwijzen, waar hij op brie ven zijn handtekening had te zetten. Dit alles bleef de rijksoverheid niet onbekend, en er werden maatregelen getroffen. Want hoe goed Raiffeisen ook stond aangeschreven, men meen de dat hij als burgemeester niet was te handhaven, en hij kreeg zijn ontslag. LEVENSWERK Het ontslag had Raiffeisen ver wacht, maar toch deed het hem pijn. Hij troostte zich echter met de ge dachte dat hij nu zijn handen hele maal vrij had voor het voltooien van zijn levenswerk: Het bevorderen van het coöperatieve boerenleenbankwe zen. maar dan te zien als een onder deel van een veelomvattend dorpsge- wijs georganiseerd coöperatiewezen. Tot de laatste dag van zijn leven, 11 maart 1888, heeft hij aan landge noot en buitenlander zijn ideeën uit gedragen, daarbij de noodzaak be pleitend van de stichting van centra le, overkoepelende boerenleenbanken. Toen zijn dood bekend werd, w.as het in menig huis op het Duitse plat teland een ogenblik stil. Uit eerbied voor Vader Raiffeisen, die voor velen een nieuwe toekomst had gebaand. geven aan hulpacties voor geestelïjl en lichamelijk misdeelde kinderen. Deze passage uit het betoog van de verdediger bracht een der vertegen# woordigers van de mede-aanklagers tot een venijnige opmerking: „Bij Chemie Grünenthal heeft men geen hulp gegeven omdat het oogmerk van deze firma nu eenmaal het maken van winst is". Drie verdedigers sprongen onmttN dellijk van hun zetels op en vroegen het woord om zich over deze opmer# king te beklagen. Rechtbankpresident Weber was hun al voor. „Wannee? houden we hier nu eens op om over Chemie Grünenthal te praten. Ik heb hier met zeven verdachten te maken en niet met de Chemie Grünenthal"^ was zijn opmerking. Ter zitting kwam het voorts tot een regelrecht conflict tussen de verdediging en het Openbaar Mi nisterie. Zo had de verdediging ernstige bezwaren tegen de wijze waarop de openbare aanklagers hun dagvaarding hebben samengesteld. Men vond het onjuist dat van de meer dan 300 in het vooronderzoek behandelde gevallen van mogelijk door het slaapmiddel veroorzaakt li chamelijk letsel er slechts ongeveer 100 in de dagvaarding zijn opgeno men. De overige gevallen zijn vol gens de verdediging bewust uit de aanklacht weggelaten. ..Voor de eerste maal in de geschiedenis van het Duitse strafrecht worden ver dachten beschuldigd van vergrijpen, waarvan zij de aard en strekking zelfs niet bij benadering in de aan klacht kunnen terugvinden", aldus mr. Schmidt. De gezamenlijke verdedigers leg den ten slotte hun eisen in een „juri dische motie" op tafel. „Wij eisen dat 200 niet in de dagvaarding vermelde gevallen van mogelijk door softenon veroorzaakt lichamelijk en geestelijk leed buiten het proces worden gehou den. Kan dat niet dan vragen wij een voorlopig uitstel van de zaak". Met deze puzzel trok de rechtbank zich aan het begin van de middag terug. Vandaag zou zij zich over de eisen van de verdediging uitspreken. UTRECHT De NS hebben de firma Talbot in Aken opdracht gege ven voor de bouw van 10 elektrische tweewagentreinstellen. Een order voor 21 van deze tweewagenstellen is onlangs geplaatst bij Werkspoor Utrecht. Met de order aan de Duitse fabriek is een bedrag van 6 miljoen gemoeid: met die aan Werkspoor 12 miljoen gulden. Bij de Ver. Machinefabrieken Stork-Werkspoor is men er bijzonder teleurgesteld over dat een Neder lands bedrijf, waarvan de investe ringsplannen door de overheid moe ten worden goedgekeurd, een derge lijke bestelling in het buitenland plaatst, terwijl het voor zover bekend nog nooit is voorgekomen, dat de spoorwegen in andere EEG-landen buiten hun eigen grenzen reizi- gersmaterieel kochten. Het argument van de NS: het gaat ons om het beste produkt voor de laagste prijs. TOKIO Het organisatiecomité van de Olympische Winterspelen 1P72, die in het Japanse Sapporo worden gehouden, zal op het eerst volgende congres van het Internatio nale Olympische Comité voorstellen de Spelen van 3 tot 13 februari te houden. 82ste Starfighter neergestort BONN West-Duitsland heeft gisteren zijn 82ste Starfighter verlo ren. De beide inzittenden konden zich met hun valscherm redden.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1968 | | pagina 9