Tsjechen waarschuwen tegen inmenging Verruiming lening IMF lost monetair probleem niet op Sopraan wil je een stuk kaas* uit het vuistje Opvolger Novotny compromisfiguur Science fiction en vrijheid 40-jarige DAF mikt op 65000 auto's Financieel Weekoverzicht De Gruyter niet van Unilever Prof. Delgaauw op NIOPS-congres: Christen en marxist moeten samenwerken Ouderen zullen nooit meer leren lezen Honderd firma's uit Holland op Hannover Messe Lord Thomson op persdiner: Kwaliteit kranten moet worden opgevoerd 9 ZATERDAG 30 MAART 1968 PRAAG De 73-jarige gene- aal Ludvik Svoboda zou van- -Jg hjj geheime stemming ge- ozen worden tot president van sjechoslowakije. Het nationale •ont, waarin alle partijen en iassa-organisaties zjjn vertegen woordigd, had gisteren eenparig ngestemd met zjjn kandidatuur, liet-bevestigde berichten willen chter, dat Svoboda gisteren een artaanval heeft gehad. Artsen ouden voor zijn leven vrezen. Dit zou men onder mee afleiden lit 'het feit, dat duizenden studenten isteravond nog de verkiezing eisten an dr. Cesitmir Cisar, oud-minister an onderwijs, en nu een van 'de lei- ende figuren van de hervorminlgs- leweging. Wanneer deze berichten ip waarheid berusten, zal de partij ïaandag pas een nieuwe 'kandidaat unnen aanwijzen. Svoboda, die de vorige week tot (treden gedwongen „stalinist" Anto- in Novotny opvolgt, is duidelijk een ompromisfiguur. Zijn verkiezing noet de communistische bondgenoten eruststellen, die vrezen dat het hui- ige democratiseringsproces in Tsje- hoslowakije dat land uit het ooste- ijk blok, en met name het Farschau-pact, zal drijven. Svoboda een uitgesproken voorstander van auwe banden met de Sowjetunie. Volgens de vrijdag bekendgemaak- uitslag van een opiniepeiling is het lantal aanhangers van Svoboda on- ier de bevolking gegroeid. Hij kreeg 3 procent van de stemmen der on- BOEKENHOEK DIJ Meulenhoff. Amsterdam, u zijn vier Science-fictions verschenen, alle van suggestieve omslagfoto's van Ruurd Groot voorzien, 2,90 per deel). Duvels en oranje moeren, door Ruurd Groot en Eduard Visser, brengt ons naar Nederland anno 2153. „Leider" Jenri Finchey be zoekt met een aantal „kinderen" Nederland, waar de „nedermens" huist. Ze worden er als „duvels" behandeld en uiteindelijk keren ze terug naar hun eigen wereld. Een speels geschreven boekje met een moraal: een pleidooi voor geestelijke vrijheid. Brian Aldiss voert ons in zijn Sterrenhoop naar een planeten- wereld, waar zonderlinge wezens wonen. Het is ook een samenle ving, die in een soort droomwe reld leeft, waar de gedachten vrij In Paul van Hercks Sam, of Pluterdag is het een doodgewone jongen, die liefde opvat voor de dochter van een schatrijke mi nister. Ze zullen elkaar op „plu terdag" ontmoeten, een absurde dag in een absurde wereld. Van Herck schrijft vaak spottend, maar is nooit scherp. Ten slotte De blote zon van Isaac Asimov, een detectievever- haal ditmaal, zich afspelend in een van de vijf „buitenwerel den". Er komen robots aan te pas, zelfs een robot-detective. Een beklemmend boek. Voor hts-ers korte opleiding aan TH (Van onze onderwijsredactie) DELFT Bij de afdeling der Werktuigbouwkunde van de TH-Delft tal het komende cursusjaar aan hts-ers de mogelijkheid worden ge boden in plaats van de bestaande op leiding een met een jaar verkorte Opleiding te volgen. Rudolf Slansky (links) en Jan Sling (midden), wier vaders in 1952 door het toenmalige com munistische regime in Tsjecho- slowakije werden veroordeeld en geëxecuteerd, omdat ze „activi teiten tegen de partij" zouden hebben ondernomen, zijn voor de Tsjechische televisie ver schenen in een programma over hun verleden en toekomst, nu hun vaders gerehabiliteerd zijn. De foto toont hen in een voor bereidend gesprek met de tv- commentator. dervraagden tegen oud-minister Cisar 20 en minister van bosbouw Smrkovsky 13 procent. In het begin van de week hadden deze twee voor malige kandidaten nog een voorsprong op hem. Ontslag Lenart In Praag wordt overigens verwacht dat premier Josef Lenart volgende week het ontslag van zijn kabinet zal aanbieden. Uit kringen van het cen trale partijcomité is vernomen dat de huidige vice-premier Oldrich Cernik, belast met de planvorming, Lenart zal opvolgen. Smrkovsky zou minister van bin nenlandse zaken worden in de plaats van Kudrna. Wie minister van bui- voedzaam gemakkelijk' lekker tenlandse zaken David opvolgt, staat nog niet vast. Hooggeplaatste Tsjechoslowaakse functionarissen verklaarden dat er geen terugkeer van de ingeslagen weg naar democratie mogelijk is en waarschuwden tegen inmenging van buitenaf. Generaal Peppich, pas be noemd tot hoofd van de politieke af deling van het leger, schreef in een legerblad over zijn recente bezoek aan Moskou, waar hij met Russische legerleiders sprak: „Zij (de Russen) deden hun uiterste best om niet de minste verdenking te laten rijzen, dat ze ons wilden beïnvloeden of advise ren. Wat in Tsjechoslowakije ge beurt, is beslist onze eigen interne aangelegenheid....". Hongarije en Oost-Duitsland zijn tot dusver de enige communistische landen die bedenkingen hebben laten horen tegen de liberalisering in Tsje choslowakije, maar de Russische partijleider Brezjnef maakte gisteren mogelijk een bedekte toespeling op de ontwikkelingen daar toen hij zijn bezorgdheid uitspraak over nationa listische en revisionistische tenden- zen. Minister van bosbouw Smrkovsky, pas gekozen in het partijpresidium, zei in een interview dat „het proces van democratisering zover gevorderd is... dat van een terugkeer... geen sprake kan zijn. Rehabilitatie De nationale vergadering heeft een zeven leden tellende rehabilitatie- commissie ingesteld om de gevallen te bestuderen van mensen die tijdens de stalinistische processen uit de ja ren 1949-'54 zijn veroordeeld. Een rechtbank in de stad Banska Bystrica heeft intussen de vonnissen vernie tigd die in 1950 waren geveld over acht personen wegens verraad en spionage. Drie van de acht zijn destijds terechtgesteld, onder wie de partizanenleider Zingor, die een be langrijke rol speelde in het verzet tegen de Nazi's. Het vakbondsblad Prace Woensdagavond „lanceert" de AVRO-tv een nieuwe omroepster: de mannequin Francien Woud. waarschuwde de partij dat zij het vertrouwen van het volk kan verspe len als zij generaal Lomsky als mi nister van defensie handhaaft. Hon derden partijafdelingen in het hele land hebben Lomsky ervan beschul digd, dat hij ontrouwe en corrupte elementen in het leger de hand bo ven het hoofd houdt. AMSTERDAM Onder in vloed van de monetaire situatie, waarover in Stock holm wordt beraadslaagd, was de stemming op de effecten beurs gedecideerd vast. Een uitbreiding van het systeem der z.g. trekkingsrechten op het Internationaal Monetair Fonds kan leiden tot verster king van de inflatore tenden sen in de westelijke wereld. Internationale aandelen en verzekeringswaarden werden druk gekocht tegen stijgende koersen. Er is een fusievoor- stel van Wm. H. Muller Co en de Ver. Bedrijven Thomsen, dat tot een belangrijke combi natie in het havenbedrijf kan voeren. In Stockholm wil men „spijkers met koppen" slaan, nu het gaat om te komen tot een aanmerkelijke verrui ming van de financiering der wereld handel. Volgens de gouverneur van de Bank of England zou het voor de wereld een ramp zijn, als er geen aanvullend betaalmiddel komt op het goud als reservemiddel. Er zijn ruim honderd landen bij het IMF aangesloten, die als tegen prestatie voor de bijdragen in eigen valuta aan het Fonds, bij dit centrale instituut geldleningen kunnen opne men. na verkregen fiat, om tijdelijke tekorten op de betalingsbalans te dekken. Het is de bedoeling om deze mogelijkheid voor het opnemen van credieten bij het Fonds in de komen de tijd uit te breiden en dan zo, dat niet langer terugbetaling der opgeno men leningen gedeeltelijk in goud wordt gevraagd. Het ligt voor de hand, dat vergro ting der marge voor het opnemen van credieten bij het IMF op het ogenblik van grote betekenis voor de landen met een ernstig tekort op de beta lingsbalans is, zoals Engeland en de Ver. Staten. Frankrijk tracht hierbij „een spaak in het wiel" te steken en dringt aan op het wegwerken van de tekorten op de desbetreffende beta lingsbalansen, alvorens uitbreiding der trekkingsrechten wordt verleend. Men venvacht echter (b.v. prof. Witteveen), dat desondanks de confe rentie te Stockholm besluiten zal ne men, zelfs zonder de medewerking van Frankrijk, omdat de tijd dringt. Natuurlijk moet Amerika maatrege len nemen om het deficit weg te wer ken, maar dat is op korte termijn niet uit te voeren. Maandag a.s. gaat de Londense goudmarkt weer open en onzekerheid heerst over de ont wikkeling der goudprijs in de ko mende tijd. Geen oplossing Amerikaanse bankiers hebben op gemerkt, dat een dubbele goudprijs, zoals er thans bestaat, niet lang kan worden gehandhaafd. De besluiten, welke op 17 maart inzake de instel ling van een vrije goudmarkt zijn genomen, hebben slechts enige tijd winst gegeven, maar niet tot een op lossing van de werkelijke vraagstuk ken geleid. Amerika moet maatregelen nemen om de betalingsbalans gezond te ma ken, maar de moeilijkheid is, dat de oorlog in Vietnam onverminderd voortduurt, terwijl de presidentsver kiezingen voor de deur staan. Men zit lelijk in het slop en het vertrouwen is internationaal geschokt. Uitbrei ding der mogelijkheid om leningen op te nemen bij het IMF geeft o.L ook geen definitieve oplossing voor de huidige problemen. Men kan „de vloer wel aandweilen", maar wat helpt dat, als „het gat in de leiding (de betalingsbalans) niet hersteld wordt. Er is een ongewenste ontwikkeling in het -internationaal monetair ver keer de laatste jaren ontstaan. Ener zijds zijn er landen, die met grote overschotten op de betalingsbalans zitten (b.v. West-Duitsland), ander zijds zijn er landen, die met chro nische tekorten werken (b.v. de Ver. Staten). Deze ongelijkheid moet in het betalingsverkeer worden wegge werkt en eerst dan kan een gezonde ontwikkeling groeien, welke gesteund wordt door een ruimere marge voor de financiering van de wereldhandel via het Internationaal Monetair Fonds. Wat er in Stockholm geschiedt, is belangrijk, voor zover een besluit ge volgd wordt door interne maatrege len in de betrokken landen. De Amsterdamse effectenbeurs was in grote lijnen uitgesproken vast gestemd. Men meende ter beurze, dat de gedachte aan inflatie, uitbreiding van de financieringsmogelijkheden in Stockholm, daaraan niet vreemd was. Over een breed front waren vele koersen hoger. Van internationale aandelen noe men wij Unilever, welk fonds vooral door de Britten gekocht werd en op liep van 117 tot 124, dus een koerswinst van 35 punten. Philips liet ook zijn licht helder schijnen en kwam van 125 op 131, koerswinst 24 punten. Het hoofdfonds, Kon. Olie, steeg 25 punten, AKU van 72 tot 74.50, Ovens van 123 tot 124.50. Ons nationaal luchtvaartfonds was in herstel en klom van 164 tot f 178.50. Een nieuwe belangrijke groepering zal worden gevormd door W. H. Müller Co en Thomson, daar beide ondernemingen grote belangen in de havens hebben en samenbundeling in de periode van heroriëntering van het havenbedrijf gewenst is. De aand. en eert. Thomsen zullen verdwijnen, daar ze aangeboden krijgen voor 1000 nom.: 200 aand. Müller plus 750 contanten. Het gevolg van dit omwisselingsaanbod, dat op de beurs I gunstig beoordeeld werd, was een j koersstijging voor de aand. Thomsen i van 100 tot 129 pet. ROTTERDAM 's-HERTOGEN- BOSCH 6-s De voorzitters van de ra den van bestuur van de N.V. Unile ver en de N.V. P. de Gruyter en Zoon hebben naar aanleiding van de vele geruchten over een eventueel samen gaan meegedeeld dat daarvan geen sprake is. De Gruyter is volledig onafhanke lijk van Unilever. Sedert juli 1967 heeft Unilever iets minder dan de helft (en voordien de helft) zowel van de gewone als van de prioriteitsaan delen in P. de Gruyter. Daar geen van de door De Gruyter uitgegeven preferente aandelen, waarvan beide categorieën ter beurze zijn genoteerd, door Unilever wordt gehouden, bedraagt haar aandeel in het totale geplaatste kapitaal van De Gruyter aanzienlijk minder dan de helft. De deelneming van Unilever in De Gruyter dateert al van vijftig jaar terug. De leiding van De Gruyter is steeds in handen geweest van de fa milie De Gruyter. De geruchten over de twee bedrij ven zijn mede in de wereld gekomen door de benoeming bij De Gruyter van mr. F. C. van Luyk tot lid van de raad van bestuur. De heer Van Luyk was lid van de directie van Unilever in Duitsland. In de verkla ring wijzen de voorzitters erop dat de benoeming van de heer Van Luyk evenmin verandering zal brengen in het feit dat de leiding van De Gruy ter in alle opzichten volledig onaf hankelijk van Unilever is. (Van een onzer redacteuren) EINDHOVEN DAF her denkt maandag 1 april de dag, waarop veertig jaar ge leden de toen 28-jarige Huub van Doorne in Deurne de start gaf aan wat nu een wereldconcern is. In de zo juist verschenen in feestjas gehulde DAF-bode worden deze veertig jaren nog eens opgehaald, voor een deel door Huub (nu president-com missaris) en zijn zes jaar jongere broer Wim (direc teur), voor een deel ook door anderen, die de hele periode bij het bedrijf in dienst zijn geweest. Het zijn verhalen, die een onstui mige groei illustreren in een rich ting, waarvan beide broers nooit hadden gedroomd. Toen zij in 1928 een constructiebedrijf van vier bij vier meter begonnen, stond een au- tofabriek hun nog lang niet voor ogen, ook al zette Huub al in 1930 een complete bestelwagen op pa pier. De autofabricage kwam pas later op gang. Lange tijd beperkte men zich tot de bouw van opleggers en pas daarna kwamen de vrachtwa gens, waarvan er vlak voor de oor log maar ook daarna veel voor het leger werden gebouwd. Hoewel DAF vorig jaar haar pro- duktie zag groeien tot 6000 vracht wagens en 1000 aanhangwagens, heeft echter de personenwagen dé grote stoot voor verdere ontplooi ing gegeven: het DAF-je de eerste kleine auto ter wereld, die was uit gerust met variomatic. Met veel ophef werd het wagen tje (de 600) in 1958 geïntroduceerd Maar iedereen in het bedrijf wist, dat het produkt een gok zou zijn. Zou een autootje van eigen bodem aanslaan? En zou de Variomatic af trek vinden? 65000 De praktijk heeft nu wel uitge wezen, dat de broefs Van Doorne ook ditmaal juist hadden gegokt. Al direct was de vraag zo groot,dat men de produktie nauwelijks aan kon en snel moest uitbreiden. Een illustratie daarvan is de bouw van een fabriek in het Limburgse Bor ne. Ook: het toenemen van het personeelsbestand tot 8500 en de omzetgroei tot 500 miljoen in het afgelopen jaar. Ook voor het komende jaar zijn de verwachtingen hoog gespannen. DAF rekent op een verkoop van 65000 personenwagens en in 1972 op 100.000. De directie is ervan overtuigd, dat dit streefgetal zal worden be reikt. Zeker nu men er het parade paard DAF-55 heeft bijgekregen en zeker als straks ook wordt gestart met de eerste DAF-middenklassers. Statistieken van de afgelopen ja ren lijken die verwachtingen nu al te staven: in enkele jaren tijds kwam DAF met zijn personenwa gen op de vierde plaats op de Ne derlandse ranglijst te staan en liet daarmee verscheidene andere grote buitenlandse fabrieken ver achter zich. Het DAF-je van weleer is een DAF geworden. Het kreeg wereld naam, evenals het bedrijf en dat is een prestatie, die een felicitatie waard is! LEIDEN „Niets verhindert christenen en marxisten om samen aan een nieuwe wereld te werken. De inspiratie mag ver schillend zijn, doel en weg zijn hetzelfde. De volmaakte wereld kan principieel nooit worden be reikt. De politieke eenheid van de wereld, de politieke en econo mische gelijkheid van alle naties enmensen is een mogelijke uit komst die verwezenlijkt moet worden, alleen zo kan de huma niteit, waar christenen en mar xisten naar uitzien, werkelijk heid worden". Met deze conclusie beëindigde prof. dr. B. Delfgaauw zijn voordracht op de tweede dag van de conferentie van psychologie studenten (het NI OPS-congres) In Leiden. Uitvoerig ging prof. Delfgaauw in op de fouten in zowel het kapita listische als het communistische Van Gelder Gist-Brocades heeft 20 pet. divi dend over 1967 aangekondigd, het geen wel zo ongeveer in de lijn der verwachtingen lag. Van Gelder Zo nen hervat de dividendbetaling op de aandelen en stelt vier procent uitke ring op de gew. aand. voor. Hieruit kan men concluderen, dat het reorga nisatieplan der onderneming zijn vol tooiing nadert en vruchten gaat ople veren. Rijn-Schelde (w.o. Roft. Droogdok en De Schelde) zal weder om 13 pet. dividend betalen. Verzekeringsaandelen kregen de wind in de zeilen. Gemeld werd een voorspoedige groei van de Del ta-groep, waarin Holl. Sociëteit en Amstleven zijn opgenomen, terwijl de Nill Mij het dividend van 18 op 20 pet. gaat verhogen. Verder lopen er diverse geruchten over nieuwe fusies in deze be drijfstak. Nationale-Nederlanden steeg deze week verder en kwam van 663 op 722 pet., R.V.S. van 533 op 571 pet., AMEV van 684 op 715 pet., Delta van 260 op 290, slot 287 pet. De aankondiging van 12 pet. con tant dividend (v.j. 10 pet. plus 5 pet. agiostock) door Van Nelle, vormde een teleurstelling voor de markt. De aandelen daalden van 370 tot 363 pet. AMSTERDAM Het rapport van de Stichting Speurwerk be treffende het Boek wil de ko mende tijd propaganda voor het- boek maken bij die groep niet- lezers, die minder opleiding heeft dan middelbaar onderwijs maar meer dan lagere school. Het rapport komt tot de nogal trieste conclusie dat personen boven de 40 jaar, gezien de moei te waarmee ze nog te beïnvloe den zijn, beter buiten beschou wing gelaten kunnen worden. Het accent zal verder meer op de stedelijke bevolking moeten lig gen dan op de plattelandsbevol king. Onlangs gaven we al enige cijfers uit het rapport „Lezen van boeken feiten en achtergronden", waarbij een percentage van 29 procent niet-lezers onder de Nederlandse be volking ouder dan 15 jaar. De krant wordt intensiever gelezen zodra men meer boeken leest. 97 pro- ROTTERDAM Meer dan honderd Nederlandse firma's zullen deelnemen aan de jaarbeurs van Hannover die van 27 april tot en met vijf mei wordt gehouden. Op de beurs neemt Neder land de vijfde plaats in op de lijst van 32 landen die zijn vertegenwoordigd. De Hannover Messe is eigenlijk een combinatie van diverse vakbeurzen waarbij het accent ligt op de elektro techniek en in mindere mate op kan toorbenodigdheden, bouwtechniek, werktuigindustrie, optische en preci sie instrumenten, ijzer en staal en che mie en kuststoffen. Ook alle Oost-Europese landen nemen aan de beurs deel. Er worden diverse congressen gehouden. Op het vliegveld van Hannover is gelijktijdig een Duitse luchtvaartshow. waar 130 Duitse en 210 buitenlandse ondernemingen zullen zijn vertegenwoordigd. Fokker is er ook bü. cent van de bevolking leest de krant en de hieraan bestede tijd bedraagt vier uur per week per persoon. Tijdschriften worden gemiddeld een uur per week ingekeken. Dat zou erop kunnen duiden, dat men niet lang achtereen een tijdschrift kan le zen. Tien procent van de ondervraagde personen leest nooit op werkdagen, maar wel tijdens het weekeinde (on geveer drie kwartier per dag), en 10 procent leest niet in het weekeinde, maar juist alleen op werkdagen (een half uur per dag). Boeken-lezers kij ken minder naar televisie, zoals ver wacht. maar hebben meer te beste den meer aandacht aan hun hobby. Daarentegen besteedt de niet-lezer meer tijd aan tv-kijken, niets doen, uitrusten, bij elkaar zijn, praten en visite ontvangen. De niet-lezer is ou der, heeft minder opleiding en min der geld te besteden. En hij komt meer van het platteland dan uit de stad. Meer dan de helft der ondervraag den geeft toe weieens een boek niet te hebben gekocht omdat het te duur stelsel. Hij zei dat iedere revolutie veel ellende meevoert, maar dat het in het algemeen minder erg is dan het instand houden van een regering die een bevolking uitbuit. „De christenen zich verant woordelijk wetend voor de vrijheid, waardigheid en het geluk van allen moeten daarom iedere revolutie steunen die voor recht en vrijheid voor de bevolking van de arme lan den opkomt", aldus prof. Delfgaauw. „Fidel Castro, Che Guevara, Regis Debray, Camillo Torres zijn mannen die met woord en daad aan iedere vrije mens, dus ook iedere christen, de weg naar de toekomst wijzen." Prof. dr. L. Fiedler van de uni versiteit van Buffalo (VS) hield een pleidooi voor de vrije meningsuiting, in het bijzonder van de jongeren. Als er geen snelle radicale veran deringen zullen worden doorgevoerd zullen de universiteiten als instituut onze generatie niet overleven" stelde prof. Fiedler. Hij is van mening dat de veranderingen in het waardensys teem van de samenleving de jongeren de verantwoordelijkheid geven om een einde te maken aan de traditio nele, bijna vanzelfsprekende dicta tuur van de ouderen over de jonge ren. De rol die de studenten kunnen spelen bij het tot stand brengen van de hoogste noodzakelijke veranderin gen, beperkt zich, volgens prof. Fied ler, niet tot het eisen van meer me dezeggenschap. Hij zei: „Het lijkt op de lange duur voordelig een soort tegen-universiteit op poten te zetten als kritische te genpool van de officiële universiteit, teneinde experimenten te onderne men die er op zijn gericht de flexibi liteit van de universitaire samenle ving te vergroten." Hij besloot: „Het enige waarop wordt gewadht, is het (en snel) tot actie komen van de stu denten zelf". was, hoewel men het dolgraag wilde hebben. LENEN Ongeveer 60 procent bergt zijn boeken in de woonkamer op, onge veer 30 procent in een eigen kamer. 67 procent leent nooit in de biblio theek. Drempelvrees voor de boekhandel komt nog veel voor, zelfs bij de veel- matige lezer. AMSTERDAM „Er is thans sprake van een explosie van onderwijs, van kennis. De kranten moeten ook aan die revolutie het hoofd bieden. Steeds hoger ontwikkelde lezers zullen kranten van betere kwaliteit vragen en dit geldt niet alleen voor de grote stedelijke bladen". Dit zei vrijdag Lord Thomson, eigenaar van 170 kranten in Engeland, Canada en de Ver. Staten, tijdens het jaarlijkse diner van de buitenlandse persvereniging in ons land. Het grootste probleem voor de komende tien jaar was volgens hem wel het vinden van het juiste redactiepersoneel om aan de verwachtingen van de lezers te voldoen. Lord Thomson zag geen gevaren in dagbladconcentraties, wel als zij in éen hand komen. Dat zou tot dictatuur kunnen leiden. Nederland heeft te veel kranten. Thomson vindt de meest ideale krant de Times hii is er eigenaar van. J

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1968 | | pagina 9