Terug naar mystiek
Leer de kunst verstaan om uit
verlangen te durven leven
Twaalf inzittenden van
Viscount geborgen
RUG NAAR
RKDIENST
EST
EENZIJDIG DOE-CHRISTENDOM HOUDT
IN: TEGEN WINDMOLENS VECHTEN
Ton van der
Hammen
Vader Adriacin over het wezen van Oosters-Orthodoxe christen
Vierling van zwart schaap
Hervormde Kerk
krijgt bezoek
uit Rusland
Deelnemer aan
quiz mag toch
terugkomen
A. Ekker naar
Mexico
EEG niet eens
over lagere
tarieven
Niet erkende
vakbond ook bij
overleg NS
Fabrikanten maken
weggooischoenen
DINSDAG i6 MAART 1968
Zijn de christelijke kerken in het wes
ten iets van fundamentele aard kwijtge
raakt, dat de christelijke kerken van het
oosten de oosterse orthodoxie gaaf
hebben weten te bewaren? Dat bleef de
vraag, waarmee onze in december afge
sloten serie CELOVEN BUITEN DE
KERK eindigde. Het voorlopige ant-
woord was: ja, want daar is nog devotie:
het volkomen gericht zijn van de gelovi
ge op de Ander. Op God. Het gemeen
schappelijk, concreet beleefde: Hij in
ons!
Nu is het merkwaardig dat de laatste tijd aarze
lende, vragende stemmen opgaan in die richting.
Hier en daar begint ontevredenheid door te klinken
over het eenzijdige doe-christendom, zoals dat te
genwoordig allerwegen wordt gepropageerd en
gestimuleerd. Vanwege die eenzijdigheid haast tot
vervelens worden toe. Hoe belangrijk het
doe-christendom op zichzelf ook moge zijn.
We signaleren enkele recente stemmen. Eerst
een commentaar van pater Adolfs, juist daarom zo
belangrijk, omdat hij een dergenen is, die het
d doe-christendom zo sterk onder de aandacht heeft
gebracht en trouwens nog steeds brengt.
de Beatles gingen bij een oosterse goeroe in de leer
en in de wereld van de hippies interesseert men
zich voor de mystiek.
Is er dat alles niet, omdat het hedendaagse
westerse christendom deze waarden veronacht
zaamt? Het is maar een vraag die ik stel...."
SLOGANS
Tot zover pater Adolfs. De andere stem is die van
prof. dr. A. A. van Ruler. In een artikel onder de
titel „Dienstbaarheid van de Kerk aan de wereld"
(Elsevier) citeert hij slogans die op het ogenblik erg
„in" zijn. Bijvoorbeeld: echt kerk-zijn is eigenlijk
alleen maar volstrekte dienstbaarheid van allen aan
allen. Maar is die gedachtengang niet schromelijk
overdreven en eenzijdig.
De kerk en de mens moeten niet roekeloos over
zichzelf heenlopen in hun drift naar „de wereld"
We moeten er ernstig mee rekenen, dat de kerk
in haar dienstbaarheid aan de wereld noodzake
lijkerwijs in het gewone blijft steken. De ei
genlijke dienstbaarheid van de kerk aan de wereld
oer-christendom, die het westen via Middeleeuwen,
Renaissance, rationalisme, om nu maar enkele
hoofdlijnen te noemen, goeddeels moet zijn kwijt
geraakt. De oosterse (en daarom ook wel genoemd
oude) orthodoxie heeft die essentie, daar is de we
tenschap van de oude kerkhistorie het over eens,
echter veel gaver weten te bewaren.
Het komt daar op tal van manieren tot uiting: in
gewone, materiële (wereldse) dingen. Maar vooral
ook in haar kerkdiensten, niet voor niets vieringen
geheten, die intens beleefd worden en de gelovigen
tot in de diepste lagen van hun persoon raken. Van
daar ons motto: „terug naar: Kerkdienst een
FEEST."
Vieringen waarin de gelovigen de heilsfeiten fei
telijk meespelen en zo herbeleven, als waren ze er
echt bij tegenwoordig.
Dat laatste komt heel sterk tot uiting in de bewo
gen paasvieringen, zowel thuis als (het hoogtepunt»
in de kerk, waarbij alles zo concreet mogelijk
wordt voorgesteld, tot het onzienlijke (het mysterie)
toe.
HEMEL OP AARDE
DOOR
LOOPT DOOD
Maar hiermee alleen komen we er niet, zegt hij
in zijn rubriek Tussenbeide van het weekblad De
Nieuwe Linie. Hij schetst de ontwikkeling als volgt:
„Tot voor kort stonden we in de christelijke kerken
zodanig naar de hemel te staren, dat we onze
verantwoordelijkheid voor de aarde, voor de
mensheid, bijna of helemaal vergaten.... In dat op-
zicht zijn we nu wakker geschud. Te laat mis
schien, maar we hébben onze dwaling ingezien. We
zeggen nu: het christendom moet zijn een strijd om
gerechtigheid in de wereld.
Alles goed en wel. Maar het christendom is meer,
dan wat in die strijdkreet wordt aangeduid. Ik
weet niet of het nog mag, maar ik zou willen
wijzen op iets, dat we vroeger noemden: gebed,
contemplatie of zelfs mystiek. Ik heb de indruk dat
het hedendaagse activistisch-militante christendom
deze waarden negeert. Het kon daarom wel eens
zijn dat men, gewapend met de strijdleus „gerech
tigheid in de wereld", in feite tegen windmolens
gaat vechten.
Is het niet merkwaardig, dat er in de nerveus-ac
tieve westerse wereld al geruime tijd grote be-
I langstelling blijkt te bestaan voor de contemplatieve
I inspiratie van een Zen-Boeddhisme? Steeds meer
ft mensen beoefenen Yoga. Niet slechts om gezond-
idaBheidsredenen, maar als contemplatietechniek. Zelfs
Is het terugroepen tot de dienst van God Daar
om stelt de kerk elk mens voor de vraag: Wil je
met ons mee geloven of niet? Het is struisvogelpoli
tiek dat te ontkennen en alleen maar te zalven over
onbaatzuchtige dienst.
Aldus prof. Van Ruler. Hieraan kan nog worden
toegevoegd, wat ons prof. dr. P. Hendrikx, kenner
van de oosterse en met name de Russische ortho
doxie vertelde over een ontwakende belangstelling
voor de mystiek der oosterse orthodoxie in sommi
ge studentenkringen.
In Leiden lezen studenten met enthousiasme pre
ken van oude kerkvaders, een Johannes Chrysos-
tomos (4e eeuw na Chr.) een Clemens (2e eeuw) een
Origenes (3e eeuw). In Utrecht ziet men onder een
bepaalde bovenlaag (merkwaardigerwijze in meer
derheid studenten die exacte vakken gekozen heb
ben, de z.g. beta's) dezelfde belangstelling. In Delft
een gelijksoortige ontwikkeling. Studenten daar
willen horen van het leven der kerk in Sow-
jet-Rusland; men wil weten wat liturgie in het
oosten betekent.
AARZELEND
Uit deze voorbeelden moge duidelijk zijn dat er
aarzelend, hier en daar de behoefte gepeild wordt
naar een mystieke belevingsvorm in de kerk. Of,
om het op oosters-orthodoxe wijze te zeggen: naar
het samen beleven van het mysterie, naar een
herstel van de kerkdienst als gemeenschappelijke
feestelijke viering. Zowel voor de hoogleraar in de
cybernetica, als voor de eenvoudige ziel.
Het gaat hier om de essentie van het
Kerk en wereld zijn daar op een natuurlijke
manier één bij de voortdurende pogingen (eigenlijk
geen goed woord) van presters en gelovigen een
stukje hemel op aarde te mogen beleven.
Dat gebeurt namelijk! Men moet er die gelovigen
zelf maar eens over spreken. Het heilige heeft
dat begrip in het westen nog veel inhoud? wordt
daar even intens ervaren als het profane. Kerk en
wereld worden daar niet als aparte grootheden, of
zelfs als tegenstelling ervaren, maar liggen in één
perspectief.
Kerk IS daar wereld en wereld Kerk. Zoals
Christus tegelijk God en mens was.
Het bijgaande artikel, dat iets wil zeggen over
het wezen van de oosters-orthodoxe christen, zal
daarom gevolgd worden door nog een aantal ande
re. Interviews met mensen, die de oosterse ortho
doxie wat naderbij kunnen brengen.
Niet met de bedoeling om deze liturgie in het
westen maar zonder meer over te nemen, want dat
ware ondenkbaar en irreëel. Maar wel om erop te
attenderen hoe mede-christenen in een ons vrijwel
onbekend kerkverband nu juist datgene blijken te
hebben wat wij in onze christelijke kerken veelal
missen: een intense beleving van het heil!
Het ziuarte schaap van Texel heeft een vierling ter wereld gebracht.
Op zichzelf is dat niet zo merkwaardig, maar wel uniek is, dat alle
diertjes even donker als de moeder zijn. Op het eiland, toch wel een
schapendomein bij uitstek, heeft men een kleurling-viertal nog nimmer
aanschouwd.
Geen overlevenden meer
ROSSLARE/IERLAND
Voor de kust van zuidoost Ier
land heeft men gisteren de stof
felijke resten van twaalf van de
61 inzittenden van de neergestor
te Viscount van de Ierse lucht
vaartmaatschappij Aer Lingus
geborgen.
Het vliegtuig stortte zondag neer
nadat het in een vrille was geraakt.
Aan boord van het toestel waren 37
passagiers en 4 bemanningsleden.
De hoop nu nog overlevenden te
vinden heeft men opgegeven. De
eerste drie lijken die werden gevon
den waren van vrouwen die geen van
allen reddingsvesten aan hadden,
hetgeen er op wijst dat de passagiers
geen tijd meer gehad hebben die aan
te trekken.
Marinevliegtuigen, treilers en vis
sersboten hebben over een afstand
van acht kilometer wrakstukken aan-
fetrofteiv
De piloot van een particulier vlieg
tuig zei het lichaam van een vrouw
te hebben gezien nog vastgebonden
aan haar stoel.
De burgemeester van het nabijge-
DEN HAAG Het moderamen
van de generale synode der Neder
landse Hervormde Kerk heeft een
delegatie ontvangen van het patriar
chaat van Moskou.
De delegatie bracht een tweedaags
bezoek aan ons land. De Russen be
zochten de Russische gemeenten in
ons land en legden ook bezoeken af
bij het episcopaat van de Rooms-Ka-
tholieke en dat van de Oud-Katholie
ke Kerk.
Metropoliet Juvenali, vice-presi
dent van de afdeling buitenlandse za
ken van het patriarchaat en leider
van de delegatie, wees in de bespre
kingen met het moderamen er op, dat
de Russische kerk uitdrukkelijk niet
de bedoeling heeft, zich op te sluiten
in een geintroverteerd geestelijk le
ven. Zij tracht haar taak als kerk
ook voor het dagelijkse leven van de
gemeenteleden in al haar gestalten te
verstaan.
HILVERSUM De heer N. Looij-
aards uit Amsterdam, die zaterdag
in de VARA-quiz „Per seconde wij
zer" werd uitgeschakeld, krijgt toch
nog een kans. Omdat het de VARA
is gebleken, dat er een onjuistheid
in een der vragen is geslopen mag
hij op 8 april terugkomen.
De fout zat in de tweede vraag van
de tweede ronde, waar de Amster
dammer een verklaring moest zoe
ken voor negen verschillende me
dische begrippen. Een van die be
grippen was athopie. Volgens Berend
i Boudewijn betekende dit zwakte van
het gezichtsvermogen. Bij nader on
derzoek is echter gebleken, dat het
HAARLEM Een heel gewone, nette middenstandsstraat
in Haarlem-noord. De bekende huisjes met tuintjes voor en achter,
keurig in de rij. Op een van de huisdeuren een heel gewone Ne
derlandse naam: Van Leeuwen. Terzijde een driehoek in emaille,
vermeldend dat u binnen vakkundig gekneed kunt worden.
Degene die opendoet is niet de ge
diplomeerde heilgymnast en masseur,
zoals men zou verwachten. Geen wit
te jas, maar een zwart katoenen
priesterkleed, dat tot de knieën reikt,
omhult de hoofdbewoner. Daaronder
een gewone bruingrijze confectiepan-
talon.
Verraadt Vader Adriaan, diakoon
van de Russisch-Oorthodoxe Kerk,
daarmee al ongezegd het verbluffend
gemak waarmee oude orthodoxen als
hij de aarde met de hemel weten te
verbinden? Tussen haakjes: het is
zijn vrouw, die er de massageprak
tijk op nahoudt.
Als de deur dichtvalt, zegt Vader
Adriaan, die mij verwacht, dat hij
me zal voorgaan, naar boven. Hij
gaat twee trappen op naar de zolder
kamer, achter. Daar domineert zijn
huisaltaar met knielbank en kruis,
omgeven door ikonen, die hij meren
deels zelf heeft gemaakt.
Er is ook een bureau met paperas
sen en telefoon. Daarachter gaat hij
zitten, na de gast in een gemakke
lijke leunstoel ernaast te hebben
geïnstalleerd.
BLIJMOEDIG
Last van de zon? De luxaflex
ritselt al neer. Zit u goed? Een zorg-
legen Cork heeft voor vandaag een I 0Qk gepredeslk,eer(Jhei(i v'oor aller.
r ar> van rnuw atppknnmprl Tn HOSK-
dag van rouw afgekondigd. In Ross-
lare is een noodcentrum ingericht
van waaruit de berging van de wrak-
stukken en de identificatie van de li
chamen geregeld wordt.
Koningin Elizabeth heeft de Ierse j
president EaTnon de Valera een i
rouwtelegram Gezonden.
Aan boord van het neergestorte
toestel bevonden zich twee Belgische I
sportpersoonlijkheden: Jacques Crey-
elman. voorzitter van de Brusselse
basketballploeg Anderlecht en Clau- I
de Schwartz, de vroegere Belgische
kampioen op de 400 meter hardloper
en recordhouder. Behalve vijf Zwit
sers en nog twee Belgen bestond de
rest van de inzittenden uit Britten i
en Ieren.
gie" kan betekenen.
DEN HAAG Binnenkort is de
benoeming te verwachten van de
heer A. Ekker tot ambassaderaad
voor pers- en culturele zaken in
Mexico. De heer Ekker was tot voor
kort hoofdredacteur van de Regio
nale Dagblad Pers. een redactionele
combinatie die onlangs werd beëin
digd.
BRUSSEL De Europese Com
missie onderzoekt de komende weken
de mogelijkheden voor de Euro-
markt om door eenzijdig versnelde
tariefsverlagingen volgens de Ken-
nedyronde, de Verenigde Staten in
hun economische moeilijkheden te
helpen.
Gisteren is de Europese minister
raad in Brussel er nog niet in ge
slaagd tot een akkoord te komen.
Minister De Block weet dat aan
het Franse verzet. Hij was bang dat
de EEG door de Franse houding
niet snel genoeg tot beslissingen zal
kunnen komen en dat de protectio
nistische stromingen in het Ameri
kaanse Congres hierdoor gestijfd
zullen worden in hun voornemen om
de betalingsbalans te beschermen
door beperkingen van de invoer uit
Europa.
Vooral Nederland, maar ook Duits
land, is bang dat zo'n Amerikaanse
saneringspolitiek zou leiden tot een
kettingreactie door andere landen.
De Duitse minister Schiller had het
beginsel van een eenzijdige EEG-
versnelling van de Kennedyronde al
voorgesteld. Dit werd ondersteund
door Engeland en enkele andere
EVA-landen.
zame inspectie. En wat zal het
zijn: wodka of sherry? Dat zijn de
welkomstwoorden van de schrale,
lange man, wiens schrandere ogen en
vriendelijke optreden een blijmoedig
heid uitstralen, die vertrouwen wek
ken en je hier onmiddellijk thuis
doen voelen.
Een patriarchale figuur met zijn
grijze haar en keurig geknipte, dito
baard. Zijn overrompelende hoffe
lijkheid lokt een lovende reactie uit,
die als volgt wordt beantwoord:
Mijn waarde, de eerste beginselen
van naastenliefde zijn vriendelijk
heid en gastvrijheid!
Het doel van de komst: iets meer
te mogen weten over de gedachten-
wereld van de oosters orthodoxe ge
lovige, die in zijn kerk zoveel dingen
lijkt te bezitten, welke de westerse
christen mist: uitbundige blijdschap
in de kerk om de verrezen Heer, zijn
gevoel van verbondenheid en liefde
met de andere gelovigen, zijn diepe
weemoed tegenover de Schepper, zijn
blijde verwachting en intense bele
ving van het heil.
Vader Adriaan: Maak het niet te
mooi, m'n vriend. Maar mag ik eens
met een oud Arabisch sprookje be
ginnen? Dat gaat zo. Een man zwerft
in de woestijn op zoek naar zijn ge
liefde. Hij heeft er ontberingen voor
over, zoekt, speurt en denkt steeds
aan haar. Eindelijk vindt hij de
vrouw van wie hij houdt. Vol ver
wachting klopt hij aan en op de
vraag van binnen: Wie is daar? (ja,
het is haar stem), antwoordt hij: IK
ben het...
NOG INTENSER
Maar de verwachte reactie blijft
uit. Hij mag niet binnen, en moet
opnieuw de woestijn in, waar hij
ronddwaalt, nog intenser denkende
aan zijn geliefde. Tenslotte bereikt
hij als vanzelf opnieuw het huis
maar nu zozeer betrokken op de an
der, dat hij als het ware mechanisch
van zijn komst verwittigt en op de
vraag wie er dan wel is, spontaan
reageert: JIJ bent het. Nu pas gaat
de deur open.
Met dit sprookje kan iets van de
kern duidelijk worden, zegt vader
Adriaan. Het gaat erom: kan ik me
zo in de ander verplaatsen, in U, o
God, dat ik, letterlijk genomen, bui
ten mezelf geraak? Dan komt er con
tact.
Christus heeft nog nooit een deur
ingetrapt. Hij staat altijd aan de deur
te wachten. Op ons. Tot wij „wij"
kwijtraken. Niet: wij doen aan onze
zaligheid, maar wij buiten ons zelf: in
Hem. Dat is een mysterie. Maar in
tens te beleven!
Een oude orthodox aanvaardt en
legt de nadruk op het mysterie, het
geheimenis, dat in feite zijn ge
loofsinhoud uitmaakt. Christus is
voor hem eerder versluierd aanwezig,
dan geopenbaard. Dat laatste is een
typisch westers-rationalistlsche kwa
lificatie. Het westerse verstand wil al
maar wéten, ook bij het mysterie: hoe
zit dat in elkaar?
IK WEET HET NIET
Maar de oude orthodox zegt: daar
blijf ik van af. Ik kom er pas als ik
zeg dat ik het niet weet. Ik kan God
niet zien en ik wil God niet zien.
Want als ik God zou zien, sterf ik. Ik
kan alleen naar God hunkeren. Hoe
meer ik dat doe, hoe meer ik Zijn
nabijheid ervaar.
Als ik westerse en oosterse christe
nen probeer te vergelijken, dan wil de
westerse mens steeds maar klaarheid,
waarbij hij er in feite van uitgaat,
dat 'hij zelf ook klaarheid zou zijn.
Maar dat is niet zo: de mens is voor
zichzélf ook een mysterie.
De oosterse christen daarentegen
weet dat laatste. Hij is steeds onder
weg om zichzelf te zoeken. Niet om
zichzelf te vinden (dat krijg je nooit
gedaan), maar om zichzelf te kunnen
verliezen! Dan wordt je de ander ge
lijk. Dat wordt in de bijbel bedoeld
als daar staat dat de mens een wezen
is, dat bevel gekregen heeft God te
worden.
Denk nog eens even aan dat Ara
bische sprookje van daarnet: hoe in
tenser je verlangen naar de ander is,
hoe dichter je bij de Ander komt.
Des te meer vreugde beleef je er ook
Toen je klein was, bleek de avond
voor je verjaardag toch veel fijner
dan de werkelijkheid van de volgen
de dag? De pop of de trein die je
kreeg was veel vreugdevoller toen je
deze nog niet had, dan toen het alle
maal voor je stond. De avond tevoren
zeer het doel, Gods zege af te bidden,
kon je er nog alle kanten mee uit. En
God wil ook, dat we met Hem alle
kanten uit kunnen...
Als we uit het verlangen kunnen
leven, bereiken we de hoogste graad
van blijdschap. Maar hier in het
westen leven we eigenlijk alleen
maar in de bevrediging. Op zoek
naar God moet men in het westen
altijd de gedachte hebben Hem con
creet te vinden. Maar nogmaals, laten
we elkaar niets wijsmaken. Volledig
vinden doen we nooit.
De westerse mens moet weer leren
hongeren. Dat heeft hij verleerd om
dat zijn behoeften zo goed als alle
worden bevredigd. Maar wie alles
wil verklaren, loopt het grote gevaar
God te verliezen. Er is nu eenmaal
een grens die niemand overschrijden
kan: het mysterie.
Om hierin door te dringen zijn ge
baren nodig en handelingen, eenvou
dige tekenen, die de diepste lagen
van onze persoon kunnen bereiken.
Daarvoor moeten we eenvoudig ons
verstand opzij zetten. Daar vraagt de
oude orthodox in zijn kerk dan ook
om Ook voor zijn eenvoudige huisal
taar, als hij bidt: Komt laten wij, laat
ik alle aardse beslommeringen (ook
het verstand) afleggen...
De kerkdienst, of zoals wij zeggen,
de liturgie of feestelijke viering
wordt dan: het geheimenisvolle bele
ven van een realiteit die voor het
verstand ongrijpbaar is.
UTRECHT Een wijziging in het
reglement voor de vorming van over
legorganen bij de Nederlandse Spoor
wegen maakt het thans meer moge
lijk dan in het verleden, dat leden van
de niet erkende Federatie van Spoor
wegvakverenigingen in de verschillen
de overlegorganen van het spoorweg
bedrijf gekozen kunnen worden.
Behalve de drie erkende vakbonden
mogen ook de ongeorganiseerden kan
didaten aanwijzen en kiezen voor de
overlegorganen. De FSV kan nu toch
tot de overlegorganen doordringen.
De voorzitter van de Protestants-
christelijke bond van vervoersperso-
neel, de heer Dassel, zei vanmorgen:
„Als ongeorganiseerde kun je niet bui
ten het overleg blijven als er in rede
lijke vorm mensen zijn die eraan deel
willen nemen".
Voorzitter J. Gljsbertse van de FSV
is echter nog niet tevreden met het
nieuwe reglement. De FSV had aan de
SER gevraagd de NS te dwingen tot
instelling van een ondernemingsraad
en tot intrekking van de dispensatie
die het bedrijf tot nog toe had ontvan
gen voor de instelling van een dergelij
ke raad.
De SER heeft dit geweigerd. De drie
erkende vakorganisaties achten de tijd
voor een ondernemingsraad bij de NS
nog niet rijp, omdat het bedrijf een
over het gehele land sterk gespreid
karakter draagt met tal van bedrijfs
onderdelen. Het reglement is echter
wel een nieuwe stap in de richting van
een ondernemingsraad.
99
UTRECHT De voor
zitter van het schoenma-
kersgilde, de heer A.
Stockschen heeft ver
klaard dat enkele Neder
landse schoenfabrikanten
tegen afbraakprijzen „weg
gooischoenen" op de markf
brengen, die de moeite
het repareren niet waard
zijn.
Op een gisteren gehou
den vergadering van het
gilde zei de heer Stock
schen. dat de fabrikanten
„deze rommel"' verkopen
onder de druk van buiten
landse concurrentie. Voor
de meeste klanten is het
evenwel moeilijk te zien of
de schoenen die zij kopen
aan alle kwaliteitseisen
/old oen.
Zo krijgen de schoennei
••tellers bijvoorbeeld vaak
mensen in de winkel, die
denken dat zij voor een
..aantrekkelijke" prijs lak
schoenen hebben gekocht
terwijl het gebruikte ma
teriaal plastic blfjkt te zijn.
Volgens de heer °tock-
schen is het nodig dat het
schoenmakersgilde in sa-
menwerking met de con
sumentenorganisaties ijve
ren voor een verplichte
kwaliteitsaanduiding op de
choenendozen. betrekking
hebbende op het boven-
'eer. het binnenwerk en de
'olen. In Duitsland en
Frankrijk bestaan reeds
dergelijke kwaliteitsaan
duidingen.
