Bron van liefde vooi
zwakzinnige kinderen
«Loonsverhoging delen met
anderen die niets krijgen'
Rennies
NIEUW GEBOUW VOOR „SUMBER ASIH"
Ook een medisch
team voor de
patiënt-donor
Mevrouw De Vreede
vindt nieuwe taak
Term „secularisatie"
berust op misverstand
Een noord voor vandaag
Uw probleem
is het
onze....
„Goede Johannes"
is veel beter
VRIJDAG 22 MAART
„Indien nu Ik, uw Heer en Meester, u de voeten gewassen heb,
behoort ook gij elkander de voeten te wassen; want Ik heb u
een voorbeeld gegeven, opdat gij doet, gelijk Ik u gedaan heb.
(Johannes 1314).
Onder de maaltijd staat Jezus op, Hij legt de klederen af, om-
gordt Zich met een linnen doek. doet water in het bekken en
begint de voeten van de discipelen te wassen. Dat is nederig
slavenwerk en Petrus' eerste reactie is dan ook: ,JDat nooit!"
Het is ook inderdaad een vreemde zaak. Jezus, de Heer, Zoon
van God, die de voeten gaat wassen van zijn leerlingen. De
Heer legt de klederen af en omgordt zich met een linnen doek
en Hij blijft de Heer. Zijn majesteit wordt niet aangetast.
Dat is zijn geheim. Hij kan alles afleggen, omdat Hij alles
heeft. Hij blijft wie Hij is.
De voeten wassen van de ander, de knecht kunnen zijn van de
ander, en toch heer blijven,£o behoort ook gij elkander
de voeten te wassen": Zo behoort ook gij elkanders knecht te
zijn. Het is een woord, dat zegt hoe de mens heeft te staan te
genover zijn medemens, wie dat ook is. Maar slechts hij kan
dienen, die zijn klederen aflegt en zich omgordt met een linnen
doek. Slechts hij, die wat heeft te geven.
We lezen vandaag: Lucas 15 1-10.
UTRECHT In Toenadering,
het blad van de Christelijke be
drijfsgroepen centrale, is giste
ren het idee gelanceerd, iets te
doen voor het personeel van die
ondernemingen, waar geen
Brandend maagzuur,
druk op de maag, opgeblazen gevoel
Brieven die niet xljo voorzien
uu naam en adres kunnen niet lp
behandellnR worden genomen. Ge
heimhouding Is verzekerd. Vragen
die niet onderling met elkaar In
t erband «taan moeten In afzonder
lijke brieven worden gesteld. Per
brief dient een gulden aan postze
gels te worden Ingesloten.
Vraag: Kunt u me inlichtingen
verschaffen over het kasteel Ster-
kenburg tussen Driebergen en
Doorn. We wilden het graag zien.
maar er staat een bord „Streng ver
boden het collegeterrein te betre
den".
Antwoord: Het kasteel aan de
Langbroekerwetering staat in de te
lefoongids vermeld als „Jeugdland".
03438 - 2026. Directeur C. Brinke
rink. Daar kan men inlichtingen
vragen en om bezichtiging verzoe
ken.
Vraag: In een Engelse le
vensbeschrijving van een Delfts in
genieur vinden wij de volgende ter
men. waarvan we een verklaring
wilden hebben: „B.Ae.E", „M.Ae.E"
en „to major".
Antwoord: ..B.Ae.E" is kandidaats
vliegtuigbouwkunde. „M.Ae.E"
vliegtuigbouwkundig ingenieur, „to
major" een bepaalde studie als
hoofdvak kiezen.
Vraag: Kan men mij op het ge
meentehuis vertellen, wie er in een
perceel woont, en inwoont?
Antwoord: U kan op elk gemeen
tehuis voor enige kwartjes per
vraag per persoon de gegevens krij
gen.
Vraag: Ons inkomen over 1966
was 5990 Hoe hoog wordt de
aanslag in de inkomstenbelasting als
u van dit bedrag de verwer
vingskosten en de bejaardenaftrek
aftrekt? Wij zijn gehuwd, zonder
kinderen.
Aantwoord: Alleen indien onder
die 5990 inkomsten uit dienstbe
trekking (ook pensioen) zijn begre
pen. heeft u recht op aftrek van
f 150 verwervingskosten. In het an
dere geval is het inkomen reeds net
to. De bejaardenaftrek is een
kwestie van tarief en vermindert
het inkomen niet. Rekening houdend
met die bejaardenaftrek is over
1 5990 1 334 verschuldigd en over
5840 311.
Vraag: In 1531 heeft Karei Veen
wet uitgevaardigd, waarbij het aan
de Hollandse steden verboden werd.
zich over het polderland uit te brei
den. Waarom?
Antwoord: Dat is ons onbekend.
Wel kunnen wij twee titels geven
over de verhouding tussen stad en
platteland tijdens de regering van
Karei V: dr. J. S. Theissen. De rege
ring van Karei V in de Noordelijke
Nederlanden. Amsterdam. 1912. en
dr. E. G. Brünner. De order op de
buitennering van 1531. bijdrage tot
de kennis van de economische
geschiedenis van het graafschap
Holland in de tijd van Karei V. U-
trecht, I918(dissertatie).
Als u de order op de buitennering
bedoelt, deze betrof niet de stadsuit
breiding maar de bescherming van
de stedelijke gilden tegen nijverheid
op het platteland. Het was dus een
duidelijke bevoordeling van de wel
vaart der steden ten koste van het
platteland. De beweegredenen zullen
dus meer politiek dan economisch
zijn geweest.
loonsverhogingen kunnen wor
den gegeven omdat anders de
werkgelegenheid in gevaar zou
komen.
„Het komt er op aan, of wij met de
ander willen delen", zegt het blad,
dat suggereert: „moet er niet een
fonds worden gevormd waarin wij
een deel van onze loonsverhoging
storten hetgeen dan Ten goede komt
aan hen die geen loonsverhogingen
ontvangen maar wel geconfronteerd
worden met een kostenstijging."
Het is niet rechtvaardig dat bij het
bepleiten van het voortbestaan van
de werkgelegenheid de lasten op een
kleine groep worden afgewimpeld,
aldus Toenadering, dat meen'c dat
hier een taak is weggelegd voor de
hele gemeenschap en in ieder geval
vbor de christenen.
De suggestie die in Toenadering
wordt gedaan, schijnt door de CBC
nog niet nader te zijn uitgewerkt.
Ook voor het CNV, de vakcentrale
waarbij de CBC is aangesloten, is de
gedachte aan het „verdelen" van de
loonsverhogingen nieuw. Het
CNV-bestuur zal in het CBC-blad
gelanceerde idee op zyn eerstko
mende vergadering bespreken.
giro 7S80 amsterdam
(Door Jan J. van Capelleveen)
DJOKJAKARTA Mevrouw L. C. de Vreede. die al in 1929
voor het eerste in Indonesië arriveerde, heeft haar werktempo nog
altjjd niet aangepast aan de tropen. Deze oud-onderwijzeres en
zendingsvrouw heeft weer een geheel nieuwe tak van arbeid ont
dekt.
Zjj bekommert zich om de geestelijke gestoorde, de debiele
kinderen in de Indonesische samenleving. Ze geeft op het ogenblik
leiding aan een pril begin van b.l.o., buitengewoon lager ouderwijs
voor hen die niet geschikt zjjn voor normale scholen.
Mevrouw L. C de Vreede-Varekamp helpt een goeroe, die bezig is de
kinderen te leren, hoe ze hun kwasten moeten schoonmaken als ze
geverfd hebben.
(Van een onzer medewerkers)
AMSTERDAM Het gebruik van de
term secularisatie berust op het
misverstand, dat men het heden in ter
men van het verleden zou kunnen be
grijpen.
De term secularisatie Is onlosmake
lijk verbonden met een traditionele op
vatting van godsdienst, waarin de
constatering van hedendaags
godsdienstig verval bij voorbaat ligt
opgesloten.
Zo luiden de eerste twee stellingen
van de heer A. J. Nijk, die vanmiddag
aan de universiteit van Amsterdam ge
promoveerd is op het proefschrift „Se
cularisatie. Over het gebruik van een
I woord."
Deze studie (verschenen bij Lem-
niscaat te Rotterdam) wil een bijdrage
i tot het christelijk denken zijn. maar er
komen nauwelijks enige specifiek thco-
I logische overwegingen in voor, aldus de
heer Nijk. De reden daarvan wordt uit
het geheel van zijn gedachtengang dui
delijk. Hij wilde echter de theologie,
die hem als geen ander vak ter harte
gaat. confronteren met de implicatie
van een term. aan de suggesties waar
van vele theologen zich zijns inziens a'.
te gemakkelijk gewonnen hebben gege-
ven.
De heer Nijk is 42 jaar. Hij studeerde
iin Groningen en in Holland (Michigan). I
Hij was assistent van de theologische
faculteit van de Groningse universiteit
en staflid van „Kerk en Wereld" te
Driebergen. Sinds 1964 is hij we
tenschappelijk medewerker aan de the
ologische faculteit van de Amsterdamse
universiteit.
De heer Nijk, die vooral bekendheid
heeft gekregen als redactiesecretaris
van Wending, is de eerste promovendus
bij prof. dr. J. Sperna Weiland.
Luthers Oostenrijk
kiest bisschop
WENEN Volgende week komt de
synode van de Evangelische Kerk in
Oostenrijk bijeen om een nieuwe bis-!
schop te kiezen. Bisschop Gerhard May;
is 70 jaar en gaat eind oktober met
emeritaat.
Er zijn vijf kandidaten gesteld, waar
aan de synode zich moet houden. Del
meeste kansen maken twee Weense
predikanten. Oskar Sakrausky en Erich
Wilhelm.
Sakrausky geldt als uitgesproken
conservatief. Van de keuze van Wil
helm verwachten velen een toenade
ring tussen de leiding van de kerk en
de vorig jaar gestichte progressieve op
positiegroep „Actie 450".
BEROEPtNGSWERK
NED. HERV. KERK
Beroepen te Den Haag (va, dr W.
\alders)W. R. v. d. Zee, jeugdpred.
te Rotterdam.
Aangenomen naar Grijpskerk, c.a.
(toez.): J. J. Buskes te Broek in Wa
terland; naar Heteren: drs. C. G.
Baart te Nieuwpoort.
Bedankt: voor Haarlem (vac. dr N.
v. Egmond)A. Otten te Huissen. voor
Joure (vac. R. Bijl - toez.): S. P. Nij-
I dam te Amersfoort.
GEREI-. KERKEN
Beroepen te Apeldoorn (pred. v. bui-
tengew. werkzaamh.) docent theoL_ ho-
gc-sch. te Makassar): drs. P. K. Filon
te Bussum. voorh. pred. te Oostemij-
kerk. die dit aannam: te Een (Dr.):
kand. J. Bezemer te Zwijndrecht.
Aangenomen naar Leimuiden: kand.
D. Averes te Osterwald (Dtsl.), die
bedankte voor Baarland-'s Gravenpol
der; Bunde (Dtsl.) en voor Schoon
oord.
CHRIST. GEREF. KERKEN
Beroepen te Urk. H. v. Leeuwen
tc Rotterdam-west.
GEREF. GEMEENTEN
Beroepen te MiddelharnisJ. v. Haa-
ren te Amersfoort.
DOOPSGEZ. BROEDERSCII.
Aangenomen naar Franeker: J Ro-
waan, laatstel. geref. pred. te Mon
ster.
(Van onze onderwysredactie)
UTRECHT Voor ongeveer
200 Utrechtse studenten heeft de
Leidse hoogleraar in de interne
geneeskunde, prof. dr. J. de
Graaff. nadrukkelijk gewaar
schuwd voor het beslist reëie ge
vaar, dat ontstaat zodra artsen
met de gedachte aan een even
tuele orgaantransplantatie niet
alles in het werk stellen om het
leven van een ziekere patient-
donor te redden.
Prof. De Graaff achtte het een
absolute eis dat voor de behandeling
van een mogelijke donor en de mis
schien al geruime tjjd wachtende
ontvanger aparte medische teams
worden geformeerd.
Het met absolute zekerheid
vaststellen van het moment vari
overlijden ziet hij pas dan gewaar
borgd, indien dit geschiedt niet door
een. maar door verscheidene artsen,
onafhankelijk van elkaar.
Als ik kritiek heb op de hart-
transplataties, zoals die in Zuid-Afri-
ka zijn uitgevoerd, dan is het om
dat ik niet zeker ben of aan die voor
waarden is voldaan, aldus de hoogle
raar.
Toestemming
Prof. De Graaff gelooft dat de
toestemming voor het verrichten van
sectie en orgaantransplantaties het
best kan geschieden door een bepa
ling in de laatste wilsbeschikking. In
feite moeten wij nu aan de familie
1 gaan vragen of het toegastaan ia
in geval de patiënt overlijdt dat
wij overgaan tot gebruikmaking van
een of meer organen, een zowel voor
I de betrokken familie als voor de ver
zoekende artsen bijna ondragelijke si
tuatie.
Prof. De Graaff verzet zich tegen
het transplanteren van een nog klop
pend hart van iemand die het dode
lijke slachtoffer van bijvoorbeeld een
schedeltrauma fs geworden.
BOXMEER Paus Johannes XXI-
II kan beter de geschiedenis ingaan
als Johannes de Goede, dan als de
Heilige Johannes, is de mening van
pater dr. P. H. van der Wey zoals hij
in verschillende bladen in het zuiden
van ons land heeft geschreven.
Er moet niet worden begonnen aan
een proces tot zaligverklaring en
daarna heiligverklaring van paus Jo
hannes en met dat van pater Titus
Brandma moet maar worden opge
houden, meent hij.
Zaligverklaringen zijn uit de tijd.
Ze rieken teveel naar de periode van
het triomfalisme, maar die is de kerk
na het Vaticaans concilie gelukkig
voorbij.
Bovendien kosten deze processen
handenvol geld en dat kan beter
worden gebruikt voor noodlijdende
mensen, bijvoorbeeld slachtoffers van
concentratiekampen want die zijn
er nog. Dit zou helemaal in de geest
van Titus Bransma zijn geweest.
Pater Van der Wey is hoogleraar
aan het filosoficum in Boxmeer, een
intituut, waar aanstaande priesters
hun filosofische opleiding krijgen.
„Sumber Asih". staat er op het
bord voor het oude gebouw, dat op
geen enkele manier geschikt is om
een school te huisvesten: „Bron der
liefde".
Het initiatief kwam niet uit het
westen. In 1957 reeds namen enkele
Indonesische moeders van geestelijk
gehandicapte kinderen in Djakarta
het initiatief om debielenonderwijs
te beginnen. Deze moeders geloof
den dat ook het zwakzinnige kind
een plaats moet kunnen krijgen die
het toekomt.
In een lokaal van het weeshuis
„Pa van der Steur" werd een begin
gemaakt met vier leerlingen. Nu
zijn er 65, maar steeds weer moeten
kinderen worden afgewezen. Het ge
bouwtje achter de Engelse Kerk van
Djakarta is veel te klein geworden.
En Djakarta alleen al telt 8 9.000
van deze kinderen.
HELPEN
In 1966 kwam mevrouw drs. L. C.
de Vreede-Varekamp helpen. Het
werk was mevrouw Sudramo, die
tien jaar lang waarnemend hoofd
geweest was, te veel geworden. Bo
vendien werd beseft dat mits goed
geleid en gehuisvest, de school een
soort pionierschool zou kunnen wor
den voor deze vorm van onderwijs,
waaraan ineens grote behoefte is
ontstaan.
Zwakzinnige kinderen werden
vroeger door hun eigen ouders opge
vangen. Stierven die. dan waren er
altijd wel ooms en tantes die zich
over hen ontfermden. Maar de mo
derne maatschappij heeft geknaagd
aan de hechte familieband. In de
steden leeft ieder gezin op zich, met
alle gevolgen van dien als het
plotseling uiteenvalt.
„Mensen zeggen wel eens tegen
me", zei mevrouw De Vreede toen
ik met haar van Soerabaja naar
Djokjakarta reisde, „is dat werk van
jou wel nodig? Er zijn toch zoveel
belangrijker noden? Dan zeg ik: De
kerk moet daar zijn waar niemand
helpt. En dit is een gebied waarop
nog vrijwel niets wordt gedaan."
ONDERWIJZERES
Mevrouw Dé Vreede had rustig
kunnen leven" In Nederland, terug
kunnen zien op een welbesteed le
ven. Maar het zit niet in haar bloed.
Al jong had ze iets van een avontu
rierster. Ze hoorde dat er in Indo
nesië een groot tekort was aan leer
krachten.
Maar ze kwam voor een baan niet
in aanmerking, want ze had geen
hoofdacte. Toch slaagde ze erin, 300
gulden bij elkaar te schrapen en
stapte op een goedkope Franse
vrachtboot. Als er werkelijk zo'n te
kort was, zou ze beslist aan de slag
komen. En dat kostte ook weinig
moeite. In Singapore lag al een brief
voor haar met een vaste aanstelling
in Solo. Daar begon ze als jong on
derwijzeres in 1929. Later trok ze
naar Celebes, waar ze haar man
leerde kennen, een zendeling-we
duwnaar met wie ze in 1934 trouw
de.
Tijdens de oorlog werd ze geïnter
neerd. maar samen met haar man
en kinderen overleefde ze het. Ze
keerden in 1946 naar Nederland te
rug. Haar man mocht niet weer te
rug. Hij werd voorganger van de
hervormde evangelisatie in Emmen
en later benoemd tot geestelijk ver
zorger van de Heldring-stichtingen.
Maar ze was er de vrouw niet naar
om al het werken over te laten aan
haar man. Zij werkte zelf mee aan
het psychologisch bureau. Na het
overlijden van haar man in 1956
werd ze onderwijzeres bij het blo.
Toen haar kinderen gingen stude
ren. begon ze maar mee te doen. Ze
slaagde voor de examens Neder
lands m.o. A en B en behaalde haar
graad van doctorandus in de Neder
landse taalwetenschap.
INDONESIË
En toen kwam dr. J. van Klinken
van het gereformeerde Werelddiako-
naat en vroeg haar of ze niet de lei
ding over het werk in Indonesië op
zich wilde nemen. Haar dochter was
getrouwd, haar zoon was zendeling
geworden in Kongo. Wat weerhield
baar? Binnen de kortst mogelijke
tijd zat ze in Djakarta.
Ze geeft leiding aan de kleine
school, greep de kans om in de
praktijk goeroes op te leiden voor
dit bijzondere werk. legde contacten
met andete steden en was al gauw
overbezet van de vroege morgen tot
de late avond. Ik ontmoette haar
toevallig in Soerabaja, waar ouders
van zwakzinnige kinderen haar ge
vraagd hadden hun raad te geven.
Zij wilden ook een dergelijke school
oprichten.
Ze vertrok met me naar Djokja
karta. waar een groot sanatorium
leeg is gekomen, dat enorm geschikt
is om een inrichting voor zwakzin
nige kinderen te worden. Ook daar
adviseerde ze. En toen ik in Djakar
ta aankwam, stond ze alweer voor
de klas, of heter, ging ze van klas
tot klas om de goeroes te helpen.
NIEUWBOUW
Het huidige gebouw van ..Sumber
Asih" is nauwelijks meer dan een
klein zaaltje, verdeeld met schotten
in klaslokalen. Veel moeders die
's morgens hun kinderen moeten
brengen, wonen te ver weg om naar
huis terug te gaan. Ze zitten de hele
lange morgen onder een overhellend
dak. beschermd tegen zon en regen
en breien en praten. Als de school
om twee uur weer uitgaat, nemen ze
hun kinderen weer mee naar huis.
Maar veel langer kan dat zo niet
doorgaan. Niet alle moeders hebben
szoveel tijd. Er moet een oplossing
gevonden worden voor het ver
voersprobleem. En bovenal: er moet
een nieuw gebouw komen.
Daarom staat „Sumber Asih" als
nummer 77 op de projectenlijst van
„Kom over de Brug". Vanavond, als
de enveloppen opgehaald en openge
maakt worden, zal blijken of dank
zij Nederlandse hulp dit prille werk
kan uitgroeien tot een werkelijk
verantwoorde vorm van onderwijs
voor geestelijk gehandicapte kinde
ren. waardoor er straks toch een
plaats voor hen zal zijn in het nieu
we Indonesië.
Beschut onder het overhangen
dak wachten de moeders ni
Indonesisch geduld tot hun km
deren uit school komen. IedM
morgen zitten zij op hun banil
t'an acht tot twee uur, omdat
te ver weg wonen om
brengen en halen naar huis terj
te gaan.
Via een spelletje leren de km
deren tellen. Twee. zei de jt|
frouw en toen moesten ze tuf
wasknijpers op het stukje kart
doen.
Ingespannen probeert een mei
de naald met de draad in
goede gat te steken voor hi
borduurwerkje.
Een onderwijzeres helpt
groepje oudere kinderen bij hl
