Bij de generale begin ik
meestal op te fleuren
Graaft rijke westen
s n eigen graf?
EN TV
Schoolschrift
•én opleiding
VANAVOND TE ZIEN
VANAVOND TE HOREN
ZONDAG TE ZIEN
ZONDAG TE HOREN
EEN SCHEIDING ONDERSTREEPT
Mee-eten
aan tafel
bezitters
ZATERDAG 16 MAART 196®
actrice Sjoukje Hooy-
l maayer ziet er attractief
ui Ze heeft levendige,
o, x niet te zeggen felle ogen,
P' «l lang bruin haar en talent.
t t werkt nu voor het derde
\zoen bij de Toneelgroep
ieater in Arnhem en krijgt
tl grote rollen. In november
n het vorig jaar heeft de
,elRO haar op televisie ge-
tceerd in het programma
gj fan en vrouw", waarop van
>i e kanten reacties kwamen.
aandag 25 maart zal ze op-
tnw voor de KRO-televisie
treden, samen met de Bel-
bifche zanger Miel Cools in
3a n serie van vijf uit-
m lidingen.
n
IJoukje is zevenentwintig en
rouwd met René Jesserun Lo
de die als acteur bij hetzelfde
;t elschap werkt. Ze hebben drie
1 deren: Enno (8), Steven (5) en
injan (3), die een verschrikke-
J? lawaai maken als ze met de
apedoes Tako komen bin-
'l istuiven.
:r
en ;e zet thee en bakt spekjes
ia,ir de hutspot. Het programma
i 25 maart heet „Niemand
,ei et" met een vraagteken en
an 1 puntjes erachter, 't Gaat
e (r het leven en over dingen.
altijd wat tegenvallen. Niet
iber hoor, anders kijkt er nie-
Vastgeroest
Niemand weet" gaat over hoe
||-J| vastgeroest zijn in allerlei
'gen en hoe goed en gemakke-
we het hebben omdat we
n rekening houden met ande-
nensen.
N et tweede deel behandelt de
n log. We maken elkaar kapot
ne het interesseert niemand. In
vv derde deel trouwt een meisje
°nie weet eigenlijk niet of ze dat
f" wil, zoals dat zo vaak ge-
beu.. .lootte komen oude
mensen aan de beurt, van wie
niemand zich iets aantrekt.
Mensen, die boven alle dingen
staan, besluiten de serie. Het zijn
beminden, geliefden, zou je
kunnen zeggen, die zorgen dat de
dingen blijven draaien.
Van die uitzending in novem
ber zullen de meesten zich niet
zo veel meer herinneren, zegt
Sjoukje. Die avond is namelijk
ook Phil op het scherm geweest
en daarvan raakte iedereen zo op
gewonden dat men de rest ver
gat. Deze nieuwe programma's
met Miel Cools zitten heel leuk
in elkaar. Miel zingt liedjes en ik
zing ook en zeg teksten.
Veel kamertjes
Sjoukje Hooymaayer is in La
ren geboren, waar haar vader
een handweverij heeft en een cu
riositeitenkabinet. Ze woont met
haar gezin in Blaricum, in een
huis met heel veel kleine kamer
tjes.
Na de ulo ging ze naar de to
neelschool, omdat ze niet wist
wat ze wilde worden. Ze had een
paar keer in amateurgroepjes
gespeeld en dat ging wel aardig.
Dus maar eens op de toneelschool
kijken, ,,'k Heb tweemaal exa
men moeten doen", vertelt ze.
„Van die eerste keer durf lk
niets te vertellen. Dat was zo idi
oot. Ik wist helemaal niet wat de
bedoeling was. Je moet een mo
noloog doen. een gedicht en een
klassiek gedeelte.
Monoloog, dacht ik. waar haal
ik een monoloog vandaan. Ik
grasduinde wat in Romeo en Ju
lia en die balkonscene, dat moest
het dan maar zijn. Uit mijn
hoofd geleerd en dat was dus
dat. Lachwekkend natuurlijk,
want de monoloog duurde nau
welijks één minuut. Van gedich
ten wist ik geen klap. Daar had
den we op school nooit iets aan
gedaan.
Thuis lag Maria Lecina en
daarvan heb ik toen maar de
eerste vijf verzen genomen, ter
wijl er ik weet niet hoeveel zija
Voor dat klassieke stuk van
tenminste vijfentwintig regels
heb ik geloof ik Antigone geno
men. Zo maar ergens midden uit.
Bij het toelatingsexamen las en
lepelde ik alles braaf op ik
wist van toeten noch blazen.
Toen ik zo ongeveer uitgewerkt
was, lag iedereen onder de tafel.
Dermate krankzinnig, zoiets kun
je niet maken. Maar ik had ook
nooit les gehad of zo. De keer
daarop ging het beter en toen
heb ik de school afgemaakt. En
nu dus voor het derde seizoen bij
Theater, e'en ontzettend plezierig
gezelschap.
Het werken als moeder van
drie kinderen is moeilijk. Ifet is
een beetje de kaars aan twee
einden laten branden. Iedere
avond overal spelen en 's nachts
terugriten, want 's morgens om
zeven uur moet je weer paraat
zijn om de kinderen aan te kle
den. Erg vermoeiend, maar ver
der is het verrukkelijk, 'k Zou
n'et weten hoe ik het anders
moet doen. 'k Zou dol worden
van de hele dag met stofdoek en
veger in de hand.
In de programma's met Miel
Cools ben ik nu met zingen be
gonnen. maar als ik mee zou
gaan zingen, in een musical of zo,
zou ik eerst les gaan nemen. Ik
heb wel een aardige stem, maar
die is ongeschoold. Of ik talent
heb? Dat weet ik niet. Talent
heeft iedereen, 't Ligt er maar
aan. wat je er zelf van maakt,
Ongelukkig
Ik ben een moeilijk figuur, ge
loof ik. Ik kan erg vrolijk zijn.
maar ik ben ontzettend als
met een stuk bezig zijn. Het enr
moment himmelhochjauchzend
en vlak daarna zum .Tods
betrübt. Dan heb ik het ge
voel dat ik inderdaad beier bij
stoffer en blik had kunnen blij
ven. Als u-e beginnen te repete
ren, gaat het eerst geweldig. Na
twee weken heb ik het helemaal
niet meer en voel ik me diep on
gelukkig.
Op de repetities zit ik met tra
nen vlak achter m'n ogen. Ik ge
neer me gewoon. Ik kan het niet
en zal het nooit kunnen, 't Ge
beurt trouwens zelden dat ik na
een voorstelling bij mezelf denk:
ja, vanavond ging het lekker.
Meestal bij een bepaalde scène
krijg je dat even. En in de auto
zit je dan te snikken. Wat was
het erg. Daar lusten de wilde
spinnen nog geen brood van.
We hebben nu nog een kwar
tier en dan moet ik met de puree
aan de gang, want de kinderen
moeten na Pipo hup naar bed
Ja, "die repetities, dat is erg. Bij
de generale begin ik meestal op
te fleuren, Dan krijg je costuums
en zo en de spanning voor de
première haalt je uit je gedepri
meerde stemming. Dan durf je
ineens veel meer.
raren-opleiding
In School en Belijden Nu, het orgaan van het Gere
formeerd Schoolverband, staat een bijzonder kritisch
)C irtikel over één aspect van de Mammoetwet, namelijk
er de nieuw te creëren leraren-opleiding. Er komt, zoals
r men weet, één lerarenopleiding voor alle soorten van
onderwijs, voorzover geen beroepsonderwijs.
1 Nu is h«t de bedoeling, dat voor het mavo een derde
graads bevoegdheid toereikend is (te vergelijken met
td3de lo-akte), voor het havo een tweedegraads bevoegd-
laiheid (ongeveer de mo-A-akte) en voor het vwo een
eerstegraads bevoegdheid (volledige mo-akte).
weekschool de dupe
(Van onze onderwijsredacteur)
Nieuw is dat de derdegraadsbevoegdheid altijd dub-
bel moet zijn, dus twee vakken moet omvatten, maar
(j dat de onderwijzersopleiding, nu noodzakelijk als
vooropleiding, dan niet meer nodig is. Dat betekent
dat de kweekscholen een deel van hun leerlingenpo-
tentieel zullen gaan verliezen aan de opleiding voor
leraren, dat deel in ieder geval, dat nu na enkele jaren
de lagere school verlaat om het ulo te gaan dienen.
iat De afgestudeerden van het havo hebben straks de
mi keuze tussen de driejarige opleiding, die hen helemaal
h daarmaakt voor de taak aan de lagere school, of een
't. vierjarige, die hen opleidt voor het mavo. Maar als ze
dan de laatste gekozen zullen hebben, zullen ze er
gemakkelijk een jaar bovenop zetten om zo een twee-
legraadsbevoegdheid te halen en les kunnen geven
lan het havo, en als dat klaar is, dan nog maar een
- .aartje er bovenop, om een eerstegraadsbevoegdheid te
01 lalen om les te kunnen geven aan het vwo, de hoogste
neVorm van voortgezet onderwijs.
<ar erop gepoot
Na het afsluiten van de „vak"opleiding wordt een
>edagogisch-didactisch jaar ingelast, waarin de toe-
eomstige leraren pedagogisch worden geschoold, een
aar van lerarenopleiding dus. na een studie van
vreemde talen, wiskunde, aardrijkskunde of geschiede-
is.
En hier zit al een grote fout. Want de lerarenoplei-
aT® ding wordt zo losgemaakt van de hele vakopleiding en
wordt er bovenop gepoot. Het zou veel beter zijn de
hele opleiding van het begin af op de praktijk van het
t leraarsambt te richten. Boekhouden is namelijk wat
i anders dan anderen goed boekhouden leren.
3ij De academies voor lichamelijke opvoeding hebben
aa dit allang gezien en de opleiding voor het leraarschap
„gemengd met de eigen opleiding in de verschillende
ijafdelingen van het vak.
Diezelfde leiders hebben nog een gezond idee. Zij
illen doodeenvoudig èén opleiding voor het gehele
voortgezet onderwijs. Het is niet in te zien, zeggen zij,
bl waarom een man die gymnastiekles geeft aan veer-
tienjarige mavo-leerlingen, minder van zijn vak zou
.rVnoeten weten dan een man die lesgeeft aan even oude
leerlingen van een havo of vwo-school.
Maar dat geldt ook, zij het niet zo sprekend, een
heel eind voor de man die deze leerlingen Frans ot
I wiskunde moet bijbrengen. Wij krijgen nu een situa-
j tie dat jongens van veertien jaar in één scholenge-
n ineenschap les krijgen van drie anders gegradueerden,
■1 naar gelang ze in het mavo, havo of vwo zitten.
En helemaal dwaas is het dat die leraren niet het
zelfde betaald krijgen. Het werk in de doorgaans
kir vwo-klassen is namelijk zeker niet moei-
"Uij. er dan in de groie mavo-klassen.
NEDERLAND 1/VPRO
7.30 uur Wereld op wielen, magazine waarin o.a.
een auto uit de populaire prijsklasse wordt
getest.
8.45 uur Een show rond Gilbert Bécoud met o.m.
Ramses Shaffy, Liesbeth List en Nancy
Wilson.
9.25 uur Inspekteur Eliot Ness voert een bikkelhar
de strijd tegen whiskey-smokkelaars (film).
10.10 uur De Amerikaanse zangeres Julie Londen met
als gast de pianist-zanger Bobby Troup.
NEDERLAND 2/NCRV
8.20 uur De Lucy-show. Vijfduizend dollar voor wie
het meest lijkt op een bekende western
ster. Lucy ziet er wel brood in.
8.45 uur Solliciteren naar sociaal werker(ster) een
programma door Godfried Bomans.
9.35 uur Zang en spel door het Spaanse show-or
kest Claudia con Ramon y sus showmen.
9.55 uur Romeo en Julia, een dansduet van Serge
Lifar naar een gegeven van Shakespeare
uitgevoerd door Ethery Pagava en Reuven
Vooremberg.
HILVERSUM 1/KRO
7.30 uur Sjook. een programma voor twintigers.
8.00 uur Platen in antwoord op uw schrijven.
9.50 uur Prof. dr. A. Stolk over „Guerrilla in het
verleden."
10.45 uur Goal, een muzikaal sportprogramma met
reportages en nieuwtjes.
HILVERSUM 2/VARA
7.35 uur Malando en zijn Tango Rumba Orkest met
zang van Marita Montès en Frans Wanders.
8.00 uur Komt 't over? Acht politici van de PvdA
in gesprek met 250 proefpersonen.
10.00 uur Kopenhaags Strijkkwartet met het Kwartet
in F gr. t. op. 44 van Carl Nielsen.
NEDERLAND 1/KRO/CVK/1KOR
5.00 uur Kom over de brug. Ds. Budiman uit Indo
nesië, Philip Potter, directeur van Wereld-
zending en evangelisatie en Leger des
Heils-kapitein Dick Verpoorte (werkzaam
in Kongo) geven een indruk van de si
tuatie in hun land. Prof. dr. J. Verkuyl
bundelt de betekenis van deze informaties
voor de kerken in Nederland.
7.05 uur Zuster Hans Wagter temidden van de
Trio-indianen en zuster Callender met haar
muzikale kindercrèche in Suriname.
8.30 uur Viktoria en haar huzaar, een operette op
muziek van Paul Abraham.
NEDERLAND 2/VARA
8.05 uur Verkenning in wetenschap, een serie do
cumentaires over moderne technieken en
hun toepassingen. Ditmaal: Het weer.
8.30 uur De legende van Jud Starr uit Cimarron
Strip (film).
9.45 uur Volksliedjes uit vele landen gezongen en
gespeeld door de Franse groep Les Trou
badours.
8.00 uur In het kader van de actie „kom over de
brug" maakte Erik Boshuyzen een pro
gramma over religieuze en rnaatschappelij
ke verhoudingen in In<jonqsië, ,M r,
9.30 uur Het omroeporkest met Dick Vet, piano, spe
len werken van Vincent dlndy, Fauré en
Pierné.
10.50 uur Tout a toi, een prog amma van Jan Brusse.
HILVERSUM 1/NCRV/KRO
7.30 uur Dr. W. A. Visser 't Hooft, oud-secretaris
van de Wereldraad van kerken, over Ont
wakend Azië".
8.10 uur Samenzang uit de Opstandingskerk te
Leeuwarden.
9.30 uur Het weerhuis met o.a. Jules de Corte.
10.45 uur Audio, informatie op muziekgebied voor
kenners en liefhebbers.
HILVERSUM 2/VPRO/AVRO
7.35 uur Chansons voor u uitgezocht door Anne
Marie Oster.
RADIO VANAVOND
Hilversum 1. 402 m. KRO
18.00 Nieuw». 18.16 Commen
taar op het nieuws. 18.20 Ste
reo: Melodieén Expres. 18.45
Stereo: Klassiek verzoekpla-
tenprogramma. 19.30 Nieuw
19.35 Stereo: Tango Rumba oi
kest met zangsolisten. 20.00
Klankbeeld over de communi
catie tussen polltlkus en bur
ger. 22.00 Kopenhaags Strijk
kwartet (opn.) 22.30 Nieuws,
22.40 Loco, een programma zon
der motief. 23.05 Hoogtepunten
uit de programma's van de
afgelopen 14 dagen. 23.55 -
24.00 Nieuws.
Hilversum II. 298 m. VARA
1830 Nieuws. 18 46 Actualitei
ten. 19.05 Grammofoonmurlek.
19.10 Uitzending i.v.m. de 40
dagen Vastentijd. 19.30 Sjook:
voor twintigers. 20.00 Verzoek-
platenprogramma. H-50 Wegen
door de wildernis, lezing. 22.00
Cabaretprogramma. 22.30
Nieuws. 22.40 Overweging. 22.45
Muzikaal sportprogramma
met commentaren en reporta
ges. 23.55 - 24.00 Nieuws.
TELEVISIE VANAVOND
me. NTS: 19 00 journaal.
STER: 19.03 Reclame. VPRO:
19.07 Kleurenfilm over vier el-
landjes voor de Joegoslavische
kust. 19.30 Magazine op auto-
mobiel- en verkeersgebied.
STER: 19.56 Reclame. NTS:
20.00 Journaal. STER: 20.16 Re
clame. VPRO: 20.20 Speciale
berichtgeving: Dc universiteit
stelt zich niet aansprakelijk
documentaire. 20.45 Gilbert
Bécaud show (In <leur). 2.25
Onaantastbaar... TV-fllm.
22.10 Show rond de bekende
Amerikaanse zangeres Julte
London. NTS: 22.40-22.45 Jour
naal.
RADIO MORGEN
Hilversum I. 402 m. KRO
8.00 Nieuws. 8.15 Stereo: Klas
sieke grammofoonmuziek. 8.55
Inleiding hoogmis. 9.00 Hoog
mis. 10.00 Nieuws en wa
terstanden. 10.15 Klassieke ge
wijde muziek (gr.) 10 45 Lite
raire kroniek. 'l.OQ Promenade
orkest en solist. 11.50 Buiten
lands commentaar. NCRV:
12.00 Stereo: Kerkorgelconcert
12.40 Klassieke grammofoon
muziek. 13.00 Nieuws. 13.07
Voor de kinderen. 13 30 Kon-
frontasl, lezing. 13.35 Stereo:
Planoduo. 14.10 Voordracht.
NRU: 14.30 Sportreportages en
-uitslagen. CVK: 17.00 Gerefor
meerde kerkdienst. 18.00 Ge
wijde muziek, CVK/IKOR:
18.25 Kom over de Brug: De
nationale aktle voor de kerke
overzee. NCRV: 19.00 Nieuw
19.07 Stereo: Gewijde nuzlek
(gr.) 19.30 Leren leven .nat de
oekumene. lezing. '9.45 S'erco:
Kamerorkest Pieter Hellendjal
en solisten. 20.10 Geest el like
liederen. KRO: 20.30 Stereo
club. 21.00 De openbaring des
Heren, montage van Bijhal
teksten. 21.20 Licht muziekpro
gramma. 22.00 Programma
over actuele godsdienstige
raagstukken. 22.30 Nieuw
en liefhebbers. 23.55-24.00
Nieuws.
HILVERSUM II. 298 m. VA
RA: 8.00 Nieuws. 8.18 Weer of
Seen weer. (Om 9.00 Sportme-
edellngen). 9.45 Humanistisch
Verbond. toespraak. IKOR;
10.00 Onderweg. Een program
ma met van alles wat. 10.30
Kerkdienst. 11.30 Balans: ge
beurtenissen en opinies.
AVRO: 12.00 Bonte muzikale
show. 13.00 Nieuws. 13.07 Radio
journaal, waarin: De toestand
In de wereld, lezing. 13.25 Ra-
dlo-perlodlek. 14.00 Johann
Willem Frlso Kapel. NRU:
14.30 Het Gelders Orkest met
solist. (15.20-15.40 Cursus n u-
zieklalsteren). 16.15 Pianoreci
tal. 16.30 "Nieuws uit de wereld
van levensbeschouwelijke
Instelling. VARA: 17.00 Muziek
uit film en musical. 17.30
Nieuws. NRU18.05 Sportre-
portages en -beschouwingen.
VARA: 18 30 cabarelprogi
ma. 19.00 Discussie over
aktueel onderwerp. VPRO:
19.30 Nieuws. 19.35 Chanso.
20.00 Over rcligieuz.e
maatschappelijke verhoudin
gen in Indonesië. AVRO: Rits:
voor de Jeugd. 21.30 Stereo
Omroeporkest en solist.
Nieuws. 22.40 Radiojournaal
22.50 Licht programma uit Pa
rijs. 23 20 Licht muzikaal pro
gramma. 23.55-24.00 Nieuws.
TELEVISIE MORGEN
Nederland I. NTS: 14.00-15.30
Teleac: 14,00 Problemen
het Brugjaar (2): 14.30 Mens In
de ruimte (5). 13.00 Russische
les (24). 15.30 Nieuws ln 't kort.
15.32 Monitor (pl.m 15.35 in
kleur: Paulus de Boskabouter,
pl.m. 16.00 In kleur: Skippy.
pl.m. 16.30 Voetbaluitslagen).
CVK/IKOR: 17.00 - 18.00 In
kleur: Kom over de brus:
gesprekken. NTS: 18 5$ Plpo
de clown. CVK/IKOR/RKK
19.00 Bijbelvertelling voor kin
dei en. CVK/IKOR 19.05 Dub
belportret ült Suriname, fllm-
impreS8le. NTS: 19.30 Sport.
20.25 Journaal. KRO: 20.30 Vik
toria und Ihr Husar. operette
van Paul Abraham. 22.30
Discussie over brief van d<
bisschoppen „Vernieuwing er
verwarring". NTS: 22.55-23.0C
Journaal.
Nederland n. NTS: 18 55 Pl
po de clown. 19.00 In kleur:
Nieuwe avonturen van Se-
bastlaan. TV-feullleton voor
de Jeugd (dl. 9). 19.30 ue Pie
tersberg, filmreportage. NTS
20.00 Journaal VARA: 20.05
Het weer, wetenschappelijke
documentaire. 20.30 In k'eur:
Cimarron Strip: De legende
van Jud Starr, TV-fJU'lleton
21.45 Frans vocaal ensemble
NTS: 22.10-22.15 Journaal.
RADIO MAANDAG
Hilversum I. 402 m. KRO
7.00 Nieuws. 7.10 Het levende
woord. 7.15 Klassieke grammo
foonmuziek. (7.30 Nieuws: 7.32
Actualiteiten: 7.50 Overweging;
8.00 Nieuws). 8.30 Nieuws. 8.32
Voor de hulsvrouw, (9.25 Con
ciliepostbus; 9.35 Waterstan-
den). NRU: 10 00 Nederlandse
muziek ln de komende 14 da
gen (opn) KRO: 11.00 Nieuws
11.02 Voor de zieken. 11.30
Voor bejaarden. NCRV: 12 oo
Lichte grammofoonmuziek.
Voor boer en -uinder.
12.26 Mededelingen t.o.v. l.-oid-
en tuinbouw. 12.30 Xieu*g.
12.41 Actualiteiten. 12.50 Radio-
snelbuffet. 13.30 Stereo:
Licht orkest (gr.) 13.50 School
radio. 14.15 Operamuziek (gi.
15.00 Gereformeerde midrlag-
dienst. NRU: 15.30 Reportages
en muziek uit de Dravincie
Groningen. ,116.00-16.03 NVuws.)
17.20 Overheidsvoorlichting.
NCRV: 17.30 Voor de rf'cuters.
17.45 Voor de kinderen. 18 00
Stereo: Lichte koorzang. 1M9
Uitzending van de PSP.
Hilversum II. 298 m. VARA
7.00 Nieuws en ochtendgym
nastiek. 7.23 Lichte grammo
foonmuziek en repoi rages.
(7.30 - 7.35 Van de voorpagina-
persoverzicht). VPRO: i.55 De
ze dag. VARA: 8.00 Nieuws.
8.11 Actualiteiten. 8.20 Lichte
grammofoonmuziek en repor-
1vervolg). 9.00 stereo:
c grammofoonmuziek.
10.00 Voor de vrouw. NRU:
11.00 Nieuws. 11.02 Prem.eres
door de Nederlandse Radio-or
kesten: Radio Kamerorkesten
en solisten (opn.). VPRO: 1?.(
Blauwe maandag, gevarieerd
programma. 12.26 Mededelin
gen voor land- en tulnuouw.
12.29 Stereo: Muzikale aan
winsten. 12.50 Tien voor één.
praatje. 13.00 Nieuws. 13.11 In
formatie: ontwikkelingshulp.
13.20 Pro memorie. 13.28 Klas
sieke en moderne kamermu
ziek (opn.) 14.25 Schoolradio.
NRU: 14.45 Cabaretprogrimma,
AVRO: 13.00 Voor de vrouw
15.40 Dansmuziek uit Dene
marken. 16.00 Nieuws. 10.02
Volksmuziek uit Spanje. 16.30
Stereo: Metropole orkest. 17.00
Programma gewijd aan Neder
landse componisten uit de we
reld der lichte muziek. 1..30
Brabant Journaal.
(Van een onzer redacteuren)
EEN van de meest brandende problemen van onze tijd is
tegelijk een vraagstuk dat het minst uitzicht op een
oplossing biedt. Welke zichzelf respecterende politicus heeft
het laatste half jaar van 1967 niet vol hoop en verwachting
gesproken van de conferentie van rijke en arme landen die
in februari 1968 in New Delhi zou beginnen? Op deze tweede
Unctad-conferentie zou een begin gemaakt worden met de
aanpak van het wereldomvattend probleem van de ontwik
kelingshulp, samenwerking, zei men.
De intenties waren goed. Ieder zei er wat verstandigs over.
Men onderkende het probleem en zei te begrijpen, dat een
negeren de basis zou worden voor een nieuwe scheiding in de
wereld, die tussen noord en zuid, tussen rijk en arm.
Het begin was ronduit slecht.
In de westerse pers verschenen
berichten, waaruit men zou kun
nen afleiden dat de ontwikke
lingslanden nog niet goed begre
pen wat hun positie was. Er was
sprake van politieke acties, van
een boycot van bepaalde landen
(Zuid-Afrika en Israël) door de
groep van 77 (of zijn het er
meer?) arme landen en bepaalde
dommunistlsche landen.
Zaken doen
Dat was echter allemaal nog in
het kader van de algemene ver
klaringen die noodzakelijkerwij
ze politiek bepaald waren. Men
vleide zich met de hoop, dat als
de ministers en de officiële ver
tegenwoordigers uit New Delhi
zouden verdwijnen, de deskundi
gen zaken konden gaan doen. Er
was wat geharrewar over de sa
menstelling van commissies, er
werd veel gedineerd, waarbij
meer werd gesproken dan gege
ten, maar uiteindelijk kon men
gaan beginnen.
Nederland blies een goede par
tij mee. Nederland had een van
de grootste delegaties, groter dan
landen als West-Duitsland en
Frankrijk Uit Nederland gingen
parlementariërs van verschil
lende partijen mee. Amerika
stuurde één Congreslid als waar
nemer. Een Nederlander werd
voorzitter van een van de vijf
hoofdcommissies, die de finan
ciële zaken moest bespreken. Ne
derland had dan ook een naam
op te houden, omdat wij verhou
dingsgewijze aanzienlijk in het
ontwikkelingshulpwerk meede
den.
Was er aanvankelijk enig opti
misme misschien tegen beter
weten in na enkele dagen
klonken reeds pessimistische ge
luiden. Na enkele weken was er
nog niets gebeurd. Het a r. Twee
de-Kamerlid Boersma kwam uit
New Delhi terug en zei, dat de
houding van de rijke landen geen
werkelijke aanpak van het pro
bleem mogelijk maakte.
Tijdstip
Er werden argumenten aange
voerd om die houding te verkla
ren: de momentele economische
situatie in het westen, waarbij
geen regering het zich kon ver
oorloven meer te doen dan de
economische polsstok lang was;
het tijdstip van de conferentie
was verkeerd gekozen, omdat de
VS, die het leeuwedeel moesten
bijdragen, in het jaar van de
presidentsverkiezingen leefden
en zelf ook met grote problemen
van betalingsbalans, burgerrech
ten en Vietnam worstelden.
Hoe is de situatie nu ln New
Delhi? „Unctad-2 mislukt", zeg
gen dc meeste waarnemers. Wat
ook nog bereikt gaat worden in
die laatste anderhalve week van
onderhandelen, wat ook in het
slotcommuniqué moge staan.
Want de bereidheid tot een geza
menlijke aanpak ontbreekt.
De sfeer werd het best gety
peerd door de speciale No-
vib-correspondent: „De meesters
van Oost en West zitten aan tafel
te eten en dan valt er altijd wel
een kruimeltje ln de wachtende
monden van het zuiden onder de
tafel".
Wachten
Stelselmatig negeren de
westerse landen de dringende
verzoeken van de Groep van 77
om toch maar met voorstellen te
komer.. Afgezien van het feit, dat
het westen stelt geen mandaat
van de onderscheidene regerin
gen te hebben, overheerst de in
druk dat het westen de tijd nog
niet rijp acht voor concessies. Dit
zou eerst kunnen gebeuren tegen
de tijd dat de conferentie af
gesloten wordt.
Deze concessies zouden dan
graag geaccepteerd worden, blij
dat er toch nog wat bereikt zou
.zjjn. Een vorm. van diplomatie
die fussen gelijkwaardige part
ners nu eenmaal gebruik schijnt
te zijn, maar die in het licht van
de armoede in het grootste deel
van de wereld gerust met
„schandalig" getypeerd mag wor
den.
Representatief voor de gang
van zaken op deze conferentie
was het gebeuren in de 3e com
missie 'groei, ontwikkelingsfi
nanciering en hulp) onder leiding
van de Nederlander Evers. Op 1
maart werd begonnen met de
bespreking van een in 1964 door
Engeland en Zweden gedaan
voorstel over de supplementaire
financiering. Dit voorstel beoogde
ontwikkelingslanden die getrof
fen zouden worden door dalende
prijzen op de Wereldmarkt voor
door hen geëxporteerde
grondstoffen een extra financiële
steun toe te zeggen.
Er werd een schema ontwor
pen, maar het bleek al spoedig
dat deze voorgestelde benader-
ringswiize geen schijn van kans
zou maken. Frankrijk had al la
ten weten principiële bezwaren
te hebben tegen deze oplossing
van het probleem van de onsta
biele exportopbrengsten van ont
wikkelingslanden.
Vreesde Frankrijk de kritiek?
Mogelijk. Want op 6 maart
bestond de Franse gedelegeerde
het te stellen, dat het verloop
van de besprekingen wel had
aangetoond, dat er allerwege zo
veel reserve en bezwaar tegen
het voorstel was, dat mocht wor
den aangenomen dat op dit punt
de conferentie toch niet zou sla
gen.
Dit was de reden waarom de
Fransman geen aanleiding zag
zijn standpunt ten aanzien van
supplementaire financiering te
herzien. Eigenlijk kwam het
hierop neer: „Zelfs al zou Frank
rijk zich constructief willen
opstellen, het doet het toch maar
niet. want de rest van de confe
rentie (lees: de westelijke landen)
stellen zich zo negatief op."
Hoe betreurenswaardig ook,
feitelijk was dit schijnheilige
standpunt nog juist ook. Enge
land was voor. Zweden en Ne
derland ook. Daarmee was het
afgelopen. Nederland wilde het
stelsel proberen bij gebrek aan
alternatieven.
Kritiek was er veel. maar nie
mand kon aangeven hoe het dan
wel zou moeten; althans niet zo
danig dat er op deze conferentie
mee gewerkt zou kunnen worden.
De VS, Duitsland, Japan, Austra
lië, Nieuw-Zeeland lieten duide
lijk blijken, dat het gewoon een
kwestie was van ontbrekende po
litieke wil om op deze conferen
tie iets te willen doen.
Preferenties
Dan speelt ook de tegenstelling
Amerika-Frankrijk zelfs op dit
terrein weer een grote rol. Dat
bleek duidelijk bij de discussie
welk systeem van preferentievcr-
leningen voor de export van
eindprodukten en halffabrikaten
de voorkeur verdient. Beide lan
den wensten er een breekpunt
van te maken. Amerika, gesteund
door Nederland, verklaarde zich
voor een algemeen preferentie
systeem. Frankrijk voelde er
niets voor het bestaande regio
nale preferentiesysteem, dat
reeds jaren met Afrikaanse lan
den van kracht is, zomaar op te
geven.
Het resultaat? Er gebeurde
niets.
Reacties van ontwikkelingslan
den: „Het lijkt wel of we aan een
quiz bezig zijn ln plaats van een
internationale conferentie"; „wij
zijn de ambtenaren, wij moeten
de beslissingen voorbereiden. La
ten de ministers daarvoor naar
New Delhi komen, zodat ten
minste werkelijk zaken gedaan
kunnen worden"; „wij zijn arm,
iedere conferentiedag kost geld.
wij kunnen niet thuis komen met
de mededeling dat er eerst nog
een paar maanden of een paar
jaar gestudeerd moet worden".
Daarom hebben de ontwikke
lingslanden nu voorgesteld goe
deren uit hun landen vrije toe
gang te geven tot de markten
van de industrielanden. Begin
1970 zou een overeenkomst van
deze aard van kracht moeten
worden.
Oostblok
Wat is de positie van de com
munistische landen in het ge
heel? Deze landen hebben eigen
lijk niet zo'n grote inbreng. Han
del en hulp van Oostblok naar
ontwikkelingslanden zijn be
perkt. De ontwikkelingslanden
weten dat ook en moeten hun
verwachtingen dus wel op het
Westen richten. Tot nu toe heb
ben de Oostbloklanden zich dan
ook rustig gehouden, hun kracht
ligt op een ander terrein.
Zo loopt Unctad-2 af, zonder
dat gezegd kan" worden: dat is
bereikt. Op de achtergrond drei
gen dan nog de verontrustende
cijfers, die Sydney Dell produ
ceerde: in 1966 bedroeg het tota
le bedrag aan interest en afbeta
lingen niet minder dan 45 pro
cent van de nieuwe bilaterale le
ningen. verstrekt aan ontwikke
lingslanden Wil de nettostroom
op het huidige peil blijven dan
zal de brutostroom moeten stij
gen van 12,2 miljard dollar in
1966 tot 17,5 miljard dollar in
1975.
Als de hulpvoorwaarden het
zelfde blijven, zouden de schuld
betalingen in dezelfde periode
meer dan verdubbelen. Zelfs ver
zachting van nieuwe leningen
zou de schuldenlast nauwelijks
verminderen. Daarom: meer gif
ten, verzachting van voorwaar
den voor handelskredieten en
vergemakkelijking van aflossing
van oude leningen.
Binding
Maar bovenal: geen binding
van hulp. Door de hoge kosten
van goederen, die onder deze
voorwaarde geleverd worden,
moeten de ontwikkelingslanden
aanzienlijk meer terugbetalen in
reële waarde dan zij ontvangen
hebben. Op het ogenblik is zeker
driekwart van de officiële bilate
rale hulp gebonden aan besteding
in het hulpverlenende land.
Het is al meer gezegd: het is
ons eigen belang de tegenstelling
rijk-arm te verminderen. Unc-
tad-2 heeft tot nu toe laten zien,
dat volgens deze theorie het
Westen bezig is zichzelf een graf
te graven. De oorzaken kunnen
velerlei zijn; er zijn er ook bij
die met een beetje goede wil ver
meden hadden kunnen worden.
