Prinses Irene? mij pijn Kritiek iedaan Kleuterschoolgeld niet verhogen GRONINGEN MET NAAR STEMRUS „GEEN WROK JEGENS HEN VAN WIE JE HOUDT" Ontslagtermijn ouderen zal worden verlengd SENAAT WEINIG ENTHOUSIAST HIJ HOUDT HET BIJ POEDERS fl J IX1— WITTE KRUIS Wereldconferentie van communisten Gunstige tijd spoedig voor Hanoi voorbi WOENSDAG 6 MAART 1 (Van onze speciale verslaggever) HILVERSUM - „De kritiek van vier jaar ge leden heeft me pijn ge daan, maar je kunt geen wrok koesteren jegens hen van wie je houdt. En ik houd van Nederland. Dit zei prinses Irene o.m. in een gisteravond door de NTS uitgezon den interview van een uur, waarbij ook haar man, prins Caret Hugo, betrokken werd. Het vraaggesprek werd afgenomen door de hoofdredac teur van de Haagse Post, de heer W. L. Brugsma. in het programma „Denk-Beeld" (Nederland II). Via Eurovisie kwam de beeldverbinding tot stand deze werd „ingeblikt" op 27 februari jl. waarbij de vragen- ateller, die zich eerst in de Spaanse hoofdstad had voorgesteld, zich in de Amsterdamse studio Bellevue be vond, en de ondervraagden in hun villa in een buitenwijk van Madrid verbleven. Ten aanslen van haar overgang naar de roomi-katholleke kerk bracht prinses Irene nog naar voren dat dit dè weg voor haar was. „Het werd voor mij Iets zo sterks en zo groots, dat het boven alles uit kwam te staan. Carlos was de aanleiding. h'J was echter niet de reden. Ik geloof dat je als mens op deze aarde niet voor een ander mens van kerk mag veranderen. Ik geloof 'dat dit een leugen zou zijn tegenover God. „Ik heb van Jongsaf aan altijd getracht zeer bewust te geloven. Van het moment af dat ik catechisatieles heb gevolgd, is dit veel intenser voor me geworden. Toen ik zou worden aangenomen, was het voor mij on mogelijk tot één van de protestantse kerken toe te treden. Ik ben daarom in Zwitserland aangenomen in dè protestantse kerk. niet in één van de kerken dus. Daarna heb ik verder gezocht, verder gestudeerd, tot ik mijn man ontmoette. Dat was de eerste keer dat ik bewust met de katholieke kerk In aanraking kwam". Op de vraag, waarom de toetreding van de Prinses tot de rooms-katho- lieke kerk aanvankelijk geheim ge houden is, antwoordde zij dat het voor haar een té teer. onderwerp was om op dat moment als publieke curiositeit de pers en de fotografen tegemoet te treden. Brugsma: „Er zijn in het huidige katholicisme, vooral in Nederland, twee stromingen merkbaar: een pro gressieve en een conservatieve. Waar stelt u zich op?" EXTREMEN de mensen dichter bij God te bren gen". NIET APATHISCH Prinses Irene verklaarde de poli tieke ontwikkelingen in Nederland op de voet te volgen. Ze deed dit via kranten, via gesprekken met Neder landers, die haar bezochten, en via brieven. Nederland, aldus prins Carel Hugo, zoekt dynamisch naar de oplossing van problemen, die op vele terreinen liggen. Het is opmerkelijk dat een land, dat in alle opzichten een hoge levensstandaard heeft bereikt, niet apathisch reageert op problemen van godsdienstige en politieke aard. Prins Carel Hugo's verdediging op de veronderstelling van de heer Brugsma dat het Carlisme in het buitenland de naam heeft nogal reactionair en zelfs half fascistisch te zijn, luidde als volgt: „Men heeft het Carlisme vaak met het fascisme verward, omdat men tijdens de burgeroorlog (in Spanje) wel partij moést kiezen. Als een land verdeeld is in twee partijen kan men zich niet bij een derde partij aanslui ten. Het Carlisme was tegen de republiek, omdat deze onder commu nistische Invloed stond. Daarom ko zen we de partij van de natonalis- ten, die door de fascisten gesteund werden. Iemanid daarom een fascist te noemen, is wat al te eenvoudig..." „In de vorige eeuw heeft het Carlisme de godsdienst en de gods dienstvrijheid verdedigd. Dat was nodig, omdat Spanje toen overheerst werd door een kapitalistische en anti sociale bourgeoisie, die een situatie geschapen had, waartegen elke op rechte christen zich wel moest ver zetten". De echtgenoot van prinses Irene, die z'n opmerkingen in de Franse taal maakte, haalde nog een citaat van Karl Marx uit 1849 aan om te Prinses Irene: „Ik houd niet erg van de woorden progressief en con servatief, want het drukt de betref fende mensen naar de extremen toe. Ik realiseer me dat ze bestaan, maar ik ben het er niet mee eens. Ik geloof dat het goed is in het midden im staan. Er zijn bepaalde waarhe den. die Christus ons nagelaten heeft. Die kunnen niet veranderd worden. Maar het is reuze goed dat de vormen worden aangepast aan onze dagen". Prins Carel Hugo: „Ik geloof dat een evolutie absoluut noodzakelijk is. De kerk is lange tijd alleen maar een wereld van de Romeinse cultuur geweest. Maar de kerk is voor iedereen. De kerk is nu als Paulus toen hij tot de wereld sprak. Een evolutie verandert niets aan het probleem, maar geeft meer begrip van de liefde van God voor de mens. Ik geloof niet dat dit een extreem standpunt is. Maar dit standpunt helpt de kerk een weg te vinden om Inlerview op afstand Ondervrager, de heer W. L. Brugsma en ondervraagden prin ses Irene en prins Charles Hugo, waren tijdens het interview enkele duizenden kilometers van elkaar verwijderd. De heer Brugsma zat in de NTS-studio Bellevue te Amsterdam en het jonge paar in hun villa te Madrid. De heer B^rugsma achter zijn kleine bureau had visueel contact met Spanje via het grote sherm. dat voor hem was opge steld. Voor het prinselijke paar was de ondervrager onzichtbaar. Maar de heer Carel Enkelaar van de NTS bevond zich in Madrid om de NTS lijfelijk te vertegen woordigen. Allemaal erg in- gewikkeld. bewijzen dat het Carlisme „een vrije volksbeweging" was, die tradities verdedigt, „welke veel vrijer zijn dan het officiële liberalisme, dat de Franse revolutie naaapt". Prins Carel Hugo meende nog dat het Carliame geen ióïologische be weging is. Binnen de beweging zou den weer verschillende stromingen te vinden zijn. Toch bestond er een grote eenheid, die zich vooral op de in vier thema's gebaseerde leer uitte: God, het vaderland, de „Fueros" (de structuur van inspraak en vertegen woordiging) en de Koning. Het Car lisme zou „de meest democratische beweging" op aarde zijn. Het zou een oplossing geven, welke het mogelijk maakt dat „de man in de straat veel meer zélf een vinger in de pap heeft", heeft". Zowel prinses Irene als haar man maakte bezwaren tegen het woord „wed'jver", dat de heer Brugsma gebruikte in verband met het dingen naar de Spaanse troon, waarbij ook 'de neef van prins Carel Hugo, prins Juan Carlos, betrokken ls. De inzet was het nastreven van verschillende doeleinden. Het ging eerder om twee personen dan om twee troonpreten denten. die verschillende ideeën hebben over wat noodsakelijk en goed Is voor een land. Brugma: Waarom meent u dat een monarchie beter is voor de belangen van het Spaanse volk dan een repu bliek Prins Carel Hugo: „Hei ideale regime bestaat niet, maar voor Span je althans is een snelle politieke en sociale evolutie absoluut noodzake lijk. Voor een Spaanse president zou dat heel moeilijk zijn. Moeilijk na melijk, omdat daarvoor een linkse president nodig is. In Spanje heeft dit tot gevolg dat de conservatieven in de oppositie gaan, waardoor de eenheid zoek raakt... Een koning kan gemakkelijk boven de partijen staan en kan voldoende gezag hebben om nieuwe structuren te scheppen en zo een uiterst snelle ontwikkeling moge lijk te maken, zonder dat die evolutie uitdraait op een revolutie..." Prinses Irene onthield zich min of meer van politieke uitspraken, zeker ten aanzien van het Carlisme. Wel gaf ze als oordeel dat het „de rol van een vrouw is in alles te delen wat het leven van haar man aangaat". helaas merkte ze me niet op. Later heb ik haar verteld hoe mij dat speet. Misschien waren we anders wel eerder getrouwd geweest". Aan het begin van het NTS-vraag- gesprek ontkende prinses Irene dat zij en haar echtgenoot een thans opgeknapt familiekasteel in Oosten rijk zouden gaan bewonen. Ze ver klaarde dat ze net haar nieuwe woning in Madrid had ingericht, en dat ze blij was met de Hollandse narcissen en tulpen, die in haar tuin groeiden. (Van onze parlementsredactie) DEN HAAG De tweede Kamer heeft gisteren enkele wetswijzigingen goedgekeurd, waardoor in geval van bedrijfssluitingen de ontslagtermijn voor oudere werknemers wordt ver lengd en de pensioenaanspraken voorrang krijgen boven vorderingen van andere krediteuren. Alleen de Boerenpartij stemde te gen het wetsontwerp, dat de ontslag termijn voor werknemers van vijftig jaar en ouder met een week verlengt voor elk vol jaar dat zij na hun 45ste levensjaar in dienst van de gesloten onderneming zijn geweest Het maximum bedraagt van nu af aan 13 weken (eerst 6 weken). Mi nister Polak (justitie) legde gisteren uit, dat deze maatregel nodig is om de oudere werknemer meer kans te geven ander werk te vinden. Hij was het oneens met mr. Kro nenburg (BP), die zei dat het hier een „zogenaamde sociale voorziening" be treft, die de ontslagen werknemers alleen maar een paar weken „schijn vreugde" bezorgt, waarna onherroe pelijk werkloosheid volgt. Om de werknemers, wier pensioen gelden binnen het bedrijf zijn geble ven, wat meer garanties te geven, stemde de Kamer ook van harte in met de bepaling, dat de pensioen aanspraken bij bedrijfssluitingen voorrang krijgen op vorderingen van andere krediteuren. Dit is van belang voor speciale gevallen, zoals huispersoneel en directeuren van be drijven waarvan de pensioengelden niet. zoals gebruikelijk, in een pensi oenfonds zijn belegd. De heren Boertien (a.r.) en Wieben- ga (pac.soc.) wilden de pensioen aanspraken eigenlijk ook nog prefe rentie verlenen 'boven vorderingen van de fiscus en de sociale verzeke ring. Minister Polak zegde toe. dat deze wens zal worden betrokken in de interdepartementale studie, die thans over het hele probleem van de veiligstelling van pensioenaanspraken bij bedrijfssluitingen wordt ingesteld. En U? Cachets of tabletten? Houd het in elk geval bij Witte Kruis: aktief tegen griep, verkoudheid en j pijnenWitte kruis spaart boven- dien de maag! (Van onze parlementsredactie) DEN HAAG In de Eerste Kamer bleek gisteren bij de be handeling van de begroting van onderwijs en wetenschappen weinig enthousiasme te bestaan over de verhoging van de kleu terschoolgelden. De heren Van Hulst (c.hj. De Jong (soc.) en Van de Vliet (lib.) waren duidelijk teleurgesteld. Prof. Van Hulst sprak over „een volk op het beleid". Dr. Van de Vliet zei dat de VVD er akkoord mee ging „maar daar was alles mee gezegd". De heer De Jong vroeg vooral aan dacht voor de invoering van de Mammoetwet in augustus 1968. Bij de leraren bestaat hiervoor nog wei nig enthousiasme terwijl zij toch juist de pioniers moeten zijn. De heer Algra (a.r.) benadrukte de achterstand van het BLO-onderwijs. Juist op dit punt is zoals de grondwet het uitdrukt de bijzon dere zorg van de overheid gewenst. Astro-fysica in Leiden Zijn anti-revolutionaire collega prof. De G a ay-Fortman informeerde of het juist is dat de regering reeds een beslissing heeft genomen over oprichting van een instituut voor astro-fysica. Als dit zo is waarbij de keus op Leiden schijnt te zijn gevallen dient de regering dit zo snel mogelijk bekend te maken, aldus prof. De Gaay-Fortman. Men wil de curatoren en rectores- niagnifici vervangen door een direc tie. Het loslaten van curatoren in het bestuur zou echter het contact tussen universiteit en maatschappij doorbre ken. Er is in de bestuursvorm juist een goed contact tussen universiteit en maatschappij enerzijds en uni versiteit en wetenschap anderzijds nodig, aldus prof. De Gaay-Fortman. Taalonderwijs Prof. Van Hulst deed de minister diverse suggesties. Het bepleitte een spoedige politieke beslissing over de spelling van het Nederlands. Het taalonderwijs is nog te veel spel lingsonderwijs meende hij. Een pro gressieve eenvoudige spelling is ge wenst waardoor vooral kinderen uit de sociaal zwakkere milieus die vaak over een kleine woordenschat beschikken zich sneller kunnen aanpassen. Prof. Van Hulst vroeg of het niet mogelijk was een apart uur voor het onderwijs in de Friese taal te bestemmen in plaats van de huidige regeling, waarbij men voor dit on derwijs een uur van het Nederlands onderwijs beschikbaar kan stellen. De christelijk-historische senator hekelde de diverse t.v.-programma's Kamer verwerpt voorstel-Goutlsmit Mej. Goudsmit MONARCHIE Brugsma tegen prins Carel Hugo: „Heeft u een constitutionele monar chie voor ogen met een parlementai re democratie en een systeem van 'diverse politieke partijen?" Prins Carel Hugo: „Ik ben er helemaal van overtuigd dat elke monarchie een grondwet hebben moet. want de absolute en totale macht van de Kroon is In onze moderne tijd niet meer denkbaar. Als men er in slaagt een systeem van grotere inspraak te scheppen worden de politieke partijen belangrijker. Zij zullen niet. ïoals in het verleden, de publieke opinie verdelen, maar vor men..." De eerste bewuste ontmoeting tus sen prinses Irene en haar man, zo bleek uit het interview, vond in Pamplona plaats. Heel toevallig zaten ze beiden naast elkaar tijdens een folkloristisch feest. Later hadden ze elkaar in verschillende delen van Europa gezien, meestal op skipistes. Prins Carel Hugo zei in dit ver band dat hij z'n latere echtgenote voor 't eerst in 't oog kreeg bij het huwelijk van een neef in Luxemburg, en daarna bij het huwelijk van koning Boudewijn van België. „Maar BOEDAPEST De conferentie van 66 communistische partijen, die gisteravond in Boedapest is geëin digd, is tot een akkoord gekomen over het houden van een internatio nale communistische conferentie in november of december in Moskou. Er zullen volgens waarnemers 88 partijen worden uitgenodigd. Daaron der zouden zich die uit Ohina. Cuba, Noord- Korea, Vietnam en Zuid-Sla- vië bevinden en ook de Roemeense, i partij. (Van onze parlementsredactie) DEN HAAG De stembus in Groningen blijft dicht. Met 73 tegen 38 stemmen verwierp de Tweede Kamer gisteravond het initiatiefvoorstel van de D '66 afgevaardigde mejuffrouw mr. Goudsmit om in Groot-Gronin- gen tussentijdse gemeenteraads verkiezingen te houden wanneer de stad straks met o.a. Hoog kerk en Noorddijk (10.000 inwo ners, 6000 kiezers) wordt uitge breid. De vaardige verdediging van me juffrouw Goudsmit ten spijt, kreeg haar voorstel slechts de steun van PvdA (op drie na), D '66. de helft van de PSP-fractie. Boerenpartij, groep-Aarden en GPV. Een initiatiefvoorstel is een wetsontwerp, dat niet door de rege ring, maar door een Kamerlid is in gediend. Van dat recht maken de parlementariërs zelden gebruik. Het laatste initiatiefvoorstel dat de Ka mer kreeg te behandelen, was dat van de heer Vondeling in 1962 om de prijsbeheersing van landbouwgron den te handhaven. In de parlementaire geschiedenis is slechts één keer eerder door een vrou welijke afgevaardigde een initiatief voorstel ingediend, nl. in 1925 toen mejuffrouw Johanna Westerman van de Vrijheidsbond het onderwijs in het Frans aan de lagere school trachtte uit te breiden. Mejuffrouw Goudsmit (34) verde digde haar voorstel achter de rege ringstafel, op flinke afstand van een zwijgende minister Beernink, die een neutrale positie innam. Hij had voor af laten weten een eventuele aan vaarding van het voorstel als een „vrije kwestie" te zullen beschouwen. De Kamer heeft enige tijd geleden de uitbreiding van Groningen aan vaard zonder van het al of niet hou den van tussentijdse verkiezingen een punt te maken. Ze conformeerde zich stilzwijgend aan het advies van de Kiesraad, die zich op het stand punt stelde, dat tussentijdse verkie zingen alleen gewenst kunnen zijn als die „het politieke beeld van de raad van de bij de grenswijziging betrok ken gemeenten in belangrijke mate zouden veranderen". Volgens de Kiesraad is dat in Groot-Groningen niet het geval. Later gingen in Hoogkerk en Noorddijk stemmen op om toch tus sentijdse verkiezingen te houden. Voor mejuffrouw Goudsmit een re den om haar initiatiefvoorstel in te dienen. Haar argument was, dat als in Groot-Groningen de stembus niet opengaat, de raad van de huidige ge meente Groningen „bevoegdheden zal hebben over een groot aantal inwo ners. dat deze raad niet heeft geko zen". Ooievaars en kikkers Oud-Groninger Jongeling (GPV) was het daarmee eens. Hoogkerk en Noorddijk, zo redeneerde hij, vragen om verkiezingen: het gaat hier om de inspraak van burgers, een groot goed. dat naar vermogen behoort te wor den gehonoreerd. „Een ooievaar die een kikker opeet, kan toch ook niet zeggen: ik vertegenwoordig voortaan die kikker. Daar zou die kikker te recht anders over deriken". Eenzelfde redenering volgde de so cialist Voogd. Als de kiezers in Hoog kerk en Noorddijk zelf inspraak wensen en je ljebt de kans die te geven, moet je het ook doen. 't Is jammer dat het niet directer is ge beurd. Drs. Aarden vond, dat niet te veel gewicht moet worden toegekend aan het advies van de Kiesraad. Voor de heren Ficvcz (kath.v.), Koning (lib.) Schakel (a.r.) Bo-de (c.h.) eh Abma (s.g.) was dit advies echter nog steeds doorslaggevend. Er heeft zich naar hun mening geen en kel nieuw feit voorgedaan, dat nieu we verkiezingen zou rechtvaardigen. waarin in de zogenaamde quiz vooral naar parate kennis gevraaj wordt. Hierdoor ontstaat bij velen onjuiste indruk dat het in maatschappij vooral op parate kenn aankomt. De voorlichting op dit pu is onjuist, aldus de heer Van Hul De Kamer heeft destijds bewust een ljeslissing genomen. Van nalatig heid is geen sprake. De heren voer den ook staatsrechtelijke en politieke bezwaren tegen het voorstel-Goudsmit aan. Hun waarde ring beperkte zich tot complimenten over stofbeheersing, technische af werking en stijl van het D'66-initia- tief. Boenwas Vooral de heer Schakel groef diep. Hij kon het voorstel niet los zien van zijn privé-visie op D'66. „De pragma tici van D'66 willen geen dogma's en theorieën. Maar het ruikt bij D'66 langzamerhand naar de boenwas v.an de studeerkamer. Door allerlei expe rimenten brengt men een redelijk be leid van-dag-tot-dag en de conti nuïteit van het bestuur in gevaar". De a.r. afgevaardigde had het voor al gemunt op de stelling van mejuf frouw Goudsmit, dat de Groningse raad straks bevoegdheden zou heb ben over burgers die deze raad niet hebben gekozen. „Alsof ik pas verte genwoordigd zou zijn wanneer ik een vakje rood heb gemaakt. Als dat zo was. zou de ambtenaar van de bur gerlijke stand met een computer op elk ogenblik de representiviteitsgraad i van de raad kunnen berekenen door na te gaan hoeveel mensen kiesge rechtigd zijn geworden, hoeveel over leden en hoeveel verhuisd." Personen Mejuffrouw Goudsmit voerde tegen het advies van de Kiesraad aan, dat het zwaartepunt niet ligt op het poli tieke jjeeld, de politieke samenstel ling van de raad, maar op de persoonlijke samenstelling. Overigens leverde haar verdediging geen nieu we gezichtspunten meer op, behalve dan het rekensometje, dat tussen tijdse verkiezingen in Groot-Gronin gen slechts ƒ60.000 ƒ65.000 zouden hoeven te kosten. Mejuffrouw Goudsmit's simpele slotconclusie: Fanatiek vechten Vietcong- strijders in Quang-Tri tegen di Amerikaanse en Zuidvietnamest troepen. Hun bewapening ii modern, maar hun verdere uit rusting zeer pover. SAIGON Binnen zes weken vei wacht het Amerikaanse opperbev een grote aanval van de Vietcon Dat moet wel binnen die termij want de natte moesson is haast afg< lopen. Na die tijd is de Amerikaani luc'htmacht heer en meester en zi, de Noordvletnamezen op de gron onbeschermd. De vraag is nog of de grote aanv|a bij Khe Sanh zal losbarsten. Er zijR Noord Vietnamese troepen gesign leerd die naar het oosten van KI i"\ Sanh wegtrokken. Maar de situatj kan zich binnen een dag wijzige ai want een nieuwe Noordvietnamei d< divisie is naar dat gebied gedirigeer vi Eigenlijk verwachten de Amerikan* ei een aanval op hun verbindingslijn» langs de zeventiende breedtegraa K Voor hen is het nu zeker, dat de 6.0( J* mariniers van Khe Sanh een aanvi van 20.000 tegenstanders kunnen op vangen. t» Zo denkt de Franse generaal Co| V ny, de man die de val van Dien Bie v. Phoe werkeloos moest aanzien, n ook over. De luchtmacht is het grol v wapen van de Amerikanen, meer v hij. Hij waarschuwt de VS er over e] gens wel voor, dat zij niet moe te afwachten, maar de Vietnamese bele n geraars in de achterhoede moete| aanpakken. Onbeweeglijke oorlopb voering was volgens hem de oorzai d van de val van de Franse vesting. 0 Offensief VS Uit mededelingen van een Amer kaans officier zou ook kunnen wol den opgemaakt, dat de Amerikane een offensief voorbereiden. Zij scha ten de kwaliteit van de nu geïnf»! treerde Noordvietnamezen laaP slechts enkele weken basisopleidii en soms niet ouder dan 17 jaar. Na één dag strijd is de Vietcor weer verdreven uit de stad Cao Ma< in de Mekongdelta. Enkele honderde Vietcongsoldaten sneuvelden. D Zuidvietnamezen leden „lichte" vei liezen. Een psychologische slag was beschieting van de Amerikaanse ba sis Cam Ranh, die enkele malen wei gekozen als veiligste landingsplaa voor president Johnson. In de afgelo pen 24 uur heeft de Vietcong zev( provinciale en twee militaire hoofd kwartieren bestookt. Ten noorde van Saigon is er nog steeds vechtscontact. Tot nu toe zijn 32 Amerikaanjj i burgers gedood en 18 gevangen geno men. Er worden er nog 7 vermist. „Het gaat erom of we verkiezinge willen of niet". De Kamermeerderheid wilde niet. De socialist Franssen eigenlij wel, maar hij vond (evenals zij fractiegenoten Nederhorst e Masman) de procedure-Goudsmi staatsrechtelijk onjuist. Er had p» motie op de indiening van een gehe» nieuw regeringsvoorstel inclusi» de tussentijdse verkiezingen moe ten worden aangedrongen. Door het initiatiefvoorstel te ver werpen, liet de Kamer de Eerste Ki mer in de kou staan, want de Senaat die de grenswijziging van Gronlngt nog moet afhandelen, is in meerder heid voor tussentijdse verklezingf en hoopte op aanvaarding van hr D 66-initiatief. Ze mist het recht val amendement en kan dus het rege ringsvoorstel niet wijzigen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1968 | | pagina 4