Stadsarchitect ir; Koch neemt morgen ir. afscheid Commentaar BANKSTEL Drukte stempel op stedebouw (Mg»**») 393 Gemeentebestuur vermoordt de Leidse warenmarkt Toch tunnel onder Churchill-laan 9.75 Mem, aan wie Leiden veel heeft te danken Ondankbaar BENDER UNI DUSTER Catalogus van handschriften Markt ZEER RIJZONDEPF AANBIEDING! Gezin uit Alphen naar ziekenhuis Voor BRILJANT v. d. WATER Hartekreet marktkooplieden: IEUWE LEIDSE COURANT DONDERDAG 29 FEBRUARI 1968 olg LEIDEN Morgen nemen Leiden en zijn stadsarchitect af scheid van elkaar: ir. Th. K. J. Koch (65) gaat met pensioen. De dienst van gemeenteicerken neemt 's morgens in de Stads gehoorzaal afscheid van haar waarnemend-directeur; genodigden gaan 's middags in het stadhuis ter receptie. Dat zal de punt zijn achter de 22-jarige Leidse carrière van een man, tviens bouw kundige sporen bij handenvol tegelijk in de stad zijn te vinden. Dat had. Theodoor Karei Johan Koch (geboren te Tasikmalaja, Java, 27 aug. 1902) niet voorzien, toen hij in 1930 aan de Delftse TH het ingenieursdiploma bouwkunde verwierf. Drie watertorens en een aantal landhuizen op de Veluwe herinneren nu nog aan zijn particuliere bouwbureau in Renkum. Na enkele jaren werd hij burger-ingenieur bij de Genie (kazernebouw te Roosendaal en Alkmaar) en in de mobilisatietijd genie-officier. Na zijn de mobilisering kwam de heer Koch in aanraking met stedebouw- kundige problemen, toen hij werd betrokken bij de wederopbouw van het verwoeste Rotterdam. 'IJN LOOPBAAN in Leiden begon op 1 februari 1946, toen hij de iding kreeg van de afdelingen luwkunde, stedebouw en volks- lisvesting. De groei van Leiden n tal en last" noopte in 1956 tot ordere taaksplitsing en specialise- ig bij gemeentewerken, waarvan de afdeling bouwkunde bleef iden en waarbij hij tevens de inctie van waarnemend-directeur ■eeg. Van 1960 tot 1962 trad hij jlledig in de laatste functie op. Als weinig anderen timmert een idsarchitect aan de openbare weg, egepewel niet letterlijk, want de straten en wegen en p bruggen en waterwerken vor- imden andere hoofdafdelingen van b^meentewerken. Onder „bouw- irastinde" valt echter zo veel, dat een jk flledige opsomming van de ge- nieel of gedeeltelijk geestelijke kin- ïveèren van ir. Koch een ondank- are zaak is: men komt er spoedig flem en plaatsruimte voor tekort. J Vele scholen WIJ dus enkele hoofd- zaken. Daar zijn allereerst zo'n schoolgebouwen, maar ook vier 'Vmnastieklokalen. het instructie- >d, veel gebouwen en paviljoens 0 m „Endegeest", sportaccommoda- es, de „duivetil" (verkeerspost) de hoek Korevaarstraat-Hoge- ioerd, nazorgwerkplaats Gabriël e.d. (E\]Belangrijke restauraties (Latijn- pr| school, de Waag, de Burcht, de baiiadstimmerwerf) staan op zijn wolam, evenals de plannen voor al- restauraties van Morspoort Zijlpoort, die nog moeten wor- lirefn uitgevoerd. Als stadsarchitect )ndes hij ook nauw betrokken bij stgjstauraties van Hooglandse-, Pie- sdrxs-, Lodewijks- en Marekerk, de fnagoge, de Boerhaave-zalen, het fvtaneum. de bibliotheek Thysia- ""l, het VVSL-gebouw, een aantal rfjes en vele andere. 1956 ontwierp hij ook stads- zoals voor Noord, gedeelte- k voor Zuid-West en deed hij !t voorbereidende werk voor het ructuurplan van de Leidse agglo- j eratie. Ook als secretaris van de 1 ede door hem in 1954 opgerichte I elstandscommissie, was hij bij an- ire dan „zijn" bouwwerken be- .pkken, wi Hoogtepunten HAAGT MEN de heer Koch naar zijn lievelingsobject, dan krijgt en nogal wat te horen. In wille- iurige volgorde geplaatst, zijn dat itbi restauratie van de Stadsgehoor- Dt aal, de bouw van de Louise de govdignyschool (met instructiebad), zin» blo-school aan de Marnixstraat koivaarvoor internationale belang- ;r «Hing, o.a. van Jacqueline Kenne- bijr, bestond), het Gezondhcidscen- er um in Noord en natuurlijk de an euwe Mytylschool. „Men moet vooral niet zeggen, teri STOMME PIANO .Lijkt vreemd voor adviseurs in klank, maar soms adviseren wij pia no's die voor stommetje spelen: we bedoelen piano's die door gebruik van het derde pedaal vrijwel geluid loos spelen. Op deze wijze hebben kjwij al heel wat flatneuroses genezen, Woburenruzies voorkomen en de studie ftjvan menig adsplrant concertpianist ide €er0d- Waarmee wij maar willen zeg gen dat U - zelfs voor een stom n<; («dvies - beter naar Bender kunt gaanl lenl deskundig in klank dat dat nu Koch-projecten zijn", zegt de heer Koch met nadruk. Wat het juist tot lievelings objecten heeft gemaakt, is de be trekkelijke volmaaktheid die kon worden bereikt, door de voor treffelijke samenwerking van de gebruikersvan die bouwwerken. Bijvoorbeeld: al die mensen zo als een schoolhoofd, een onderwijs- inspecteur, mijn eigen medewer kers en andere specialisten, heb ben mij ten slotte duidelijk ge maakt hoe ik het beste de Mytyl school en de blo-school aan de Marnixstraat kon maken en in richten. Je kreeg zodoende telkens een soort bouwteam, waarmee op timale resultaten werden bereikt. Dan heb je voldoening van je werk." Voor toekomst TS voor een artistiek beroep als architect de veelzijdige beper king van overheidsbepalingen niet bijzonder moeilijk? ,.In het vrije bedryf zijn de mogelijkheden vaak groter, allicht. Toch geeft het veel voldoening juist om met -veelal beperkte middelen het maximale eruit te halen," vindt de heer Koch. Als voorbeeld geeft hij de scho- lenbou vaan. „In mijn eerste school (lagere school Da Costastraat) maakten wij al een dokterskamer, wat toen eigenlijk nog niet mocht. De meisjes-HBS (Louise de Colig- ny Scholengemeenschap) kreeg een aula en alle nieuwe lagere scho len hebben acht lokalen en een aula. Wij. die bij de bouw van derge lijke objecten zijn betrokken, wil len per se voor de toekomst bou wen. En dan zijn dergelijke din gen noodzakelijk. Volgens de rijks normen mag een schoollokaal niet meer dan een bepaald bedrag kos ten. Maar een school mag echter maximaal veertig procent niet-pro- duktieve ruimte bevatten (alleen lesruimte is produktief). Door in plaats van de eigenliike norm van zeven lokalen nu acht lokalen te bouwen, konden wij een aula ma ken zonder die 40 procent te over schrijden." Systeembouw "OELANGRIJK hierbij is ook het HB80-bouwsysteem, dat door Van Heeswijk uit Engeland is ge ïmporteerd en in Leiden vervol maakt. Dank zij de voordelen (ar beidsbesparend door geprefabri ceerde standaardelementen, lage onderhoudskosten) kon Leiden in net twee jaar zeven lagere scho len bouwen. ..Het systeem", zegt ir. Koch met enthousiasme. ..laat de architect voldoende speelruimte, zodat de scholen onderling ook verschillen. Het HB80-systeem is zo populair dat in Katwijk en Oegstgeest door mij ontworpen scholen worden ge bouwd. Kijk, en dat is weer zoiets waardoor je als architect in over heidsdienst met veel voldoening kunt werken." Leeszalen TTET IS OOK een soort hobby van ir. Koch: leeszaaldépendan ces maken onder gymzalen of schoolcomplexen (Thorbecke-Ulo en de uloschool in Noord, die bin nen afzienbare tijd gereed komt). Spijtig van zijn pensionering vindt de heer Koch, dat hij een aantal belaneriike dingen niet kan afronden. Allereerst de plannen voor een school voor dubbel gehan dicapte kinderen en één voor slechthorende en spraakgebrekkige kinderen, die door de afwiikende Mammoetnormen moesten worden gewiizied. Ook het zwembad van de Mytylschool (..daar hebben wij met z'n allen drie jaar voor ge knokt") komt pas over twee maan den gereed. Het plan voor de kinderboerde rij met biologielokaal voor het onderwijs, bestemd voor het nog aan te leggen wijkpark Zuidwest, is juist de welstandscommissie met succes gepasseerd. Anderen zullen het echter moeten uitvoeren. „Maar ja", zegt de stadsarchitect berustend, „ik ben al een half jaar langer gebleven, wat de ver jaars kalender zal vertellen. En zo'n erfenis achterlaten, dat blijft al tijd zo, al zou ik nog jaren door gaan". van geweven nylon met leuke garnering. Zo gewas sen, zo droog. Keuze uit zeer veel kleuren. Tijdelijk Haarlemmerstraat 172-174-179 Herenstraat 9 MIDZA TAE plannen voor na „morgen"? „Ik heb mijn vrouw verteld, dat ik les ga nemen bij Ars om de techniek van het schilderen met olieverf onder de knie te krijgen. En ik ga veel pianospelen. Maar ik voel mij veel te fit om verder te luieren. Ik ga mij hier in Leiden vestigen als architect en bouwadvi seur. Ik kan er echt niet mee op houden, vind ik." De stad, zal de architect Koch behouden. Plannen om elders te gaan wonen zijn nooit bij hem opgekomen. Dan ben ik uit het leven als ik dat doe", zegt hij. Weinig binding met zijn geboorte plaats en diepe wortels in Leidse bodem (zijn beide zoons hebben aan de Leidse universiteit inmid dels hun doctoraal examen in de medicijnen gedaan) zijn daar de verklaring wel voor. LEIDEN De Ned. Organisatie voor zuiver-wetenschappelijk on derzoek heeft prof. dr. G. I. Lieftinck, hoogleraar in de middeleeuwse handschriftenkunde en de Westerse paleografie aan de rijksuniversiteit in Leiden en aan de vrije universi teit in Brussel, een subsidie ver leend voor de voorbereiding van het tweede deel van de catalogus van gedateerde en dateerbare hand schriften in Nederland. (Het eerste deel van deze paleografische cata logus kwam in 1964 van de pers) De hoogleraar zal deze weten schappelijke arbeid verrichten in samenwerking met dr3. M. de Haan een paleograaf en Neerlandicus, verbonden aan de leerstoel der Ne derlandse letterkunde van de Rijks universiteit in Leiden. Naar ver wacht wordt, zal dit tweede deel van de catalogus nog dit jaar voor uitgave gereed zijn. Vandaag staat de Leidse waren markt weer eens in de belangstel ling, dank zij een kennelijk door grote verontwaardiging geïnspireerd schrijven van de marktkooplieden. De inhoud ervan verdient naar on ze mening kritische aandacht. Men mag toch aannemen, dat het niet is geschreven ter wille van de kri tiek maar dat het is gebaseerd op welgemeende verontwaardiging. Het betreft bovendien een zaak. die ve len in Leiden ter harte moet gaan- Wij menen er wel goed aan te doen, enige „kanttekeningen'' bij het ingezonden stuk te plaatsen. Dat de warenmarkttarieven van Leiden momenteel tot de hoogste van ons land behoren, is niet te ontken nen. De gemeente heeft, op aan drang van de regering, de sterk bij de huidige ontwikkeling achterge bleven tarieven opgetrokken tot een aanvaardbaarder niveau, mede om dat de Leidse markt geen curiositeit is maar een levendige zakelijke in stelling van regionale betekenis. Bij Koninklijk Besluit van 26 januari jl. werden de op 6 novem ber 1967 door de gemeenteraad vast gestelde verhogingen goedgekeurd met terugwerkende kracht per 1 januari 1968 dit ter correctie op het ingezonden stuk. Ook andere gemeenten zijn mo menteel bezig de markttarieven op te trekken. Om ten slotte een indruk te ge ven van de bedragen waar het om gaat: het iaartarief Is verhoogd van f 15.- tot f 19.50 per m2 en aange zien een standkraam 8 m2 groot is, bedraagt de totale verhoging voor een jaarabonnement dus f 36- per kraam. De gemeente vindt dit een zeer aanvaardbare verhoging omdat het reinigen van de Leidse markten jaarlijks rond een ton kost een bedrag, dat hoger is dan het totaal aan binnenkomende marktgelden. ADVERTENTIE „ANNITA" bestaande uit: 3-ZITSBANK EN 2 FAUTEUILS Moderne uitvoering met losse kussens ln diverse kleuren SLECHTS VOOR V y UkACtOACLtiTOAAT «O LCTCN W MI W Burgerlijke stand van Leiden LEIDEN Geboren: Jan Rob, z v T M Dijkstra en M G de Weijs; Robert Richard Alexander, z v L Holswilder en A Roodenburg; Lam- berdina, d v A Tegelaar en T P Lammers; Manuela, dvRML Mid dendorp en E Dickhaut; Juliette Hélène, d v J van der Sohrier en L J Lagendijk; Douwe Dirk Arie, z v D A de Jong en D J Zwaan; Madeion Anuschka Maria, d v N H A Ostendorp en M B H Anbergen; Carla, d v E M Sdhreuder en J H Mink; Gerrit, z v G van Dijk en J van Egmond; Michèle, d v E Ba tenburg en L Hazebroek; Marga- retha Elizabeth Anna, dvC J Deen en A M L Lambert; Jeannette Hen- drina, d v F Pot en J Bruins; Cat- harina Maria, d v P Ammerlaan en J A M de Bruijn; Machiel, z v J van der Plas en A van der Marei; Andries Jacobus, zvAAA Ouwer- kerk en E van der Vijver; Bonita Sylvia, d v D R Jonker en W J The- pass. Overleden: H van den Haak, 71 jaar, man. V oedseb ergiftiging ALPHEN Vier personen uit één gezin zijn vermoedelijk met verschijnselen van voedselvergifti ging in het ziekenhuis Rijnoord op genomen. In hun toestand is enige vooruitgang te bespeuren. Het is het echtpaar Kosten uit de Hoofdstraat, een 5-jarig kind en een pasgeboren baby. Al enige tijd voelden zij zich al niet goed. Onder zoek heeft uitgewezen dat zij een inwendige infectie hebben opgelo pen, die veroorzaakt kan zijn door voedselvergiftiging. JUWELIER HORLOGER Haarlemmerstraat 181 LEIDEN Van de afdeling Leiden van de „Centrale vereniging voor de ambulante handel" ontvingen wjj onderstaand schrjjvên, dat was ondertekend door de heer H. H. Zonderop, secretaris van genoemde afdeling en lid van het hoofdbestuur. „Op aandrang van een aantal ge meenteraadsleden van de PvdA is door de gemeente Leiden het markt- geld voor de warenmarkten verhoogd met 30 procent. Het huidige tarief was een paar jaar geleden al eens met 50 procent verhoogd en nu heeft Leiden dan het allerhoogste tarief van ons land. Men is zelfs zo ver gegaan, dat men dit tarief zonder de vereiste goedkeuring van de Kroon, reeds heeft berekend vanaf 1 ja nuari jl. Op onze protesten hiertegen re ageerde de gemeente Leiden met het lachertje, dat een eventuele latere inning de kooplieden in moeilijk heden zou kunnen brengen. Deze sociale bewogenheid van de ge meente Leiden lappen wij echter volledig aan onze laars. Wij zijn het meer dan beu om geslacht te wor den. Wat wil men eigenlijk met ons? Dure verlichting Buiten het hoge marktgeld moe ten wij ook nog zorgen, dat er kra men zijn, want niet één kramen- exploitant wil in Leiden nog kramen plaatsen. Verder hebben wij een enorm hoog lichttarief en werden wij verplicht een ondoelmatige en voor andere doeleinden onbruikbare verlichting aan te schaffen. Jarenlang heeft door gebrek aan medewerking ons materiaal op straat gezworven, zodat een schade van tienduizenden guldens is ontstaan. Er is een gemeentelijke' markt- commissie, waar echter niemand van ons zitting in heeft. De laatste zes jaar hebben wij slechts eenmaal een gesprek gehad met deze commissie. Kamer van Koophandel Aan de plaatselijke Kamer van Koophandel moeten wij wel ver plicht een heffing betalen, maar op ons verzoek om een onderhoud ten einde na te gaan of er iemand van ons zitting zou kunnen nemen in één van de commissies van deze Kamer, hebbep wij niet eens een antwoord ontvangen. Alle initiatieven onzerzijds wor den zonder meer de hals omgedraaid. Bijvoorbeeld de St. Nicolaasmarkt. Na een paar jaar proberen en door grote financiële offers van de koop lieden aan reclame, enz., is dit voor Leiden een aardig en goed bezocht marktje geworden. Neen, zegt de gemeentein 1968 gaan wij het marktgeld voor deze markt optrek ken tot f 1,50 per vierkante meter. Dat brengt de kosten voor alleen de grond op ca f12 a f18 per dag per standplaats. Dusadieu St. Nico laasmarkt. Overdekte markt Met uiterste zorg hebben wij een plan voorbereid en ingediend voor een overdekte markt, buiten het moeilijke centrum en de verkeers chaos. Het plan heeft de' bewonde ring van velen en zou voor Leiden uniek en belangrijk kunnen zijn. Zelfs de financiering was aangetrok ken. Met één handbeweging werd dit mooie plan van de tafel geveegd. Ook daar durfde men te schermen met een soort sociale bewogenheid ten aanzien van de kooplieden: f 20 per dag. inclusief alles, vond men een grootbezwaar. Wij kunnen de heren gemakkelijk voorrekenen, dat de werkelijke kosten heel wat meer bedragen. Was ons plan te mooi? Of te modern? Wil men niet zien, dat de streekstad Leiden achtergebleven gebied wordt? Wat bijvoorbeeld vindt men van de woensdagmarkt voor deze stad? Men kwam ook met een enquête, waaruit moest blijken, dat de koop lieden zelf niet achter deze plannen staan. In een openbare vergadering in tegenwoordigheid van de pers heeft 85 procent vóór deze plannen Voor fietsers en voetgangers LEIDEN Het braakliggende terreintje naast dc Rijnlandflat op de hoek Churchill-laanVerdistraatBachstraat wordt momentcel in op dracht van Gemeentewerken onder handen genomen. Langs de Rijnland flat wordt een trottoir aangelegd, dat onmiddellijk aansluit op het zebra pad in de Churchill-laan. Daarnaast komen, in de richting van de Verdi straat, twintig parkeerplaatsen, die door een groenstrook van de straat worden gescheiden. Het betreft hier een tijdelijke voorziening omdat dit terrein in de toekomst wellicht wordt gebruikt voor een voetgangers- en fietserstunnel onder de Churchill-laan. In het ingezonden stuk van de marktkooplieden, dat wij van daag plaatsen, wordt (uiter aard) ook weer aandacht ge schonken aan het plan voor een overdekte warenmarkt, dat enige tijd geleden in deze kring werd gemaakt en waarvan hier boven een tekening is te zien. Er is echter ook een stroming onder de marktkooplieden, die geporteerd blijkt te zijn voor de in aanbouw zijnde veemarkt sporthal als toekomstige vesti gingsplaats voor de warenmarkt. Het gemeentebestuur heeft hier over echter nog niets zinnigs kunnen zeggen omdat men pas na het gereedkomen van deze hal de mogelijkheden ervan goed kan gaan bestuderen. Puzzel prominenten De prijswinnaars van de puz zel in ons zondagsblad van 10 februari zijn: le prijs f5: A. de Bock-Wessel, Stationsweg 41, Leiden: 2e prijs f 2,50: C. Vis, Nieuw- straat 30, Alphen aan den Rijn; 3 prijs f 2,50: Ineke Smittenaar, Koolmees 10, Hoogeveen. De prijswinnaars van de puz zel in ons zondagsblad van 17 februari zijn: le prijs f 5: J. Boer, Molen straat 19, Zwammerdam; 2e prijs f 2,50: mej B. H. Questroo, Oppenheimstraat 1. Leiden; 3e prys f 2,50: P. Meijdam, Hoge Rijndijk 247, Leiden. gestemd. Voor- en tegenstanders hebben alles kunnen zeggen. De uit genodigde autoriteiten echter schit terden door afwezigheid. Een op 18 december gehouden ledenvergade ring van de afdeling Leiden, leverde slechts twee tegenstanders op. De vergaande kostenverhoging en het gebrek aan inzicht verplichten ons om ons zeer ernstig te beraden om een dergelijke markt buiten Lei den te plaatsen, of eventueel par ticulier terrein voor de markten te zoeken. Verpulverd Wij zijn bereid te vechten voor al onze verkregen rechten, want wij willen niet de kant op van b.v. duizenden hardwerkende winkeliers, die zijn verpulverd in de z.g. „struc tuurmolen". Het lijkt er gewoon op of men ons eenvoudig weg wil hebben. Wij willen niet worden opgeslokt dooi de verkeersmoloch of weggesaneerd in een soort groot/bedrijf. Ruiten het streven naar onze zelfstandigheid hebben wij toch een zo belangrijke functie in ons maatschappelijk be stel, dat het de gemeente toch alles waard moet zijn ons te behouden. Niet in de laatste plaats omdat de bevolking dat wil. Het moet toch bekend zijn, dat de markt een sterk prijsrcgelende functie heeft. Dat grote partijen sur- plusgoederen, en andere artikelen met geringe fabricage-afwijkingen. hier een weg vinden naar een groot en dankbaar publiek. Prachtgoederen meestal, waar anders niemand weg mee zou weten. De marktkoopman is sterk indivi dualistisch en is bereid desnoods zijn beste vriend te beconcurreren. Daar kan het publiek steeds van profi teren. De eenvoudige en menselijke benadering van de klanten heeft bij honderdduizenden weardering. Dit ondanks de moordende concurrentie van de z.g. supermarkten, die vele privileges krijgen en door de over heid sterk worden gepousseeerd. Hun naam is echter van ons en velen van hun verkoopmethoden zijn van ons afgekeken. Schouwburg Een ander belangrijk aspect van de martk is haar niet te onder schatten recreatieve functie in onze samenleving. De markten trekken bij elkaar nog altijd heel wat bezoekers meer dan alle verdere culturele en sportieve manifestaties by elkaar. Wij geven de Leidse overheid eens in overweging onder de bevolking een enquête te houden, wat zij liever heeft: een gezellige, ruime, moderne, goed functionerende markt, ofeen peperdure schouwburg, voor een betrekkelijk gering publiek. Ja, de gemeente Leiden heeft een marktcommissie, maar daar is nie mand van de kooplieden in ver tegenwoordigd. Er wordt over onze hoofden beslist, over dingen, die men niet kent. De middenstand is in deze com missie sterk vertegenwoordigd. Deze heeft totaal andere problemen dan de marktkooplieden. Wij willen al tijd oprecht met deze middenstand samenwerken; wij kennen ook onze waarde voor hem in het centrum. De huidige houding tegenover ons heeft in hoge mate onze weerzin op gewekt. Wij geven de ijverige ge meenteraadsleden in overweging eens ter plaatse hun licht op te steken, eens te onderzoeken wat een markt werkelijk is. alvorens mede te werken aan het vermoorden van de markten. Anders mijne heren OPHEFFEN. U dupeert er slechts honcardveertlg kooplieden mee »n jaarlijks een paar miljoen marktbezoekers."

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1968 | | pagina 3