Eerbewijs voor een troubadour
idMUzieK
OPINIE
Kanttekening
MET METRO MEER MANS
ZATERDAG 10 FEBRUARI 19«i
De mens en zijn vrijheid
Verenigde Naties hebben het jaar 1968, dit jaar dus,
uitgeroepen tot Internationaal Jaar voor de Rechten van
de Mens. Aan hoofdletters geen gebrek derhalve, aoals trou
wens by een proclamatie ook betaamt.
Er ls tot deze proclamatie enige reden. Twintig jaar geleden
namelijk hebben dezelfde Verenigde Naties toen overigens
nog heel wat kleiner ln aantal plechtiglyk aanvaard wat
sindsdien heet de Universele Verklaring van de Rechten van
de Mens.
Over de mensenrechten is. in vele tyden en ook in onze
Wat *erilosofeerd- Meestal sprak men ervan als
vryheldsrechten. Het begrip mensenrecht is stellig nog wat
positiever van inhoud. Maar beide begrippen vryheids-
recht en mensenrecht vullen elkaar goed aan.
Bedoeld Is, kan men zeggen, een vryheid tot menszyn.
Anders uitgedrukt: voor de ontplooiing van zyn menszyn
behoeft de mens vryheid. Vryheid duidt dus op ruimte. Op
ruimte waarin men zich bewegen kan, waarin men zyn leven
kan leven. Vryheidsrecht en mensenrecht zyn dus twee
woorden voor één zaak.
^yELNU, over dit alles is dus al veel gefilosofeerd. Ik voor
my herinner my nog altyd een verhelderende beschou
wing van myn leermeester Anema ln De Standaard van
1 april 19S6. Hy onderscheidde met betrekking tot de vry
heldsrechten drie opvattingen.
De ene opvatting ging uit van de enkele mens, van het
Individu. Dit bezat in zichzelf allerlei rechten, óók het recht
om van een deel van die rechten afstand te doen. De mens
was souverein, maar het was een betrekkeiyke souverelni-
teit, want er waren ook rechten waarvan de mens, zyn sou-
vA-elnltelt ook op dit punt ten spyt, geen afstand mocht
doen zonder met zyn eigen wezen in stryd te komen. Dat
was, kort samengevat, de opvatting van het liberalisme.
Dan was er de opvatting die haar uitgangspunt koos, niet
in de enkele mens, maar in de gemeenschap. Het staatsver
band of het volk. De gemeenschap had alle rechten in zich
en lnhoeverre ze die rechten ook aan zich wilde houden,
stond ter eigen beoordeling. Wat zy afstond droeg het ka
rakter van een concessie.
Anema koos zelf voor een derde opvatting, die de vryhelds
rechten niet zag als een de mens van nature toekomend
recht, noch ook als een concessie van de staat, maar hy
aanvaardde hier het bestaan van hogere rechtsbeginselen,
geldend zowel voor de mens als voor het staatsgezag.
JTR ware over de fundering van de mensenrechten nog veel
te schreven. Hele bibliotheken staan er vol van. Duide-
ïyk is wel, dat het hier een uiterst belangryke materie be
treft, waarby het menszyn zelf heel direct is betrokken.
Duidetyk ls óók, dat er aan de verwezeniyklng en erkenning
van het recht van de mens op zyn vryheid thans nog In vele
landen heel veel ontbreekt. Willen de Verenigde Naties, die
twintig Jaar geleden tot hun plechtige verklaring kwamen,
met de proclamatie van het jaar 1968 tot herinneringsjaar
daarvoor aandacht vragen? Welnu, dan ls er reden toe.
De aanvaarding zelf ln 1948 van de plechtige verklaring mag
in elk geval niet de schyn wekken alsof de Ideale toestand
Is bereikt geworden. Men zie die verklaring liever als een
voortgaande wekroep, als een aanmaning tot de regeringen
wie het geldt, als een klop op de deur van het geweten.
Want wie over de vryheid spreekt, spreekt over het mens
zyn, spreekt dus over de mens.
"VTRIJHEID tot menszyn. Het komt er dus op aan om de
ruimte, die de vryheid is. te vullen. Men onderscheidt
vryheid vèn en vryheid tót. Alleen wie vry is vin. kan vry
zyn tót. Alleen wie vry is van de belemmeringen die aan
«ijn menszyn in de weg staan, kan vry zyn tót het geven
van gestalte en van inhoud aan zyn menszyn.
De vryheid roept dus om vulling, en zoals elke roep vraagt
ook deze roep om antwoord, om beantwoording, om ver
antwoording. Vandaar dat in het rechtstreekse verlengde van
de vryheid ook ligt het noodzakeiyke besef van verantwoor-
deiykheid.
Vroeger ging het ln het byzonder om de vryheid van de
burger, en zyn vryheid was er een ten overstaan van de
staat. Daarmee vergeleken Is het begrip mènsenrecht al
dadeiyk van wyder strekking. Wie van mensenrecht spreekt,
vat de mens als zodanig in het oog, en niet alleen ln diens
hoedanigheid van burger.
Het Is In het verhevigde bestaan van deze tyd niet toevallig,
dat de belangstelling zich meer en meer is gaan richten op
de mens ln zyn menselyke totaliteit. We zyn er ook beter
toe in staat, omdat we hem. zelfs wanneer hy ver weg Is.
dageiyks zien en ook dageiyks van hem lezen. Waarmee we
echter tegciyk pynlyk constateren, hoeveel er voor niet
weinigen nog aan de mogeiykheid tot het menszyn, tot het
zyn van mens dus, ontbreekt.
VAN burger tot mens het is een verwyding. Maar tegc-
iyk weten we. dat ook een ruimschoots genoten vryheid
een betrekkeiyke ls, wanneer ze beperkt blijft tot het enkel
menselyke vlak.
Er ls een vryheid waarvan de Bybel spreekt, die óók is uit
geroepen en die ls verworven. De vryheid van de mensen
rechten Is bepaald niet waardeloos. Maar het is niet over
bodig. ook ln dit jubileumjaar niet, ons bewust te biyven dat
de vryheid waarvan de Bybel spreekt een vryheid ls van
eigen en byzonder karakter.
Dat is echter allerminst een reden om die andere vryheid.
die van de rechten van de mens, te laten voor wat zy is
of ook niet is. Het tegendeel is het geval.
DIEMER
Als dit boek nu maar niet
.roman' heette! Het is waar: de
roman is een levende letterkun
dige vorm en dus aan verande
ringen onderhevig. Maar experi
mentele romans spelen vandaag
en gaan over moderne mensen.
Historische romans zijn naar hun
aard traditioneel.
De opzet van dit boek is In
zover modern, dat het is opge
bouwd uit vraaggesprekken,
kanttekeningen daarbij van de
ondervrager, en brieven. Overle
venden, die de hoofdpersoon, de
troubadour Bernard de Venta-
dour, hebben gekend, vertellen
over hem wat zij zich herinne
ren. De sdhrijfster heeft gepro
beerd tussen de regels van de
gedichten door de mens terug te
vinden.
Nu is Bernard de Ventado(u)r,
die geleefd heeft van ongeveer
1145 tot 1180, met zekerheid al
leen bekend dat hij van eenvou
dige afkomst was, opgevoed werd
door Eble(s) II, burggraaf van
Ventadour, populair werd aan
het hof van Engeland en dat hij
zijn leven heeft besloten in een
klooster.
Wat Ruth Wolf ondernam, was
dus een speurtocht naar wat dit
leven heeft kunnen zijn. Een ty
pische stof voor Vestdijk, zou
men zeggen. Veertig vijftig ge
dichten, met hier en daar een
naam of aantekening in de marge
en verder een ruim veld voor de
fantasie.
Niet los
Tot zover akkoord. Maar wil
zoiets een roman worden, dan
moet de auteur de moed hebben
duidelijke figuren te scheppen en
scherpe contouren aan zijn ver-
Naar aanleiding van Ruth Wolf, De wieken van
de leeuwerik. Uitgave H. P. Leopolds Uitgevers
mij., VGravenhage (160 blz., 10.90.)
haal te geven. Ruth Wolf is niet
losgekomen van de geur. de
smaak, de toon van de gedichten
en hun litTair-historische entou
rage.
Haar opzet was uitstekend: een
abt herinnert zich dit een dienst
bode weer wat anders, adellijke
vrouwen zoals Marie, dochter
van Aliénor en Laura kunnen
Bernard weer van een andere
«ant hebben leren kennen, zoals
op zijn wijze ook Raymond,
zesde graaf van Toulouse en een
dichter als Chrétien de Troyes.
Ook op deze indirecte manier
kan de inan over wie het gaat
geleidelijk, duidelijker omtrekken
verkrijgen en terslctte voor ons
gaan leven.
Mijn bezwaar is nu. dat de
schrijfster de moed of de kracht
of de fantasie niet heeft gehad
van Bernard eer echte romanfi
guur te maken. Leest men dit
boek ais roman, dan bevredigt
het niet Alle ondervraagde
personen spreken in dezelfde stijl
die ook de stijl is van de inter
viewer cn van de schrijfster zelf.
Alles blijft in een dichterlijk
waas gevangen en heldert zich
niet op tot een echt verhaal.
Speurtocht
Als dit hoek nu maar niet ro
man heette, maar een lyrisch-es-
sayistische speurtocht naar de
mens achter de beminde poëzie.
dan 7'u men het met andere
ogen (en \ciwachtingen) lezen en
er goeds over kunnen zeggen.
Kennis en verering hebben zich
hier lang en intensief met de
half-legendarische dichter-zanger
en zijn milieu beziggehouden en
voor hem een geschreven monu
ment willen oprichten. Een stu
die in een vakblRd zou dat emo
tionele element moeten missen.
Het is dus ntet een boek over
Bernard, maar over het complex
.Bernard' in do geest en het hart
van de schrijfster. Leest men het
zo, dan kan men een heel eind
met haar meegaan.
De kunst van de troubadours is
voor de ontwikkeling van de
poëzie in West-Europa en van
onze cultuur in het algemeen van
grote betekenis geweest. Zij is
een van de voorwaarden gewor
den voor het ontstaan van de re-
naissance-cultuur, die vandaag
onder onze ogen wordt afgebro
ken. Daarom ligt er over dit echt
vrouwelijke boek een waas van
heimwee.
Natuurlijk is de hoofse vrou
wenverering in de werkelijkheid
niet zo fraai geweest als in de
dichtkunst. De schrijfster weet
dit wel, maar door de verscho
nende werking van alles wat
veraf is blijft het elegisch-ly-
rische de boventoon voeren.
Niet sterk
Literair is dit boek niet sterk.
Het beweegt zich in de traditie
van de Nederlandse neo-roman-
tiek, waarvan Arthur van Schen-
del een groot vertegenwoordiger
is geweest. Toch heeft het werk
van Ruth Wolf iets warms en
beminnelijke.
Eindig ik deze korte bespre
king met een citaat uit de dusge
naamde nagelaten brief van Ber
nard.
„Ik had poort en bosje nu ach
ter me. aan de rand van de
glinsterende beek stond ik, die zo
breed was als een kleine rivier,
en ik keek naar mijn beeltenis in
het water. Was ik dat zelf, of
was het Narcissus? Dieper boog
ik mij, en nu was ikzelf het niet
en net was ook Narcissus die me
daar aankeek. Het was de moe
der Gods uit het kruisvaar
dersmozaïek in Woodstock, met
de grote Catalaans donkere ogen
vol droefenis. Het lijkt niets op
jou, Marie, maar het heeft mij
ook aangezien toen ik neerkniel
de daar in het verre Engeland en
op de wijze van het Beata Maria
het eerste couplet van mijn leeu
weriklied maakte. Toen begreep
ik dat ik de beek moest volgen
tot ik op de plaats van mijn
bestemming zou zijn en dat er
aan bitterheid en droefenis voor
mij niet te ontkomen viel. ,Op
dan naar de ballingschap', zei ik
tegen de Rijnlander, maar die
had al een ander pad ingeslagen,
de tegenovergestelde kant op;
nog even keek hij om. maar het
was zijn gezicht al niet meer, het
was een uitgeteerd wit gelaat
met de grote kinderogen van
mijn heilige naamgenoot, en een
door zwakte bijna onhoorbare
stem probeerde te roepen:
.Denk aan de vervolgden, sta de
minste van mijn broeders bij....
in zoete gedachtenis aan Jezus."
DR. C. RIJNSDORP.
Amerika meet opnieuw
zijn houding herzien
VERANTWOORDELIJKE
staatslieden hebben in
tijden van beproeving altijd
geprobeerd uit verlies winst
te boeken en nederlagen te
gebruiken als aansporing
om met groter vastbesloten
heid de overwinning te be
vechten.
Churchill deed dat. toen hij re
kening hield met een Duitse in
vasie op de Britse eilanden, na
dat Hitiers troepen het grootste
deel van continentaal Europa
hadden bezet. Hij zei, dat de
Britten zich tot het uiterste zou
den verdedigen, maar hij wist,
dat de middelen daarvoor ont
braken.
Een Franse generaal sprak na
de capitulatie van zijn land te
Londen in een radioboodschap
over het verliezen van „een slag.
maar niet van de oorlog". En dat
terwijl Frankrijk al besloten had,
vrede te sluiten met het
Duitsland van Hitler, op diens
voorwaarden.
Vraag
President Johnson heeft de
neiging, de tegenslagen in Viet
nam te zien als aanmoediging
voor het Amerikaanse volk, zich
grotere inspanningen te ge
troosten om de strijd daar tot
een goed einde te brengen. De
vraag is echter of hij daarmee
aan het goede adres is.
De strijd in Vietnam is in de
eerste plaats een zaak van de
Vietnamezen en als het goed is,
van de Zuidvietnamezen. Het
doel van de Amerikaanse politiek
kan slechts zijn. de Zuidvietna-
mese regeringstroepen te steunen
in de strijd tegen de door
Noord-Vietram gesteunde Viet-
cong.
Zeven dagen verder
DE METRO rijdt. Rotter
dam is na jarenlange me-
trose metropool geworden.
Een druk op de knop door
prinses Beatrix en prins
Claus, een feestelijke rit
langs alle stations, en nu
gaat het publiek bewijzen
dat Nederlands eerste,
Europa's modernste en 's
werelds kortste molspoor in
een behoefte voorziet.
Sneeuwstormen, mist en regen
zijn spelbrekers op de- Olym
pische Winterspelen in Grenoble,
waar Elly van de Brom net naast
de prijzen voor de 503 meter
valt In Davos zijn eerder we
reldrecords gevestigd: Thomassen
1500 meter in 2.02.5, Stien Kaiser
3000 meter in 4.54.6. Sidorova 500
meter in 44.7 (in Grenoble is ze
nergens meer). In eigen land vol-
levbalsuccessen: Blokkeer 'egen
het Belgische Brrbo. het natio
nale damesteam tegen Brazilië.
Gladheid hindert ook in ons
land weer het verkeer. Brand
vernielt een hotel in De Bilt. Een
Roemeen maakt in een lan
dingsgestel een clandestiene reis
naar het vrije Schiphol. De
VPRO krijgt andere statuten
(..evangelie en humanisme"). Bij
Vrij Nederland nemen bijna alle
redacteuren ontslag na een con
flict met de hoofdredacteur.
Driemaal een afscheid: K.
Yszenga, secretaris van de Pro
testants christelijke bond van
vervoerspersoneel. gaat met
pensioen; dr. W. P. Berghuis
moet om gezondheidsredenen het
voorzitterschap van de A.R. Par
tij neerleggen; dr. J. Kreiken
verlaat het broodconcern Sitos.
waarvan hij president-directeur
is.
In het bedrijfsleven trekt de
aandacht dat de AKU vorig jaar
bij gelijke omzet een derde min
der winst boekte, maar de lijn
gaat alweer omhoog. In elf
maanden van 1967 zijn 500 be
drijven kleiner geworden of geli
quideerd, wat 20.000 man hun
baan kostte. Nauwe samenwer
king tussen drie grote fabrieken
in geweven herenstoffen te Til
burg. De Engelse banken Bar
clays en Lloyds gaan samen en
worden in grootte de vierde 'oank-
reus ter wereld. Minister Polak
kondigt een langere opzegtermijn
voor werknemers boven de 45
jaar aan.
De binnenlandse politiek blijft
ongeveer beperkt tot een groot
Vietnamdebat met relletjes op
het Binnenhof. Luns belooft de
Kamer vredespogingen. Neder
land en België gaan de diploma
tieke betrekkingen met Athene
hervatten. De Block zegt in 1971
één procent van het nationale in
komen voor de arme landen toe
en meent dat Nederland op de
wereldhandelsconferentie van
New Delhi (waar nogal wat poli
tiek om de hoek kijkt) vooraan
staat. Suharto stelt zijn reis naar
Nedfrland uit
Met zevenmijlslaarzen door de
rest van de wereld: een kabi
netscrisis in België om de
taalstrijd; het huwelijk van prin
ses Benedikte van Denemarken
met de Duitse prins Richard:
ex-gouverneur Wallace (voor ras
senscheiding) kandidaat voor het
presidentschap in Amerika; do
den en gewonden bij schietpar
tijen aan de Jordaan; tenslotte
Vietnam, waar de doden bij dui
zenden vallen en waar, na vast
gelopen aanvallen van de Viet-
cong, de Noord-Vietnamezen de
Amerikaanse basis bij Khe Sanh
bedreigen.
Wat de regering ln het
vlak van de ontwikke
lingshulp doet, behoort be
paald niet meer tot het soort
redelijkheid van „kalmpjes
aan. dan breekt het lijntje
niet" (Minister Uilink)
President Van Thieu en vice-
president Cao Ky van Zuid-
Vietnam, wier tegenwerking ge
leid heeft tot de ernstige situatie,
waarin het land zich nu bevindt.
Aanvankelijk is dat inderdaad
zo geweest. Naarmate echter de
strijd in het nadeel van de Zuid-
vietnamese troepen verliep, na
men de Amerikanen actiever aan
de strijd deel, totdat zij tenslotte
in de voorste linies vochten. Aan
de Zuidvietnameïen lieten zij de
pacificatie van gezuiverde gebie
den over.
De oorzaak hiervan moest wor
den gezocht in de geringe vecht
lust en de niet al te grote be
trouwbaarheid van de Zuidviet-
namese militairen. Terecht gin
gen er in Amerika dan ook stem
men op om een eind te maken
aan deze ongewenste toestand.
Op de regering te Saigon uitge
oefende druk bracht echter geen
verbetering.
Intussen was het pacificatie
programma mede als gevolg
van het falen van de rege
ringstroepen al op een misluk
king uitgelopen. Hoe weinig er
van terecht kwam bleek uit de
kracht, waarmee de Vietcong vo
rige week op vele plaatsen tege
lijk kon toeslaan.
De overrompelende aanvallen
van de Vietcong hebben intussen
meer psychologische dan militai
re betekenis. Militaire deskundi
gen zullen ongetwijfeld gelijk
hebben als zij zeggen, dat uitval
len als deze slechts tot uitputting
van de militaire kracht van de
Vietcong kunnen leiden.
Anders
Er staat echter iets anders te
genover. Dat Is het onweerspre
kelijke feit. dat de bevolking van
Zuid-Yietnam deze uitzichtloze
strijd moe wordt en het geloof in
de nederlaag van de Vietcong
gaat verliezen. De mogelijkheid,
dat daarin nog verandering
wordt gebracht is heel gering.
De steun van Noord-Vietnam
wordt steeds krachtiger en open
lijker. De zware bombardemen
ten hebben dit niet kunnen ver
hinderen. Zij hebben zelfs niet
kunnen beletten, dat tanks nöar
het strijdtoneel bij Khe Sanh
werden gebracht. Hoogstens kon
den zij de aanvoer vertragen.
Voor Amerika is opnieuw een
moment aangebroken, waarop
het zijn verhouding tot de Zuid-
vietnamese bondgenoot aan een
drastisch onderzoek moet onder
werpen.
Niet het Amerikaanse volk.
maar dat van Zuid-Vietnam
dient zijn inspanningen te ver
groten in een strijd, die niet al
leen op het slagveld maar tege
lijkertijd aan de onderhande
lingstafel moet worden uitge
vochten.
Het Amerikaanse streven, de
communistische expansie in Azië
tegen te gaan. staat of valt met
de wil de volkeren in dat deel
van de wereld, ten koste van
grote offers verzet te bieden.
Ontbreekt die wil, dan staat
Amerika voor een hopeloze taak.
Dan leidt een oorlog tot vernie
ling van wat men wil bescher
men.
Ondanks de tegenslagen van de
afgelopen weken dienen de rege
ringen te Washington en te Sai
gon te bedenken dat het Vietna
mese conflict niet met de wapens
maar door middel van onderhan
delingen moet worden opgelost.
Ook al ontbreekt thans bereid
heid daartoe, dient er naar te
worden gestreefd.
De onderhandelingspositie van
Amerika en de regering te Sai
gon is belangrijk zwakker gewor
den als gevolg van de jongste
offensieven van de Vietcong en
het machtsvertoon van Noord-
vietnamese strijdkrachten ten
zuiden van de gedemilitariseerde
zone.
Een list
Ongetwijfeld zal het Ameri
kaanse opperbevel in Zuid-Viet
nam proberen, de Vietcong en
Noordvietnamezen vernietigende
slagen toe te brengen. Maar zelfs
als dat lukt wordt een politieke
oplossing niet naderbij gebracht.
De tegenstander zou dan op zijn
beurt weer niet bereid zijn, te
onderhandelen.
Het vredesoffensief, dat in de
cember door Hanoi werd gelan
ceerd, blijkt overigens een list te
zijn geweest. De uitwerking er
van sop Washington en Saigon
was er een van verwarring,
waarvan Vietcong en Noordviet
namezen volledig gebruik wisten
te maken.
Gevolg hiervan is, dat bereid
heid tot onderhandelingen niet
spoedig zal worden gevonden bij
Amerikanen en Zuidvietnamezen.
Zij zullen er voortaan van uit
gaan dat „als de vos de passie
preekt, de boer op zijn kippen
moet letten". Deze houding mag
er echter niet toe leiden, dat de
mogelijkheid van onderhandelin
gen volledig wordt uitgesloten.
Gevaar
Dit gevaar bestaat in het bij
zonder van Zuidvietnamese rege
ringszijde. Men kiest in Saigon
de we-g van de minste weerstand
omdat men blijkbaar bevreesd is
voor een openlijke confrontatie
met de politieke organisatie van
de Vietcong, het Nationale be
vrijdingsfront. Waartoe deze
houding heeft geleid hebben we
nu ervaren.
Van Amerikaanse zijde is ge
tracht contacten te leggen met de
vertegenwoordigers van het Nati
onale bevrijdingsfront. Dit stre
ven werd doorkruist door de re
gering te Saigon, die er niet van
wilde weten. Wellicht heeft men
toen een kans gemist, die zich
niet opnieuw zal voordoen.
Mét de overrompelende aan
vallen van de Vietcong heeft het
Nationale bevrijdingsfront zich
als nooit tevoren gepresenteerd
als een belangrijke gesprekspart
ner. Het kan niet langer over hel
hoofd worden gezien, als over 'de
toekomst van Zuid-Vietnam
wordt gesproken.
Schimmenspel in Kamer
Er is daags na het Kamer
debat over Vietnam geschre
ven, dat het Nederlandse
parlement zich weer eens van
z'n meest provincialistische
kant heeft laten zien door
oog in oog met de gruwelen
van Saigon, Hoe-é en Khe
Sanh kalmweg te gaan rede
twisten over de vraag of een
motie nu wel of niet is uit
gevoerd. De blijkbaar on
weerstaanbare neiging om el
kaar partijpolitieke vliegen
af te vangen had het weer
gewonnen van de algemene
verontrusting over de vrese
lijke ellende in Zuidoost-Azië.
Die voorstelling van zaken
doet de Kamer onrecht. Zo
simpel lag het allemaal niet.
De Kamer was vastbesloten
geen reprise op te voeren van
de touwtrekkerij waarmee ze
zich op 25 augustus van het
vorig jaar belachelijk had ge
maakt. Dat lukte haar aardig,
ondanks de naar obstructie
riekende debatteermethoden
van PSP en CPN. die maar één
doel voor ogen hadden: in het
gevlei te komen bij de
links-fascistische knokploeg
op het Binnenhof.
Dat er in de slotfase van
het debat helaas toch weer
kortsluiting ontstond' die de
aanvankelijke eenstemmig
heid grotendeels verknalde,
was wel voornamelijk, maar
niet alleen de schuld van PvdA
en D'66.
Minister Luns had de Ka
mercommissie voor buiten
landse zaken maandagmiddag
hoogstvertrouwelijk meege
deeld, dat hij bij president
Johnson had aangedrongen op
stopzetting van de bombarde
menten op Noord-Vietnam.
Met andere woorden: de com
missie kreeg in het geheim te
horen, dat de in het openbaar
aanvaarde motie-Schuyt, die
maandenlang alle parlemen
taire en buitenparlementaire
discussies over Vietnam heeft
beheerst, achter de gesloten
deuren van het Witte Huis is
uitgevoerd.
Dat is op zichzelf al een be
denkelijke procedure. De mo
tie-Schuyt is een uitspraak
van de Kamer, niet van de
Kamercommissie voor buiten
landse zaken. Dus heeft de
hele Kamer er recht op te we
ten wat er met die motie is
gebeurd. Sterker nog: het Ne
derlandse volk heeft er recht
op te weten wat er met
uitspraken van de volksverte
genwoordiging is gebeurd. Dat
mag niet afhangen van het
uitlekken van vertrouwelijke
informaties of van vage mi
nisteriële zinspelingen. Over
een openbaar stuk dient in
het openbaar verantwoording
te worden afgelegd. En dan
liefst zo duidelijk mogelijk.
Schimmenspel
Er werd dinsdag een raar
schimmenspel opgevoerd. Ge
boden aan de geheimhou
dingsplicht konden de woord
voerders van de rege
ringsfracties niet openlijk zeg
gen dat ze blij waren met de
uitvoering van de mo-
tie-Schuyt, maar het regende
toespelingen in die richting.
„Het verschil tussen regering
en Kamermeerderheid is tot
zeer geringe proporties terug
gebracht", veinsde dr. Schuyt
met een gezicht alsof hij van
toeten noch blazen wist. De
socialisten deden helemaal of
hun neus bloedde. „Is de mo-
tie-Schuvt nu wel of niet uit
gevoerd?", interrumpeerden
Den Uyl en Nederhorst, tegen
beter weten in.
„Het is tenslotte een
kwestie van vertrouwen",
vond Biesheuvel. Terecht, al
thans vanuit zijn standpunt
bezien. Maar van de oppositie
kan je dat vertrouwen niet
zonder meer verlangen. Daar
is het oppositie voor. De arg
waan van PvdA en D '66 was
op z'n minst begrijpelijk.
Want waarom weigerde mi
nister Luns publiekelijk te
herhalen wat hij vertrouwe
lijk had meegedeeld?
Om zich een gang naar Ca-
nossa voor het front van
volksvertegenwoordiging en
volk te besparen? En wie ga
randeert (behalve Johnson
zelf, die belangrijker dingen
aan z'n hoofd heeft) de juist
heid van Luns' mededeling
aan de commissie, als geheim
houding verificatie bij voor-
baat onmogelijk maakt? Een p9-
kwestie van vertrouwen. Ja,
maar als dat vertrouwen ont
breekt, wil je als oppositie de
zaken zwart op wit hebben. In
de Handelingen.
rte
ipa
iroi
PvdA en D '66 hadden for
meel gelijk, een motie van de
Kamer kan je niet zomaar als
uitgevoerd beschouwen als die
Kamer met geen mogelijkheid
kan controleren of het waar
is.
Moreel ongelijk hadden ze
door deze zo tot een politiek
punt op te schroeven, dat de
eenstemmigheid rond de mo
tie-Van der Stoel in duigen
viel en opnieuw het beeld
dreigde te ontslaan van een
kleinzielig parlement, dat bin
nenlands-politieke tegenstel
lingen uitvecht tegen de ach
tergrond van een oorlog die
met de dag gruwelijker wordt.
Zo belangrijk is de inhoud
van de motie-Spruyt. op dit
ogenblik niet meer. In de
Vietnam-situatie van vandaag
is stopzetting van de Ameri
kaanse bombardementen niet
meer het centrale punt. Voor
alles is nodig een beroep op
alle partijen om de vijande
lijkheden onmiddellijk te sta
ken, en terecht drong de
PvdA-motie-Van der Stoel
daarop aan
Het leek echter alsof PvdA
en D'66 schrokken van de bre
de instemming met die motie.
Ze dreigden hun exclusiviteit
te verliezen. De exclusiviteit
van meest-bewogenen met de
lijdenden in Vietnam. Daarom
deden ze er nog een schepje
bovenop. Om het onderscheid
met de uiteraard minder-be-
wogen regeringsaanhang te
onderstrepen.
Is Luns voor de motie? Nou,
dan moet 'r wat aan haperen.
Dan nog maar scherper for
muleren. D'66 kwam met een
verscherpte versie van de mo-
tie-Schuyt en de PvdA haakte
daar gretig op in. Het liep op
niets uit, want de Kamer
meerderheid wenste geeft
eenstemmigheid tot elk prijs.
TV-discussie
Er is overigens geen reden
om de balans van een week
Nederlandse politiek met een
negatief saldo af te sluiten.
We hebben altijd de ontwik
kelingslanden nog, die
woensdag weer een goede bij
drage hebben geleverd om via
de immer actieve heer Aarden
de identiteit van de KVP-ra-
dicalen te onderlijnen. En
verder denken we met intense
voldoening terug aan de ui
terst verhelderende tv-discus-
sie over politieke duidelijk
heid.
We hebben genoten. Onder
leiding van mini-Kamervoor
zitter Hoogendijk werd hier
nu eens compact en indrin
gend duidelijk gemaakt wat
politieke duidelijkheid is.
Geen eindeloos geredeneer,
geen fletse gemeenplaatsen,
maar puntige, geladen ant
woorden op scherpe vragen
terzake van dit, met betrek
king tot dat, inzake zus en ten
aanzien van zo. Dat hadden
we nodig. Over partij vernieu
wing hebben we sinds de op
richting van de PvdA in 1946
niets meer gehoord. Een
schromelijk verwaarloosd on
derwerp. Hulde aan de AVRO.
Wie van de forumleden
vond u de beste? Ach, ze wa
ren allemaal even goed. Be
halve Gruyters misschien. Die
is wat bleu. Bescheidenheid is
een mooi ding, maar niet op
het scherm. Gruyters mag
best wat meer laten merken
dat hij de vleesgeworden
vooruitstrevendheid is.
Tenslotte is hij een blauwe
maandag VVD-er-af.
J. PRILLEVITZ
k
der
itl
w
eld
Terreur
Het Bevrijdingsfront heeft zijn
positie ip het Zuiden kunnen
versterken door middel van ter
reur. Als door onderhandelingen
vrije verkiezingen mogelijk zou
den worden, zou de invloed van
het front wel eens geringer kun
nen blijken dan nu wel wordt
verondersteld.
Voorwaarde is dan evenwel,
dat de leiders van Zuid-Vietnam
er voor die tijd in slagen het
vertrouwen van de bevolking te
winnen en een politieke oplossing
van het conflict mogelijk te ma
ken. Dat kan niet. zolang terreur
met terreur wordt beantwoord en
men de aan een al zo zwaar be-
Droefde bevolking gedane belof
ten niet waar weet te maken.
Intussen dringt de tijd, omdat
elke dag honderden mensen ster
ven in een oorlog, die geen uit
zicht biedt op een overwinning,
mogelijk zelfs geen politieke.
Q KHI SANH
l U8 SPECIAL
EOPCES CAMP
LAOS
S.VIETNAM
»o da
tM
De situatie in het noorden van Zuid-Vietnam. De gedemilitariseerd
zone (DMZ) is de grens tussen de beide Vietnams. De Noordvietnt
mese aanvallen zijn gericht op het Amerikaanse basiskamp bij Kh
Sanh.
